Η κατανάλωση ενέργειας στις Μεταφορές στην Ελλάδα Πέτρος Κασσάπης Πολιτικός Μηχανικός (ΕΜΠ) Συγκοινωνιολόγος (ΜSc) Πρόεδρος της Επιτροπής «Ενέργεια & Μεταφορές» του ΙΕΝΕ
Τελική κατανάλωση ενέργειας στην Ελλάδα και το μερίδιο των μεταφορών 2005 Ktoe Σύνολο Τομέας μεταφορών τομέων Μεταφορές % συνόλ % μεταφ Ενέργεια 20806 8067 39% 100% Υγρά 14217 8038 57% 99,6% βενζίνη ντίζελ Υγραέριο Μαζούτ Κηροζίνη Λοιπά 4118 7094 392 993 1197 423 4086 2448 12 311 1181 0 99% 35% 3% 31% 99% 0% 51% 30% 0,1% 4% 15% 0% Φ.Α 585 12 2% 0,1% Ηλεκτρ. 4439 17 0,4% 0,2% ΑΠΕ 1565 0 0% 0%
Σύγκριση με ΕΕ (2003) Μερίδιο κατανάλωσης μεταφορών ΕΕ-15 ΕΕ-25 32% 30% Λουξεμβούργο 59% Ισπανία 41% Πορτογαλία 39% Ιρλανδία 39% Ελλάδα 39% Διερχόμενη κυκλοφορία και χαμηλές τιμές καυσίμων Χαμηλή κατανάλωση στην βιομηχανία και τον οικιακό τομέα
Πρόσθετες ποσότητες καυσίμων για τα ποντοπόρα πλοία στην Ελλάδα Ktoe 2005 Σύνολο τομέων Τομέας μεταφορών Σύνολο μεταφορών % Σύνολο ενέργειας 20806 8067 39% Bunkers Ντίζελ Μαζούτ 388 2528 388 2528 Σύνολο 23722 10983 46%
Κατανάλωση στα μέσα μεταφοράς στην Ελλάδα (Ktoe 2005) Σύνολο Οδικά Τρένο Πλοία Αεροπλ Ηλεκτρ Ενέργεια 8067 6186 40 642 1181 17 Υγρά 8038 6174 40 642 1181 Βενζίνη 4086 4086 Ντίζελ 2448 2076 40 331 Υγραέριο 12 12 Μαζούτ 311 311 Κηροζίνη 1181 1181 Φ.Α 12 12 Ηλεκτρ. 17 17 Κατανομή 100% 76,7% 0,5% 8,0% 14,6% 0,2%
Κατανομή της κατανάλωσης στα οδικά μέσα μεταφοράς (2005) Αριθμός οχημάτων X1000 Σύνολο Επιβα τικά Ελαφρά φορτηγά Κατανομή Μεσαία και βαρέα φορτηγά Λεωφ ορεία Δίκυκλα 7978 52% 12% 2.5% 0.4% 33% Οχηματοχλμ. (δίς εκ.) Κατανάλωση (Ktoe) 68.8 54% 15% 9% 1% 20% 6186 43% 14% 31% 4% 7%
Μελλοντική εικόνα χρήσης μορφών ενέργειας στις μεταφορές Μορφές Μέσα μεταφοράς ενέργειας Οδικά Τρένο Πλοία Αεροπλ Ηλεκτρ Βενζίνη & Βιοαιθανόλη ****** Ντίζελ & Βιοντίζελ ****** * *** Υγραέριο * Μαζούτ *** Κηροζίνη Φυσικό αέριο ** **** Ηλεκρισμός ** *** Υδρογόνο???
