Μικροοικονομική. Θεωρία Συμπεριφοράς Καταναλωτή

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Μικροοικονομική. Θεωρία Συμπεριφοράς Καταναλωτή"

Δημοσθένης Αναγνωστάκης
6 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Μικροοικονομική Θεωρία Συμπεριφοράς Καταναλωτή

2 Συνολική και οριακή ρησιμότητα Η κατανάλωση αγαθών συνεπάγεται κάποια ικανοποίηση ή ρησιμότητα για τον καταναλωτή. Συνολική ρησιμότητα (U) είναι η συνολική ικανοποίηση που λαμβάνει ο καταναλωτής από την κατανάλωση ορισμένων μονάδων ενός αγαθού (x). Όσο αυξάνεται η κατανάλωση ενός αγαθού τόσο αυξάνεται και η συνολική ρησιμότητα. Οριακή ρησιμότητα είναι η επιπλέον ικανοποίηση που λαμβάνει ο καταναλωτής από την κατανάλωση μιας επιπλέον μονάδας ενός αγαθού. Η οριακή ρησιμότητα είναι φθίνουσα καθώς κάθε επιπλέον μονάδα του αγαθού επιφέρει συνεώς μικρότερη αύξηση στη συνολική ρησιμότητα. U Συνολική και οριακή ρησιμότητα x U MU U MU Εκεί όπου η συνολική ρησιμότητα είναι στο μέγιστο και η οριακή ρησιμότητα είναι μηδέν ονομάζεται σημείο κορεσμού x

3 Καμπύλη αδιαφορίας Σύμφωνα με τη θεωρία της τακτικής ρησιμότητας δεν απαιτείται η μέτρηση του απόλυτου μεγέθους της ρησιμότητας από τον καταναλωτή αλλά η κατάταξη των διαφόρων αγαθών ανάλογα με την παρεόμενη ρησιμότητά τους. Ένας ορθολογικός καταναλωτής σε μια αγορά δυο προϊόντων θα επιλέξει τους συνδυασμούς προϊόντων επιδιώκοντας τη βελτιστοποίηση της ρησιμότητάς τους. ν απεικονίσουμε τους συνδυασμούς αυτού σε 2 άξονες σηματίζουμε την καμπύλη αδιαφορίας του καταναλωτή. Κρασί Οι συνδυασμοί κρασιού και μπύρας (55,25), (35,30) και Γ(25,50) βρίσκονται πάνω στην καμπύλη αδιαφορίας του καταναλωτή Χ παρέοντας στον καταναλωτή τον ίδιο βαθμό ρησιμότητας Δ Γ Ε Η καμπύλη αδιαφορίας όμως περιλαμβάνει προτιμότερους συνδυασμούς για τον καταναλωτή είτε γιατί προτιμά συνδυασμούς οι οποίοι περιλαμβάνουν μεγαλύτερες ποσότητες και από τα δύο αγαθά (Ε) είτε συνδυασμούς που περιλαμβάνουν μεγαλύτερη ποσότητα για το ένα τουλάιστον αγαθό (Δ) Μπύρα

4 Χαρακτηριστικά των προτιμήσεων του καταναλωτή Οι προτιμήσεις ενός ορθολογικού καταναλωτή βασίζονται στα εξής αξιώματα: Πληρότητα. Δυο συνδυασμοί αγαθών μπορούν να συγκριθούν μεταξύ τους. νακλαστικότητα. Ένας συνδυασμός είναι εξίσου καλός με τον εαυτό του. Μεταβατικότητα. Όταν ένας συνδυασμός είναι προτιμότερος του και ο είναι προτιμότερος ενός άλλου συνδυασμού Γ, τότε και ο συνδυασμός θα είναι προτιμότερος του Γ. Συνέεια. Δεδομένου ενός συνδυασμού αγαθών, υπάρουν συνδυασμοί αγαθών, τους οποίους ο καταναλωτής προτιμά έναντι του, άλλοι συνδυασμοί έναντι των οποίων ο είναι προτιμότερος και τέλος, υπάρουν οπωσδήποτε συνδυασμοί αγαθών, διάφοροι ποσοτικά του, οι οποίοι του παρέουν την ίδια ικανοποίηση. Άρα οι καμπύλες δεν μπορούν να είναι διακεκομμένες, αλλά είναι συνεείς, δεν υπάρουν δηλαδή ασυνέειες Μονοτονικότητα. Οο καταναλωτής προτιμά ένα συνδυασμό αρκεί το ένα αγαθό να είναι σε μεγαλύτερη ποσότητα από το άλλο για να τον προτιμήσεις

