Αθήνα, 16-06-2017 Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/3921-1/16-06-2017 ΑΡΧΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΑΠΟΦΑΣΗ 68/2017 (Τµήµα) Η Αρχή Προστασίας εδοµένων Προσωπικού Χαρακτήρα συνεδρίασε σε σύνθεση Τµήµατος στο κατάστηµά της την 14.6.2017 µετά από πρόσκληση του Προέδρου της, προκειµένου να εξετάσει την υπόθεση που αναφέρεται στο ιστορικό της παρούσας. Παρέστησαν ο Αναπληρωτής Πρόεδρος, Γεώργιος Μπατζαλέξης, κωλυοµένου του Προέδρου της Αρχής, Κωνσταντίνου Μενουδάκου, και τα αναπληρωµατικά µέλη της Αρχής Χαράλαµπος Τσιλιώτης, ως εισηγητής, Γρηγόριος Τσόλιας και Παναγιώτης Ροντογιάννης, σε αντικατάσταση των τακτικών µελών Σπυρίδωνος Βλαχόπουλου, Χαράλαµπου Ανθόπουλου και Αντωνίου Συµβώνη αντίστοιχα, οι οποίοι αν και εκλήθησαν νοµίµως εγγράφως δεν παρέστησαν λόγω κωλύµατος. Παρούσες χωρίς δικαίωµα ψήφου ήταν η Μαρία Αλικάκου, νοµικός Ε.Ε.Π., ως βοηθός εισηγήτρια και η Ειρήνη Παπαγεωργοπούλου, υπάλληλος του τµήµατος διοικητικών και οικονοµικών υποθέσεων, ως γραµµατέας. Η Αρχή έλαβε υπόψη τα παρακάτω: Με την υπ αριθµ. πρωτ. (αριθµ. πρωτ. της Αρχής Γ/ΕΙΣ/3921/17.5.2017) αίτησή του το Κέντρο ιαφοροδιάγνωσης ιάγνωσης και Υποστήριξης Ειδικών Εκπαιδευτικών Αναγκών (ΚΕ...Υ) Β Αθήνας της Περιφερειακής ιεύθυνσης Πρωτοβάθµιας και ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης Αττικής ρωτά την Αρχή εάν δύναται να χορηγήσει στον διενεργούντα Ένορκη ιοικητική Εξέταση (εφεξής Ε Ε) 1
Α, σχολικό σύµβουλο του Γραφείου Σχολικών Συµβούλων της ιεύθυνσης ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης Β Αθήνας της ιεύθυνσης Πρωτοβάθµιας και ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης Αττικής του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευµάτων (ΥΠΕΘ) προσωπικά δεδοµένα των γονέων και κηδεµόνων που έχουν υποβάλει αίτηµα αξιολογικής διάγνωσης του τέκνου τους το χρονικό διάστηµα από έως. Η ανάθεση της εν λόγω Ε Ε στον διενεργούντα αυτή έγινε µε το µε αριθµ. πρωτ. έγγραφο του Περιφερειακού ιευθυντή Εκπαίδευσης Αττικής. Με το µε αριθµ. πρωτ. χορηγήθηκε στον διενεργούντα την Ε Ε παράταση για την περάτωσή της µέχρι τις, όπως προκύπτει από το µε αριθµ. πρωτ. Γ/ΕΙΣ/4499/08.6.2017 συµπληρωµατικό έγγραφο. Ο αιτών και διενεργών την ως άνω Ε Ε, Α, όπως προκύπτει από το µε αριθµ πρωτ. αίτηµά του προς το ΚΕ...Υ. Β Αθήνας, αιτείται συγκεκριµένα τα εξής στοιχεία: α) ονοµατεπώνυµα γονέα ή κηδεµόνα β) τάξη και σχολείο που φοιτά το παιδί του για το οποίο υπέβαλε το αίτηµα αξιολογικής διάγνωσης γ) ηµεροµηνία που κατέθεσε το αίτηµα αξιολογικής διάγνωσης και ηµεροµηνία που έλαβε σχετική γνωµάτευση δ) διεύθυνση διαµονής (οδός, αριθµός, ΤΚ, περιοχής) ε) τηλέφωνα επικοινωνίας (κινητό και οικίας). Ειδικότερα, όπως προκύπτει τόσο από το ως άνω αίτηµά του προς το ΚΕ...