Φ ΑΚΕΛΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ

Φ ΑΚΕΛΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ Δ ε υ τ ρ ε ρ ο β ά θ μ ι α ς ε κπα ί δ ε υ σ η ς / Γ υ μ ν α σ ί ο υ Ε Τ Ο Σ : 2 0 1 3-201 4 Ο τρελός υπηρέτης του Λυσία Παραγωγή του Ινστιτούτου Παιδαγωγικού Θεάτρου «Θεατρομάθεια» Παραστάσεις στο Θεάτρο ΖΙΝΑ (Λ.Αλεξάνδρας 74, Αθήνα) ΔΙΑΝΟΜΗ (Με σειρά εμφάνισης) Εύμοιρος (δούλος) Κώστας Βουτσάς Παμφίλη (γυναίκα Λυσία) Αλίκη Κατσαβού Χαρμία (γυναίκα αδύνατου) Μελίνα Παπανέστωρος Λυσίας (ο ρήτορας) Γιώργος Βούτος Πειθόδωρος (ο αδύνατος) Πάνος Ξενάκης ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ Σχεδιασμός σκηνικών-κοστουμιών: Άννα Μαχαιριανάκη Σύνθεση μουσικής: Σταμάτης Κραουνάκης Ζωγραφική σκηνικών: Πέτρος Χατζηπέτρος Κατασκευή κοστουμιών: Άννα Κατσαβού Κατασκευή σκηνικών αντικειμένων: Παν.Παλαιοθόδωρος Φωτογραφίες παράστασης: Κωστής Μπασογιάννης ΕΙΔΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ Συσχέτιση της παράστασης Ο τρελός υπηρέτης του Λυσία με το σχολικό πρόγραμμα Βρείτε ιδέες για έρευνα και δραστηριότητες για την τάξη σας. Ο φάκελος εκπαιδευτικού υλικού συντάχθηκε από την Επιτροπή εκπαιδευτικού υλικού του Ινστιτούτου Παιδαγωγικού Θεάτρου ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΤΗΣ ΘΕΑΤΡΟΜΑΘΕΙΑΣ ΣΤΟ ΙΝΤΕΡΝΕΤ: http://www.theatromathia.gr/lessonplans.html Ινστιτούτο Παιδαγωγικού Θεάτρου «Θεατρομάθεια» Έδρα: Κασομούλη 33, Αθήνα 117 44 E-mail: theatromathia@yahoo.com Ιστοσελίδα: www.theatromathia.gr Τηλέφωνο & Φαξ: 210-90.25.025

ΟΤΑΝ ΠΑΜΕ ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ Οι μαθητές συνηθισμένοι να βλέπουν τηλεόραση ή κινηματογράφο όταν βρεθούν στο θέατρο συνηθίζουν να τρώνε σνακ, να κινούνται στην αίθουσα και να σχολιάζουν μεγαλόφωνα κατά τη διάρκεια μιας παράστασης. Οι κινηματογραφικές ταινίες και τα τηλεοπτικά προγράμματα δεν επηρεάζονται από το κοινό. Παρακαλούμε εξηγήστε στους μαθητές σας ότι το θέατρο υπακούει σε διαφορετικούς κανόνες. Κάθε μαθητής σαν μέρος του κοινού παίζει έναν σπουδαίο ρόλο για την επιτυχία του έργου. Θέλουμε να γελάει, να χαίρεται, να χειροκροτεί και πραγματικά να απολαμβάνει την ώρα του στο θέατρο. Αλλά υπάρχουν μερικοί κανόνες που πρέπει να ακολουθήσει. Φαγητά, καραμέλες, σοκολάτες, πατατάκια και άλλα σνακ δεν επιτρέπονται κατά τη διάρκεια της παράστασης. Για τον λόγο αυτό το μπαρ του θεάτρου μένει κλειστό κατά τις ώρες της παράστασης. Ηλεκτρονικές συσκευές όπως κινητά, γουόκμαν, ραδιόφωνα, κλπ. απαγορεύεται να μένουν ανοιχτά κατά τη διάρκεια της παράστασης γιατί επηρεάζουν το ηχητικό σύστημα του θεάτρου, καθώς και γιατί μπορεί με τη λειτουργία τους να αποσπάσουν την προσοχή των ηθοποιών που παίζουν. Οι μαθητές δεν επιτρέπεται να βγαίνουν από το κτήριο χωρίς τη συνοδεία των δασκάλων τους. 1

ΚΑΛΩΣ ΗΡΘΑΤΕ ΣΤΗ ΘΕΑΤΡΟΜΑΘΕΙΑ Σκοπός μας στο Ινστιτούτο Παιδαγωγικού Θεάτρου «Θεατρομάθεια» είναι η προώθηση της ιδέας του παιδαγωγικού θεάτρου στην Ελληνική κοινωνία. Αναπτύσσουμε πληθώρα δραστηριοτήτων για την επίτευξη της αποστολής μας (παραστάσεις, εκδόσεις, σεμινάρια, ίντερνετ). Τόσο σε παραστάσεις που εμείς παράγουμε όσο και σε αυτές που παράγουν οι συνεργαζόμενοι θίασοι, φροντίζουμε ώστε να υπάρχει σύνδεση με την διδακτέα ύλη και να συνοδεύονται με κατάλληλο Φάκελο Εκπαιδευτικού Υλικού. Είναι πεποίθησή μας ότι με αυτό τον τρόπο οι εκπαιδευτικοί έχουν στα χέρια