5 Ιδιότητες καμπυλών αδιαφορίας Είναι άπειρες: συνιστούν ένα διάγραμμα που ομοιάζει με γεωγραφικό άρτη με ισουψείς γραμμές (άρτης αδιαφορίας) στο οποίο όσο κινούμαστε προς την εξωτερική πλευρά του διαγράμματος μετακινούμαστε σε υψηλότερα επίπεδα ικανοποίησης. Έουν αρνητική κλίση: Η κλίση της καμπύλης αδιαφορίας σε ένα συγκεκριμένο σημείο της δείνει το λόγο βάσει του οποίου ο καταναλωτής είναι διατεθειμένος να ανταλλάξει τα δυο αγαθά, ώστε να έει την ίδια ρησιμότητα. Η κλίση των καμπυλών αδιαφορίας ονομάζεται και οριακός λόγος υποκατάστασης (ΟΛΥ). Ορίζεται ως οι μονάδες του αγαθού Ψ τις οποίες ο καταναλωτής πρέπει να εγκαταλείψει, έτσι ώστε αυξάνοντας την κατανάλωση του Χ κατά μια μονάδα, να διατηρήσει το επίπεδο ρησιμότητας Υ 2 1 dx d d dx U x1 x2 Χ

6 Ιδιότητες καμπυλών αδιαφορίας Δεν τέμνονται Υ Γ ν τέμονταν θα παραβιαζόταν το αξιώμα της μεταβατικότητας. Δηλ. Ο συνδυασμός Γ είναι προτιμότερος από τον. Όμως ο είναι στην ίδια καμπύλη με τον. Άρα θα έπρεπε και ο να ισούται με τον Γ πράγμα που δε μπορεί να συμβεί. Χ Είναι κυρτές. Υ 2 dx 1 d U Η κλίση (δηλ. ο ΟΛΥ) μειώνεται όσο προωρούμε από πάνω προς τα κάτω δημιουργώντας μία κυρτή καμπύλη. υτό σετίζεται με το νόμο της φθίνουσας οριακής ρησιμότητας. Όσο αυξάνεται η ποσότητα του Χ και μειώνεται η ποσότητα του Υ η οριακή ρησιμότητα του Χ μειώνεται ενώ η οριακή ρησιμότητα του Υ αυξάνεται. x1 x2 Χ

7 Ειδικές περιπτώσεις καμπυλών αδιαφορίας Τέλεια υποκατάστατα αγαθά Γάλα μεβγάλ ριστερό παπούτσι Γ Σε περιπτώσεις τέλεια υποκατάστατων αγαθών ο νόμος της φθίνουσας οριακής ρησιμότητας δεν ισύει και ο ΟΛΥ είναι σταθερός και ίσος με τον λόγο ανταλλαγής μεταξύ των δύο αγαθών. Έτσι έουμε «ευθείες» καμπύλες αδιαφορίας U 1, U 2, U 3, που προκύπτουν αν τα δύο αγαθά x και είναι τέλεια υποκατάστατα μεταξύ τους. U3 Γάλα Δέλτα Τέλεια συμπληρωματικάαγαθά U3 Δεξιό παπούτσι Σε περιπτώσεις τέλεια συμπληρωματικών αγαθών η μείωση αύξηση του ενός μόνο αφήνει αδιάφορο τον καταναλωτή (είτε έει 1 αριστερό και ένα δεξιό παπούτσι είτε 2 αριστερά και ένα δεξιό είναι το ίδιο γι αυτόν και αντίστροφα). Έτσι οι καμπύλες αδιαφορίας σηματίζουν ορθές γωνίες.

