Περιεχόμενα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος Καθηγητή Ε. Ασημακόπουλου... 9 Πρόλογος Καθηγητή Θ. Ταντανάση... 12 Πρόλογος Καθηγητή Α. Παπανικολάου... 13 Εισαγωγή Γ. Μιχαλάκη, Γ. Κυργιαφίνη... 15 Κεφάλαιο 1 Αντισύλληψη με βάση τη γονιμότητα Α. Θεοδοσιάδου, Δ. Μπαλαούρας, Α. Δανιηλίδης... 19 1.1. Φυσικός oικογενειακός προγραμματισμός... 19 1.2. Παρακολούθηση προσωπικής ορμόνης- Persona (Unipath)... 22 1.3. Mέθοδοι αντισύλληψης στη λοχεία... 24 Κεφάλαιο 2 Μέθοδοι φραγμού Γ. Χορόζογλου, Δ. Χίτζιος, Φ. Καρτσέα... 33 2.1. Ανδρικό προφυλακτικό... 33 2.2. Διάφραγμα... 36 2.3. Γυναικείο προφυλακτικό... 38 2.4. Τραχηλική καλύπτρα... 40 2.5. Ο σπόγγος Protectaid... 41 2.6. Koινά παρασκευάσματα τα οποία βλάπτουν το λάτεξ... 42 Κεφάλαιο 3 Σπερματοκτόνα Γ. Φουντουξίογλου, Γ. Μπαλαούρας, Φ. Καρτσέα... 45 5
Μέθοδοι Αντισύλληψης. Πώς, Πότε, Γιατί; Κεφάλαιο 4 Συνδυασμένα αντισυλληπτικά δισκία Χ. Κόλβατζης, Δ. Μπαλαούρας, Ε. Βλαχάκη Α. Δανιηλίδης... 49 Κατευθυντήριες οδηγίες 1. Ατομικό ιστορικό... 59 2. Ηλικία... 59 3. Κάπνισμα... 60 4. Παχυσαρκία... 62 5. Υπέρταση... 63 6. Φλεβοθρόμβωση... 64 Άλλες καταστάσεις... 71 7. Αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια... 73 8. Ημικρανία... 75 9. Καρκίνος μαστού... 76 10. Καρκίνος του τραχήλου της μήτρας... 77 11. Καρκίνος ωοθηκών και ενδομητρίου... 78 12. Καρκίνος του παχέος εντέρου... 78 13. Άλλα είδη καρκίνου... 79 14. Αλληλεπιδράσεις φαρμάκων... 81 15. Ακμή δέρματος... 81 16. Κύστεις ωοθηκών... 81 17. Δυσμηνόρροια και μηνορραγία... 81 18. Συμβουλευτική... 82 Κεφάλαιο 5 Ο αντισυλληπτικός κολπικός δακτύλιος NUVARING X. Kόλβατζης, Δ. Χίτζιος, Φ. Καρτσέα... 95 Κεφάλαιο 6 Το αντισυλληπτικό διαδερμικό έμπλαστρο Εvra Γ. Φουντουξίογλου, Γ. Μπαλαούρας, Φ. Καρτσέα... 101 6
Περιεχόμενα Κεφάλαιο 7 Το προγεσταγόνο χάπι (ΡΟΡ) Γ. Χορόζογλου, Δ. Μπαλαούρας, A. Δανιηλίδης... 105 Κεφάλαιο 8 Ενέσιμα προγεσταγόνα Γ. Φουντουξίογλου, Δ. Χίτζιος, Χ. Σαρδέλη... 113 8.1. Νoristerat (Norethisterone oenanthate)... 113 8.2. Depo-Provera (Medroxyprogesterone Acetate)... 113 Κεφάλαιο 9 Aντισυλληπτικά εμφυτεύματα Γ. Χορόζογλου, Δ. Μπαλαούρας, Χ. Σαρδέλη... 125 9.1. Νοrplant... 125 9.2. Implanon... 125 Κεφάλαιο 10 Επείγουσα αντισύλληψη Χ. Κόλβατζης, Δ. Μπαλαούρας, Α. Δανιηλίδης... 135 10.1. Θεραπεία Yuzpe... 135 10.2. ΙUD χαλκού... 143 10.3. Μελλοντικές μέθοδοι... 145 10.4. Γενικές παρατηρήσεις... 146 Κεφάλαιο 11 Ενδομήτριες μέθοδοι αντισύλληψης Χ. Κόλβατζης, Δ. Χίτζιος, Α. Δανιηλίδης... 151 11.1. Ενδομήτριες συσκευές χαλκού (ΕΜΣ)... 152 11.2. MIRENA-Eνδομητρική συσκευής απελευθέρωσης λεβονοργεστρέλης... 170 7
Μέθοδοι Αντισύλληψης. Πώς, Πότε, Γιατί; Κεφάλαιο 12 Ανδρική και γυναικεία στείρωση Δ. Χίτζιος, Γ. Χορόζογλου, Σ. Τσαδήλας... 181 12.1. Γυναικεία στείρωση... 182 12.2. Ανδρική στείρωση αγγειεκτομή... 185 Κεφάλαιο 13 Ειδικές καταστάσεις Γ. Φουντουξίογλου, Δ. Μπαλαούρας, Φ. Καρτσέα... 189 13.1. Αντισύλληψη στην εφηβεία... 189 13.1.1. Εφηβική σεξουαλικότητα... 189 13.1.2. Επιλογές αντισύλληψης για τους νέους... 191 13.1.3. Κλινικές εξέτασης εφήβων... 193 13.1.4. Τερματισμός της εγκυμοσύνης (ΤΟΡ)... 193 13.2. Αντισύλληψη στην περιεμμηνόπαυση... 194 13.2.1. Οι μέθοδοι αντισύλληψης... 194 8