τους ένα ακόμα διδακτικό εργαλείο που μπορούν να το αξιοποιήσουν πολλαπλά. Οι παραστάσεις μας μπορούν να γίνουν αφορμή για περαιτέρω έρευνα, συνδυασμό μαθημάτων, ανακεφαλαίωση ύλης ή σαν προετοιμασία για ύλη που πρόκειται να διδαχθούν οι μαθητές. Στο Ινστιτούτο Παιδαγωγικού Θεάτρου έχουμε την πεποίθηση ότι το θέατρο μπορεί να χρησιμοποιηθεί και μέσα στην τάξη, σαν μέσο διδασκαλίας και βιωματικής μάθησης. Για τον λόγο αυτό διοργανώνουμε σεμινάρια για εκπαιδευτικούς με στόχο τόσο την επιμόρφωση τους στην τέχνη του θεάτρου όσο και στις επιμέρους τεχνικές θεατρικής διδασκαλίας. Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας στην διεύθυνση www.theatromathia.gr ΓΙΑ ΤΟΝ ΦΑΚΕΛΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ Ο Φάκελος Εκπαιδευτικού υλικού έχει στόχο να ενθαρρύνει τους μαθητές σε δραστηριότητες και συζητήσεις ώστε να αποκομίσουν τα μέγιστα από τη θεατρική εμπειρία. Μέσα στον Φάκελο Εκπαιδευτικού Υλικού προτείνουμε δραστηριότητες, τις οποίες μπορείτε να προσαρμόσετε ελεύθερα ανάλογα με τις διδακτικές πρακτικές και επιδιώξεις σας. Μπορείτε να φωτοτυπήσετε οποιαδήποτε σελίδα από τον φάκελο αυτό. Καλή διασκέδαση! Ο Φάκελος Εκπαιδευτικού Υλικού συντάχθηκε από την Επιτροπή Εκπαιδευτικού Υλικού του Ινστιτούτου Παιδαγωγικού Θεάτρου «Θεατρομάθεια» Ινστιτούτο Παιδαγωγικού Θεάτρου «Θεατρομάθεια» Κασομούλη 33 117 44 Αθήνα 2

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ & ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ Όταν το θέατρο με την καταλυτική σκηνική του δράση συναντά ένα ρητορικό δικανικό λόγο, τον αποδομεί και τον μεταπλάθει σε μια απολαυστική σάτιρα. Αυτή η απολαυστική διάβρωση που χαρακτηρίζει τη Θεατρική Τέχνη καθιστά συνάμα προσιτά στο θεατή το πνεύμα και το στόχο του όποιου λόγου με λεπτομέρεια. Παράλληλα ζωντανεύει τις αιτίες που τον αρθρώνουν αποκαλύπτει τις αδυναμίες τις επινοήσεις, αλλά και το μέγεθος της ανθρώπινης διάνοιας που τον θεμελίωσαν, σε μια πολιτισμική έξαρση, στην Ελλάδα του Χρυσού Αιώνα. Τάκης Χρυσούλης Η ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΛΥΣΙΑ Ο Λυσίας (γ.445-θ.380 π.χ.) ήταν Αθηναίος μέτοικος, δηλαδή μόνιμος κάτοικος Αθηνών αλλά χωρίς τα πλήρη δικαιώματα ενός Αθηναίου πολίτη. Πατέρας του ήταν ο Κέφαλος από τις Συρακούσες που εγκαταστάθηκε στην Αθήνα τον καιρό του Περικλή. Ο Κέφαλος ήταν αρκετά πλούσιος και στενός φίλος του Περικλή και του Σωκράτη. Υποτίθεται ότι στο σπίτι του έλαβαν χώρα οι φημισμένοι διάλογοι της Πολιτείας του Πλάτωνα. Η οικογένεια του Λυσία ευημερούσε λόγω του εργαστηρίου ασπίδων, που είχαν. Στη διάρκεια της ολιγαρχικής επανάστασης του 404-403 π.χ., της Τυραννίας των Τριάκοντα, σκοτώθηκε ο αδελφός του Λυσία, ο Πολέμαρχος και κατασχέθηκε η περιουσία τους. Όταν η δημοκρατία αποκαταστάθηκε, ο Λυσίας κατηγόρησε έναν από τους Τριάκοντα, τον Ερατοσθένη, για τον θάνατο του αδελφού του. Σαν μέτοικος, δεν μπορούσε να εμφανιστεί ο ίδιος στο δικαστήριο, αλλά η επιτυχία του λόγου Κατά Ερατοσθένους ο μεγαλύτερος και πιο γνωστός λόγος του- τον οδήγησε σε μια επικερδή καριέρα λογογράφου, γράφοντας λόγους για άλλους. Περισσότεροι από 30 λόγοι από αυτούς, που καλύπτουν ένα ευρύ πεδίο υποθέσεων, σώζονται ολόκληροι. Σαν ρήτορας ο Λυσίας, ήταν ιδιαίτερα γνωστός για την ηθοποιοί (δημιουργία χαρακτήρων) και ο πεζός του λόγος, διακρινόταν για την καθαρότητα και ζωντάνια του, ειδικά στα