Τελική Ζήτηση Ενέργειας (ktoe) 30000 Σενάριο Αναφοράς 25000 21769 20000 Σενάριο Περιβάλλοντος 15000 MEM: 1,8% 3,4% 2,5% 20806 (- 4,4%) Σύνολο Τομέων 8352 Σενάριο Μεταφορές 10000 5000 MEM: 2,1% 2,4% 2,4% Σενάριο Περιβάλλοντος 8067 (- 3,4%) 0 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020 Πηγές: ΡΑΕ και ΕΜΠ 2002-Μακροχρόνιος ενεργειακός σχεδιασμός της Ελλάδος 2001-2010. Επεξεργασία στοιχείων ΥΠΑΝ-Εθνικό Ενεργειακό Ισοζύγιο για το 2005
Τιμές καυσίμων στην Ελλάδα (ευρώ/λίτρο) 1,2 1 0,8 0,6 0,4 Νοθεία? Αμόλυβδη Ντίζελ κίν. Ντίζελ θέρμ. Ντίζελ χειμ. 0,2 0 1998 2000 2002 2004 2006 2008 Πηγή: DG-TREN μέχρι το 2005 και στοιχεία από την αγορά
Τιμές αμόλυβδης (ευρώ/λίτρο) 1,4 1,2 1 0,8 Ελλάς 0,6-29,4% -25,2% ΕΕ-15 0,4 0,2 0 1998 2000 2002 2004 2006 Πηγή: DG-TREN
Τιμές ντίζελ κίνησης (ευρώ/λίτρο) 1,2 1 0,8-15,3% 0,6 0,4 0,2-23,2% Ελλάς ΕΕ-15 0 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Οδηγίες και Νόμοι Βιοκαύσιμα EU-30/2003 για ποσοστά μείγματος Ν. 3423/2005 EU-96/2003 για φοροαπαλλαγές Ν. 3340/2005 Η Ελλάδα άρχισε με το Βιοντίζελ Ποσότητες και φοροαπαλλαγές Ποσότητες Φ/απαλ. Τιμές Μείγμα Εκατ λίτρα Ευρώ / λίτρο 2005 2% 137 51 0,66 2006 91 2007 114 / 210 2010 5,75% 443?? 0,58 >2010 Απολογισμός και νέοι στόχοι Τεχνολ. αυτοκινήτων
Πετρελαιοκίνηση <1980 Φορτηγά > 4 τμφ και λεωφορεία Ν. 1108/80 ΌλατααυτοκίνηταεκτόςΑθήναςκαι Θ/νίκης (εξαίρεση το ΔΧ εγκατάλειψη του LPG από τα ταξί) Λόγοι: Περιβαλλοντικοί για Αθήνας και Θ/νίκη Εφαρμογή: Σημαντική στα μικρά φορτηγά, μικρή στα επιβατικά Σήμερα: Ζήτημα ελεύθερης πετρελαικίνησης Επιχείρημα EURO IV (2006) για καθαρότερα αυτοκίν. EURO-V (2010) ίσως και πιο νωρίς Αντίλογος: Νοθεία στο ντίζελ κίνησης στην Ελλάδα?? Από ενεργειακής πλευράς το ντίζελ συμφέρει
Ιδιοκτησία επιβατικών αυτοκινήτων (επιβατικά/1000 κατοίκους) 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 1970 1980 1990 2000 2010 2020 Ελλάς: min στην ΕΕ-15 ΕΕ-15 Ιταλία: max στην ΕΕ-15 ΗΠΑ Πηγή: DG-TREN 2005
Μέσο μέγεθος καινούργιων επιβατικών αυτοκινήτων στην Ελλάδα 1520 1500 1480 1514 CC 1460 1440 1420 1400 1380 1393 CC 2000 2001 2002 2003 2004
Ισχύς κινητήρα (HP) και κατανάλωση (Lit/100km) επιβατικών ΙΧ 10 Lit/100 km 9 8 7 Αυτοκίνητα βενζίνης 6 5 4 Υβριδικό: 78/4,3 Υ 50 100 150 200 250 HP Πηγή: Από καταλόγους 4 ευρωπαϊκών και 2 ιαπωνικών κατασκευαστών αυτοκινήτων
