Dr. Α. Ξυπολυτά - Ζαχαριάδη Ας µιλήσουµε Επ. Καθηγήτρια A' Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστηµίου Αθηνών στα παιδιά µας για το κάπνισµα
Tο βιβλιαράκι αυτό, σκοπό έχει την ενηµέρωση των γονιών σχετικά µε τις βλαβερές συνέπειες του καπνού, τη διερεύνηση των αιτίων για τα οποία οι έφηβοι καπνίζουν και παράλληλα την υποστήριξη των γονιών στην προσπάθειά τους να βοηθήσουν τα παιδιά τους, ώστε να µην αρχίσουν το κάπνισµα. Γίνεται αναφορά στις ιατρικά τεκµηριωµένες αρνητικές επιπτώσεις του καπνίσµατος στην υγεία, καταγράφεται η συχνότητα του καπνίσµατος µεταξύ των νέων, δίνονται παραδείγµατα από την καθηµερινή ζωή και τέλος, περιγράφονται κατευθυντήριες οδηγίες που αισιοδοξούν να σας βοηθήσουν να κουβεντιάσετε µε τα παιδιά σας για το επίµαχο θέµα. Mία συνήθεια µε πολύ βλαβερές συνέπειες...
Aκούστε. Mιλήστε. Kουβεντιάστε! Aκούστε. Mιλήστε. Κουβεντιάστε! Οταν πρόκειται για το κάπνισµα, ποτέ δεν είναι νωρίς και ποτέ δεν είναι αργά, να ξεκινήσει η συζήτηση µε τα παιδιά. Προβληµατίζεστε πώς θα γίνει αυτό; Ας κάνουµε µαζί µια προσπάθεια, προτείνοντας ιδέες και τρόπους πώς θα πλησιάσουµε το θέµα µας. H δική τους εµπειρία Μιλήσαµε σε µαθητές και φοιτητές προκειµένου να γνωρίσουµε τι σκέφτονται και ποια είναι η τοποθέτησή τους στο θέµα του καπνίσµατος. Σχολιάζονται κάποιες από τις απαντήσεις µε σκοπό να βοηθηθούν οι γονείς στην προσπάθεια επίτευξης µιας καλύτερης επικοινωνίας. Χρειάζεστε περισσότερες πληροφορίες; Σας παραθέτουµε κάποιες πηγές πληροφόρησης εντελώς ενδεικτικά, γιατί η βιβλιογραφία στο θέµα αυτό είναι τεράστια.
Το κάπνισµα αποτελεί από πολύ παλιά µια βλαβερή συνήθεια. Στις µέρες µας, υπολογίζεται ότι ευθύνεται για το θάνατο τουλάχιστον 400.000 ανθρώπων, κάθε χρόνο, µόνο στις ΗΠΑ. Είναι δηλαδή πιο καταστροφικό από το AIDS, τα τροχαία ατυχήµατα, τις ανθρωποκτονίες, τα ναρκωτικά και τις πυρκαϊές. Το κάπνισµα σήµερα είναι πιο επικίνδυνο απ ό,τι 30 χρόνια πριν. Kυρίως, γιατί η πληροφορία ότι η περιεκτικότητα πολλών τσιγάρων σε πίσσα και νικοτίνη είναι µικρότερη, παρασύρει πολλούς καπνιστές να εισπνέουν πιο βαθιά τον καπνό. Οι µη καπνιστές που εκτίθενται σε «µεταχειρισµένο» καπνό - οι παθητικοί καπνιστές, όπως συνηθίσαµε να τους ονοµάζουµε - βρίσκονται επίσης σε κίνδυνο. O καπνός που εκπνέουµε περιέχει τις ίδιες επικίνδυνες προσµίξεις που εισπνέουµε όταν ρουφάµε το τσιγάρο, επιπλέον όµως είναι µικρότερες σε διάµετρο και έτσι µπορούν και εισέρχονται ακόµα πιο βαθιά στον πνεύµονα όσων καπνιστών και µη καπνιστών βρίσκονται στον ίδιο χώρο. Και επειδή η γνώση αποτελεί το πιο ισχυρό επιχείρηµα, ας δούµε ποιές είναι οι πιο γνωστές βλαπτικές συνέπειες του καπνίσµατος: Η γνώση δίνει επιχειρήµατα. Καρδιά και αγγεία Στο κάπνισµα αποδίδεται τουλάχιστον το 20% των θανάτων από στεφανιαία νόσο. Μεταξύ της τρίτης και τέταρτης δεκαετίας της ζωής ο κίνδυνος καρδιακής προσβολής είναι πέντε φορές µεγαλύτερος στους καπνιστές. Οι γυναίκες δεν εξαιρούνται. Καρκίνος Πολλές µελέτες συνδέουν το κάπνισµα µε το 30% όλων των θανάτων από καρκίνο. Ευθύνεται για το 85% όλων των περιπτώσεων καρκίνου του πνεύµονα. Επίσης έχει ενοχοποιηθεί για καρκίνους του στοµατοφάρυγγα, του οισοφάγου, των νεφρών, της ουροδόχου κύστεως, λευχαιµίες, κ.ά.