αφηγηματικά σημεία των λόγων του. Κατοπινοί ρήτορες ακόμα και μέχρι του Ρωμαϊκούς χρόνους εγκωμίαζαν τον Λυσία σαν εξέχοντα εκπρόσωπο του καθαρού πεζού Αττικού ύφους. Οι ζωντανοί χαρακτήρες των λόγων του Λυσία (όπως είναι κι αυτός του φτωχού κι αδύνατου στον «Υπέρ αδυνάτου» που υπερασπίζεται το δικαίωμά του για το κρατικό βοήθημα) και οι πολλές πληροφορίες για την καθημερινότητα των πολιτών κάνουν σήμερα τον Λυσία έναν από τους πιο γνωστούς ρήτορες. Τα παραπάνω στοιχεία αντλήθηκαν από τα παρακάτω βιβλία και πηγές: Α. Γεωργοπαπαδάκου, Ελληνική Γραμματολογία (1968), 6η έκδοση αναθεωρημένη, Βιβλιοπωλείο ΜΟΛΧΟ Michael Gagarin, Lysias, Perseus Project, http://www.perseus.tufts.edu/ 3

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ Αλαζονεία Ανάκλιντρο Αρτιμελής Αυλητρίδα Βοήθημα (επίδομα) Βότανα Δημοκρατία Δημοκρατικός Δικανικός λόγος Ενώτια Εστία (θεά) Ιμάτιο Κανίστρι Κατήγορος Κομπάζω Λήκυθος Νερομπούλες Οβολοί Ορτύκια Ρώμη (σωματική) Συκοφαντία Τυραννία Χιτώνιο Χορηγός τραγωδίας ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΡΓΟΥ Ο λόγος του Λυσία ΥΠΕΡ ΑΔΥΝΑΤΟΥ αναφέρεται σ' έναν ανάπηρο, φτωχό και ηλικιωμένο άνθρωπο που αγωνίζεται στο δικαστήριο για να διατηρήσει το χρηματικό βοήθημα που του παρέχει η πολιτεία. Ο αδύνατος κατηγορείται ότι παίρνει παράνομα το επίδομα, γιατί ούτε ανάπηρος ούτε φτωχός είναι. Ο λόγος αυτός είναι από τους ωραιότερους του Λυσία και αποδεικνύει την ικανότητα του ρήτορα να διεισδύει στην ψυχή του πελάτη του και να ανιχνεύει το ήθος και το πάθος του. Τα επιχειρήματα βέβαια που προβάλλει ο αδύνατος για την αντίκρουση του κατηγορητηρίου δεν είναι πειστικά. Γι' αυτό και προσπαθεί με την καλοσύνη και την ηθική συμπεριφορά του να κερδίσει τον οίκτο και τη συμπάθεια των δικαστών. Στο έργο του Τάκη Χρυσούλη θα γνωρίσουμε το κείμενο του λόγου μέσα από τα παρασκήνια της δημιουργίας του. Ανατρέχουμε στην καθημερινότητα του Λυσία και στη φιλάρεσκη γυναίκα του, Παμφίλη που θεατρική αδεία χάρη σ αυτήν δημιουργήθηκε αυτό το αριστούργημα. Και αυτό γιατί η γυναίκα του κατηγορούμενου Αδυνάτου, η Χαρμία, της υποσχέθηκε πως αν πείσει τον άνδρα της Λυσία να αναλάβει την υπεράσπιση του συζύγου της θα της προμηθεύσει ένα αιγυπτιακό καλλυντικό που εξαλείφει τις ρυτίδες. Η Παμφίλη πείθει τον Λυσία και παρακολουθούμε την προετοιμασία του Αδυνάτου από τον ρήτορα και τον δούλο του. Οι πρόβες διαρκούν αρκετές μέρες και στο τέλος ο Πειθόδωρος παρουσιάζεται ενώπιον των βουλευτών Η συνέχεια της ιστορίας μας επί σκηνής. 4

Πριν την παράσταση: Στοιχεία Προετοιμασίας Τα ακόλουθα αποτελούν την πρότασή μας για προετοιμασία των μαθητών που θα δουν την παράσταση. * Γενική συμβουλή: Να συνδυαστεί η παρακολούθηση του έργου με ένα σχετικό κεφάλαιο μαθήματος ή μια γενικότερη ενότητα (γλώσσα, δίκαιο, δημοκρατία, τέχνη, πολιτισμός, κλπ.) όπου μπορούν να εντοπιστούν τα σημεία αναφοράς του μαθήματος που θα συναντήσουμε στην παράσταση. Παράλληλα μπορείτε να συζητήστε με τους μαθητές κάποια ή όλα τα ακόλουθα: * Μερικές πληροφορίες που αφορούν το ιστορικό πλαίσιο του έργου. * Πληροφορίες που αφορούν τον ίδιο τον λόγο του Λυσία. * Γενική περί δικαίου έννοια & το ιερό δικαίωμα της υπεράσπισης των κατηγορουμένων. * Μια μικρή εισαγωγή για τους χαρακτήρες του έργου * Την υπόθεση (συνοπτικά) του έργου Α. Προτεινόμενες ερωτήσεις: Μετά την παράσταση: Ανάλυση 1. Ποιο ήταν το κύριο θέμα