Πρόλογος Πρόλογος Kαθηγητή Ε. Ασημακόπουλου Με ιδιαίτερη ευχαρίστηση ανταποκρίνομαι στην ευγενική πρόσκληση των συναδέλφων Άγγελου Δανιηλίδη και Fausto Carcea,να προλογίσω το βιβλίο με τίτλο «Μέθοδοι Αντισύλληψης: Πώς; Πότε; Γιατί;» που εκδίδουν σε συνεργασία με νεότερους συναδέλφους Μαιευτήρες Γυναικολόγους και Μαίες. Η ανθρώπινη φύση οδηγεί άνδρες και γυναίκες να έχουν ερωτικές σχέσεις και στη γέννηση παιδιών, που θα συνεχίσουν την ύπαρξη του ανθρώπου πάνω στη Γη. Όμως οι κοινωνικές συνθήκες της εποχής που ζούμε στην Ελλάδα, με την ανάγκη επαγγελματικής αποκατάστασης ή την ολοκλήρωση της οικογένειας με μικρό αριθμό παιδιών, οδηγούν πολλά ζευγάρια στο να χαρακτηρίζουν τις απρογραμμάτιστες εγκυμοσύνες, ως «ανεπιθύμητες». Επόμενη ενέργεια είναι η τεχνητή διακοπή της εγκυμοσύνης, επέμβαση που φορτίζει συναισθηματικά τόσο τον άνδρα όσο και την γυναίκα. Επί πλέον, παρά την ασφάλεια που παρέχει η σύγχρονη ιατρική, υπάρχει πάντα και η πιθανότητα ιατρογενούς επιπλοκής, που μπορεί να έχει απώτερη επίπτωση στην μελλοντική γονιμότητα της γυναίκας. Όμως η ανάγκη για έλεγχο των γεννήσεων υπήρξε από τα αρχαία χρόνια με τη χρήση πεσσών από αποξηραμένα περιττώμα- 9
Μέθοδοι Αντισύλληψης. Πώς, Πότε, Γιατί; τα κροκοδείλου στην Αίγυπτο και λάδι κέδρου από τον Αριστοτέλη. Οι μέθοδοι αυτές και πολλές παρόμοιες ήταν αναποτελεσματικές σε μεγάλο ποσοστό, μέχρι που το 1953 η βιολόγος και σουφραζέτα Katharine Dexter McCormick, ευαισθητοποιημένη από την απελπιστική κατάσταση που βίωναν οι φτωχές γυναίκες έχοντας πολλά παιδιά, χρηματοδότησε την έρευνα των βιολόγων-ερευνητών Gregory Goodwin Pincus και Min Chueh Chang στο Worcester Foundation στη Μασαχουσέτη των ΗΠΑ, για να δημιουργήσουν ένα αποτελεσματικό αντισυλληπτικό χάπι προκειμένου να αποφεύγονται οι ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες. Έτσι έγινε το 1960 το αντισυλληπτικό δισκίο, το «χάπι», που μετά από πολλών ετών εφαρμογή έχει πάρει τη σημερινή του μορφή με την χαμηλότερη περιεκτικότητα σε συνθετικά οιστρογόνα και προγεστερόνη και με υψηλή αντισυλληπτική αποτελεσματικότητα. Σήμερα παρόμοιας σύνθεσης ορμονικά σκευάσματα, χρησιμοποιούνται για αντισύλληψη, με εφαρμογή στο δέρμα ή στο κόλπο,ενώ παράλληλα έχουν βελτιωθεί και άλλες μέθοδοι όπως το ανδρικό και γυναικείο προφυλακτικό, τα ενδομήτρια σπειράματα και η λαπαροσκοπική απόφραξη των σαλπίγγων. Εκείνο που έχει σημασία είναι να είναι ενημερωμένοι για τις μεθόδους αυτές, σχετικά με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα που παρουσιάζουν, τόσο οι Μαιευτήρες - Γυναικολόγοι, οι Μαίες και οι άλλοι επαγγελματίες υγείας όσο και τα ζευγάρια και ειδικότερα οι γυναίκες της αναπαραγωγικής ηλικίας. 10
Πρόλογος Στην ενημέρωση αυτή αποσκοπεί η έκδοση αυτού του βιβλίου που είναι γραμμένο σε απλή Ελληνική γλώσσα και συμπληρώνεται από πλούσια εικονογράφηση και συνοπτικούς πίνακες, oι οποίοι διευκολύνουν την κατανόηση των κειμένων. Εύχομαι λοιπόν κάθε επιτυχία στην εκδοτική αυτή προσπάθεια του βιβλίου και το συστήνω ως σύγχρονο και ενημερωμένο σύγγραμμα. Ευστράτιος Α. Ασημακόπουλος Καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας-Περιγεννητικής Ιατρικής Διευθυντής Β Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής Α.Π.Θ. Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Θεσσαλονίκη 2017 11
