ΤΟ ΠΑΡ ΟΛΙΓΟΝ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΩΣ ΚΙΝΗΤΡΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΑΝΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ Θέμα πτυχιακής εργασίας: ΤΟ ΠΑΡ ΟΛΙΓΟΝ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΩΣ ΚΙΝΗΤΡΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ Υποβληθείσα στον καθηγητή Κύριο Λεμονάκη Νικόλαο Από τις σπουδάστριες: Κεσεσίδου Βικτωρία ΑΕΜ 323 & Σπυριδοπούλου Χριστίνα ΑΕΜ 346 Έναρξη: 11.04.2013 Παράδοση: 09.11.2013 Διδυμότειχο 2013

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ : ΟΡΙΣΜΟΙ, ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 1.1 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ.................................. 2 1.2 ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ........................................................ 2 1.3.1 ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ............................................................... 4 1.3.2 ΠΑΡ ΟΛΙΓΟΝ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ.................................................. 5 1.3.3 ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ.............................. 5 1.4 ΕΥΘΥΝΕΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΔΟΤΗ, Ο ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ Ο ΙΑΤΡΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ........ 6 1.5 ΔΗΜΟΣΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ........................................... 9 1.6 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΑ ΠΛΑΙΣΙΑ.............................................................. 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΤΟΥΣ ΕΝΙΣΧΥΟΥΝ 2.1 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ......................................... 17 2.2 ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ....................... 22 2.3 ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ Η ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ........................ 23 2.4 ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΧΗΜΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ............................... 25 2.4.1 ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ........................... 27 2.4.2 ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ- ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ............................... 28 2.5 ΕΓΚΑΡΣΙΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ.. 33 2.6 ΕΛΑΧΙΣΤΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ.................................................................... 37

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΟΙ ΧΩΡΟΙ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΙ ΒΛΑΠΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΣΕ ΑΥΤΟΥΣ 3.1 ΓΡΑΦΕΙΑ........................................................................... 39 3.2 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ....................................................................... 40 3.3 ΘΑΛΑΜΟΙ ΚΛΙΝΙΚΩΝ............................................................... 41 3.4 ΑΙΘΟΥΣΕΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΩΝ........................................................... 41 3.5 ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ ΙΑΤΡΙΑ.................................................................. 42 3.6 ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ......................................................... 42 3.7 ΝΕΚΡΟΤΟΜΕΙΑ...................................................................... 43 3.8 ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ......................................................................... 43 3.9 ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΛΥΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ................................. 44 3.10 ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ.............................................................. 44 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΧΡΟΝΙΑΣ ΚΟΠΩΣΗΣ 4.1 ΟΡΙΣΜΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΝΟΣΟΥ................................................ 46 4.2 ΕΠΑΓΓΕΛΑΤΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ........................................................ 49 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ ΠΡΟΛΗΨΗ 5.1 ΠΡΟΛΗΨΗ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ............................................. 59 5.2 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΣΥΜΒΑΛΛΟΥΝ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΤΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ......................................................................... 60

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ ΜΕΣΑ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ (Μ.Α.Π) 6.1 ΜΕΤΡΑ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ................................................... 63 6.2 ΜΕΤΡΑ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ -ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΟΣ ΡΟΥΧΙΣΜΟΣ................. 65 6.3 ΜΕΤΡΑ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ- ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ............... 69 6.4.1ΚΑΝΟΝΕΣ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ................................................... 71 6.4.2 ΓΕΝΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ....................................... 71 6.5.1 ΧΡΗΣΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ..................................... 72 6.5.2 ΓΕΝΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΙΜΟΛΗΨΙΑ............................ 74 6.5.3 ΓΕΝΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΟΡΘΗ ΧΡΗΣΗ ΑΙΧΜΗΡΩΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ..... 74 6.5.4 ΓΕΝΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ............... 75 6.6 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ.................................................................... 75 6.7 ΣΗΜΑΝΣΗ ΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ................................................... 76 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ 7.1 ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ...................... 83 7.2 ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΝΕΟΠΡΟΣΛΗΦΘΕΝΤΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ..................... 84 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ ΣΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ 8.1 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ................................................. 88 8.2 ΤΡΑΥΜΑΤΑ.......................................................................... 90 8.3 ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ........................................................................ 94 8.4 ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΜΕ ΧΗΜΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ................................................. 95 8.5 ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΜΕ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΡΕΥΜΑ.............................................. 98 8.6 ΕΚΘΕΣΗ ΣΕ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΑ ΥΛΙΚΑ..................................................... 99

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΑ ΣΥΜΒΑΜΑΤΑ 9.1 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΩΝ ΣΥΜΒΑΜΑΤΩΝ.................... 102 9.2 ΛΑΘΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ.......................... 103 9.3 ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΣΦΑΛΜΑΤΩΝ........................ 104 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΕΡΕΥΝΑΣ................................................. 107 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ...................................................................... 136 ΣΥΖΗΤΗΣΗ............................................................................. 137 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...................................................................... 145 ΝΟΜΟΘΕΤΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΠΑΡΤΙΖΟΥΝ ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ....................................................... 147 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΙΝΑΚΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΠΙΝΑΚΑΣ 1.1 ΑΣΦΑΛΕΙΑ............................................................... 9 ΠΙΝΑΚΑΣ 1.2 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ............................................... 9 ΠΙΝΑΚΑΣ 1.3ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ...................................................13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΠΙΝΑΚΑΣ 2.1 ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΟΥ ΓΕΓΟΝΟΤΟΣ............... 20 ΠΙΝΑΚΑΣ 2.2 ΔΕΙΚΤΕΣ ΣΟΒΑΡΟΤΗΤΑΣ ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΟΥ ΓΕΓΟΝΟΤΟΣ.................. 20 ΠΙΝΑΚΑΣ 2.3 ΔΕΙΚΤΕΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΣΤΟ ΚΙΝΔΥΝΟ.........................20 ΠΙΝΑΚΑΣ 2.4 ΕΠΙΠΕΔΟ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙ ΤΗΣ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑΣ............. 20

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΚΟΝΩΝ ΕΙΚΌΝΑ 2.1 ΣΩΣΤΗ ΣΤΑΣΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ................................................ 34 ΕΙΚΟΝΑ 2.2 ΣΩΣΤΗ ΣΤΑΣΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ................................................ 35 ΕΙΚΟΝΑ 2.3 ΣΩΣΤΗ ΣΤΑΣΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ................................................ 35 ΕΙΚΟΝΑ 2.4 ΣΩΣΤΗ ΣΤΑΣΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ.................................................36 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΕΙΚΟΝΑ 3.1 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ................................................................ 40 ΕΙΚΟΝΑ 3.2 ΧΕΙΡΟΥΡΓΕΙΟ............................................................... 41 ΕΙΚΟΝΑ 3.3 ΝΕΚΡΟΤΟΜΕΙΟ............................................................. 43 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ ΕΙΚΟΝΑ 6.1 ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ................................................ 65 ΕΙΚΟΝΑ 6.2 ΓΑΝΤΙΑ......................................................................66 ΕΙΚΟΜΑ 6.3 ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΟΣ ΣΚΟΥΦΟΣ.............................................. 68 ΕΙΚΟΝΑ 6.4 ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΑ ΓΥΑΛΙΑ.................................................. 69 ΕΙΚΟΝΑ 6.5 ΣΗΜΑΤΑ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗΣ................................................... 77 ΕΙΚΟΝΑ 6.6 ΣΗΜΑΤΑ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗΣ................................................ 79 ΕΙΚΟΝΑ 6.7 ΣΗΜΑΤΑ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗΣ..................................................... 79 ΕΙΚΟΝΑ 6.8 ΣΗΜΑΤΑ ΔΙΑΣΩΣΗΣ........................................................ 80 ΕΙΚΟΝΑ 6.9 ΣΗΜΑΤΑ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ.................................. 81 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ ΕΙΚΟΝΑ 8.1 ΚΟΥΤΙ ΠΡΩΤΩΝ ΒΟΗΘΕΙΩΝ................................................. 88 ΕΙΚΟΝΑ 8.2 ΤΡΑΥΜΑΤΑ................................................................. 90 ΕΙΚΟΝΑ 8.3 ΙΟΣ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑΣ Β.......................................................... 92 ΕΙΚΟΝΑ 8.4 ΙΟΣ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑΣ C.......................................................... 93 ΕΙΚΟΝΑ 8.5 ΙΟΣ HIV......................................................................93 ΕΙΚΟΝΑ 8.6 ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ 1ᵒᶹ, 2ᵒᶹ ΚΑΙ 3ᵒᶹ ΒΑΘΜΟΥ......................................94 ΕΙΚΟΝΑ 8.7 ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΘΥΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΗ ΠΗΓΗ ΤΟΥ ΡΕΥΜΑΤΟΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΚΑΚΟ ΑΓΩΓΟ..................................................... 99