Υ. Β Αθήνας, αλλά και τα µε αριθµ. πρωτ. Γ/ΕΙΣ/4612/13.6.2017 συµπληρωµατικά έγγραφα, ο αιτών ζητά τα εν λόγω στοιχεία ως διενεργών την ως άνω αναφερόµενη Ε Ε, προκειµένου να διερευνηθεί η διάπραξη πειθαρχικών παραπτωµάτων και δη «η ποιότητα της επικοινωνίας µεταξύ των γονέων και κηδεµόνων οι οποίοι υπέβαλαν αίτηµα αξιολογικής διάγνωσης για το παιδί τους στο ΚΕ...Υ. Β Αθήνας και του προσωπικού του ΚΕ...Υ Β Αθήνας.». Από τα ανωτέρω συµπληρωµατικά έγγραφα προκύπτει ότι η Ε Ε διενεργήθηκε κατόπιν ανώνυµης καταγγελίας σε βάρος [υπαλλήλου ] του ΚΕ Υ Β Αθήνας λόγω, µεταξύ άλλων, ανάρµοστης συµπεριφοράς και καθυστερηµένης ανταπόκρισης στα αιτήµατα των γονέων και κηδεµόνων των τέκνων τους για αξιολογική διάγνωση. Τέλος, στο υπό κρίση αίτηµά του το ΚΕ...Υ. Β Αθήνας αναφέρει ότι τα αιτούµενα στοιχεία περιέχονται σε απόρρητους φακέλους και αποτελούν ευαίσθητα προσωπικά δεδοµένα. Για τον λόγο αυτό, ρωτά την Αρχή αναφορικά µε τη νοµιµότητα της χορήγησής τους στον διενεργούντα την ως άνω Ε Ε Α. 2
Η Αρχή, µετά από εξέταση των προαναφεροµένων στοιχείων, άκουσε τον εισηγητή και τις διευκρινίσεις από τη βοηθό εισηγήτρια, η οποία στη συνέχεια αποχώρησε, και κατόπιν διεξοδικής συζήτησης ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ 1. Με τον Ν.3699/2008, ο οποίος ρυθµίζει ζητήµατα αναφορικά µε την ειδική αγωγή και εκπαίδευση ατόµων µε αναπηρία ή µε ειδικές ανάγκες τροποποιήθηκε ο Ν.2817/2000 «Εκπαίδευση ατόµων ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών κλπ», κατ εξουσιοδότηση του οποίου εκδόθηκε η µε αριθµ. Γ6/4494/8.11.2001 Απόφαση του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων που αποτελεί τον Κανονισµό Λειτουργίας των Κέντρων ιάγνωσης Αξιολόγησης και Υποστήριξης (Κ ΑΥ). Σύµφωνα µε το άρθρο 1 του εν λόγω Κανονισµού, όπως αυτός τροποποιήθηκε µε την µε αριθµ. 28911/Γ6/3.4.3007 Απόφαση του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων, τα Κ ΑΥ «λειτουργούν στις έδρες των νοµών και νοµαρχιών του κράτους, αποτελούν αποκεντρωµένες δηµόσιες υπηρεσίες και υπάγονται στον Περιφερειακό ιευθυντή Πρωτοβάθµιας και ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης στην περιφέρεια του οποίου λειτουργεί το Κ ΑΥ.». Σύµφωνα δε µε το άρθρο 12 του Ν. 3699/2008 τα Κ ΑΥ µετονοµάσθηκαν σε Κέντρα ιαφοροδιάγνωσης ιάγνωσης και Υποστήριξης Ειδικών Εκπαιδευτικών Αναγκών (ΚΕ Υ), ενώ στην παράγραφο 1 του ίδιου άρθρου επισηµαίνεται ότι τα ΚΕ Υ αποτελούν αποκεντρωµένες δηµόσιες υπηρεσίες που υπάγονται στον Περιφερειακό ιευθυντή Εκπαίδευσης, όπως αναφέρει και ο Κανονισµός Λειτουργίας τους. Επιπλέον, σύµφωνα µε το άρθρο 14 στοιχ. ζ του Ν. 2817/2000 «Οι Περιφερειακοί ιευθυντές Εκπαίδευσης της παρούσας παραγράφου υπάγονται στον Υπουργό Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων και ασκούν τη διοίκηση, τον έλεγχο και την εποπτεία των [ ] Κέντρων ιάγνωσης, Αξιολόγησης και Υποστήριξης (Κ ΑΓ) [ ]». Ενώ στο