του έργου; Ποιες οι δευτερεύουσες παράμετροι; Τι προσπαθούσε να μας πει ο συγγραφέας του με την δραματοποίηση; Ήταν επιτυχημένη; Δικαιολόγησε τις απαντήσεις σου. 2. Έμαθες κάτι από το έργο αυτό; Ερέθισε την περιέργειά σου κάτι ή την κρίση σου; Ποιο ήταν αυτό; 3. Υπήρχε κάτι που δεν καταλάβατε στο έργο; 4. Τι σου άρεσε περισσότερο στο έργο; Γιατί; 5. Διάλεξε κάτι που έκανε ένας από τους ήρωες του έργου και εξήγησε γιατί το έκανε. Ποιο ήταν το κίνητρό του; Τι σχέση είχε αυτό με το θέμα και την εξέλιξη του έργου; 6. Ποιος ήταν ο αγαπημένος σου ήρωας; Γιατί; 7. Περιέγραψε πώς η εικαστική αισθητική (χρώματα, ρούχα, σκηνικό) βοήθησε ή όχι τους ήρωες να αναδείξουν τον χαρακτήρα και τα αισθήματά τους. Τι χρώματα ή υλικά θα έβαζες εσύ στα ρούχα και το σκηνικό; Γιατί; 8. Ανάλυσε τη μουσική του έργου. Βοήθησε την ιστορία και αυτό που προσπαθούσε Β. Εργασίες Οι μαθητές μπορούν να γράψουν μια έκθεση για τις ερωτήσεις 12 έως 15 της προηγούμενης ενότητας. Η τάξη μπορεί να πάρει θέση σε έναν διάλογο-αντίλογο για τις ερωτήσεις, της προηγούμενης ενότητας, αντλώντας πρόσθετα στοιχεία από πηγές και συμπληρώνοντας τα ιστορικά γεγονότα που περιγράφονται στο έργο. Αλλάξτε τη σκηνοθεσία ή τη δομή του έργου. (Αυτό μπορεί να γίνει α. με το να να πει ο συγγραφέας με το έργο; Πώς θα χρησιμοποιούσες εσύ τη μουσική; 9. Έμοιαζαν όλα όσα συνέβησαν στο έργο αληθινά; Περιέγραψε τις σκηνές που βρήκες πολύ πειστικές. Ποια ήταν τα στοιχεία που έμοιαζαν αληθινά στο έργο; Γιατί; 10. Ποια η δομή της ιστορίας που διατυπώθηκε με την παράσταση; 11. Πώς κρίνετε α) τη σκηνοθεσία του έργου, β) την ερμηνεία των ηθοποιών; Πιστεύετε ότι η παράσταση βοήθησε την βιωματική αναπαράσταση της συγκεκριμένης ιστορίας; Γιατί; 12. Κοινωνική Πρόνοια ως θεσμός ανώτερης πολιτιστικής βαθμίδας. 13. Αναλογικές αναγωγές με τη σύγχρονη πραγματικότητα (ομοιότητες-διαφορές) 14. Ο υπεύθυνος πολίτης ως υπερασπιστής, υπηρέτης και ευεργετούμενος των νόμων. 15. Η Ευνομία ως βασική και αναγκαία συνθήκη για την ύπαρξη της Δημοκρατίας (σημ. Η ευνομία τόσο από νομοθετική όσο και από εκτελεστική εξουσία) περιγράψει ο εκπαιδευτικός μια διαφορετική σκηνοθεσία ή πλοκή β. η τάξη να κάνει αυτή την περιγραφή) Χρησιμοποιήστε τα παραλειπόμενα (π.χ. πρόσωπα, γεγονότα, των οποίων γίνεται μνεία, χωρίς να παρουσιάζονται). Χωρίστε την τάξη σε ομάδες που θα δημιουργήσουν έναν σκελετό δράσης ή ένα σενάριο δράσης, ακόμα και αλλάζοντας τη σειρά των σκηνών ή δημιουργώντας μια νέα ιστορία από το θέμα του έργου. 5

ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΥΛΗ: Συσχετισμός παράστασης Α. Ιστορία (Α Γυμνασίου) Ενότητα Μαθήματος Ασκήσεις & αυτοσχεδιασμοί Κεφάλαιο Ε - Η Ηγεμονία της Αθήνας Κεφαλαιο 6. Ηγεμονικοί Ανταγωνισμοί Και Κάμψη Των Ελληνικών Πόλεων (431-362 π.χ.) Κεφάλαιο Η Οι τέχνες και τα γράμματα την κλασική εποχή Η Βουλή των Πεντακοσίων Ο εννέα άρχοντες Ο θεσμός της χορηγίας Η συγκρότηση της αθηναϊκής κοινωνίας - η καθημερνή ζωή o Κοινωνική διαστρωμάτωση (Αθηναίοι, Μέτοικοι, Δούλοι) o Ο ρόλος της γυναίκας Οι 30 τύραννοι στην Αθήνα Η ρητορική Σημεία Αναφοράς Συσχετισμός με την παράσταση Αναφορές στην δημοκρατία και στην τυραννία των τριάκοντα. Αναφορές στη Βουλή των Πεντακοσίων και στα ιστορικά στοιχεία της εποχής Γίνεται σχόλιο για το θεσμό της χορηγίας καθώς και ο ίδιος ο Λυσίας έχει χρησιμοποιήσει τις δυνατότητες που δίνει ο θεσμός, ως