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΡΩΤΗΣΗ 1..............................................................................109 ΕΡΩΤΗΣΗ 2..............................................................................109 ΕΡΩΤΗΣΗ 3..............................................................................110 ΕΡΩΤΗΣΗ 4..............................................................................110 ΕΡΩΤΗΣΗ 5..............................................................................111 ΕΡΩΤΗΣΗ 6..............................................................................111 ΕΡΩΤΗΣΗ 7..............................................................................111 ΕΡΩΤΗΣΗ8..............................................................................112 ΕΡΩΤΗΣΗ 9..............................................................................113 ΕΡΩΤΗΣΗ 9.1..............................................................................113 ΕΡΩΤΗΣΗ 10............................................................................ 114 ΕΡΩΤΗΣ 10.1............................................................................ 114 ΕΡΩΤΗΣΗ 10.2...........................................................................115 ΕΡΩΤΗΣΗ 11............................................................................ 116 ΕΡΩΤΗΣΗ 11.1...........................................................................116 ΕΡΩΤΗΣΗ 11.2...........................................................................117 ΕΡΩΤΗΣΗ 12............................................................................ 117 ΕΡΩΤΗΣΗ 13............................................................................ 118 ΕΡΩΤΗΣΗ 14............................................................................ 118 ΕΡΩΤΗΣΗ 15............................................................................ 119 ΕΡΩΤΗΣΗ 16............................................................................ 119 ΕΡΩΤΗΣΗ 17............................................................................ 120 ΕΡΩΤΗΣΗ 18............................................................................ 120 ΕΡΩΤΗΣΗ 19............................................................................ 121 ΕΡΩΤΗΣΗ 19.1...........................................................................121 ΕΡΩΤΗΣΗ 20............................................................................ 122 ΕΡΩΤΗΣΗ 21............................................................................ 122 ΕΡΩΤΗΣΗ 22............................................................................ 123 ΕΡΩΤΗΣΗ 23............................................................................ 123

ΕΡΩΤΗΣΗ 24............................................................................ 124 ΕΡΩΤΗΣΗ 25............................................................................ 124 ΕΡΩΤΗΣΗ 26............................................................................ 125 ΕΡΩΤΗΣΗ 27............................................................................ 125 ΕΡΩΤΗΣΗ 28............................................................................ 126 ΕΡΩΤΗΣΗ 29............................................................................ 126 ΕΡΩΤΗΣΗ 30............................................................................ 127 ΕΡΩΤΗΣΗ 31............................................................................ 128 ΕΡΩΤΗΣΗ 32............................................................................ 129 ΕΡΩΤΗΣΗ 33............................................................................ 130 ΕΡΩΤΗΣΗ 34............................................................................ 131 ΕΡΩΤΗΣΗ 35............................................................................ 132 ΕΡΩΤΗΣΗ 36............................................................................ 133 ΕΡΩΤΗΣΗ 37............................................................................134 ΕΡΩΤΗΣΗ 38............................................................................ 135

ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ Α.Σ.Ε Ανώτατο Συμβούλιο Εργασίας Δ.Ο.Ε Διεθνείς Οργάνωση Εργασίας Ε.Ο.Κ Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα Ε.Υ.Α.Ε Επιτροπή Υγιεινής Ασφάλειας Εργαζομένων Ι.Κ.Α Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων κ.α και άλλα κ.λπ και τα λοιπά Μ.Α.Π Μέσα Ατομικής Προστασίας Μ.Ε.Θ Μονάδα Εντατικής Θεραπείας ΜΣ.Π Μυοσκελετικές Παθήσεις Μ.Τ.Ν Μονάδα Τεχνητού Νεφρού Ν - Νόμος Ο.Γ.Α Οργανισμός Κοινωνικών Ασφαλίσεων Π.Δ Προεδρικό Διάταγμα Π.Ο.Υ Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας π.χ Παραδείγματος χάρην σελ. Σελίδα Τ.Ε.Ι Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Τ.Ε.Π Τμήμα Ε πειγόντων Περιστατικών ΧΜΘ - Χημειοθεραπευτικά AIDS Acquired Immunodeficiency Syndrom DNA Deoxyribonucleic Acid Gr Gray kg Κιλά m Μέτρα ml Υπομονάδα Λίτρου R Επικυνδυνότητα RNA Ribonucieic Acid UV Υπεριώδης Ακτινοβολία

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η παρούσα έρευνα εκπονήθηκε στα πλαίσια του θεσμού της εγγραφής πτυχιακής εργασίας. Έχει σαν τίτλο το παρ ολίγον εργατικό ατύχημα στο χώρο του νοσοκομείου ως κίνητρο για την ασφάλεια και αποτελεί μια ένωση θεωρητικού και ερευνητικού μέρους γύρω από τα παρ ολίγο και καθεαυτό εργατικά ατυχήματα στο χώρο του νοσοκομείου καθώς αναφέρεται και σε θέματα που σχετίζονται με την υγιεινή και ασφάλεια των επαγγελματιών υγείας. Για την συλλογή των πληροφοριών χρησιμοποιήθηκε ένα ερωτηματολόγιο το οποίο δόθηκε για συμπλήρωση στο νοσηλευτικό προσωπικό του Γενικού Νοσοκομείου Διδυμοτείχου. Μετά την συμπλήρωσή τους, τα ερωτηματολόγια επεξεργάστηκαν και έπειτα μετατράπηκαν σε στατιστικά δεδομένα που έδωσαν ασφαλή και έγκυρα συμπεράσματα τα οποία παρατίθενται στην παρούσα ανάλυση. Κάπου εδώ θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τον καθηγητή μας και εισηγητή αυτής της πτυχιακής εργασίας, κύριο Λεμονάκη Νικόλαο για την υπομονή και επιμονή του σε όλη την διάρκεια της συγγραφής της εργασίας. Η συνολική επιμέλειά του για την σύνταξη τόσο στο γενικό, όσο και στο ερευνητικό μέρος της, και κυρίως η πολύ καλή συνεργασία του, ήταν σημαντική και πολύτιμη για την ολοκλήρωση της εργασίας. Έπειτα, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε θερμά όλο το νοσηλευτικό προσωπικό του Γενικού Νοσοκομείου Διδυμοτείχου που μας δέχτηκαν στο χώρο εργασίας τους και συνεργάστηκαν συμπληρώνοντας τα ερωτηματολόγια που τους δόθηκαν για το ερευνητικό μέρος της εργασίας. Τέλος ευχαριστούμε πάρα πολύ τις οικογένειες μας και φυσικά τους φίλους μας για την αμέριστη βοήθεια και την ψυχολογική υποστήριξή τους.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ H περιφρούρηση της υγείας και της ασφάλειας στην εργασία αποτελούν πρωταρχικά δικαιώματα των εργαζομένων. Οι κίνδυνοι επιβάρυνσης της υγείας με επαγγελματικές ασθένειες ή εμφάνισης ατυχημάτων στην εργασία είναι υπαρκτοί και μπορούν να έχουν σοβαρές επιπτώσεις στο εισόδημα, την ποιότητα ζωής ακόμα και αυτή την ίδια τη ζωή των εργαζομένων. Το Ελληνικό Κράτος και η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνωρίζοντας τα δικαιώματα αυτά έχουν θεσπίσει σειρά νόμων, Προεδρικών Διαταγμάτων, Οδηγιών καθώς και το Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας. Παρά την θέσπιση όμως του σχετικού νομοθετικού πλαισίου οι κανόνες υγιεινής και ασφάλειας στον χώρο εργασίας δεν τηρούνται σε βαθμό τέτοιο ώστε ο κίνδυνος των εργατικών ατυχημάτων και σοβαρών ασθενειών να μηδενιστεί. Με την εργασία αυτή επιθυμούμε να παρουσιάσουμε και να προσδιορίσουμε τη σαφή έννοια του παρ ολίγο και του καθεαυτό εργατικού ατυχήματος στο χώρο του νοσοκομείου, και να αναδείξουμε τους επαγγελματικούς κίνδυνους που υπάρχουν στο νοσοκομείο αλλά και τους παράγοντες που τους ενισχύουν όταν δεν τηρούνται σωστά οι κανόνες ασφαλείας. Ακόμα στην εργασία παρουσιάζονται οι επαγγελματικές ασθένειες που είναι πιθανό να προκύψουν σε εργαζόμενους νοσηλευτές από τα εργατικά ατυχήματα. Επιπλέον αναφορά γίνεται και για τη γενική πρόληψη, για την ορθή ενημέρωση και εκπαίδευση που πρέπει να γίνεται στο νοσηλευτικό προσωπικό καθώς και για τον τρόπο που πρέπει να λαμβάνονται τα σωστά μέτρα ατομικής προστασίας. Τέλος, γίνεται λόγος και για τις πρώτες βοήθειες που πρέπει να παρέχονται σε άτομα που έχουν υποστεί εργατικό ατύχημα όπως και μία μικρή αναφορά για τα ανεπιθύμητα νοσηλευτικά συμβάματα.. Ερευνώντας λοιπόν ένα δείγμα από νοσηλευτές του Γενικού Νοσοκομείου στο Διδυμότειχο στοχεύουμε να παρουσιάσουμε κατά πόσο έχουν υποστεί παρ ολίγο ή καθεαυτό εργατικό ατύχημα οι νοσηλευτές, επίσης εάν έχουν εκπαιδευτεί και ενημερωθεί σωστά για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των επαγγελματικών κινδύνων και κατά πόσο χρησιμοποιούν τα μέτρα ατομικής προστασίας για την υγεία και την ασφάλεια τους.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ 1

ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ : ΟΡΙΣΜΟΙ, ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 1.1 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ Η σχέση υγείας και της ασθένειας έγινε αντικείμενο μελέτης από την αρχαιότητα. Ο Ιπποκράτης (460 377) ο οποίος θεωρείται ο πατέρας της ιατρικής επιστήμης κατέγραψε ειδικές παθολογικές καταστάσεις σε εργαζόμενα άτομα της εποχής του. Στις αρχές του 18 ου αιώνα τέθηκαν για πρώτη φορά οι βάσεις της σύγχρονης τοξικολογίας από τον τοξικολόγο Bernardini Ramazzini (1633-1714). To 1841 στην Αγγλία μελετήθηκε για πρώτη φορά από τον William Farr η επίδραση του επαγγέλματος στη θνησιμότητα. (Βάγκα Ε. κ.α.,2006 ) Στην σύγχρονη εποχή, παρόλο που έχουν πλέον ελαττωθεί έως και εξαλειφθεί οι τόσο δυσμενείς συνθήκες εργασίας που υπήρχαν στους περασμένους αιώνες, τουλάχιστον για τις ανεπτυγμένες χώρες, η εργασία συνεχίζει να επηρεάζει την υγεία μας.( Ε.Ι Ζημάλης, 2002) 1.2 ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ Ατύχημα χαρακτηρίζεται το αιφνίδιο και απρόβλεπτο γεγονός εξαιτίας του οποίου, κατά κύριο λόγο υφίσταται βλάβη το σώμα του ανθρώπου και συνεπώς τίθεται σε κίνδυνο η σωματική του ακεραιότητα. Αυτό επακόλουθα έχει και αντίκτυπο στη συναισθηματική κατάσταση του ανθρώπου προκαλώντας διαταραχές στο ψυχικό του κόσμο. Ετυμολογικά ο όρος ατύχημα μας παραπέμπει στην τύχη, ερμηνευτικά όμως θεωρείται ως αιφνίδιο μη προμελετημένο περιστατικό που προκαλεί βλάβη στον άνθρωπο και φθορά σε αντικείμενα. Γενικά το ατύχημα δεν αποτελεί μοιραίο περιστατικό, ούτε θεωρείται ότι είναι κατάληξη μιας άτυχης στιγμής, αλλά συμβαίνει λόγω αδιαφορίας, λόγω έλλειψης της συγκέντρωσης και λόγω έλλειψης της προσοχής του παθόντος επειδή δεν έλαβε υπόψη όσο θα έπρεπε τους κανόνες ασφάλειας ή δεν τους είχε εφαρμόσει σωστά. ( Ε. Βελονάκης, Π. Σουρτζή, 2009) Τα χαρακτηριστικά του ατυχήματος μπορούν να χωριστούν σε τρείς κατηγορίες οι οποίες είναι : 2

Το βίαιο στοιχείο (αιτία) Η συγκυρία της εργασίας Η βλάβη της ψυχοσωματικής κατάστασης του εργαζομένου Βίαιο στοιχείο: Τα βασικά χαρακτηριστικά του απαρτίζονται από την εξωτερικότητα, την βλαπτική ειδικότητα και τη χρονολογική συγκέντρωση ή συγκυρία. Εξωτερικότητα :δηλαδή, η πηγή και η αιτία του οφείλεται στον εξωτερικό κόσμο όπως για παράδειγμα οι τραυματισμοί, οι δηλητηριάσεις, οι παθογόνοι μικροοργανισμοί κ.α. Βλαπτική ειδικότητα : Προσδιορίζει το βαθμό πρόκλησης βλαβών που το αποτέλεσμα τους μπορεί να προξενήσει ανικανότητα ολική ή μερική, προσωρινή ή μόνιμη καθώς και να επιφέρει το θάνατο. Χρονολογική συγκέντρωση ή συγκυρία: Πρέπει να αναπτυχθεί μέσα στο χρονικό διάστημα της καθημερινής βάρδιας της εργασίας. Η χρονολογική συγκέντρωση έχει να κάνει μόνο με το χρόνο δράσης του αιτίου και όχι με την παρουσίαση νοσογόνων εκδηλώσεων. Συγκυρία της εργασίας: Αποτελείτε από δύο στοιχεία τον επαγγελματισμό του κινδύνου και τη σκοπιμότητα της εργασίας. Επαγγελματισμός κινδύνου: Ο επαγγελματισμός κινδύνου αφορά τον ειδικό κίνδυνο και όχι τον γενικό κίνδυνο διότι ο γενικός κίνδυνος κατέχει τα χαρακτηριστικά από τη παρουσία του κοινού κινδύνου. Αυτό συνεπάγεται με το ότι ο γενικός κίνδυνος μπορεί να υπάρξει και να συμβεί σε κάθε άνθρωπο με τον ίδιο τρόπο αποκλείοντας όμως κάθε σχέση με την εργασία. Αντίθετα ο ειδικός κίνδυνος μπορεί να αποδοθεί από τις ίδιες τις συνθήκες εργασίας. Εργασιακή σκοπιμότητα : Αναφέρεται σε εκείνα τα ατυχήματα που είναι πιθανών να συμβούν κατά τη διεξαγωγή του διαλλείματος του εργαζομένου, που είναι απαραίτητο στη βάρδια του. Επίσης και σε εκείνα που μπορεί να πραγματοποιηθούν την ώρα που ένας εργαζόμενος προσφέρει τη βοήθειά του σε κάποιον άλλο συνάδελφο του, όπως και σε σωστικές ενέργειες που μπορεί να προβεί ένας εργαζόμενος όταν χρειαστεί κάποιος συνάδελφος. Καταλογίζονται και εκείνα που λόγω κάποιας μηχανορραφίας του εργοδότη ή τρίτων προσώπων που έχουν άμεση ή έμμεση σχέση με αυτόν. Τα προαναφερθέντα εργατικά ατυχήματα είναι αποζημιώσιμα, εξαιρούνται όμως εκείνα που γίνονται από δολιότητα του εργαζομένου. 3

Στη ψυχοσωματική βλάβη αντιστοιχούν : Ο θάνατος Μια προσωπική βλάβη της υγείας που μπορεί να είναι : α)μόνιμη ολική εργασιακή ανικανότητα (γενική ανικανότητα, δεν υπάρχει δυνατότητα να μπορέσει να εργαστεί ξανά σε όλη τη διάρκεια της ζωής του.), μόνιμη μερική εργασιακή ανικανότητα (μειώνει το ποσοστό ανικανότητας, ουσιαστικά όμως και αυτό για όλη τη ζωή του εργαζομένου, δηλαδή είναι μια γενική ανικανότητα) β)παροδική ολική ανικανότητα που κρατάει τον εργαζόμενο μακριά από το χώρο εργασίας του πάνω από τρείς ημέρες ( είναι μια ειδική ανικανότητα που εμποδίζει τον εργαζόμενο λόγω του ατυχήματός του να προσέλθει στο χώρο εργασίας του για μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο). (Γουσόπουλος- Χουρδάκης 2005) 1.3.1 ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ Κατά τη νομολογία η σημασία του εργατικού ατυχήματος έχει εξεταστεί σε βάθος ώστε εργατικό ατύχημα να θεωρείται το βίαιο συμβάν που επέρχεται στο τόπο της εργασίας και την ώρα της εργασίας, αλλά από τον ορισμό εντάσσονται και τα ατυχήματα που εξελίσσονται κατά την συνήθη μετακίνηση του εργαζομένου από και προς το χώρο εργασίας του. Σαν προϋπόθεση το εργατικό ατύχημα έχει τουλάχιστον ένα εξωτερικό αίτιο και ως έκβαση του μια αυτονόητη προσωρινή βλάβη, αναπηρία η ακόμα και την απώλεια της ζωής του εργαζομένου. Είναι πρόδηλη η ανάγκη μιας αιτιώδους, άμεσης ή έμμεσης σχέσης ανάμεσα στο βίαιο γεγονός που προκάλεσε το ατύχημα και στην εργασία. Παρόλα αυτά θεωρούνται ικανές προϋποθέσεις ο χρόνος και ο χώρος της εργασίας που μπορεί να εξελιχθεί το εργατικό ατύχημα κατά τη νομοθεσία και τη νομολογία και δεν θεωρείται απαραίτητη η τεκμηρίωση της αιτιώδους σχέσης για την επιβεβαίωση της γνησιότητας ενός ατυχήματος ως εργατικού. Στο εργατικό ατύχημα, επίσης κατατάσσεται κάθε σωματική ή οξεία βλάβη του εργαζομένου, που αποδεικνύεται από το γεγονός ότι του έχει επιβληθεί να εργαστεί σε δυσμενείς συνθήκες εργασίας ή λόγω της υπερβολικής δραστηριότητας του εργαζομένου ώστε να ανταπεξέλθει σε τυχόν παράδοξους όρους εργασίας, με αποτέλεσμα ακόμα και αν στον εργαζόμενο προϋπάρχει ήδη κάποια κοινή νόσο, 4

