Ψυχοδυναμικές (psychodynamic) προσεγγίσεις στη θεραπεία οικογένειας MMedSci,ICADC,CGP,CFT,ECP Κλινικός Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπευτής Θεραπευτής Οικογένειας, Σύμβουλος Τοξικοεξαρτήσεων
Η ψυχοδυναμική άποψη Η συμπεριφορά του ατόμου είναι αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης αντιπάλων δυνάμεων μέσα στο άτομο. π.χ. σεξουαλικές ενορμήσεις εναντίον κοινωνικών κανόνων Αυτό (id) Υπερεγώ (Superego) Εγώ (Ego) θέατρο των «επιχειρήσεων»
Επεκτεινόμενη στο οικογενειακό επίπεδο, η παραπάνω άποψη, προσπαθεί ν ανακαλύψει το πώς οι εσωτερικές ζωές και συγκρούσεις των μελών της οικογένειας συμπλέκονται και το πως αυτή η συμπλοκή επηρεάζει τις διαταραχές των μελών αυτών. Κάθε άτομο του ζευγαριού φέρνει στη σχέση μια μοναδική ψυχολογική κληρονομιά. Η δυαδική σχέση του ζευγαριού έχει ομοιότητες με τη σχέση που ο καθένας είχε βιώσει με τους γονείς του.
Η επιτυχία της σχέσης έχει να κάνει με το κατά πόσο ο καθένας είναι ελεύθερος από υπερβολικά αρνητικές προσκολλήσεις στο παρελθόν. Διαταραγμένοι γάμοι - σχέσεις θεωρούνται ότι έχουν «μολυνθεί» από παθογενείς ενδοβολές. Επιπλέον τα άλυτα ενδοψυχικά προβλήματα των συζύγων - συντρόφων όχι μόνο δεν τους επιτρέπουν να ευχαριστηθούν τη σχέση αλλά περνούν και στα παιδιά που στη συνέχεια φέρνουν διαταραχές στις δικές τους σχέσεις - γάμους.
Μόνο συνειδητοποιώντάς τες και ελεύθεροι από παθογενείς προσκολλήσεις στο παρελθόν μπορούν τα άτομα αλλά και τα ζευγάρια ν αναπτύξουν ενήλικες σχέσεις στο παρόν με τα μέλη των οικογενειών προέλευσής τους. Κάθε μία από τις διάφορες θεωρίες - σχολές - απόψεις που είναι ψυχοδυναμικά προσανατολισμένες προσπαθεί να απευθυνθεί ταυτόχρονα σε δύο επίπεδα κατανόησης και παρέμβασης : (α) τα κίνητρα, φαντασιώσεις, ασυνείδητες συγκρούσεις και απωθημένες μνήμες ενός εκάστου μέλους της οικογένειας και (β) τον πιο σύμπλοκο κόσμο της οικογενειακής αλληλεπίδρασης και οικογενειακών δυναμικών.