επιχείρημα υπέρ του αδυνάτου. (Ο νόμος έδινε το δικαίωμα σε αυτόν που προτεινόταν να γίνει χορηγός τραγωδίας από κάποιον συμπολίτη του, να τον προκαλέσει σε ανταλλαγή περιουσιών για να αποδείξει ότι δεν ήταν σε θέση να γίνει χορηγός). Από σκηνής βλέπουμε στην καθημερινότητά τους δύο γυναίκες της εποχής. Πρότυπο για φωτοτυπία Α Στάδιο: Αναθέστε στους μαθητές να γράψουν έναν φανταστικό διάλογο μεταξύ του Θρασύβουλου και του Λυσία, όπου ο δημοκρατικός ηγέτης προσπαθεί να πείσει τον ρήτορα να τον ακολουθήσει, χρησιμοποιώντας τα παρακάτω: Τον λόγο του Θρασύβουλου (επόμενη σελίδα) Πληροφορίες απ τα λόγια της Παμφίλης όταν διηγείται στη Χαρμία τι συνέβη σε κείνη και τον Λυσία, την εποχή των τριάκοντα τυράννων. Στοιχεία απ τον «υπέρ αδυνάτου» για τους τριάκοντα. Β Στάδιο: Συγκεντρώστε τα κείμενα της τάξης και χωρίστε την σε τρεις ομάδες (διασκευαστές, σκηνοθέτες, ηθοποιοί). Οι διασκευαστές συνδυάζοντας τα καλύτερα στοιχεία των κειμένων θα φτιάξουν ένα τελικό κείμενο για την ομάδα των σκηνοθετών, οι οποίοι θα πρέπει να αποφασίσουν για το στήσιμο της σκηνής σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία της εποχής και να δικαιολογήσουν τις επιλογές τους και να δώσουν οδηγίες στην ομάδα των ηθοποιών οι οποίοι ανά δύο θα παίξουν τον φανταστικό διάλογο. Σημείωση για την άσκηση: Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να φωτοτυπήσουν τη σελίδα 7, που ακολουθεί, όταν αναθέσουν το πρώτο στάδιο της εργασίας. Οι μαθητές θα δουλέψουν πάνω στην εργασία σε εξωδιδακτική ώρα. Μέσα στην διδακτική ώρα δεν πρέπει να διατεθούν περισσότερα από 10 λεπτά για την άσκηση. Μπορούν να αφιερωθούν τα τελευταία 10 λεπτά σε τρεις διδακτικές ώρες (σύνολο 30 λεπτά) για την ολοκλήρωση της άσκησης. Ινστιτούτο Παιδαγωγικού Θεάτρου 6

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα που ακολουθούν, γράψτε έναν φανταστικό διάλογο μεταξύ του δημοκρατικού ηγέτη Θρασύβουλου που προσπαθεί να πείσει τον ρήτορα Λυσία, να τον βοηθήσει στον αγώνα του να ρίξουν τους τριάκοντα. Ο διάλογος να μην ξεπερνάει τη μια σελίδα Α4. Μπορείτε, εάν θέλετε, να αξιοποιήσετε και οποιαδήποτε άλλη πηγή σχετικά με το θέμα, για τον διάλογό σας. ΚΕΙΜΕΝΑ - ΠΗΓΕΣ «Συμπολίτες άλλους από σας θέλω να πληροφορήσω και σ άλλους να θυμίσω ότι, από τους αντιπάλους μας, αυτοί που είναι παραταγμένοι στη δεξιά πτέρυγα είναι εκείνοι που, πριν από τέσσερις μέρες, εσείς οι ίδιοι τους νικήσατε και τους καταδιώξατε κι εκείνοι που βρίσκονται στην άκρη της αριστερής πτέρυγας, αυτοί ακριβώς είναι οι 30 τύραννοι, που μας στερούσαν την πατρίδα χωρίς να έχουμε κάνει καμιά αδικία και μας έδιωχναν από τα σπίτια μας και είχαν επικηρύξει τα πιο αγαπητά μας πρόσωπα. Τώρα όμως έχουν φτάσει σε τέτοια θέση που οι ίδιοι ποτέ δεν το φαντάζονταν κι εμείς το ευχόμασταν πάντα τους αντιμετωπίζουμε δηλαδή με τα όπλα στα χέρια. Κι επειδή πολλές φορές μας έπιαναν την ώρα που δειπνούσαμε ή κοιμόμασταν ή βρισκόμασταν στην Αγορά και πολλοί από μας βρεθήκαμε στη θέση του εξόριστου ενώ, όχι μόνο δεν αδικήσαμε σε τίποτα, αλλά ούτε καν βρισκόμασταν στην πατρίδα, για όλα αυτά συμμαχούν φανερά μαζί μας οι θεοί». (Ο Θρασύβουλος ενθαρρύνει τους άνδρες του, πριν από τη σύγκρουση με τις δυνάμεις των 30 τυράννων. Ξενοφ., Ελληνικά, Β, IV, 13-14. Μετάφραση) ΧΑΡΜΙΑ: Α, τι μου θύμισε ο Εύμοιρος με τον λόγο Τι τραβήξαμε πρόπερσι. Άντε τρέχαμε στην Χαλκίδα κυνηγημένοι «Τι ανακατεύεσαι εσύ, του έλεγα, κοίτα τη δουλειά σου ανήμπορος άνθρωπος». «Σώπα γυναίκα! Πρώτη δουλειά μου είναι τα κοινά της πόλης. Θα αντισταθούμε στους τυράννους». Η παλληκαροσύνη πια τρέχει απ τους χιτώνες μας! ΠΑΜΦΙΛΗ: Γιατί ο δικός μου δεν μας έσερνε στα Μέγαρα. Του κλείσανε και την επιχείρηση στον Πειραιά. Κι απ τα λίγα λεφτά που σώσαμε, αντί να κοιτάξει πώς θα βολευτούμε στον ξένο τόπο, χρηματοδοτούσε τον Θρασύβουλο. «ΧΑΡΜΙΑ: Οι αναθεματισμένοι οι τύραννοι όπως μας παίδεψαν να παιδεύονται. (Απόσπασμα θεατρικού έργου «Το δίκιο του φτωχού» του Τάκη Χρυσούλη) [Μετάφραση: Τάκης Χρυσούλης] Μήπως την εποχή της τυραννίας των τριάκοντα που θα μπορούσα, έβλαψα πολλούς πολίτες; Αντίθετα μαζί με σας τους δημοκράτες εξορίστηκα στην Χαλκίδα. Κι ενώ θα μπορούσα άφοβα να διαβιώνω στην πόλη, προτίμησα να φύγω και να κινδυνεύσω μαζί σας. (Απόσπασμα από τον Υπέρ αδυνάτου λόγο του Λυσία για την Τυραννία των Τριάκοντα) 7

Β. Αρχαία ελληνική γλώσσα (Β Γυμνασίου) Ενότητα Μαθήματος ΚΕΦΑΛΑΙΟ 18. Ρητορική Σημεία Αναφοράς Στοιχεία ρητορικής και δύναμης του λόγου Ο λόγος ως εκφραστής της σκέψης και ως έκφραση προόδου του πολιτισμού (Οι ήρωες κάνουν συνεχή σχολιασμό για τη δύναμη του λόγου και πώς μπορεί να αντιστρέψει έντεχνα μια γνώμη, αντίληψη γεγονότος, κατάσταση). Συζητήσεις σύνδεσης 1. Ο Λυσίας κι ο δούλος του Εύμοιρος συχνά συμβουλεύουν τον Πειθόδωρο για το πώς πρέπει να μιλήσει στο δικαστήριο. Αντλείστε στοιχεία και συνδυάστε τα με το κείμενο το σχολικού εγχειριδίου ώστε να δημιουργήσετε έναν δικό σας μονόλογο διδασκαλίας της δύναμης του λόγου. Γ. Αρχαία ελληνική γλώσσα (Γ Γυμνασίου) Ενότητα 2 (σελ. 14): Λυσίας Ενότητα Μαθήματος Σημεία Αναφοράς Η ρητορική στην αρχαία Ελλάδα Δ. Γενικά στοιχεία Γίνονται αναφορές σε διάφορα πρόσωπα και τα επαγγελματά τους σε όλο το έργο Το ενδυματολογικό μέρος της παράστασης μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν αφορμή για συζήτηση Ασκήσεις & αυτοσχεδιασμοί ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ. Σχολιάστε τα διάφορα ενδυματολογικά στοιχεία της παράστασης και τις ασχολίες καλωπισμού της Παμφίλης (της γυναίκας του Λυσία) Ασκήσεις & αυτοσχεδιασμοί Γράψτε έναν δικό σας, φανταστικό διάλογο, μεταξύ του Λυσία και του αδυνάτου, στον οποίο ο Λυσίας - χρησιμοποιώντας στοιχεία από τον «Επιτάφιο προς Κορινθίους» του σχολικού βοηθήματος εξηγεί στον Πειθόδωρο ποιοι αξίζει να είναι πραγματικά ευδαίμονες. Παίξτε το διάλογο στην τάξη. (ΣΗΜ.: οι φράσεις της «πηγής» να είναι στο πρωτότυπο). ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ. Πόσα επαγγέλματα και ασχολίες θυμάστε να αναφέρονται στην παράσταση; Λογογράφος-ρήτορας: Λυσίας, Αντιφών, Ανδοκίδης, Ισοκράτης, κλπ. Μαγειρική-δουλειές του σπιτιού: Εύμοιρος, Κορίνα Έμπορος ληκύθων: Μνησίας Φύλακας δικαστηρίων: Ένας βάρβαρος Σκύθης Κρασέμπορος: Πρόκλος Καπελάς (φτιάχνει καπέλα): Ανδροκλής Χαλκουργός τεχνίτης: ο αδύνατος Πειθόδωρος (Επίσης η Χαρμία απ ό,τι δείχνουν τα λόγια της, όλο και κάτι θα πουλάει εδώ κι εκεί για να τα βολεύει με το χαμηλό εισόδημά τους.) 8