Εγκέφαλος Οι καπνιστές ενός πακέτου την ηµέρα, έχουν σχεδόν 2½ φορές µεγαλύτερο κίνδυνο να υποστούν εγκεφαλικό επεισόδιο από τους µη καπνιστές. Αναπνευστικό Είναι γνωστό ότι οι καπνιστές έχουν 4-5 φορές µεγαλύτερο κίνδυνο να παρουσιάσουν χρόνια βρογχίτιδα από τους µη καπνιστές, επίσης εµφύσηµα και άλλες αποφρακτικού τύπου πνευµονοπάθειες. Tεκµηριώστε µε στοιχεία την αντίθεσή σας στο κάπνισµα. Γονιµότητα Οι κοπέλες που ξεκινούν το κάπνισµα πριν τα 18 τους χρόνια και καπνίζουν ένα ή περισσότερα πακέτα την ηµέρα, έχουν αυξηµένο κίνδυνο στειρότητας ή αποβολών. Επιπτώσεις στο παιδί Αρχίζουν από την εµβρυακή ηλικία. Είναι γνωστό ότι όσο πιο πολλά τσιγάρα καπνίζει η έγκυος, τόσο µικρότερο είναι το βάρος του µωρού στη γέννηση. Το κάπνισµα της µητέρας κυρίως, αλλά και του πατέρα, έχει συσχετιστεί µε διάφορα προβλήµατα υγείας του παιδιού µε κυριότερα και συχνότερα τα προβλήµατα του αναπνευστικού. Tα παιδιά που γεννιούνται από µητέρες που καπνίζουν τουλάχιστο µισό πακέτο τσιγάρα την ηµέρα, έχουν διπλάσιο κίνδυνο να παρουσιάσουν άσθµα λόγω του παθητικού καπνίσµατος, από τα παιδιά εκείνα, που οι µητέρες τους δεν καπνίζουν. Οσον αφορά στο θηλασµό, στη µητέρα που καπνίζει, η νικοτίνη συγκεντρώνεται στο γάλα δυο φορές περισσότερο από ό,τι στο αίµα, κυρίως τις δύο πρώτες ώρες µετά το τελευταίο τσιγάρο.
Συχνότητα καπνίσµατος σε παιδιά και εφήβους Από τα στοιχεία που υπάρχουν φαίνεται ότι κάθε µέρα περισσότερα από 5.000 νέα παιδιά κάτω των 18, ξεκινούν το κάπνισµα, µόνο στις ΗΠΑ. Στη χώρα µας, σε µελέτη του 1998, το 20,8% 2.700 µαθητών Γυµνασίου και Λυκείου, δήλωσαν ότι καπνίζουν συστηµατικά! H κρίσιµη ηλικία που τα παιδιά µπορεί να δοκιµάσουν το κάπνισµα είναι 12-13 ετών, όπως προκύπτει από έρευνες. Το τραγικό είναι ότι τέτοιες δοκιµές µπορεί να έχουν αποτέλεσµα τον εθισµό στη νικοτίνη. Γιατί είναι πια παραδεκτό ότι η νικοτίνη είναι έντονα εθιστική. Πολύ πρόσφατες εργασίες έδειξαν, ότι στην ηλικία των 12-13 ετών µε λίγα µόνο τσιγάρα προκαλείται εθισµός. Αυτό παραξένεψε τους ερευνητές που πίστευαν ότι θα χρειαζόταν περισσότερος χρόνος για να γίνει εθισµός, δείχνει όµως και πόσο ευάλωτοι είναι οι έφηβοι. Αυτό πρέπει να αποτελέσει διπλό µήνυµα για τους γονείς. Πρώτα, έχουν την υποχρέωση να ελαχιστοποιήσουν την έκθεση των παιδιών στον καπνό. Μια καλή αρχή είναι να µην επιτρέπεται ούτε στους επισκέπτες να καπνίζουν στο σπίτι. εύτερον, πρέπει να δείξουν µηδενική ανεκτικότητα όταν ανακαλύψουν ότι το παιδί τους καπνίζει. Αρχικά διατηρείστε την ψυχραιµία σας. Αντιµετωπίστε το παιδί σας. Μιλήστε του. Ακούστε τι έχει να πει. Ενισχύστε το στην προσπάθεια να το κόψει. Γιατί η διακοπή του καπνίσµατος, όπως είναι λογικό, είναι πιο εύκολη στα παιδιά από ό,τι στους ενήλικες. Το 90% των ενηλίκων παραδέχονται ότι ξεκίνησαν το κάπνισµα πριν τα 18 τους χρόνια. Το 90% των ενηλίκων παραδέχονται ότι ξεκίνησαν το κάπνισµα πριν τα 18 τους χρόνια. Σε µελέτη µας που έγινε σε φοιτητές του Πανεπιστηµίου της Αθήνας, το 2000, το 35% δήλωσαν καπνιστές. Τα ποσοστά αυτά είναι τεράστια. Η αύξηση του αριθµού των νέων που καπνίζουν δεν είναι µόνο ελληνικό φαινόµενο. Υπάρχει γενικά µια αύξηση της τάσης του καπνίσµατος στους εφήβους, φαινόµενο που δεν είναι παροδικό και η τάση αυτή παίρνει µόνιµο χαρακτήρα στις µεγαλύτερες ηλικίες.
