ΜΑΘΗΜΑ 11ο ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΕΣ - ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΤΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΙΣΤΟΥ
Μέχρι σχετικά πρόσφατα, οι περιγραφές της ανατομικής του νευρικού συστήματος στηρίζονταν σε νεκροτομικά ευρήματα Η σύγχρονη ακτινογραφία άλλαξε την κατάσταση με πολύ σημαντικό τρόπο, επιτρέποντας την επισκόπηση του νευρικού συστήματος στο ζωντανό άνθρωπο
Η Τομογραφία Εκπομπής Ποζιτρονίων (PET) Η Απεικόνιση Μαγνητικού Συντονισμού (MRI) Η Υπολογιστική ή Αξονική Τομογραφία (CAT ή CT) Χρησιμοποιούνται κυρίως από τους κλινικούς για να εντοπίσουν, με αξιοθαύμαστη ακρίβεια και εγκυρότητα, βλάβες του εγκεφάλου αποφεύγοντας επεμβατικές μεθόδους που διαταράσσουν τη φυσιολογική λειτουργία. Οι νευρο-επιστήμονες ωστόσο, χρησιμοποιούν τις ίδιες τεχνικές για να παρατηρήσουν τον εγκέφαλο σε λειτουργία κατά τη διάρκεια της σκέψης, της αντίληψης και των εκούσιων δράσεων
Η ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΗ/ΑΞΟΝΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ (CAT) Η CAT, όπως και η κλασική ακτινογραφία, παράγει εικόνες ακτίνων Χ διαφόρων δομών οστών, μαλακών ιστών γεμάτων με υγρά αγγείων Η CAT, όμως είναι ικανή να αποκαλύπτει λεπτές διαφορές και λεπτομέριες σε ιστούς οι οποίες δεν είναι δυνατόν να ανιχνευθούν με την κλασική ακτινογραφία Με την CAT μπορούμε να διακρίνουμε εσωτερικές δομές του εγκεφάλου: τον θάλαμο, τα βασικά γάγγλια, τη φαιή και τη λευκή ουσία των εγκεφαλικών ημισφαιρίων και τις κοιλίες
Η CAT απεικονίζει ένα επίπεδο ή μια τομή του ιστού (σε αυτό οφείλεται και ο χαρακτηρισμός της ως τομογραφίας) Επειδή αποκαλύπτει ανατομικές λεπτομέρειες, η CAT έχει αυξήσει σημαντικές τις διαγνωστικές δυνατότητες των κλινικών ιατρών Ωστόσο, ένας περιορισμός είναι ότι οι εικόνες του εγκεφάλου που παράγονται με την CAT είναι απαραίτητα στατικές και έτσι καθίσταται δυνατή η διερεύνηση της κατασκευής και όχι της λειτουργίας του εγκεφάλου
Head computed tomography (CT) scans showing (A) intracerebral hemorrhages (arrows) and (B)subarachnoid hemorrhages (arrows). Note that acute hemorrhage appears Hyperdense (white) on a CT scan.
Η CAT έχει ευρεία εφαρμογή στη διερεύνηση των ενδοκρανιακών βλαβών Η διαδικασία είναι ταχεία, ασφαλής και ακριβής Η συνολική δόση ακτινοβολίας δεν είναι περισσότερη από μιας κλασικής ακτινογραφίας κρανίου Βασίζεται στις ίδιες αρχές φυσικής, όπως οι ακτίνες Χ, δηλαδή στη διάκριση των δομών ανάλογα με την απορρόφηση ενέργειας από τις ακτίνες Χ Η ακτινογραφική λυχνία εκπέμπει μια λεπτή δέσμη ακτινοβολίας σε κάθε θέση που παίρνει, καθώς περνάει διαδοχικά σε περιστροφή (σαρώνει) σε τόξο 1800 γύρω από το κεφάλι του ασθενούς
Οι διερχόμενες από το κεφάλι του ασθενούς ακτίνες Χ συλλέγονται από έναν ειδικό ανιχνευτή ακτίνων Χ Από εκεί η πληροφορία μεταφέρεται σε ηλεκτρονικό υπολογιστή, ο οποίος αφού την επεξεργαστεί, την παρουσιάζει ως ανακατασκευασμένη εικόνα σε οθόνη τηλεόρασης Ουσιαστικά, ο παρατηρητής βλέπει την εικόνα μιας λεπτής διατομής της κεφαλής, η οποία φωτογραφίζεται για περαιτέρω εξέταση Η ευαισθησία της μεθόδου είναι τέτοια, ώστε να μπορούν να καταδειχθούν εύκολα ακόμα και μικρές διαφορές στην απορρόφηση των ακτίνων από τους ιστούς Η ενδοφλέβια χορήγηση σκιαγραφικού (ιωδιούχου ουσίας) επιτείνει πολύ την αντίθεση μεταξύ ιστών που έχουν διαφορετική αιματηρή ροή
ΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ (MRI) Η τεχνική της απεικόνισης μέσω Μαγνητικού Συντονισμού (MRI) χρησιμοποιεί τις μαγνητικές ιδιότητες του πυρήνα του υδρογόνου, ο οποίος διεγείρεται από ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία συχνότητας της περιοχής των ραδιοκυμάτων, που παράγεται από πηνίο, το οποίο περιβάλλει την κεφαλή Οι διεγερθέντες πυρήνες υδρογόνου εκπέμπουν σήμα, το οποίο ανιχνεύεται ως επαγόμενα ηλεκτρικά ρεύματα από ένα πηνίοδέκτη Η Μαγνητική τομογραφία είναι απολύτως ασφαλής για τον ασθενή και επειδή παρέχει καλύτερη διαφοροποίηση μεταξύ φαιάς και λευκής ουσίας, η χρήση της παρέχει ακριβέστερες πληροφορίες από την υπολογιστική αξονική τομογραφία (CT) Ο λόγος είναι ότι η φαιά ουσία περιέχει υδρογόνο, υπό τη μορφή ύδατος, από όσο περιέχει η λευκή ουσία και τα άτομα του υδρογόνου είναι λιγότερο δεσμευμένα στο λίπος
ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ ΕΚΠΟΜΠΗΣ ΠΟΖΙΤΡΩΝΙΩΝ (PET) Η τεχνική αυτή χρησιμοποιεί ραδιενεργά ισότοπα τα οποία με την εκπομπή θετικώς φορτισμένων ηλεκτρονίων (ποζιτρονίων) χαρτογραφούν τις βιοχημικές, φυσιολογικές και φαρμακολογικές διαδικασίες, που λαμβάνουν χώρα στον εγκέφαλο Το κατάλληλο ισότοπο ενσωματώνεται στα μόρια ουσίας γνωστής βιοχημικής συμπεριφοράς στον εγκέφαλο και κατόπιν εγχέεται στον ασθενή Η μεταβολική δραστηριότητα του συστατικού μελετάται σε εγκάρσιας διατομής τομογραφικές εικόνες με την ίδια τεχνική των CT Με τις επακριβώς χρονομετρημένες εικόνες, σε διάφορες ανατομικές θέσεις, μελετώνται οι μεταβολές του εγκεφαλικού μεταβολισμού σε αυτές τις θέσεις
16: Positron emission tomography (PET) scan of a person on cocaine Cocaine has other actions in the brain in addition to activating reward. Scientists have the ability to see how cocaine actually affects brain function in people. The PET scan allows one to see how the brain uses glucose; glucose provides energy to each stavros so α α perform work. The scans show where the cocaine interferes with α stavros use of glucose - or its metabolic activity. The left scan is taken from a normal, awake person. The red color shows the highest level of glucose utilization (yellow represents less utilization and blue shows the least). The right scan is taken from a cocaine abuser on cocaine. It shows that the brain cannot use glucose nearly as effectively - show the loss of red compared to the left scan. There are many areas of the brain that have reduced metabolic activity. The continued reduction in the neurons' ability to use glucose (energy) results in disruption of many brain functions.
Η τεχνική χρησιμοποιείται στη μελέτη της κατανομής και της δραστηριότητας των νευροδιαβιβαστών, των μεταβολών στην οξυγόνωση και στην εγκεφαλική αιματική ροή Η μέθοδος PET χρησιμοποιείται με επιτυχία στην εκτίμηση ασθενών με εγκεφαλικούς όγκους με διαταραχές της κινητικότητας, με σπασμούς και με σχιζοφρένια
ΗΛΕΚΤΡΟΕΓΚΕΦΑΛΟΓΡΑΦΗΜΑ (ΗΕΓ)
Τα εγκεφαλικά κύματα Η μέτρηση και καταγραφή της ηλεκτρικής δραστηριότητας του εγκεφάλου ονομάζεται ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (Η.Ε.Γ.). Ο Richard Caton ανακάλυψε το Η.Ε.Γ. στα ζώα το 1875, ενώ το 1929, o Γερμανός ψυχίατρος Hans Berger, ανέπτυξε και εφήρμοσε τις πρώτες Η.Ε.Γ. τεχνικές σε ανθρώπους. Στο Η.Ε.Γ, απεικονίζεται η δραστηριότητα του εγκεφάλου, η οποία εκτός από διάφορους βιολογικούς παράγοντες, επηρεάζεται από την κατάσταση συνειδητότητας του ατόμου. Το φυσιολογικό ανθρώπινο Η.Ε.Γ. υποδιαιρείται σε συγκεκριμένες κατηγορίες κυμάτων: δέλτα (0.5-4 Hz), θήτα (4-8 Hz), άλφα (8-12 Hz) και βήτα (+12 Hz). Κάθε κατηγορία έχει συσχετισθεί με συγκεκριμένες καταστάσεις συμπεριφοράς και αντίληψης. Για παράδειγμα, τα κύματα θήτα, έχουν συσχετισθεί με δημιουργικότητα, εσωτερική εστίαση, θεραπεία και βαθιά χαλάρωση.
Το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα μπορεί να γίνει για την διάγνωση της επιληψίας και για να καθορίσει το είδος των επιληπτικών κρίσεων που είναι παρούσες. Το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα είναι το πιο σίγουρο και σημαντικό τεστ στην διάγνωση της επιληψίας. Αναγνωρίζει την ακριβή τοποθεσία ενός πιθανού όγκου, φλεγμονές, μολύνσεις (όπως εγκεφαλίτιδες, μηνιγγίτιδες, αιμορραγίες, κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, ή παθήσεις του εγκεφάλου όπως η ασθένεια Parkinson). Εκτιμά την κατάσταση του ασθενή μετά από περιόδους αναισθησίας ή άνοιας. Βοηθάει στην πρόβλεψη της περιόδου ανάνηψης του ασθενή μετά από αλλαγές στην consciousness. Επιβεβαιώνει ή καθορίζει τον εγκεφαλικό θάνατο σε ασθενείς που βρίσκονται σε κωματώδη κατάσταση. Μελετά τις διαταραχές του ύπνου, όπως η ναρκοληψία. Ελέγχει την εγκεφαλική δραστηριότητα κατά την διάρκεια της αναισθησίας του ασθενή την ώρα του χειρουργείου.