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟΜΑΘΕΙΑΣ Το Ινστιτούτο Παιδαγωγικού Θεάτρου Θεάματος - «Θεατρομάθεια» δραστηριοποιείται εδώ και 12 χρόνια στο χώρο του θεάτρου, του θεάματος και της δια βίου παιδείας μέσω αυτών, με άριστα αποτελέσματα. Δημιουργεί παιδαγωγικές παραστάσεις υψηλού καλλιτεχνικού επιπέδου προσαρμοσμένες στις ανάγκες και τις αναζητήσεις κοινού κάθε ηλικίας. Για το λόγο αυτό, προσεγγίζει με ξεχωριστά έργα κάθε ηλικιακή ομάδα. Ο προσανατολισμός του ρεπερτορίου του έχει ταυτόχρονα ψυχαγωγικό και παιδαγωγικό στόχο. Εκτός από τις δικές του θεατρικές παραγωγές, συνεργάζεται, κατευθύνει και ενθαρρύνει θιάσους και φορείς για την παραγωγή παραστάσεων με παιδαγωγικό και πολιτιστικό θέμα. Παράλληλα, προωθεί την ιδέα της χρήσης του θεάτρου στην εκπαίδευση, ως μέσον βιωματικής διδασκαλίας, μέσα από ειδικά σεμινάρια και διαλέξεις σε Έλληνες και αλλοδαπούς. Από την ιστοσελίδα του παρέχει πληροφορίες για θέματα θεάτρου και παιδαγωγικής μέσω του θεάτρου. Το Ινστιτούτο Παιδαγωγικού Θεάτρου έχει βραβευθεί με τον Σταυρό της Αποστολικής Διακονίας για το πολιτιστικό του έργο. Κυριότερες δραστηριότητες μέχρι σήμερα Παραστάσεις: Ρήγας Βελεστινλής Φεραίος, με το Θέατρο Καισαριανής (2000) Θαύμα αιώνιον, λειτουργικό δράμα (2001-03, Θέατρο Ελυζέ) Σαν όνειρο στο Κύμα - αφιέρωμα Αλ. Παπαδιαμάντη, μουσικοθεατρική εκδήλωση (2001) Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, ο μαρμαρωμένος βασιλιάς, (Παλαιολόγια Μυστρά, 2002) Λυσίας-Υπέρ αδυνάτου δυνατού ή το Δίκιο του φτωχού, εφηβικό θέατρο (2003-04) Του φεγγαριού η τράτα στων αστεριών τη στράτα, συμμετοχικό θέατρο για παιδιά (2003-04) «Ιωβηλαίον-Ωδή στην Παρθένο» (Ιούνιος 2003, Δήμος Λουτρακίου) Με αγάπης δαχτυλίδι στήνει η χαρά παιχνίδι, συμμετοχικό θέατρο για παιδιά (2004-05) Το δώρο της παπλωματούς, θέατρο για παιδιά (2004-05, συνεργασία με Εκδόσεις Άγκυρα) Ο Ορφέας Ζει, μιούζικαλ (2005-06, Θ. Ελυζέ, συμπαραγωγή Πρωτοπορία) Ει, Ψιτ!, πρόζα (2005-06, Θέατρο Ελυζέ, συμπαραγωγή Πρωτοπορία) Μια σταλιά ουράνιο τόξο & την ομορφιά θα σώσω, συμμετοχικό θέατρο για παιδιά (2005-06) Ο Εγωιστής Γίγαντας, θέατρο για παιδιά (2005-06, συνεργασία με Εκδόσεις Άγκυρα) Το ταξίδι της παπλωματούς, θέατρο για παιδιά (2005-07, συνεργασία με Εκδόσεις Άγκυρα) Στου χρόνου το αλώνι παίζουν η Δήμητρα κι η Περσεφόνη (2006-07, συμμετοχικό θέατρο για παιδιά) Με νεράκι καθαρό στήνω της ζωής χορό (2007-09), συμμετοχικό θέατρο για παιδιά Απόψε η έκπληξη (Μάρτ.-Απρ. 2008, μουσικό θέατρο) Τον κόσμο πιο ψηλά σηκώνω την ελπίδα ανταμώνω (2008-2010, συμμετοχικό θέατρο για παιδιά) Κύκλος είναι και γυρίζει μ ό,τι τελειώνει ξαναρχίζει (2009-2011, συμμετοχικό θέατρο για παιδιά) Του τραγουδιού το παραμύθι (2009-2011, συμμετοχικό θέατρο για παιδιά) Της ζωής το παραμύθι (2010-2011), συμμετοχικό θέατρο για παιδιά Με της μουσικής τις νότες της καρδιάς ανοίγω πόρτες (2011-2012), συμμετοχικό θέατρο για παιδιά. Σεμινάρια: «Κίνηση, η βουβή γλώσσα του σώματος», (Τρίπολη) 2001 Θεατρικά Εργαστήρια Κέντρου Καλλιτεχνικής Πράξης «Οι ρίζες του Αρχαίου Δράματος κι η εξέλιξή του ως τις μέρες μας. Θεωρητική και πρακτική προσέγγιση». Εισήγηση στο Διεθνές σεμινάριο «Playing to the Gods» για επαγγελματίες θεάτρου. (Ύδρα, Ιούλιος 2001) Σεμινάριο «Θεατρικής Παιδείας» από στελέχη μας. Διοργανωτής: ΔΗΠΕΘΕ Σερρών (Νοέμβριος 2001) «Το θέατρο στην εκπαίδευση» συνεργασία με το Πνευματικό Κέντρο Δ.