Ψυχανάλυση και οικογενειακές δυναμικές Nathan Ackerman (1908-1971) (psychoanalysis and family dynamics) Ψυχαναλυτής και παιδοψυχίατρος ενταγμένος στο κίνημα διαπαιδαγώγησης παιδιών Θεωρείται παππούς της θεραπείας οικογένειας Στα μέσα της δεκαετίας του 1940 έβλεπε, αξιολογούσε και παρενέβαινε σε ολόκληρες οικογένειες σε μια εποχή που η πρακτική ήταν τα μέλη να βλέπονται από διαφορετικούς, συνεργαζόμενους θεραπευτές
Στην επόμενη δεκαετία είχε ολοκληρωτικά μετακινηθεί στη θεραπεία οικογένειας Το 1960 ίδρυσε το Ινστιτούτο Οικογένειας στη Νέα Υόρκη, που μετά τον θάνατό του το 1971, μετονομάστηκε σε Ινστιτούτο Ackerman και σήμερα είναι συστημικά (στρατηγική προσέγγιση σχολή του Μιλάνου) προσανατολισμένο Το 1961 μαζί με τον Jackson κυκλοφόρησαν το Family Process ίσως το περιοδικό με το μεγαλύτερο κύρος στο χώρο
Θεωρητικές θέσεις Αντιπροσωπεύει τις πρώτες προσπάθειες σύνθεσης ψυχαναλυτικών στάσεων (ενδοψυχικός προσανατολισμός και ασύνειδες δυνάμεις) με τη συστημική προσέγγιση (οικογενειακές διεργασίες και διαπροσωπικές σχέσεις) Η οικογένεια είναι ένα σύστημα προσωπικοτήτων που αλληλεπιδρούν. Το άτομο είναι υποσύστημα της οικογένειας και αυτή με τη σειρά της υποσύστημα της κοινότητας
Για να κατανοήσουμε τη λειτουργικότητα της οικογένειας πρέπει να στραφούμε: Στη μοναδική προσωπικότητα κάθε μέλους Στη δυναμική των οικογενειακών ρόλων Στη δέσμευση της οικογένειας σε αξίες Στη συμπεριφορά της ως κοινωνική μονάδα
Σε ατομικό επίπεδο η διαδικασία της δημιουργίας ενός συμπτώματος μπορεί να ειδωθεί με όρους όπως, ενδοψυχική σύγκρουση, μηχανισμοί άμυνας και δημιουργία νευρωτικού συμπτώματος Σε οικογενειακό επίπεδο το σύμπτωμα θεωρείται ως μέρος ενός επαναλαμβανόμενου σταθερού σχήματος αλληλεπίδρασης που στόχο έχει να διασφαλίσει μια ισορροπία για το άτομο αλλά τελικά βλάπτει την οικογενειακή ομοιόσταση με το να παράγει διαταραχές στις σχέσεις των οικογενειακών ρόλων
Για τον Ackerman η ομοιόσταση σηματοδοτεί την ικανότητα του οικογενειακού συστήματος να προσαρμόζεται στις αλλαγές. Σημαίνει πολλά περισσότερα από την επανατοποθέτηση του συστήματος σε προηγούμενη ισορροπία ή σε γνώριμο επίπεδο λειτουργικότητας Η συμπτωματική συμπεριφορά ενός ατόμου διαταράσσει την οικογενειακή ομοιόσταση και ταυτόχρονα αντικατοπτρίζει συναισθηματικές διαταραχές σ ολόκληρη την οικογένεια
Για να είναι η συμπεριφορά της οικογένειας σταθερή πρέπει να υπάρχει συμπληρωματικότητα ρόλων, ευλυγισία και προσαρμοστικότητά τους. Οι ρόλοι που αλλάζουν διαχρονικά πρέπει να επιτρέπουν στα παιδιά καθώς μεγαλώνουν να κατακτούν αυτονομία Κάτι που αρχίζει ως κατάρρευση στη συμπληρωματικότητα των ρόλων μπορεί να οδηγήσει σε διαπροσωπική σύγκρουση μέσα στην οικογένεια και τελικά σε ενδοψυχική σύγκρουση σε κάποιο/α από τα μέλη της