8 Γραμμή εισοδηματικού περιορισμού ν και οι καταναλωτές επιθυμούν την κατανάλωση όλο και μεγαλύτερων ποσοτήτων αγαθών, το περιορισμένο εισόδημά τους είναι αυτό που τελικά καθορίζει τους εφικτούς καταναλωτικούς συνδυασμούς. Ο καταναλωτής έει στη διάθεσή του περιορισμένο εισόδημα m το οποίο δαπανά για την αγορά των αγαθών x και ενώ η τιμή για κάθε μονάδα τους είναι P(x) και P() αντίστοια. Τότε ισύει η σέση: m= x Px + P Η κλίση της ευθείας εισοδηματικού περιορισμού είναι αρνητική δεδομένου ότι για να αυξηθεί η κατανάλωση του ενός αγαθού πρέπει να μειωθεί του άλλου αγαθού. Η κλίση της δίνεται από τη σέση: x

9 Μεταβολή στο εισόδημα Μεταβολές στο ειδόδημα μετατοπίζουν την ευθεία ωρίς να αλλάζουν την κλίση της. Μία του m m θα οδηγήσει την ευθεία εισοδηματικού περιορισμού προς τα δεξιά. Οι ποσότητες και των δύο αγαθών x και θα αυξηθούν ισανάλογα Μία του m m θα οδηγήσει την ευθεία εισοδηματικού περιορισμού προς τα αριστερά Οι ποσότητες και των δύο αγαθών x και θα μειωθούν ισανάλογα x

10 Μεταβολή σε τιμή αγαθού Μεταβολές στις τιμές των αγαθών αλλάζουν την κλίση της ευθείας. Μία της P P θα μειώσει την κλίση της (η κατανάλωση του αγαθού θα αυξηθεί) Μία της P P θα αυξήσει την κλίση της (η κατανάλωση του αγαθού θα μειωθεί) Μία της Px Px θα αυξήσει την κλίση της (η κατανάλωση του αγαθού θα αυξηθεί) Μία της Px Px θα μειώσει την κλίση της (η κατανάλωση του αγαθού θα μειωθεί)

11 Η ισορροπία του καταναλωτή Στην έννοια της ισορροπίας του καταναλωτή συνδυάζονται οι προτιμήσεις με τις δυνατότητες. Το πρόβλημα που πρέπει να επιλύσει ο καταναλωτής συνίσταται στην μεγιστοποίηση της ρησιμότητάς του με δεδομένα τις τιμές των αγαθών και το εισόδημά του. Έτσι ο καταναλωτής θέλει να βρίσκεται σε μια όσο το δυνατόν προς τα έξω και δεξιά καμπύλη αδιαφορίας καθώς αντιστοιεί σε μεγαλύτερα επίπεδα ρησιμότητας γι' αυτόν με δεδομένο όμως το ειδόδημά του. Γ U3 Η ανώτερη καμπύλη αδιαφορίας που μπορεί να βρεθεί είναι η, η οποία εφάπτεται της γραμμής του εισοδηματικού περιορισμού στο σημείο. υτός είναι και ο συνδυασμός κατανάλωσης που τελικά θα επιλέξει. Η U3, θα ήταν προτιμότερη αλλά περιλαμβάνει συνδυασμούς που είναι ανέφικτοι για το εισόδημά του καταναλωτή. Εφόσον εφάπτεται η καμπύλη αδιαφορίας του εισοδηματικού περιορισμού, οι κλίσεις τους θα είναι ίσες στο σημείο αυτό.

12 Η ισορροπία του καταναλωτή: μεταβολή στο εισόδημα Μία του m m θα οδηγήσει την ευθεία εισοδηματικού περιορισμού προς τα δεξιά «συναντώντας» μία καμπύλη αδιαφορίας μεγαλύτερης ευημερίας. Έτσι ο καταναλωτής θα οδηγηθεί σε ένα νέο σημείο ισορροπίας το οποίο αντιστοιεί σε μεγαλύτερες ποσότητες (ισανάλογη αύξηση με το εισόδημα) των δύο αγαθών x και. Το αντίστροφο ακριβώς θα συμβεί αν μειωθεί το εισόδημα.