άρθρο 1 στοιχ. α του Ν. 2986/2002 για την οργάνωση των Περιφερειακών Υπηρεσιών Πρωτοβάθµιας και ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης ορίζεται ότι «1. Οι περιφερειακές υπηρεσίες, που αποτελούν αποκεντρωµένες υπηρεσίες του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων, είναι: α) Οι Περιφερειακές ιευθύνσεις Εκπαίδευσης, που προβλέπονται στο άρθρο 14 του Ν. 2817/2000, οι οποίες υπάγονται απευθείας στον Υπουργό Εθνικής Παιδείας και 3
Θρησκευµάτων. [ ] στ) Τα Κέντρα ιάγνωσης, Αξιολόγησης και Υποστήριξης (Κ ΑΥ), που προβλέπονται από το άρθρο 2 του Ν.2817/2000, τα οποία υπάγονται στην οικεία Περιφερειακή ιεύθυνση Εκπαίδευσης.». Σύµφωνα δε µε το άρθρο 1 στοιχ. α και στ του π.δ. 47/2006 αναφορικά µε τα όργανα και τη διαδικασία πειθαρχικής δίωξης εκπαιδευτικού προσωπικού «Οι διατάξεις του παρόντος εφαρµόζονται: α) στους περιφερειακούς διευθυντές πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, [ ], στ) στους προϊσταµένους των Κέντρων ιάγνωσης, Αξιολόγησης και Υποστήριξης (Κ ΑΥ) [ ]», ενώ στο άρθρο 3 στοιχ. δ του ιδίου νόµου αναφέρεται ότι «Οι πειθαρχικοί προϊστάµενοι για το προσωπικό του άρθρου 1 είναι: [ ] δ) Ο Περιφερειακός ιευθυντής Πρωτοβάθµιας και ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης για το προσωπικό των περιπτώσεων [ ] στ [ ]του άρθρου 1, µε εξαίρεση τα τακτικά και αναπληρωµατικά µέλη των κεντρικών υπηρεσιακών συµβουλίων.». 2. Βασική αρµοδιότητα των ΚΕ Υ, όπως προκύπτει ιδίως από το άρθρο 2 του Κανονισµού Λειτουργίας τους, είναι η εκπαιδευτική αξιολόγηση των ατόµων- µαθητών µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και η έκδοση σχετικών γνωµατεύσεων και εισηγήσεων για την αντιµετώπιση αυτών των εκπαιδευτικών αναγκών. Σύµφωνα µε το άρθρο 1 στοιχ. 3 και 5 του Ν. 3699/2008 αντίστοιχα, «διάγνωση» είναι «η εκπαιδευτική αξιολόγηση µε σκοπό τη συγκέντρωση στοιχείων και δεδοµένων που θα βοηθήσουν στο σχεδιασµό και την εφαρµογή εκπαιδευτικών προγραµµάτωνπαρεµβάσεων», ενώ «διαφορική διάγνωση ή διαφοροδιάγνωση» είναι «η διαγνωστική διαδικασία µέσω της οποίας αποκλείονται παθήσεις µε παρόµοια συµπτώµατα ώστε να καταλήξουµε στην επικρατέστερη διάγνωση. Η διαφορική διάγνωση αποτελεί µέρος της διεπιστηµονικής αξιολόγησης µε σκοπό τη συγκέντρωση των αναγκαίων δεδοµένων για το σχεδιασµό και την εφαρµογή κατάλληλων υποστηρικτικών δοµών και υπηρεσιών.». 3. Το άρθρο 2 στοιχ. α του Ν. 2472/1997 ορίζει µεταξύ άλλων ως δεδοµένα προσωπικού χαρακτήρα «κάθε πληροφορία που αναφέρεται στο υποκείµενο των δεδοµένων», ενώ το στοιχ. β ορίζει ως ευαίσθητα δεδοµένα προσωπικού χαρακτήρα «τα δεδοµένα που αφορούν στη φυλετική ή εθνική προέλευση, στα πολιτικά φρονήµατα, στις θρησκευτικές ή φιλοσοφικές πεποιθήσεις, στη συµµετοχή σε συνδικαλιστική οργάνωση, στην υγεία, στην κοινωνική πρόνοια και στην ερωτική ζωή, στα σχετικά µε ποινικές διώξεις ή καταδίκες, καθώς και στη συµµετοχή σε συναφείς µε τα ανωτέρω ενώσεις προσώπων.». Το άρθρο 2 στοιχ. δ του Ν. 4