λόγω των βεβαρυμμένων συνθηκών της εργασίας του, αυτή μπορεί να επιδεινωθεί. ( Ε. Βελονάκης, Π. Σουρτζή, 2009) 1.3.2 ΠΑΡ ΟΛΙΓΟΝ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ Το παρ ολίγον εργατικό ατύχημα χαρακτηρίζεται από τη σημασιολογία της λέξης «παρ ολίγον», δηλαδή : σε πολύ μικρή απόσταση (χρονική) ως τη στιγμή που θα συνέβαινε (αλλά τελικά δεν συνέβη) κάτι. Ουσιαστικά το παρ ολίγον εργατικό ατύχημα είναι ένα περιστατικό που παρότι δεν προκάλεσε κάποια βλάβη, ζημία ή φθορά τη στιγμή ακριβώς της εξέλιξης του, ωστόσο γίνεται η αιτία για την ύπαρξη όλων των συνθηκών για ένα πραγματικό εργατικό ατύχημα. Το ίδιο σημαντικά με τα κατεξοχήν εργατικά ατυχήματα θεωρούνται και τα παρ ολίγον εργατικά ατυχήματα διότι με τη διερεύνηση και τον έλεγχο τους μπορούν να δοθούν πιθανότητες βελτίωσης για τον περιορισμό του ανεπαρκή εξοπλισμού ή του χώρου εργασίας τα οποία είναι ικανά να προκαλέσουν εργατικό ατύχημα. Επίσης μπορεί να υποδείξει ενδεχόμενο ανεπαρκών μέτρων ασφάλειας στο χώρο εργασίας και να ληφθούν έτσι διορθωτικά μέτρα. (Γουσόπουλος- Χουρδάκης 2005) 1.3.3 ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Οι εργαζόμενοι στον τομέα υγείας αντιπροσωπεύουν ένα μεγάλο και αναπτυσσόμενο κομμάτι του εργατικού δυναμικού που αντιμετωπίζουν διάφορους κινδύνους κατά την διάρκεια της εργασίας τους. Κάθε πηγή κινδύνου μπορεί να δημιουργήσει επικίνδυνη κατάσταση δηλαδή συνθήκες κατά τις οποίες εκτίθενται σε κινδύνους οι άνθρωποι, το περιβάλλον ή και τα υλικά στοιχεία. Ο επαγγελματικός κίνδυνος σχετίζεται με την πιθανότητα ή συχνότητα έκθεσης των εργαζομένων σε κάποια πηγή κινδύνου που βρίσκεται στον εργασιακό χώρο (π.χ. θόρυβος, χημικές ουσίες, χειρωνακτική διακίνηση φορτίων, μονότονη ή επαναληπτική εργασία, απροστάτευτα κινούμενα μέρη μηχανών κ.λπ.),καθώς επίσης και με τη σοβαρότητα των συνεπειών, δηλαδή τη βιολογική βλάβη που προκλήθηκε από την έκθεση αυτή. Η συνθετική προσέγγιση της πιθανότητας έκθεσης και της σοβαρότητας των συνεπειών, εκφράζεται απ την έννοια της επικινδυνότητας που προσδιορίζει το βαθμό του επαγγελματικού κινδύνου. 5

Εργατικό ατύχημα ή καταγεγραμένο συμβαν είναι το περιστατικό εκείνο που μπορεί να εξελιχθεί με αφορμή την εργασία ή στη διάρκεια της βάρδιας του εργαζόμενου και οφείλεται σε ξαφνικό, μη σχεδιασμένο γεγονός που προκαλεί προσωρινή ή διαρκή, σωματική και ψυχική βλάβη, η οποία καθιστά τον εργαζόμενο ανίκανο να εργαστεί. Για τον χαρακτηρισμό του ατυχήματος ή συμβάματος σαν εργατικό είναι αδιάφορος ο χρόνος εκδήλωσης των δυσμενών συνεπειών στην υγεία του εργαζομένου, το αν εκδηλώνονται αμέσως, αργότερα ή σταδιακά, όπως και το εάν υπάρχει μερίδιο συνυπαιτιότητας του εργαζομένου. Το εργατικό ατύχημα στο χώρο των νοσηλευτικών ιδρυμάτων έχει σαν αποτέλεσμα να υπάρχει αυξημένη ανησυχία, ανάμεσα στο ιατρικό, νοσηλευτικό και παραϊατρικό προσωπικό. 1.4 ΕΥΘΥΝΕΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΔΟΤΗ, Ο ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ Ο ΙΑΤΡΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Σε Κάθε επιχείρηση που ιδρύεται και απασχολεί πάνω από 70 άτομα οφείλει εντός τριών (3) μηνών από τη λειτουργία της να υποβάλει για κύρωση στα αρμόδια όργανα κανονισμό εργασίας, που σύμφωνα με το N.1767/1988, η κατάρτισή του γίνεται από τον εργοδότη και το συμβούλιο εργαζομένων, εφ' όσον υπάρχει. Εσωτερικός κανονισμός ρυθμίζει τις σχέσεις εργασίας, ανάμεσα στους εργαζομένους στις επιχειρήσεις αυτές και στους εργοδότες. ε κάθε περίπτωση όμως ο εργοδότης πρέπει να ακολουθεί κάποιο συγκεκριμένο πρωτόκολλο όσον αφορά τους κανονισμούς σε περίπτωση που υπάρξει παρ ολίγον εργατικό ατύχημα ή καθαυτό εργατικό ατύχημα. Ο εργοδότης έχει την ευθύνη για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων στην επιχείρηση του (Ν. 1568/85, οδηγία 89/391/ΕΟΚ). Σε όλες τις επιχειρήσεις του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα ανεξάρτητα του κλάδου οικονομικής δραστηριότητας ο εργοδότης έχει υποχρέωση: Να λαμβάνει κάθε μέτρο που απαιτείται ώστε να εξασφαλίζονται οι εργαζόμενοι και οι τρίτοι που παρευρίσκονται στους τόπους εργασίας, από κάθε κίνδυνο που μπορεί να απειλήσει την υγεία ή τη σωματική τους ακεραιότητα. Να εφαρμόζει κάθε υπόδειξη των τεχνικών και υγειονομικών επιθεωρητών εργασίας και γενικά να διευκολύνει το έργο τους μέσα στην επιχεiρηση. 6