Ευρώ/HP Επιβατικά αυτοκίνητα Τιμή μονάδος ισχύος και κατανάλωση 350 300 250 Υ Υβριδικό: 4 3/335 Αυτοκίνητα βενζίνης 200 150 100 50 0 Lit/100 km 4 5 6 7 8 9 10 Πηγή: Από καταλόγους 4 ευρωπαϊκών και 2 ιαπωνικών κατασκευαστών αυτοκινήτων
Η διείσδυση EURO στα επιβατικά αυτοκίνητα Η αντιρρυπαντική τεχνολογία (2004) Συμβατική τεχνολογία EURO I EURO II EURO III EURO IV <1993 1993 1997 2001 2006 Ατοκίνητα (X1000) 2004 Αριθμός αυτοκινήτων (2004) 1359,8 866,8 1190,4 543,2 3960,2 34% 22% 30% 14% 100% Ορια ρύπων για αυτοκίνητα βενζίνης (EURO I= 100) NOX&HC 100 44 31 16 CO 100 70 73* 32
Ηλικία αυτοκινήτων στην Ελλάδα (2004-5) Οχήματα: 6,3 εκ. Κατανάλωση: 6,0 Mtoe Επιβατι κά Ελαφρά φορτηγά Μεσαία και βαρέα φορτηγά Λεωφο ρεία Μοτοσικ λέτες Σύνολο Αριθμός % 65.1% 14.9% 3.1% 0,4% 16.5% 100% Κατανάλωση % Μέση ηλικία 44% 14% 32% 4% 5% 100% 10,4 13,9 17,1 12,5 7,8 10,8 >15 έτη 23% 40% 58% 36% 9% 25%
Εισαγωγές μεταχειρισμένων αυτοκινήτων ως % των νέων ταξινομήσεων στην Ελλάδα Οχήματα 2000 2001 2002 2003 2004 Ταξινομήσεις 2004 (x 1000) Επιβατικά 5% 4% 4% 6% 9% 319 Ελ. φορτηγά 41% 45% 48% 51% 48% 43 Φορτηγά 77% 81% 84% 84% 80% 11 Λεωφορεία 59% 54% 81% 62% 37% 2 Μοτοσικλέτες 12% 13% 10% 10% 8% 78 Σύνολο 11% 11% 12% 14% 16% 453
Κατανάλωση (gr.oe) ανα επιβατοχιλιόμετρο στα αστικά επιβατικά μέσα μεταφοράς Αυτοκίνητο βενζίνης μικρό Αυτοκίνητο diesel μικρό Διπλό αστικό λεωφορείο Αστικό λεωφορείο με μέγιστο αριθμό επιβατών με συνήθη αριθμό επιβατών Μικρό λεωφορείο Μοτοσυκλέτα Μοτοποδήλατο 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 γραμμάρ ια ισοδύναμ ου Πηγή: Hughes P. (1993) Personal Transport and the greenhouse effect, Earthscan, London
Κατανάλωση (gr.oe) ανα επιβατοχιλιόμετρο στα υπεραστικά επιβατικά μέσα μεταφοράς Αυτοκίνητο βενζίνης μεγάλο Αυτοκίνητο diesel μεγάλο Υπεραστικό τρένο ηλεκτρικό Υπεραστικό τρένο diesel Προαστιακό τρένο ηλεκτρικό Προαστιακό τρένο diesel με μέγιστο αριθμό επιβατών με συνήθη αριθμό επιβατών Υπεραστικό λεωφορείο Αεροπλάνο 737 θέσεις 150 0 10 20 30 40 50 60 70 80 γραμμάρια ισοδύν. πετρελαίου Πηγή: Hughes P. (1993) Personal Transport and the greenhouse effect, Earthscan, London