Η σύγκρουση μπορεί να εμφανισθεί σε διάφορα επίπεδα: ατομικό, οικογενειακό, διαγενεϊκό, κοινοτικό και αντανακλάται σε ολόκληρο το οικογενειακό σύστημα Η ενδοψυχική σύγκρουση σ ένα μέλος βαθαίνει όταν οι οικογενειακές συγκρούσεις που εσωτερικεύονται είναι επίμονες και παθογενείς. Ένας θεραπευτικός του στόχος ήταν να διακόψει αυτή την αλληλουχία με το να τοποθετεί την ενδοψυχική σύγκρουση στην ευρύτερη περιοχή της οικογενειακής αλληλεπίδρασης
Αν η σύγκρουση μεταξύ των μελών γίνει χρόνια υπάρχει κίνδυνος η οικογένεια να οργανωθεί σε αντιμαχόμενες φατρίες. Η διαδικασία συχνά ξεκινάει με την ύπαρξη ενός αποδιοπομπαίου τράγου στην οικογένεια Με την απομόνωση ενός μέλους έχουμε επαναπροσδιορισμό ρόλων στους υπόλοιπους Κάποιος γίνεται διώκτης, άλλος υπερασπιστής, άλλος ο σωτήρας του θύματος κλπ
Συνήθως τέτοιες συγκρούσεις ξεκινούν από την αποτυχία στη συμπληρωματικότητα των ρόλων μεταξύ των συζύγων Σ αυτές τις περιπτώσεις ο Ackerman επικεντρωνόταν στη συζυγική δυάδα αποσύροντας την προσοχή της οικογένειας από τον αποδιοπομπαίο τράγο
Διαπλεκόμενη παθολογία interlocking pathology: Κατάσταση στην οποία τα μέλη μιας οικογένειας κλειδώνονται μαζί ψυχολογικά και δεν εξατομικεύονται Σ αυτόν τον τύπο οικογένειας σχέσης δεν υπάρχει χώρος για διαφοροποίηση του εαυτού
Τρόποι παρέμβασης Μέσα από μια σειρά συνεντεύξεων αλλά και κατ οίκον επισκέψεων προσπαθούσε να διαγνώσει τον/τους τρόπο/ους του σχετίζεσθαι μεταξύ των μελών της οικογένειας Έδινε ιδιαίτερη σημασία στο πως οι άνθρωποι ορίζουν τους ρόλους τους και τι περιμένουν από τους άλλους μέσα στην οικογένεια
Οι οικογένειες βλέπονται για 1 ώρα την εβδομάδα και σε 6 μήνες με 2 χρόνια υπάρχει θεραπευτική αλλαγή Σκοπός του θεραπευτή είναι να προσφέρει επανεκπαίδευση, επανοργάνωση της οικογένειας μέσω αλλαγών στους τρόπους επικοινωνίας και επίλυσης παθογενών συγκρούσεων
Ο θεραπευτής, δεν είναι ο κλασσικός ψυχαναλυτής (blank screen), αλλά καταλύτης που ανακινεί τις αλληλεπιδράσεις, βοηθά την οικογένεια να έχει συναισθηματικές συναλλαγές με νόημα και ταυτόχρονα τρέφει και ενθαρρύνει τα μέλη να κατανοήσουν τον εαυτό τους καλύτερα μέσω της επαφής μαζί του Ο ίδιος ήταν εγκάρδιος, άφοβος να είναι ο εαυτός του ή να μιλήσει για τα συναισθήματά του, τίμιος, άμεσος, προκλητικός, χαρισματικός. Κανένα θέμα δεν ήταν ταμπού, κανένα όριο άσπαστο, τίποτα που να προκαλεί τόση ντροπή ώστε να μη λεχθεί.
Θεωρία αντικειμενοτρόπων σχέσεων (object relations theory) Fairbairn (1952), Dicks (1967) Ο Fairbairn (1889-1964) υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι αναζητούν σχέσεις. Το βασικό κίνητρο ζωής στον άνθρωπο είναι η αναζήτηση ικανοποιητικών ανθρώπινων (αντικειμενοτρόπων) σχέσεων και όχι όπως υποστήριζε ο Freud η ικανοποίηση ενστικτωδών ενορμήσεων. Η θεωρία αντικειμενοτρόπων σχέσεων βλέπει τη σχέση και τις εμπειρίες ενός παιδιού με τη μητέρα ως πρωταρχικό και καθοριστικό παράγοντα της ενήλικης προσωπικότητας