Να επιβλέπει την ορθή εφαρμογή των μέτρων υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας. Να διασφαλίζει την προληπτική και περιοδική επίβλεψη της υγείας των εργαζομένων εξειδικευμένα, με βάση τους κάθε φορά επαγγελματικούς κινδύνους στους οποίους εκτίθενται. Να παίρνει συλλογικά μέτρα προστασίας των εργαζομένων για την πρόληψη των επαγγελματικών κινδύνων. Να ενημερώνει τους εργαζόμενους για τους επαγγελματικούς κινδύνους από την εργασία τους και για τη νομοθεσία που ισχύει σχετικά με την υγιεινή και την ασφάλεια της εργασίας και για τον τρόπο εφαρμογής της στην επιχείρηση. Να καταρτίζει πρόγραμμα προληπτικής δράσης και βελτίωσης των συνθηκών εργασίας στην επιχείρηση. Να παρέχει τα αναγκαία μέσα για την εφαρμογή των παραπάνω σκοπών. Να τηρεί ειδικό βιβλίο ατυχημάτων στο οποίο να καταχωρούνται τα αίτια και η περιγραφή του ατυχήματος. Ο εργοδότης οφείλει, εάν τελικά συμβεί εργατικό ατύχημα, να το αναγγείλει μέσα σε 24 ώρες, στις αρμόδιες επιθεωρήσεις εργασίας και στον ασφαλιστικό οργανισμό που υπάγεται ο εργαζόμενος. Εάν πρόκειται για σοβαρή βλάβη του εργαζομένου ή ακόμα και την απώλεια ζωής του,ο εργοδότης πρέπει να διατηρήσει αμετάβλητα όλα εκείνα τα στοιχεία που μπορεί να βοηθήσουν και να χρησιμέψουν ώστε να καταστεί όσο το δυνατόν πιο εύκολη η εξακρίβωση των αιτιών που είναι υπεύθυνες για το εργατικό ατύχημα. Επίσης θα πρέπει να διαθέτει ειδικό βιβλίο στο οποίο θα αναγράφεται με λεπτομέρειες οι αιτίες που οδήγησαν στο εργατικό ατύχημα αλλά και ο τρόπος με τον οποίον εξελίχθηκε το βίαιο συμβάν, ώστε να είναι διαθέσιμο στις αρμόδιες αρχές όταν αυτές το χρειαστούν. Τέλος ο εργοδότης έχει υποχρέωση να τηρεί ακόμα ένα κατάλογο, που σε αυτόν θα καταγράφονται όλα τα εργατικά ατυχήματα τα οποία είχαν ως αποτέλεσμα να καταστήσουν τον εργαζόμενο ανίκανο να βρεθεί ξανά στο χώρο εργασίας για περισσότερο από τρεις ημέρες. Τα παρ ολίγον εργατικά ατυχήματα πρέπει να αποτελέσουν σημεία αναφοράς ώστε ο εργοδότης να φροντίσει να λάβει μέτρα για να εξαλείψει, όσο αυτό είναι δυνατό, το κίνδυνο για εργατικό ατύχημα, στο χώρο εργασίας που μπορεί να απειλήσει την σωματική ακεραιότητα και την υγεία των εργαζομένων του. 7

Κάθε υπόδειξη των υγειονομικών επιθεωρητών εργασίας θα πρέπει να πραγματώνεται σωστά, με αυτό το τρόπο θα διευκολύνεται και το έργο τους στο χώρο εργασίας. Ο επαγγελματικός κίνδυνος επιβάλλεται να ανακοινωθεί από τον ίδιο τον εργοδότη στους εργαζόμενους. Ακόμη πρέπει να προτρέπει τους εργαζομένους του να ενισχύσουν την εκπαίδευσή τους σε θέματα που έχουν να κάνουν με την πρόληψη, την υγιεινή και την ασφάλεια της εργασίας. Πρέπει εξίσου να εξασφαλίζει τη συντήρηση και την παρακολούθηση της ασφαλής λειτουργίας των μέσων και των εγκαταστάσεων. Τέλος να υπάρχει και γραπτή εκτίμηση από τον εργοδότη για τους κινδύνους που μπορεί να υπάρχουν στο χώρο εργασίας.. Υπεύθυνος ασφάλειας Κάθε Οργανισμός οφείλει να έχει στο προσωπικό του υπεύθυνο ασφάλειας. Σκοπός του συγκεκριμένου είναι να πληροφορείται για όλες τις νέες τεχνικές πρόληψης που εφαρμόζονται. Ακόμα θα πρέπει να είναι βέβαιος ότι όλα τα καινούργια μέλη του προσωπικού έχουν ενημερωθεί κατάλληλα για τους κινδύνους και, ότι είναι και επαρκώς εκπαιδευμένοι, σε περίπτωση πιθανού εργατικού ατυχήματος, ώστε να είναι ικανοί να το αποφύγουν όσο αυτό μπορεί να είναι εφικτό εκείνη τη στιγμή. Ο υπεύθυνος ασφάλειας πραγματοποιεί ανελλιπώς τρίμηνους ελέγχους αλλά και έκτακτους όταν αυτό απαιτείται. Πληροφορείται για το κάθε εργατικό ατύχημα που συμβαίνει, ακόμα και όταν δεν υπάρχει τραυματισμός ή με πιθανή διασπορά μολυσματικού υλικού που όμως δεν έχει εκτεθεί κανένας σε αυτό και τα καταγράφει στο ειδικό βιβλίο των εργατικών ατυχημάτων. Ασχολία του είναι να μεριμνήσει για την σωστή συντήρηση, επισκευή και απολύμανση των μηχανημάτων και του χώρου εργασίας. (Γουσόπουλος- Χουρδάκης, 1994) Ιατρός Εργασίας Ο ιατρός εργασίας υποδεικνύει και δίνει συμβουλές στον εργοδότη και στους εργαζόμενους σχετικά με τα μέτρα που πρέπει να τηρούνται για την σωματική και την ψυχική τους υγεία. Στο ειδικό βιβλίο που διαθέτει το οποίο είναι θεωρημένο από την Επιθεώρηση Εργασίας έχει υποδείξεις ώστε να έχει γνώση και ο εργοδότης. Η εξειδίκευση του ιατρού εργασίας έχει να κάνει με το σχεδιασμό, τη τροποποίηση και τη συντήρηση των εγκαταστάσεων, του χώρου εργασίας και των μέσων ανάλογα με τους κανόνες της υγιεινής και ασφάλειας. Προτρέπει τον εργοδότη και τους εργαζόμενους στο να γίνεται σωστή λήψη των μέτρων προστασίας. Δίνει γνώση σε 8

θέματα φυσιολογίας, ψυχολογίας και υγιεινής της εργασίας. Δίνει συμβουλές για τη σωστή παροχή πρώτων βοηθειών και για την τοποθέτηση και αλλαγή θέσης κάποιου εργαζομένου όταν αυτό είναι απαραίτητο για λόγους υγείας. (Γουσόπουλος- Χουρδάκης 2005) 1.5 ΔΗΜΟΣΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ Ασφάλεια «Ασφάλιση είναι το συμβόλαιο με το οποίο ο ασφαλιστής έναντι πληρωμής ενός τιμήματος, υποχρεώνεται να ανταμείψει αποκαταστήσει τον ασφαλισμένο, μέσα στα συμφωνηθέντα όρια, σχετικά με τη ζημία που προκλήθηκε σε αυτόν από ένα ατύχημα, δηλαδή να πληρώσει ένα χρηματικό κεφάλαιο ή μια σύνταξη με την πραγματοποίηση ενός συμβάντος εις βάρος της ανθρώπινης ζωής.» Πινάκας 1.1 (Γουσόπουλος- Χουρδάκης 2005) Ασφάλεια ατυχήματος Στους σκοπούς και στις συνέπιες τις ασφάλισης είναι ατύχημα κάθε περιστατικό: Που υφίσταται ο ασφαλιζόμενος κατά την άσκηση των επαγγελματικών ασχολιών. Οφειλόμενο σε τυχαίο, βίαιο και εξωτερικό αίτιο. Που προκαλεί σωματικές βλάβες, αντικειμενικά επιβεβαιώσιμες, οι οποίες έχουν ως συνέπεια τον θάνατο, αναπηρία μόνιμη ή ανικανότητα παροδική. Πίνακας 1.2 (Γουσόπουλος- Χουρδάκης 2005) Διαδικασία καταγραφής και αναγγελίας εργατικών ατυχημάτων Η διαδικασία αυτή έχει στόχο την καταγραφή και την αναγγελία των εργατικών ατυχημάτων στον ασφαλιστικό φορέα του εργαζόμενου και στην επιθεώρηση εργασίας. Αυτό γίνεται για να μπορέσουν να διερευνηθούν τα αίτια τα οποία προκάλεσαν το εργατικό ατύχημα αλλά και για στατιστικούς λόγους ώστε με την παρακολούθησή τους να διεξαχθούν συμπεράσματα για καλύτερη πρόληψη. Διαδικασία δήλωσης καταγραφής παρ ολίγον ατυχημάτων 9