Η Ενέργεια στα οδικά μέσα μαζικής μεταφοράς της περιοχής Πρωτευούσης Στοιχεία μέσων μεταφοράς Ενέργεια Φορέας Οχήμ. Μήκος δικτύου Km (*) Επιβάτες ανα έτος εκατ. Στο όχημα Κίνησης ktoe/ έτος gr.oe /επιβάτη /έτος ΕΘΕΛ 1683 diesel 44,4 416 CNG 9,2 σύνολο σήμερα 2099 7365 362,3 53,5 148 πρόσθετα στο μέλλον σε αντικατάσταση παλαιών 520 0 0 diesel IV 0 ΗΛΠΑΠ σήμερα 366 355 78,4 DC650V 2,6 33 πρόσθετα στο μέλλον 30 7 DC 0,2 Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων από ΟΑΣΑ (*) Ανάπτυγμα γραμμών
Η Ενέργεια στα ΜΜΜ τροχιάς της περιοχής Πρωτευούσης Στοιχεία μέσων μεταφοράς Ενέργεια Μέσα Οχήμ. Μήκος δικτύου Km (*) Επιβάτες ανα έτος εκατ. Στο όχημα Κίνησης ktoe/ έτος gr.oe /επιβάτη /έτος ΗΣΑΠ σήμερα 245 26 116,8 DC750V 3,7 32 ΜΕΤΡΟ Γραμμές 2 και 3 23 DC750V Αεροδρόμιο 21 AC25KV σύνολο σήμερα 294 44 166,8 4,1 25 πρόσθετα στο μέλλον 63 239 DC 5,9 Προαστιακός σήμερα 15 120 2,9 diesel 0,7 241 πρόσθετα στο μέλλον 182 4 diesel ή AC Τράμ σήμερα 35 26 12,9 DC750V 1,2 93 1,1 πρόσθετα στο μέλλον 10 6 3 0,3 Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων από ΟΑΣΑ (*) Μήκος διπλής γραμμής
Κατανομή Ηλεκτρικής Ενέργειας στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς της Αθήνας το 2005 ΜΜΜ ktoe/έτος % Ελξη Λοιπά Σύνολο Ελξη Λοιπά ΗΣΑΠ 3,6 0,6 4,2 85% 15% ΜΕΤΡΟ 4,2 3,4 7,6 56% 44% ΗΛΠΑΠ 2,5 0,4 2,9 86% 14% ΤΡΑΜ 1,2 0,2 1,4 86% 14% ΠΡΟΑΣΤΙΑΚΟΣ 0,7 0,3 1,0 69% 31% Σύνολο 12,2 4,9 17,1 Πηγή: ΥΠΑΝ - Εθνικό Ενεργειακό Ισοζύγιο
Κατανάλωση για κίνηση (gr.oe) ανα επιβάτη στα ΜΜΜ της Αθήνας το 2005 250 200 150 100 50 0 ΕΘΕΛ ΗΣΑΠ ΜΕΤΡΟ ΗΛΠΑΠ ΤΡΑΜ ΠΡΟΑΣΤ ΣΥΝΟΛΟ
Μερίδιο ΜΜΜ στο σύνολο των μετακινήσεων στην Αττική Μετακινήσεις (εκ./ εργάσιμη ημέρα) 1973 Smith 1983 ΟΑΣΑ 1996 ΜΑΜ 2005 Σύνολο 5,1 7 8 Μηχανοκίνητες 4,7 6,3 7,2 Με ΜΜΜ 1,97 2,17 2.55 ΜΜΜ % 55% 42% 34% 35% Παραδοχή για το 2005: ένας επιβάτης με ΜΜΜ = μία μετακίνηση με ΜΜΜ
Μερίδιο ΜΜΜ στο σύνολο των μετακινήσεων στην Αττική 60% 55% 50% 45% 40% 35% 30% 1970 1980 1990 2000 2010
Κατανάλωση και εκπομπές CO2 για λεωφορεία ντίζελ, CNG και H2 Κατανάλωση Εκπομπές CO2 kg.oe/100 km % Kg/100 km % Ντίζελ 48 100% 140 100% Πρίν από το όχημα 7,2 15% 22 16% Στο όχημα 40,8 85% 118 84% Φυσικό αέριο 68,4 100% 160 100% Πρίν από το όχημα 9,6 14% 30 19% Στο όχημα 58,8 88% 130 81% Υδρογόνο 49,2 100% 115 100% Πρίν από το όχημα 14,4 29% 115 100% Στο όχημα 34,8 71% 0 0%