2472/1997 ορίζει ότι επεξεργασία δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα αποτελεί «κάθε εργασία ή σειρά εργασιών που πραγµατοποιείται από το ηµόσιο ή από νοµικό πρόσωπο δηµοσίου δικαίου [ ] µε ή χωρίς τη βοήθεια αυτοµατοποιηµένων µεθόδων και εφαρµόζονται σε δεδοµένα προσωπικού χαρακτήρα [ ]». Περαιτέρω το άρθρο 2 στοιχ. θ ορίζει ότι «τρίτος» είναι «κάθε φυσικό ή νοµικό πρόσωπο, δηµόσια αρχή ή υπηρεσία, ή οποιοσδήποτε άλλος οργανισµός, εκτός από το υποκείµενο των δεδοµένων, τον υπεύθυνο επεξεργασίας και τα πρόσωπα που είναι εξουσιοδοτηµένα να επεξεργάζονται τα δεδοµένα προσωπικού χαρακτήρα, εφόσον ενεργούν υπό την άµεση εποπτεία ή για λογαριασµό του υπεύθυνου επεξεργασίας». Επίσης σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 4 παρ. 1 εδ. α και β του ιδίου νόµου τα δεδοµένα προσωπικού χαρακτήρα, «πρέπει να συλλέγονται κατά τρόπο θεµιτό και νόµιµο για καθορισµένους, σαφείς και νόµιµους σκοπούς και να υφίστανται θεµιτή και νόµιµη επεξεργασία ενόψει των σκοπών αυτών. Επίσης θα πρέπει να είναι συναφή, πρόσφορα και όχι περισσότερα από όσα κάθε φορά απαιτείται ενόψει των σκοπών της επεξεργασίας». 4. Στην υπό κρίση υπόθεση, ο Περιφερειακός ιευθυντής Εκπαίδευσης Αττικής της Περιφερειακής ιεύθυνσης Πρωτοβάθµιας και ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης Αττικής ως κατά τις ανωτέρω διατάξεις αρµόδιος πειθαρχικός προϊστάµενος, ανέθεσε στον σχολικό σύµβουλο Α να διενεργήσει Ε Ε κατόπιν ανώνυµης καταγγελίας σε βάρος του ΚΕ Υ Β Αθήνας και ιδίως [υπαλλήλου ] αυτού. Ο αιτών ως διενεργών την Ε Ε ζητά από το ΚΕ Υ Β Αθήνας στοιχεία επικοινωνίας γονέων και κηδεµόνων προκειµένου να καλέσει γονείς να καταθέσουν ως µάρτυρες στο πλαίσιο της εν λόγω Ε Ε. Από τις ανωτέρω διατάξεις προκύπτει ότι τα ΚΕ Υ (πρώην Κ ΑΥ) τηρούν αρχείο µε ευαίσθητα προσωπικά δεδοµένα καθώς οι πληροφορίες που συλλέγονται σχετίζονται µε ζητήµατα που άπτονται της υγείας των αξιολογούµενων µαθητών, αφού συνδέονται µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και άλλες νοητικές παθήσεις. Συνεπώς, τα αιτούµενα στοιχεία, παρόλο που δεν αποτελούν στο σύνολό τους ευθέως προσωπικά δεδοµένα των αξιολογούµενων µαθητών, ωστόσο, για το λόγο ότι συνδέονται άµεσα µε αυτούς, αποκαλύπτουν ευαίσθητα προσωπικά δεδοµένα κατά την ανωτέρω έννοια, αφού έστω και έµµεσα, είναι δυνατόν να προσδιοριστεί η ταυτότητα των συγκεκριµένων αξιολογούµενων µαθητών. 5. Σύµφωνα µε τη διάταξη του άρθρου 12 παρ. του Ν. 3699/2008 τα ΚΕ Υ, αλλά και του άρθρου 1 παρ. 1 της µε αριθµό Γ6/4494/2001 ΥΑ «Κανονισµός Λειτουργίας 5