Η ανάγκη του παιδιού για πρόσδεση στη μητέρα είναι η βάση για την ανάπτυξη του εαυτού Βασισμένη στη δουλειά της Melanie Klein και την ανάπτυξή της από την λεγόμενη Βρετανική Μέση Σχολή (Michael Balind, Ronald Fairbairn, Harry Gundrip, Donald Winnicott) αυτή η θεωρία υποστηρίζει ότι το βρέφος έχει ανάγκη πρόσδεσης σε μια μητέρα που το νοιάζεται και το φροντίζει ή σε κάποιον άλλον που είναι υπεύθυνος για τη φροντίδα του
Fairbairn: splitting (good object bad object) Ο βαθμός επίλυσης της αρχικής αυτής σύγκρουσης μεταξύ καλού και κακού αντικειμένου προσφέρει τη βάση για ικανοποιητικές σχέσεις στην ενήλικη ζωή O Dicks υποστηρίζει ότι οι γάμοι επηρεάζονται από τις παιδικές εμπειρίες του κάθε συζύγου και ότι ο καθένας ψάχνει για τις χαμένες ενδοβολές
Eνδοβλημένο αντικείμενο: Ιntroject Η ψυχολογική αναπαράσταση σχέσεων με σημαντικούς άλλους. Είναι μια εσωτερική μορφή που επηρεάζει τρέχουσες σχέσεις και είναι ασυνείδητη. Συχνά είναι χωρισμένη σε «καλή» και «κακή». Αμοιβαία απόδοση : Mutual attribution Διαδικασία σε διαταραγμένες συζυγικές σχέσεις στην οποία κάθε σύντροφος αντιλαμβάνεται τον άλλον, ως ένα βαθμό, σαν εσωτερικευμένο αντικείμενο από την πρώιμη ζωή του. Έτσι αντί να ανταποκρίνεται σε πραγματικά χαρακτηριστικά του συζύγου, ερμηνεύει συμπεριφορές του υπό το φως πρώιμων οικογενειακών σημαινόντων προσώπων.
Αμοιβαία προβολή : Mutual projection Διαδικασία σε διαταραγμένες συζυγικές σχέσεις στην οποία η ταυτότητα κάθε συζύγου διατηρείται με το να διαχωρίζονται εσωτερικευμένα κακά αντικείμενα που έχει απαρνηθεί το υποκείμενο, και να προβάλλονται στον άλλο σύζυγο. Ασυνείδητα συμβόλαια : Unconscious Contracts Συζυγικές συναλλαγές στις οποίες κάθε σύζυγος προσαρμόζεται στις απαιτήσεις του άλλου με αντάλλαγμα την επιβεβαίωση από τον άλλον.
Γονεϊκές προβολές : Parental projections Προβολική ταύτιση : Projective identification Ασυνείδητος μηχανισμός άμυνας με τον οποίο συγκεκριμένα μη αποδεκτά μέρη του εαυτού προβάλλονται στον άλλον (σύζυγο) ο οποίος μετά παρασύρεται να συμπεριφέρεται σύμφωνα με την προβολή.
Αντικειμενοτρόπες σχέσεις και θεραπεία οικογένειας προέλευσης James Framo (1922-2001) (family-of-origin therapy) Ψυχολόγος με ψυχαναλυτική εκπαίδευση δούλεψε στο Ψυχιατρικό Ινστιτούτο της Ανατολικής Pennsylvania Ήταν θεραπευτής οικογένειας πρώτης γενιάς. Ανέπτυξε τεχνικές παρέμβασης που βοηθούν τα ζευγάρια να λύσουν θέματα που ο καθένας φέρνει στη σχέση από την οικογένεια προέλευσής του
Υποστηρίζει ότι συνήθως οι άνθρωποι δεν επιλέγουν τον σύντροφο που θέλουν αλλά αυτόν που χρειάζονται Σύμφωνα με το Framo, το πιο μεγάλο εμπόδιο στην αλλαγή είναι οι προσκολλήσεις του ατόμου σε γονεϊκά ενδοβλημένα αντικείμενα (introjects). Όσο πιο ψυχολογικά οδυνηρές είναι οι εμπειρίες της πρώιμης ζωής τόσο μεγαλύτερη η επένδυση σε εσωτερικά αντικείμενα και η ασυνείδητη προσπάθειά του ενηλίκου να κάνει όλες τις κοντινές του σχέσεις να ταιριάζουν στα εσωτερικευμένα μοντέλα ρόλων.