Μέτρα εξοικονόμησης Ενέργειας στις Μεταφορές Άμεσα μέτρα Μέτρα που έχουν σχέση με τον κινητήρα ή το όχημα και επιδρούν άμεσα στην κατανάλωση Έμμεσα μέτρα Μέτρα που έχουν πρωταρχικό σκοπό την βελτίωση της εξυπηρέτησης των μετακινήσεων, αλλά σαν συνεπαγόμενο αποτέλεσμα προκύπτει η εξοικονόμηση ενέργειας Μείωση της ανάγκης για μετακίνηση Τρόποι που εξυπηρετούν ανάγκες χωρίς μετακίνηση Μείωση της εξάρτησης από το πετρέλαιο Όλα τα παραπάνω μέτρα εξοικονόμησης και επιπλέον η χρήσηνέωνκαυσίμωνήμορφώνενέργειας
Άμεσα μέτρα Μείωση κατανάλωσης ανά οχηματοχιλιόμετρο Προδιαγραφές τεχνολογιών EURO Μικρά αυτοκίνητα χαμηλή κατανάλωση Χρήση λιγότερο ή μη ενεργοβόρων μέσων μεταφορ. Κινητήρες ντίζελ Υβριδικός κινητήρας Τακτική συντήρηση Οικονομική οδήγηση Κινητήριες δυνάμεις Οι τιμές αυτοκινήτων - καυσίμων Η διατήρηση καθαρού ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος
Έμμεσα μέτρα Μείωση κατανάλωσης ανά οχηματοχιλιόμετρο Σύντομοι δρόμοι με άνετα γεωμετρικά χαρακτηριστικά Ομαλοποίηση της αστικής κυκλοφορίας οχημάτων Λεωφορειολορίδες (ομαλή κυκλοφορία λεωφορείων) Περιοριστικά μέτρα κυκλοφορίας (εκ περιτροπής διόδια) Ελεγχόμενη στάθμευση (αμφιλεγόμενο) Μείωση της κατανάλωσης ανά επιβατο ή τονο χιλιόμετρο Αύξηση της πληρότητας των οχημάτων (ταξί?) Χρήση των ΜΜΜ αντί ΙΧ (διαθεσιμότητα, εξυπηρέτηση, τιμολόγια) Συνδυασμένη μεταφορά ατόμων (car-pooling, P&R) Συνδυασμένη μεταφορά εμπορευμάτων (φορτηγό τρένο) Δεωφορειολωρίδες (έλκει επιβάτες στα ΜΜΜ)
Μείωση της ανάγκης για μετακίνηση Κατανάλωση ανα οχηματοχιλιόμετρο Γειτνίαση κατοικίας καθημερινών δραστηριοτήτων Τηλεπικοινωνίες Ηλεκτρονική διακυβέρνηση (Δημόσιο) Τηλεαγορά συναλλαγή Τηλε-εργασία ΚΕΠ (πχ.) Φ.Α αντί πετρελαίου θέρμανσης (πχ.) Κινητήριες δυνάμεις Ηεξυπηρέτηση Η αποφυγή μετακίνησης
Μείωση της εξάρτησης των μεταφορών από το πετρέλαιο Μείωση κατανάλωσης και νέα καύσιμα Όλα τα μέτρα μείωσης της κατανάλωσης ανα οχηματοχιλιόμετρο Ηλετρισμός Φυσικό αέριο Βιοκαύσιμα Υδρογόνο Κινητήριες δυνάμεις Οι τιμές των καυσίμων Η διατήρηση καθαρού ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος
Ευχαριστώ για την προσοχή σας