Μέθοδοι Αντισύλληψης. Πώς, Πότε, Γιατί; Πρόλογος Καθηγητή Θ. Ταντανάση Ο οικογενειακός προγραμματισμός είναι ένα θέμα κεφαλαιώδους σημασίας ειδικά για τη χώρα μας που αντιμετωπίζει αφ ενός υπογεννητικότητα και αφετέρου χιχλιάδες διακοπές κύησης ανά έτος, λόγω ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης. Είναι σημαντικό ως εκ τούτου να γίνεται σφαιρική ενημέρωση σε αυτό το θέμα, ενημέρωση όμως όπως πρέπει από ειδικούς επιστήμονες με εγκυρότητα και ευρεία γνώση του αντικειμένου. Στην προσπάθεια αυτή συμβάλλει επιτυχώς το ανά χείρας πόνημα των δύο εκλεκτών συνεργατών μου στην κλινική. Είναι γραμμένο διεξοδικά, δίνει σωστές πληροφορίες και απευθύνεταισε όλους μας. Εύχομαι ολόψυχα καλά σταδιοδρομία κατ αρχήν στο πόνημα αυτό, αλλά και στους αγαπητούς συγραφείς. Θεοχάρης Ταντανάσης Καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας Α.Π.Θ. Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Θεσσαλονίκη 2017 12
Πρόλογος Πρόλογος Καθηγητή Α. Παπανικολάου Η αντισύλληψη αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες της προληπτικής ιατρικής. Σκοπός της είναι, με βάση τις επιστημονικές γνώσεις στην ανθρώπινη αναπαραγωγή, να εξασφαλίσει τη δυνατότητα στο ζευγάρι να τεκνοποιήσει όποτε είναι έτοιμο γι αυτό, έτσι ώστε η εγκυμοσύνη να είναι είναι ένα προετοιμασμένο χαρμόσυνο γεγονός και όχι μία αναγκαία επίπτωση της γενετήσιας λειτουργίας. Η αντισύλληψη έδωσε την ευκαιρία στην γυναίκα να επιλέξει τον τρόπο που θέλει να διαμορφώσει τη ζωή της. Να ξεφύγει από την παγίδα της ατέρμονης τεκνοποίησης που επιφέρει κίνδυνους για την ψυχική και σωματική της υγεία και την καθηλώνει στο σπίτι, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η τεκνοποίηση δεν είναι μία υγιής εναλλακτική επιλογή για όσες το επιθυμούν. Η αντισύλληψη στον τρίτο κόσμο προφυλάσσει ακόμα περισσότερο τις γυναίκες από την εγκυμοσύνη κάτω από συνθήκες κακής σωματικής υγείας και παντελούς έλλειψης ιατρικής βοήθειας, αλλά και το παιδί που έχει ήδη γεννηθεί και βασίζεται για την επιβίωση του, τα πρώτα χρόνια, στον θηλασμό. Στη χώρα μας η αναγκαιότητα για σωστή αντισύλληψη είναι επιτακτική γιατί η πλήρης απουσία σεξουαλικής δια- 13
Μέθοδοι Αντισύλληψης. Πώς, Πότε, Γιατί; παιδαγώγησης στα σχολεία, σε συνδυασμό με την άγνοια των μεθόδων και τις προκαταλήψεις που ανακυκλώνονται στον πληθυσμό έχουν δημιουργήσει μία σύγχυση. Αυτή έχει ως αποτέλεσμα απρογραμμάτιστες και πολλές φορές ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες που καταλήγουν σε τεχνητές εκτρώσεις ή γάμους που καταλήγουν σε διαζύγιο. Οι επαγγελαματίες υγείας έχουν μεγάλο μερίδιο της ευθύνης γιατί δεν είναι καλά ενημερωμένοι για τις μεθόδους, που εξελίσσονται συνεχώς και δεν καθοδηγούν σωστά το ζευγάρι, δαιωνίζοντας τη σύγχυση. Με αυτό το συνοπτικό εγχειρίδιο ο Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας κ. Άγγελος Δανιηλίδης και ο Διευθυντής ΕΣΥ στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης κ. Fausto Carcea μας εξοπλίζουν με μια εύκολα κατανοητή παράθεση των σύγχρονων γνώσεων για τις μεθόδους αντισύλληψης, έτσι ώστε να συμβουλεύσουμε σωστά τις γυναίκες και να φωτίσουμε τα σκοτάδια της σύγχυσης και παραπληροφόρησης που επικρατούν. Α. Παπανικολάου Καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας Α.Π.Θ. Θεσσαλονίκη 2017 14