των ΚΕ Υ, τα ΚΕ Υ υπάγονται στον Περιφερειακό ιευθυντή Πρωτοβάθµιας και ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης του ΥΠΕΘ, στην περιφέρεια του οποίου λειτουργεί το εν λόγω ΚΕ Υ. Εξάλλου, από τις ανωτέρω αναφερόµενες διατάξεις του άρθρου 1 του Ν.2986/2002 προκύπτει ότι τόσο οι Περιφερειακές ιευθύνσεις Εκπαίδευσης, όσο και τα ΚΕ Υ (πρώην Κ ΑΥ) συνιστούν αποκεντρωµένες υπηρεσίες του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων. Από το συνδυασµό δε των διατάξεων των άρθρων 1 στ και 3 δ) του π.δ. 47/2006 που αναφέρεται στα όργανα και τη διαδικασία πειθαρχικής δίωξης εκπαιδευτικού προσωπικού, πειθαρχικός προϊστάµενος των προϊσταµένων των ΚΕ Υ είναι ο Περιφερειακός ιευθυντής Πρωτοβάθµιας και ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης. Στην υπό κρίση υπόθεση, το ΚΕ Υ Β Αθήνας υπάγεται στην Περιφερειακή ιεύθυνση Πρωτοβάθµιας και ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης Αττικής του ΥΠΕΘ, από την οποία και ζητούνται τα αιτούµενα στοιχεία. Συγκεκριµένα, ο Περιφερειακός ιευθυντής της Πρωτοβάθµιας και ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης Αττικής ανέθεσε στον Α, σχολικό σύµβουλο της ιεύθυνσης ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης Β Αθήνας, τη διενέργεια Ε Ε για τη διαπίστωση τυχόν διαπραχθέντων πειθαρχικών παραπτωµάτων στο ΚΕ Υ Β Αθήνας, καλώντας τον να υποβάλει εντός προθεσµίας σχετική έκθεση πορίσµατος. Στο πλαίσιο της εν λόγω Ε Ε και ενεργώντας για λογαριασµό του αρµόδιου πειθαρχικού προϊσταµένου, δηλαδή του Περιφερειακού ιευθυντή της Πρωτοβάθµιας και ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης Αττικής, ο διενεργών την Ε Ε ζητά, όπως λέχθηκε, από το ΚΕ Υ Β Αθήνας, το οποίο ούτως ή άλλως υπάγεται αλλά και εποπτεύεται κατά τις ανωτέρω διατάξεις από την ως άνω Περιφερειακή ιεύθυνση Εκπαίδευσης Αττικής, τα ως άνω αιτούµενα δεδοµένα προκειµένου να περατώσει την Ε Ε και να υποβάλει σχετική έκθεση πορίσµατος στον αναθέτοντα την Ε Ε. Συνεπώς, η διαβίβαση γίνεται από την εποπτευόµενη υπηρεσία προς την εποπτεύουσα και αρµόδια για τον πειθαρχικό έλεγχο. Εξάλλου, σύµφωνα µε τη διάταξη του άρθρου 1 του Ν.2986/2002, τόσο η Περιφερειακή ιεύθυνση Πρωτοβάθµιας και ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης Αττικής, όσο και το ΚΕ Υ Β Αθήνας αποτελούν υπηρεσίες του ιδίου υπευθύνου επεξεργασίας, δηλαδή του ΥΠΕΘ. Κατόπιν τούτων, η υπό κρίση διαβίβαση δεν γίνεται από τον υπεύθυνο επεξεργασίας σε µια τρίτη υπηρεσία, αλλά πρόκειται για διαβίβαση µεταξύ υπηρεσιών που λειτουργούν στο πλαίσιο του ιδίου υπευθύνου επεξεργασίας, δηλαδή του ΥΠΕΘ (βλ. ενδεικτικά αποφάσεις της Αρχής 139/2014, 28/2016). Συνεπώς, για τη νοµιµότητα 6
της υπό κρίση διαβίβασης δεν απαιτείται η άδεια της Αρχής. Για τους λόγους αυτούς Η Αρχή κρίνει ότι η χορήγηση στον αιτούντα των αιτούµενων κατά το ιστορικό της παρούσας στοιχείων δεν αντίκειται στις διατάξεις του Ν. 2472/97. Ο Αναπληρωτής Πρόεδρος Η Γραµµατέας Γεώργιος Μπατζαλέξης Ειρήνη Παπαγεωργοπούλου 7