Ο Framo λέει ότι η διαδικασία ενδοβολών και επαναπροβολών εμπλέκει αρκετές γενιές. Μία πηγή δυσαρμονίας στα ζευγάρια είναι όταν ο ένας προβάλλει στον άλλον απαρνημένα δικά του χαρακτηριστικά (ενδοβολές) και μετά τα πολεμάει απέναντι. Οι γονείς μπορεί να αναθέτουν στα παιδιά ανάρμοστους - ακατάλληλους ρόλους για την ηλικία και τη θέση τους, που βασίζονται σε δικά τους (των γονέων) ενδοβλημένα αντικείμενα. Τέτοιοι ρόλοι μπορεί να δίνονται πριν ακόμη γεννηθούν τα παιδιά.
Τρόποι παρέμβασης Αρχικά έβλεπε όλη την οικογένεια, ειδικά αν το πρόβλημα εμφανίζεται στο παιδί Αργότερα όταν το παιδί αποτριγωνοποιείται δούλευε με τη συζυγική δυάδα Αρχικά τα ζευγάρια βλέπονται μαζί Κατόπιν σε ομάδα ζευγαριών Τέλος πραγματοποιούσε συνεδρίες με τις οικογένειες προέλευσης για να δει το άτομο τι θέματα φέρνει στη σημερινή του οικογένεια από τη γονεϊκή και να έχει μια «διορθωτική» εμπειρία με γονείς και αδέλφια
Ομαδικοαναλυτική ανοιχτών συστημάτων Robin Skynner (1922-2000) (open-systems, group-analytic) Βρετανός ψυχαναλυτής της σχολής της Klein εργάσθηκε στο Ινστιτούτο Θεραπείας Οικογένειας στο Λονδίνο και η προσέγγισή του έχει βάσεις στη θεωρία αντικειμενοτρόπων σχέσεων, στην ομαδική ανάλυση και στη θεωρία κοινωνικής μάθησης Υποστήριξε ότι υπάρχουν στάδια ανάπτυξης στις οικογένειες όπως εκείνα της ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης του ατόμου
Ο γονιός που δεν είχε πατέρα όταν κληθεί να παίξει το ρόλο αυτό θα αντιμετωπίσει πρόβλημα διότι δεν εσωτερίκευσε ένα τέτοιο μοντέλο. Η διαδικασία αυτή είναι διαγενεϊκή Πιστεύει ότι ενήλικες με δυσκολίες στις σχέσεις, λόγω φτωχών μοντέλων ή άλλων δυσκολιών μάθησης, αναπτύσσουν μηπραγματικές προσδοκίες και στάσεις απέναντι των άλλων διότι ακόμη κουβαλούν προσδοκίες που ο Skynner ονόμασε «προβολικά συστήματα» (projective systems), απομεινάρια από ελλείψεις της παιδικής ηλικίας
Όταν κάποιος διαλέγει σύζυγο το κάνει μερικώς στη βάση να ταιριάζουν αυτές οι προσδοκίες Έτσι ο καθένας μπαίνει στη σχέση με προβολές από συγκεκριμένο στάδιο ανάπτυξης που μπλοκαρίστηκε Κάθε σύζυγος ασυνείδητα ψάχνει να δημιουργήσει στη σχέση την κατάσταση εκείνη κατά την οποία θα επαναβιώσει τη χαμένη εμπειρία
Έτσι οι σύζυγοι μπορεί να απογοητεύονται, να γίνονται χειριστικοί, να παλεύουν για έλεγχο και να ζητούν ο ένας από τον άλλον να γίνει γονιός και ο ίδιος να παίζει το παιδί Μια επίπτωση αυτής της διαμάχης μπορεί να είναι η τοποθέτηση του παιδιού στο παιχνίδι και η προς αυτό κατεύθυνση κάποιων στοιχείων των προβολών τους Έτσι μπορεί να σώζουν το γάμο τους εις βάρος του παιδιού που πολλές φορές παίζει και αυτό ασυνείδητα το συγκεκριμένο ρόλο για να σώσει το γάμο των γονιών του