Με τη διαδικασία αυτή καταγράφονται συμβάντα τα οποία δεν έχουν προκαλέσει κάποια σωματική βλάβη στον εργαζόμενο ώστε να μπορούν να δηλωθούν σαν κανονικά εργατικά ατυχήματα, αλλά θα μπορούσαν να είχαν προκαλέσει. Αυτά καταγράφονται και αναφέρονται στον τεχνικό ασφαλείας. Στόχος αυτής της διαδικασίας είναι να παρθούν μέτρα πρόληψης για να μην υπάρξουν άλλα παρόμοια συμβάντα που θα μπορούσαν να έχουν πιο δυσμενείς εξελίξεις. Όταν η χώρα μας διένυε την κλασσική περίοδο των κοινωνικών ασφαλίσεων μεταξύ του 1860-1930 άρχισαν να λειτουργούν αρκετοί κοινωνικοασφαλιστικοί φορείς για την προστασία των εργαζομένων στον ιδιωτικό και στο δημόσιο. (Γουσόπουλος- Χουρδάκης 2005) Δημόσια ασφάλεια Ο πιο αξιόλογος σταθμός των δημοσίων ασφαλίσεων στην Ελλάδα, αποτελεί η σύσταση και η λειτουργία του Ι.Κ.Α, δημιουργήθηκε από τον αρχικό νόμο 5733/1932, ο οποίος δεν εφαρμόστηκε. Με τη καινούργια επεξεργασία του όμως ψηφίστηκε ο νόμος 6298/1934 που ίσχυσε από την 1-12-1937. Έτσι από εκτός από τα τμήματα συντάξεων λόγω γήρατος, αναπηρίας ή θανάτου εντάχθηκε και ο κλάδος παροχών ασθένειας σε είδος, δηλαδή ιατροφαρμακευτική και νοσοκομειακή περίθαλψη αλλά και σε χρήμα. Η δημόσια ασφάλεια του συνόλου του ελληνικού πληθυσμού σχεδόν ολοκληρώθηκε με τον νόμο 4169/1961 με τη σύσταση του ΟΓΑ (Οργανισμού Γεωργικών Ασφαλίσεων). Σύμφωνα με τη Διεθνή Σύμβαση Εργασίας και τον Ευρωπαϊκό Κώδικα Κοινωνικής Ασφάλειας οι δημόσιες ασφαλίσεις καλύπτουν εννέα ασφαλιστικούς κινδύνους στους οποίους εμπεριέχονται και τα εργατικά ατυχήματα. Η δημόσια ασφάλεια στα εργατικά ατυχήματα επιζητά αντικειμενικούς στόχους οι οποίοι μπορούν συγκεφαλαιωθούν με τον ακόλουθο τρόπο: παροχή εξασφάλισης κοινωνική δικαιοσύνη ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης κοινωνική γαλήνη Όταν συμβεί εργατικό ατύχημα σε κάποιον εργαζόμενο σύμφωνα με το δημόσιο ασφαλιστικό του φορέα πηγαίνει απευθείας στα δημόσια νοσοκομεία, δεν υπάρχει δηλαδή επιλογή ιατρού. Σε περίπτωση που το εργατικό ατύχημα προκαλέσει 10

προσωρινή ανικανότητα στον εργαζόμενο τότε τα έξοδα του καλύπτονται από την ασφάλεια του χωρίς να επιβαρύνεται ο ίδιος οικονομικά. Ακόμα, η χρονική διάρκεια των αποζημιώσεων στην δημόσια ασφάλεια είναι απεριόριστη. Αν ένα εργατικό ατύχημα επιφέρει μόνιμη ανικανότητα στον εργαζόμενο τότε παρέχεται κάποιο συμπληρωματικό εισόδημα στην οικογένεια. Τέλος σε ενδεχόμενο θανάτου υπάρχει η σύνταξη χηρείας η οποία δίδεται με κάποια μείωση στη ή στο σύζυγο του αποθανόντα αλλά και στα τέκνα του. (Γουσόπουλος- Χουρδάκης 2005) Χαρακτηριστικά της δημόσιας ασφάλισης : Οι εργοδότες και οι εργαζόμενοι παρέχουν χρηματικές εισφορές στη δημόσια ασφάλεια με ή χωρίς τη συμμετοχή του κράτους, με τη μορφή της επιδότησης ή της συμπληρωματικής χρηματοδότησης. Κάθε εργαζόμενος επιβάλλεται να έχει δημόσια ασφάλεια εκτός ορισμένων εξαιρέσεων. Από τα ειδικά ταμεία που υπάρχουν στη δημόσια ασφάλεια χορηγούνται οι διάφορες παροχές εφόσον έχουν συγκεντρωθεί κάποιες εισφορές πρώτα. Τα κεφάλαια που δεν είναι αναγκαία για τις πληρωμές των παροχών επενδύονται ώστε να εξασφαλιστούν κάποια επιπλέον έσοδα. Το δικαίωμα στις παροχές εξαρτάται από τις καταβαλλόμενες εισφορές του ασφαλιζόμενου ανεξάρτητα από κάθε κριτήριο ανάγκης ή εσόδων. Συχνό φαινόμενο στη δημόσια ασφάλεια είναι ότι το ύψος των εισφορών και των παροχών βρίσκεται σε συνάφεια με το ύψος του μισθού του εργαζομένου. Τα εργατικά ατυχήματα και οι επαγγελματικές ασθένειες είναι από τους κλάδους οι οποίοι χρηματοδοτούνται κατά κανόνα από τους εργοδότες, με η χωρίς συμμετοχή του κράτους. (Γουσόπουλος- Χουρδάκης 2005) Ιδιωτική ασφάλεια Για την πραγματοποίηση ιδιωτικής ασφάλειας είναι απαραίτητο ένα συμβόλαιο το οποίο συνάπτεται μεταξύ του ενδιαφερόμενου ασφαλιζομένου και της ιδιωτικής ασφαλιστικής εταιρίας. Για την ολοκλήρωση αυτού του συμβολαίου αποτελεί δεδομένο ένα ασφαλιστικό περιστατικό στο οποίο δίνονται πιθανότητες που δείχνουν πόσο εφικτό είναι να συμβεί ή όχι αυτό το περιστατικό, οι πιθανότητες αυτές προκύπτουν από την αναλογία μεταξύ των ίδιων περιπτώσεων που έχουν συμβεί στο παρελθόν και των πιθανοτήτων που δίνονται στο να συμβεί ξανά ένα παρόμοιο 11

γεγονός. Οι ιδιωτικές ασφάλειες μπορούν να παρέχουν ασφάλεια είτε σε ένα μόνο άτομο δηλαδή προσωπική ασφάλεια είτε σε ομάδες. Στα συμβόλαια, που συνάπτουν οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρίες για το εργατικό ατύχημα, υπάρχουν οι γενικοί όροι του συμβολαίου, οι οποίοι σχετικά είναι κοινοί για τις περισσότερες ιδιωτικές ασφάλειες. Βέβαια ανάλογα με το είδος του εργατικού ατυχήματος που θεωρεί ο εκάστοτε εργαζόμενος ότι είναι πιθανό να του συμβεί μπορεί να αλλάξει ή να προσθέσει ειδικές ρυθμίσεις που τον αφορούν εφόσον φυσικά τις βρει σύμφωνες και η ιδιωτική ασφαλιστική εταιρία με την οποία βρίσκεται σε συνεννόηση για το συμβόλαιο Το ασφαλιστικό συμβόλαιο ακόμα προβλέπει ότι ο ασφαλιζόμενος πρέπει να αναγγείλει άμεσα κατά τη διάρκεια του ασφαλιστικού συμβολαίου τυχόν αλλαγές επικινδυνότητας που έχουν να κάνουν με την επαγγελματική του ασχολία, που αν η ασφαλιστική εταιρία τις γνώριζε τι στιγμή της σύναψης του συμβολαίου μπορεί ή να μην το υπέγραφε ή να άλλαζε τους όρους. Σε περίπτωση που οι συνθήκες εργασίας του ασφαλιζόμενου γίνουν πιο δύσκολες και αυξάνουν την πιθανότητα του κινδύνου για εργατικό ατύχημα η ιδιωτική ασφαλιστική εταιρία έχει την δυνατότητα να σπάσει το συμβόλαιο ή να ζητήσει αύξηση των ασφαλίστρων. Μπορεί όμως να μειώσει και τα ασφάλιστρα που πληρώνει ο κάτοχος του συμβολαίου επειδή υπήρξε βελτίωση στις συνθήκες εργασίας του ασφαλιζομένου του. (Γουσόπουλος- Χουρδάκης 2005) 12