13 Η ισορροπία του καταναλωτή: μεταβολή σε τιμή αγαθού Μεταβολές στις τιμές των αγαθών αλλάζουν την κλίση της ευθείας. Μία της P P θα μειώσει την κλίση της (η κατανάλωση του αγαθού θα αυξηθεί). Θα οδηγηθούμε σε ισορροπία με μία νέα καμπύλη αδιαφορίας προς τα δεξιά. Το αντίστροφο ακριβώς θα συμβεί αν η τιμή του αγαθού x αυξηθεί. Μία της Px Px θα αυξήσει την κλίση της (η κατανάλωση του αγαθού θα αυξηθεί). Θα οδηγηθούμε σε ισορροπία με μία νέα καμπύλη αδιαφορίας προς τα δεξιά. Το αντίστροφο ακριβώς θα συμβεί αν η τιμή του αγαθού x αυξηθεί.

14 ποτέλεσμα υποκατάστασης και εισοδήματος Μία της P P έει δύο αποτελέσματα: 2 1 α) αποτέλεσμα υποκατάστασης. Ο καταναλωτής αυξάνει την κατανάλωση του φθηνότερου υποκαθιστώντας το ακριβότερο κινούμενος από το συνδυασμό στο συνδυασμό και μεταβάλλοντας έτσι τον ΟΛΥ. 2 1 β) αποτέλεσμα εισοδήματος. Η μείωση της τιμής του αγαθού αυξάνει το πραγματικό εισόδημα του καταναλωτή αυξάνοντας την κατανάλωση του αγαθού.

15 ποτέλεσμα υποκατάστασης και εισοδήματος: κανονικό αγαθό Κανονικό αγαθό είναι το αγαθό για το οποίο, ceteris paribus, μια αύξηση του εισοδήματος του καταναλωτή θα οδηγήσει σε αύξηση της ζητούμενης ποσότητας. 2 1 Γ Στην περίπτωση ενός κανονικού αγαθού το εισοδηματικό απότέλεσμα ενισύει το αποτέλεσμα υποκατάστασης. Μία μείωση της τιμής σημαίνει ότι το πραγματικό εισόδημα έει αυξηθεί και για ένα κανονικό αγαθό, αυτό σημαίνει ότι η ζητούμενη ποσότητα θα αυξηθεί. Έτσι το αποτέλεσμα εισοδήματος και το αποτέλεσμα υποκατάστασης λειτουργούν προς την ίδια κατεύθυνση. 1

16 ποτέλεσμα υποκατάστασης και εισοδήματος: κατώτερο αγαθό Κατώτερο αγαθό είναι ένα αγαθό για το οποίο, ceteris paribus, μια αύξηση του εισοδήματος του καταναλωτή οδηγεί σε μείωση της ζητούμενης ποσότητας του. 1 2 Γ Στην περίπτωση ενός κατώτερου αγαθού το εισοδηματικό απότέλεσμα είναι αντίθετο με το αποτέλεσμα υποκατάστασης. Μία μείωση της τιμής σημαίνει ότι το πραγματικό εισόδημα έει αυξηθεί και για ένα κατώτερο αγαθό, αυτό σημαίνει ότι η ζητούμενη ποσότητα θα μειώνεται. Έτσι το αποτέλεσμα εισοδήματος και το αποτέλεσμα υποκατάστασης λειτουργούν προς την αντίθετη κατεύθυνση και το τελικό αποτέλεσμα είναι αμφίβολο. 1 2

Σχετικά έγγραφα

ΘΕΩΡΙΑ ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ

Ένθετο Κεφάλαιο ΘΕΩΡΙΑ ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ Μικροοικονομική Ε. Σαρτζετάκης 1 Καταναλωτική συμπεριφορά Σκοπός αυτής της διάλεξης είναι να εξετάσουμε τον τρόπο με τον οποίο οι καταναλωτές