Τρόποι παρέμβασης Χρειάζεται τακτοποίηση των προβολικών συστημάτων και απόσυρση των προβολών από το παιδί Δούλευε με τη δυάδα των συζύγων για να αποσαφηνίσει την επικοινωνία, να δώσει καινούργια ενόραση για τις ανάρμοστες προσδοκίες του ενός από τον άλλον, να αλλάξει την οικογενειακή δομή και να τους διδάξει γονεϊκές δεξιότητες
Στόχος του ήταν η διαφοροποίηση των συζύγων έτσι ώστε να ευχαριστιούνται που είναι μαζί και να μην είναι μόνο από ανάγκη Ταυτιζόταν με τα προβολικά συστήματα του καθένα και έμπαινε πολύ μέσα στη διαδικασία όπου φανέρωνε δικά του συναισθήματα και φαντασιώσεις Πολλές φορές πηγαίνοντας στην καρδιά του προβλήματος τραβούσε πάνω του άσχημα συναισθήματα της οικογένειας παίρνοντας ρόλο εξιλαστήριου θύματος και προσπαθώντας ο ίδιος να βγει από διλήμματα που βίωνε βοηθούσε την οικογένεια
Οικογενειακή θεραπεία αντικειμενοτρόπων σχέσεων David Scharff & Jill Savege Scharff (object relations family therapy) Ζευγάρι ψυχιάτρων που δούλεψε στη σχολή ψυχιατρικής της Ουάσιγκτον και τώρα διευθύνουν το δικό τους Διεθνές Ινστιτούτο Θεραπείας Αντικειμενοτρόπων Σχέσεων στην ίδια πόλη Πιστεύουν ότι οι οικογένειες μπλοκάρουν στις μεταβάσεις και δουλεύουν με ερμηνείες ονείρων, φαντασιώσεις, με την ανάλυση των οικογενειακών ιστοριών καθώς και με θέματα μεταβίβασης και αντιμεταβίβασης
Δεν συμφωνούν ότι η ατομική αλλαγή πρέπει να περιμένει την οικογενειακή αλλαγή (στρατηγικοί) αλλά υποστηρίζουν ότι η ατομική αλλαγή προκαλεί αλλαγή στην οικογένεια Δεν συμφωνούν επίσης με την δεύτερη κυβερνητική αλλά λένε ότι μπορούν να βγαίνουν εκτός συστήματος και να ερμηνεύουν ή να σχολιάζουν
Η επιτυχία δεν μετριέται με την εξαφάνιση του συμπτώματος αλλά με την αύξηση της ενόρασης στην οικογένεια και τη δυνατότητά της να αντεπεξέρχεται στο αναπτυξιακό στρες Η οικογένεια πρέπει να υποστηρίζει τις ανάγκες των μελών της για προσκόλληση, εξατομίκευση και ανέλιξη
Ψυχοδυναμικές προσεγγίσεις (περίληψη) Η ψυχοδυναμική άποψη, βασισμένη κυρίως στο ψυχαναλυτικό μοντέλο δίνει προσοχή στις εμπειρίες κάθε μέλους της οικογένειας όσο και στην οικογένεια αυτή καθ αυτή. Οι ψυχοδυναμικοί θεραπευτές ενδιαφέρονται για τον βαθμό προσκόλλησης κάθε μέλους της οικογένειας στο παρελθόν του. Στα δικά τους μάτια διαταραχές στις σχέσεις του ζευγαριού σχετίζονται με τις παθογενείς ενδοβολές που κάθε σύντροφος φέρνει στη σχέση.