1.6 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΑ ΠΛΑΙΣΙΑ Άρειος Πάγος 226/87 Τμ Β Πηγή ΔΕΝ 44/88 Σελ. 301 Περίληψη: Προϋποθέσεις χαρακτηρισμού ως εργατικού ατυχήματος της ασθένειας του μισθωτού, η οποία εκδηλώθηκε αιφνιδίως λόγω της φύσεως της εργασίας του ή επιδεινώθηκε λόγω συνεχίσεως της εργασίας. Απόφαση Δικαστηρίου Εργατικό ατύχημα από βίαιο συμβάν αποτελεί η σωματική βλάβη, η οποία είχε ως συνέπεια την ανικανότητα για εργασία ή το θάνατο του εργαζομένου, εφόσον επήλθε από αιφνίδιο και απρόβλεπτο γεγονός. Τέτοιο θεωρείται και η νόσος που προκλήθηκε, εκδηλώθηκε ή και επιδεινώθηκε από έκτακτη όμως και αιφνίδια επενέργεια εξωτερικού αιτίου, ασχέτου προς τη σύσταση του οργανισμού του παθόντος και προς τη βαθμιαία και προοδευτική εξασθένηση και φθορά του, λόγω της φύσεως και είδους της εργασίας του και των συνδεομένων με αυτή δυσμενών όρων παροχής της κατά την εκτέλεση ή εξ αφορμής αυτής. Στην έννοια του εργατικού ατυχήματος εμπίπτει και η εξακολούθηση της αυτής εργασίας, μετά την εκδήλωση νόσου του εργαζομένου όπως και προηγουμένως υπό κανονικές συνθήκες απασχολήσεώς του, αν αυτή ως πρόσφορη αιτία επιφέρει την επιδείνωση της υπάρχουσας ασθενείας του. Και τούτο γιατί η εξακολούθηση τέτοιας απασχολήσεώς του εν όψει της εξασθενήσεως των δυνάμεων από τη νόσο, του είδους της παρασχετέας εργασίας και των περιστάσεων που τη συνοδεύουν, δημιουργεί συνθήκες εργασίας, οι οποίες, μολονότι ήταν προηγουμένως κανονικές, προσλαμβάνουν, μετά τον κλονισμό της υγιεινής καταστάσεως του εργαζομένου που εκδηλώθηκε, τον χαρακτήρα των ασυνήθιστων και εξαιρετικών, δηλαδή του βίαιου συμβάντος. Σύμφωνα με τη καλή πίστη και τα συναλλακτικά ήθη, κατά τις συνδυασμένες διατάξεις των άρθρων 288 και 652 ΑΚ, ο εργοδότης έχει υποχρέωση να ρυθμίζει τα της εργασίας του μισθωτού του κατά τρόπο που να προστατεύει την υγεία και τη ζωή του εργαζομένου( ΑΠ/Ολ. 937/75),το οποίον όμως προϋποθέτει γνώση από τον εργοδότη της ασθενείας εκείνου που του δημιουργεί τέτοια υποχρέωση. Από αυτά, παρέπεται ότι, σε περίπτωση που ο εργοδότης δεν παραβίασε την υποχρέωσή του να προνοεί υπέρ του εργαζομένου, νόσος που προκλήθηκε ή εκδηλώθηκε κάτω από συνηθισμένους δυσμενείς όρους και συνθήκες παροχής της συμφωνημένης εργασίας δεν αποτελεί εργατικό ατύχημα κατά την έννοια της πιο πάνω διατάξεως. Πίνακας1.3 (Γουσόπουλος- Χουρδάκης 2005) 13

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ) και ο Διεθνείς Οργάνωση Εργασίας (Δ.Ο.Ε) ήταν από τους οργανισμούς οι οποίοι έστρεψαν την προσοχή τους και φρόντισαν για την προστασία των εργαζομένων. Έτσι δημιούργησαν νομοθετικά πλαίσια προστασίας για ορισμένες κατηγορίες εργαζομένων. Με το νομικό πλαίσιο 1568/85 που αφορά την Υγιεινή και Ασφάλεια οι επιχειρήσεις υποχρεώθηκαν να παρέχουν προστασία και ασφάλεια στους εργαζομένους του. Αυτό επιτεύχθηκε με δαπάνες των ίδιων των εργοδοτών, με τη πρόσθεση προσωπικού όπως τον τεχνικό ασφαλείας και το γιατρό εργασίας αλλά και εξασφαλίζοντας καλύτερες εγκαταστάσεις, χώρους εργασίας και εξειδικευμένα μέσα για αποτελεσματικότερη πρόληψη της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων. Ο ίδιος ο νόμος ορίζει ότι πρέπει να υπάρχει μια επιτροπή Υγιεινής (ΕΥΑΕ) και Ασφάλειας η οποία να αποτελείται από τους ίδιους τους εργαζόμενους και από ένα σύμβουλο. Η ασχολία αυτής της επιτροπής έχει να κάνει με τη ανάλυση των συνθηκών εργασίας, με την υπόδειξη του επαγγελματικού κινδύνου στους εργαζομένους, με την σωστή τήρηση των μέτρων ασφαλείας στους χώρους εργασίας και με τον τρόπο που πρέπει να διαχειριστούν οι εργαζόμενοι τον επαγγελματικό κίνδυνο. Εν συνεχεία συντάχτηκαν και άλλα εκτελεστικά διατάγματα που απαιτούσαν συγκεκριμένους και λεπτομερείς κανόνες για τη λήψη μέτρων ασφαλείας από τους εργοδότες για τους εργαζομένους τους. Με την επιβολή του νόμου 1568/85 θεσπίστηκαν πιο ολοκληρωμένα μέτρα για την αντιμετώπιση των συνθηκών εργασίας. Ακόμα με βάση αυτό το νόμο η πρόληψη του επαγγελματικού κινδύνου για τους εργαζόμενους αποτέλεσε νομική υποχρέωση του εργοδότη. Ο νόμος 1568/85 για την Υγιεινή και Ασφάλεια για τους εργαζόμενους πιο συγκεκριμένα προβλέπει τη σύσταση επιτροπών βελτίωσης των συνθηκών εργασίας σε επίπεδο επιχειρήσεων που γίνεται με την εκλογή επιτροπής υγιεινής και ασφάλειας των εργαζομένων, του τεχνικού ασφαλείας και του γιατρού εργασίας. Επίσης προβλέπει φορείς βελτίωσης των συνθηκών εργασίας σε εθνικό επίπεδο με την καθοδήγηση του Ανώτατου Συμβουλίου Εργασίας (ΑΣΕ) του Υπουργείου Εργασίας και τις νομαρχιακές Επιτροπές Υγιεινής και Ασφάλειας. Προνοεί για την πρόληψη του επαγγελματικού κινδύνου από κτηριακές εγκαταστάσεις και μηχανήματα, για την προστασία των εργαζομένων από χημικούς βιολογικούς και φυσικούς παράγοντες και καθορίζει τις υποχρεώσεις και τις ευθύνες των εργοδοτών. 14

Τέλος, κάθε εργαζόμενος σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφος 4 πρέπει να διαθέτει το δικό του ατομικό επαγγελματικό βιβλιάριο κινδύνου χάρης το οποίο επιτηρείται καλύτερα η υγεία του εργαζομένου. ( Ε. Βελονάκης- Π. Σουρτζή, 2009) 15

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ 16

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΤΟΥΣ ΕΝΙΣΧΥΟΥΝ 2.1 ΜΕΛΕΤΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Η έννοια της Εκτίμησης του Επαγγελματικού Κινδύνου, ως δυναμική ολοκληρωμένη ανάλυση των συνθηκών εργασίας, αποτελεί ένα απαραίτητο πληροφοριακό μέσο, στο σχεδιασμό και την οργάνωση της ουσιαστικής επέμβασης στο εργασιακό περιβάλλον, με στόχο την διαφύλαξη και προαγωγή της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων. Η προστασία της υγείας και ασφάλειας καθώς επίσης και η πρόληψη των συνεπειών τωνβλαπτικών παραγόντων του εργασιακού χώρου, αποτελούν τον τελικό στόχο των διαδικασιών εκτίμησης του επαγγελματικού κινδύνου. Η εκτίμηση του επαγγελματικού κινδύνου του εργασιακού περιβάλλοντος αποτελεί μια σύνθετη, διαχρονική και δυναμική διαδικασία που μέσω της αποδόμισης και της ανάλυσης συντελεί στη συγκρότηση ενός υγιούς και ασφαλούς εργασιακού περιβάλλοντος προσαρμοσμένου στις ανθρώπινες ικανότητες και δυνατότητες. Η εκτίμηση κινδύνου αποτελεί τη βάση για την επιτυχημένη διαχείριση της υγείας και της ασφάλειας και είναι καθοριστικός παράγοντας για τη μείωση των ατυχημάτων που σχετίζονται με την εργασία και των επαγγελματικώνασθενειών. Εάν εφαρμοσθεί ορθά, μπορεί να βελτιώσει την ασφάλεια και την υγεία στον χώρο εργασίας καθώς και την απόδοση της επιχείρησης,γενικότερα.( Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία -http://osha.europa.eu) Ο στόχος της μελέτης εκτίμησης του επαγγελματικού κινδύνου είναι ο εντοπισμός και η αναγνώριση των παραγόντων που απειλούν την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων της επιχείρησης καθώς και την λήψη όλων των αναγκαίων μέσων που θα εξασφαλίσουν την προστασία των εργαζομένων. (Παπακωνσταντίνου Κ.,2004,Αθήνα). Η εκτίμηση του επαγγελματικού κινδύνου αποτελεί το μέσον, το οποίο περιέχει πληροφοριακά στοιχεία σχετικά με την καταγραφή των συνθηκών εργασίας, αλλά και τις επιπτώσεις που προέρχονται από τους βλαπτικούς παράγοντες στην υγεία του 17