Καισαριανής. (Δεκ.2002) «Το θέατρο ως εκπαιδευτικό εργαλείο». Κύκλος 34 ωρών σε συνεργασία με το Δήμο Καισαριανής. (Νοέμ. Δεκ. 2003) Ταχύρρυθμα σεμινάρια θεατροπαιδαγωγικών σε σχολεία της επικράτειας από τον Ιανουάριο του 2003 μέχρι σήμερα Εκδόσεις Θεατρικό έργο: Τάκη Χρυσούλη, Ρήγας Βελεστινλής-Φεραίος, 1999, με τις εκδόσεις Δωδώνη Θεατρικό έργο: Τάκη Χρυσούλη, Θαύμα αιώνιον, 2001, με τις εκδόσεις Παπαδημητρίου Θεατρικό έργο: Τάκη Χρυσούλη, Ο Ορφέας Ζει, 2005, με τις εκδόσεις Δωδώνη Θεατρικό έργο: Τάκη Χρυσούλη, Ει, Ψιτ!, 2005, με τις εκδόσεις Δωδώνη Περιοδικό ΘΕΑΤΡΟμάθεια, 2μηνιαίο (έτη: 2001-2005) Φάκελοι Εκπαιδευτικού υλικού για κάθε παράσταση της Παιδικής & Εφηβικής Σκηνής ς από το 2003 έως σήμερα. Παραγωγή Audio CD Σάουντρακ της παράστασης «Θαύμα αιώνιον», μουσική Γ.Βούκανου, στίχοι Τ.Χρυσούλης (2001) Σάουντρακ της παράστασης «Υπέρ αδυνάτου δυνατού» σε μουσική Γ.Βούκανου και στίχους Τ.Χρυσούλη (2003) Συμπαγής δίσκος (CD) ακουστικού θεάτρου: «Ο Αλέξης και το ξύλινο άλογό του» (συνοδεύει το ομώνυμο βιβλίο των εκδόσεων της Αποστολικής Διακονίας). Σκηνοθεσία: Άλκης Ζερβός. Διασκευή κειμένου-θεατροποίηση: Τάκης Χρυσούλης (2004) Σάουντρακ της παράστασης: «Έι, Ψιτ!» σε μουσική Γ.Βούκανου και στίχους Τ.Χρυσούλη. (2005) Συμπαγής δίσκος (CD) ακουστικού θεάτρου: «Το δαχτυλίδι του αυτοκράτορα» (συνοδεύει το ομώνυμο βιβλίο των εκδόσεων της Αποστολικής Διακονίας). Σκηνοθεσία: Άλκης Ζερβός. Διασκευή κειμένου-θεατροποίηση: Τάκης Χρυσούλης (2006) Ραδιοφωνικό Θέατρο (4 χρόνια εκπομπών) Παραγωγή και παρουσίαση σε συνεργασία με την Αποστολική Διακονία εκπομπής θεάτρου με τίτλο "Ραδιοφωνικό Θέατρο" από τον ραδιοσταθμό της Εκκλησίας της Ελλάδος στους 89,5 των FM για 4 χρόνια. 9

ΦΟΡΜΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ (2013-2014) Για να μας βοηθήσετε στη βελτίωση των υπηρεσιών μας προς εσάς, θα ήμασταν υπόχρεοι αν συμπληρώσετε και αποστείλετε την παρακάτω φόρμα όσο γίνεται πιο κοντά στην ημερομηνία που παρακολουθήσατε την παράστασή μας. Αποστολέας (Ονοματεπώνυμο): Σχολείο: Ημερομηνία παράστασης: Α. Παρακαλούμε βαθμολογίστε τα παρακάτω σε μια κλίμακα από το 1 έως το 5 βάζοντας έναν κύκλο στο αντίστοιχο νούμερο. [1= στοιχειώδες, 2=μέτριο, 3=καλό, 4=πολύ καλό, 5=θαυμάσιο] Η διαδικασία οργάνωσης παράστασης έγινε σωστά. 1 2 3 4 5 Μπορούσα να βρω κάποιον για πληροφορίες. 1 2 3 4 5 Τα τηλεφωνήματά μου απαντήθηκαν άμεσα. 1 2 3 4 5 Μου συμπεριφέρθηκαν με σεβασμό και ευγένεια. 1 2 3 4 5 Απόλαυσα την παράσταση. 1 2 3 4 5 Τα παιδιά απόλαυσαν την παράσταση. 1 2 3 4 5 Η ποιότητα της παραγωγής (σκηνικό, κοστούμια, κλπ.) ήταν. 1 2 3 4 5 Το παίξιμο των ηθοποιών ήταν. 1 2 3 4 5 Ο Φάκελος εκπαιδευτικού υλικού ήταν χρήσιμος πριν την παράσταση. 1 2 3 4 5 Ο Φάκελος εκπαιδευτικού υλικού ήταν χρήσιμος μετά την παράσταση. 1 2 3 4 5 Η τιμή του εισιτηρίου ήταν (φτηνό: 1) (λογικό: 2) (καλό: 3) (ακριβό: 4) (πολύ ακριβό: 5) Η πιθανότητα να κλείσουμε παράσταση του χρόνου με τη Θεατρομάθεια είναι: 1 2 3 4 5 Σε σύγκριση με άλλες παιδικές παραστάσεις που είδαμε η δικιά σας είναι: 1 2 3 4 5 Θα συνιστούσα την παράσταση σε άλλους. Ναι [ ] Ίσως [ ] Όχι [ ] Β. Θέλουμε να έχουμε αποτελεσματική επικοινωνία μαζί σας κάθε χρόνο ώστε οι μαθητές σας να απολαμβάνουν τις παραγωγές μας. Παρακαλούμε ενημερώστε μας εδώ πώς μάθατε για μας. Βάλτε κύκλο σε όσα ισχύουν: Φυλλάδιο Ιστοσελίδα Διαφήμιση Άρθρο στον τύπο Από στόμα σε στόμα Γ. Παρακαλούμε προσθέστε εάν θέλετε άλλα σχόλιά σας εδώ: Τηλεφωνικά Ευχαριστούμε που μας διαθέσατε το χρόνο σας για να απαντήσετε! Μην ξεχάσετε να στείλετε τη σελίδα αυτή είτε ταχυδρομικά: Θεατρομάθεια, Κασομούλη 33, Αθήνα 117 44, είτε με φαξ στο 210-9025025 10