Ο Nathan Ackerman, πρωτοπόρος θεραπευτής οικογένειας, προσπάθησε να συγκεράσει την ψυχαναλυτική θεωρία με την συστημική θεωρία. Θεωρούσε την οικογενειακή δυσλειτουργία ως μια αποτυχία στην συμπληρωματικότητα των ρόλων ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας, ως το προϊόν επιμενούσης και άλυτης σύγκρουσης (ενδοψυχικής αλλά και μεταξύ των μελών σε μια οικογένεια) καθώς και ως αποτέλεσμα επιζήμιας τοποθέτησης κάποιου στο ρόλο του εξιλαστήριου θύματος. Οι θεραπευτικές του προσπάθειες είχαν στόχο το ξεμπέρδεμα των διαπλεκομένων παθολογιών.
Ο James Framo, πρώτης γενιάς θεραπευτής οικογένειας, πιστεύει ότι άλυτες ενδοψυχικές συγκρούσεις που προέρχονται από την γονεϊκή οικογένεια διαιωνίζονται με την μορφή προβολών στους τωρινούς, κοντινούς ανθρώπους όπως είναι οι σύζυγοι και τα παιδιά. Χρησιμοποιώντας την θεωρία των αντικειμενοτρόπων σχέσεων ο Framo προσπαθεί να απαλλάξει τα άτομα από τις «ενδοβολές». Στην θεραπευτική διαδικασία βλέπει πρώτα ολόκληρη την οικογένεια, κατόπιν μόνο το ζευγάρι, ύστερα τους τοποθετεί σε ομάδα ζευγαριών και τέλος βλέπει σε ξεχωριστές συνεδρίες τον κάθε σύζυγο με την γονεϊκή του / της οικογένεια.
Ο Robin Skynner υποστηρίζει ότι οι ενήλικες με δυσκολίες στις σχέσεις τους έχουν αναπτύξει μη - πραγματικές προσδοκίες έναντι των άλλων. Οι προσδοκίες αυτές, που τις ονόμασε «προβολικά συστήματα», σχετίζονται με ανεπάρκειες της παιδικής ηλικίας. Οι σύντροφοι σ ένα γάμο, συχνά με ασύμβατα προβολικά συστήματα, προσπαθούν να δημιουργήσουν στον γάμο μια κατάσταση όπου η απολεσθείσα εμπειρία μπορεί να τροφοδοτηθεί και η ανεπάρκεια να θεραπευθεί από τον άλλο σύντροφο.
Αναπόφευκτα ματαιωμένοι οι σύζυγοι μπορεί να μεταφέρουν αυτές τις προβολές σ ένα από τα παιδιά που γίνεται συμπτωματικό. Οι θεραπευτικές προσπάθειες του Skynner κατευθύνονται στο να διευκολύνει την διαφοροποίηση μεταξύ των συντρόφων έτσι ώστε ο καθένας να γίνει ξεχωριστός και ανεξάρτητος.
Ο John Bell, ένας από τους «ιδρυτές» της θεραπείας οικογένειας, βασίζει την προσέγγισή του σε θεωρίες κοινωνικής ψυχολογίας της συμπεριφοράς μικρών ομάδων. Η προσέγγισή του, που ονόμασε Οικογενειακή Ομαδική Θεραπεία, προάγει την αλληλεπίδραση, διευκολύνει την επικοινωνία, δίνει ερμηνείες και κάνει αποσαφηνίσεις. Στα ύστερά του χρόνια ο Bell έστρεψε την προσοχή του - στην δημιουργία περιβαλλόντων που εξυψώνουν την οικογένεια. Την τεχνική που χρησιμοποίησε την ονόμασε θεραπεία οικογενειακού πλαισίου.
Το ζεύγος Scharff υιοθετεί μία προσέγγιση που είναι πολύ ψυχαναλυτική. Χρησιμοποιώντας ασυνείδητο υλικό, ερμηνείες, ενοράσεις, τη μεταβίβαση και αντιμεταβίβαση προσπαθεί να βοηθήσει τις οικογένειες να μάθουν το πώς εσωτερικευμένα αντικείμενα από το παρελθόν μπερδεύονται με τις οικογενειακές σχέσεις στο εδώ και τώρα. Στόχος είναι τα μέλη της οικογένειας να αλληλοϋποστηρίζουν τις ανάγκες τους για προσκόλληση, εξατομίκευση και μεγάλωμα.