εργαζόμενου. Επιπλέον η δυναμικότητα αυτής της διαδικασίας την καθιστά ικανή για την προστασία και την πρόληψη της υγείας του εργαζόμενου. Η Γραπτή Εκτίμηση του Επαγγελματικού Κινδύνου, αναφέρεται στις διατάξεις του ΠΔ 17/1996 (το οποίο συμπληρώνεται με το ΠΔ 159/1999) και αποτελεί εργοδοτική υποχρέωση καθώς επίσης και ένα βασικό μέσο αυτοέλεγχου της κάθε επιχείρησης, εφόσον εξασφαλίζεται η ενεργός συμμετοχή των εργαζομένων τόσο στις φάσεις του ποιοτικού και ποσοτικού προσδιορισμού των κινδύνων του εργασιακού περιβάλλοντος, όσο και σε αυτές της πρόληψης και προαγωγής της εργασιακής υγείας και ασφάλειας. Βασική ακολουθία ενεργειών: Εντοπισμός της πηγής κινδύνου για την υγεία και την ασφάλεια του εργαζόμενου. Μέσω μιας παραγωγικής διαδικασίας επαλήθευση των δυνητικών κινδύνων για την υγεία και την ασφάλεια του εργαζόμενου Εκτίμηση του κινδύνου και των επιπτώσεων που προκάλεσε στον εργαζόμενο. Πρόγραμμα διαχείρισης διαδικασίας πρόληψης.(τζιαφέρη Σ.,κ.α.,2006) Αυτή η σειρά ενεργειών οδηγεί στο συμπέρασμα πως μπορεί να υπάρξουν 3 πιθανές υποθέσεις επαγγελματικού κινδύνου για κάθε εργασιακό περιβάλλον 1. Δεν παρουσιάζεται κανένας επαγγελματικός κίνδυνος στο χώρο εργασίας. 2. Παρουσιάζεται κίνδυνος αλλά ελεγχόμενος σύμφωνα με το Νομοθετικό πλαίσιο 3. Παρουσιάζεται επαγγελματικός κίνδυνος μη ελεγχόμενης έκθεσης. Στην πρώτη περίπτωση δεν αποκαλύπτονται οι επαγγελματικοί κίνδυνοι μέσω της διαδικασίας εντοπισμού επαγγελματικών κινδύνων. Στη δεύτερη περίπτωση οι επαγγελματικοί κίνδυνοι που εντοπίζονται τίθενται σε συνεχή έλεγχο μέσω της διαδικασίας της πρόληψης όπως αυτή ορίζει το Νομοθετικό πλαίσιο. Στην τρίτη περίπτωση οφείλουν να εφαρμοστούν άμεσα και αποτελεσματικά οι επεμβάσεις πρόληψης σύμφωνα με την Νομοθεσία. Τέλος η εκτίμηση του επαγγελματικού κινδύνου απαιτεί αντικειμενικότητα, στοχεύοντας στην άμεση και αποτελεσματική επέμβαση σε κάθε εργασιακό περιβάλλον. (Σ. Δρίβας, Κ. Ζορμπά, Θ. Κουκουλάκη, Αθήνα,2000) 18

Για την αναγνώριση,την εκτίμηση, αλλά και την ανάλυση και ταξινόμηση των επαγγελματικών κινδύνων, ο μελετητής οφείλει να περιέλθει σε όλους τους εργασιακούς χώρους, να συνομιλήσει με τους αρμόδιους επικεφαλείς κάθε τμήματος και με τους εργαζόμενους ώστε να ταξινομήσει τις θέσεις εργασίας. Τα εκτελούμενα στάδια για την εξέταση των ανωτέρω και την εκτίμηση των επαγγελματικών κινδύνων στους χώρους ευθύνης της επιχείρησης είναι τα εξής: Επαλήθευση συμβατότητας της επιχείρησης με τις νομοθετικές απαιτήσεις. Καταγραφή πληροφοριών και προβλημάτων των εργαζομένων μέσω ερωτηματολογίων και συνεντεύξεων. Προσδιορισμός των πηγών κινδύνου ανά θέση εργασίας και συνεχής επιθεώρηση των χώρων εργασίας. Λήψη επιπλέον μέτρων ασφαλείας σε εργαζόμενους που είναι εκτεθειμένοι στις πηγές κινδύνου. Αξιολόγηση κινδύνου με βάση την επικινδυνότητά του. Επανεξέταση όλων των μέτρων που εφαρμόζονται στους εργαζόμενους. Παρακολούθηση της υλοποίησης των μέτρων προστασίας που λήφθηκαν. Τακτική παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας της μελέτης επικινδυνότητας. ( Παπακωνσταντίνου Κ.,2004, Αθήνα). Παραδείγματα μελέτης εκτίμησης επικινδυνότητας Ως R ορίζεται η επικινδυνότητα. Η επικινδυνότητα R εκφράζεται από το γινόμενο τριών παραγόντων: R= (πιθανότητα εμφάνισης) (σοβαρότητα αποτελέσματος) (συχνότητα έκθεσης). Κάθε παράγοντας έχει κλίμακα έκφρασης από 1 έως 10, συνεπώς η επικινδυνότητα έχει κλίμακα μέτρησης από 100 έως 1000. 19

Οι παράγοντες έκφρασης της επικινδυνότητας δίνονται στους παρακάτω πίνακες: ΔΕΙΚΤΗΣ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΟΥ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΓΕΓΟΝΟΤΟΣ 10 Αναπόφευκτο 8 Πάρα πολύ πιθανό 6 Μεγάλη πιθανότητα 4 Μικρή πιθανότητα 2 Σχεδόν απίθανο Πίνακας 2.1 Πιθανότητα εμφάνισης ανεπιθύμητου γεγονότος ΔΕΙΚΤΗΣ ΣΟΒΑΡΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΣ 10 Θάνατος 8 Μόνιμη μερική ανικανότητα 6 Απουσία από την εργασία πάνω από 20 μέρες και χωρίς πλήρη ανάρρωση 4 Απουσία από την εργασία από 5-20 μέρες και επιστροφή με πλήρη ανάρρωση 2 Ελαφρός τραυματισμός χωρίς απουσία από την εργασία και πλήρης ανάρρωση Πίνακας 2.2 Δείκτες σοβαρότητας ανεπιθύμητου γεγονότος ΔΕΙΚΤΗΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΚΘΕΣΗΣ ΣΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ 10 Συνεχής 8 Κάθε μία ώρα 6 Στο οκτάωρο 4 Μια φορά την εβδομάδα 2 Μια φορά τον χρόνο Πίνακας 2.3Δείκτες συχνότητας έκθεσης στον κίνδυνο Έχοντας υπολογίσει την τιμή του R επόμενο στάδιο είναι η εκτίμηση του επιπέδου επικινδυνότητας σύμφωνα με τον παρακάτω κίνδυνο: ΤΙΜΗ ΤΗΣ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑΣ R ΕΠΙΠΕΔΟ ΚΙΝΔΥΝΟΥ 801-1000 ΥΨΗΛΟ 201-800 ΜΕΤΡΙΟ Έως 200 ΧΑΜΗΛΟ Πίνακας 2.4 Επίπεδο κινδύνου συναρτήσει της επικινδυνότητας 20

Κίνδυνος εργασίας Τρύπημα από βελόνα Παράδειγμα 2.1 Πιθανότητα Αποτέλεσμα Συχνότητα Επικινδυνότητα 8 2 10 160 Η επικινδυνότητα στο παραπάνω παράδειγμα είναι 160, το οποίο καθιστά το τρύπημα από βελόνα χαμηλό επίπεδο κινδύνου, το οποίο είναι αποδεκτό και δεν απαιτείται περαιτέρω μείωση. Κίνδυνος εργασίας Ολίσθηση από πάτωμα Παράδειγμα 2.2 Πιθανότητα Αποτέλεσμα Συχνότητα Επικινδυνότητα 4 4 6 96 Η επικινδυνότητα είναι 96 και καθιστά την ολίσθηση από πάτωμα χαμηλής επικινδυνότητας κίνδυνο, ο οποίος είναι αποδεκτός και δεν επιβάλλεται περαιτέρω μείωση. Κίνδυνος εργασίας Έκθεση σε ακτινοβολία Παράδειγμα 2.3 Πιθανότητα Αποτέλεσμα Συχνότητα Επικινδυνότητα 6 6 4 144 Η έκθεση σε ακτινοβολία σύμφωνα με το παραπάνω παράδειγμα είναι χαμηλής επικινδυνότητας, το οποίο δεν επιβάλλει την περαιτέρω μείωσή του. 21