Tο να είναι ένα παιδί ριψοκίνδυνο, δεν είναι πάντα κακό. Tο να καπνίζει, είναι! Η εφηβεία είναι η ηλικία που τα παιδιά δοκιµάζουν, εκθέτουν τον εαυτό τους σε κίνδυνο. Η ριψοκίνδυνη συµπεριφορά δεν είναι πάντοτε κακή. Κάποιες από τις συµπεριφορές αυτές διδάσκουν τα παιδιά και τους εφήβους να παίρνουν υπεύθυνες αποφάσεις. Yπάρχουν όµως περιπτώσεις που µπορεί να ενδώσουν σε δυσάρεστες όσο και επικίνδυνες εµπειρίες, όπως το κάπνισµα, το ποτό, τα ναρκωτικά, η γρήγορη οδήγηση. Από µελέτες φαίνεται ότι νεαρά άτοµα, που άρχισαν το κάπνισµα πριν τα 18 τους χρόνια, είναι πιο ευάλωτα στο να δοκιµάσουν οινοπνευµατώδη και ναρκωτικά. Γι αυτό βοηθήστε τα παιδιά να µάθουν να λένε ΟΧΙ. Η λέξη "όχι" είναι πολύ σηµαντική για τον έφηβο που πρέπει να µάθει να τη χρησιµοποιεί και να είναι αρκετά δυνατός, ώστε να την υποστηρίζει.
Οι αιτίες που οδηγούν τα παιδιά να υιοθετήσουν ριψοκίνδυνες συµπεριφορές είναι πολλές και διαφορετικές. Μερικά προειδοποιητικά σηµεία που πρέπει να προβληµατίσουν τους γονείς είναι: χαµηλοί βαθµοί στα µαθήµατα σκασιαρχείο επιθετική συµπεριφορά ακραία αλλαγή στην εµφάνιση αποµόνωση, κλείσιµο στον εαυτό του σηµεία κατάθλιψης, κούραση απώλεια του ενδιαφέροντος για τον αθλητισµό ή άλλες δραστηριότητες αλλαγή στις παρέες επιδείνωση των σχέσεων µε τα άλλα µέλη της οικογένειας Κρατήστε ανοιχτούς τους δρόµους της επικοινωνίας µε τα παιδιά. Οι γονείς έχουµε την ευθύνη και την υποχρέωση να δυναµώσουµε τα παιδιά µας, ώστε να είναι σε θέση να αποφύγουν τις επικίνδυνες καταστάσεις και συναναστροφές. Στην εφηβεία η επιθυµία των παιδιών για αυτονοµία γιγαντώνεται. Επαναστατούν απέναντι στην αυθεντία του γονιού. Αυτό µπορεί να οδηγήσει σε συγκρούσεις στις οικογένειες εκείνες που υπάρχει φτωχή επικοινωνία ανάµεσα στα µέλη της. Γι' αυτό µιλήστε µε τα παιδιά σας! Το να είσαι γονιός είναι τέχνη. Τέχνη που µαθαίνεται. Γονιός δε γεννιέσαι, γίνεσαι, λέει ο λαός µας. Όσο η επιθυµία του παιδιού για αυτονοµία µεγαλώνει, τόσο η επικοινωνία µαζί του πρέπει να δυναµώνει. Αν στο σχολείο ή στην πόλη σας υπάρχουν οργανωµένες οµάδες γονιών, παρακολουθήστε τις. Αν δεν υπάρχουν, φτιάξτε τις εσείς. Οργανώστε µικρές οµάδες γονιών των συµµαθητών του παιδιού σας, ώστε να κουβεντιάζετε τα θέµατα που τα αφορούν. Τα παιδιά σήµερα αντιµετωπίζουν δύσκολες καταστάσεις και οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν πότε και πώς θα συµβουλέψουν τα παιδιά τους στα δύσκολα θέµατα. Ενα δύσκολο θέµα είναι και το κάπνισµα.
Πώς θα αρχίσει µια τέτοια συζήτηση; εν υπάρχει σωστός ή λάθος τρόπος για να κουβεντιάσουµε µε τον έφηβο. Το σηµαντικό είναι να αισθάνεστε ότι µπορείτε να χειριστείτε το θέµα και κυρίως να επικοινωνήσετε µε τα παιδιά σας. Να, µερικές απλές συµβουλές. Συζητήστε, ρωτήστε, ακούστε. εν είναι ανάγκη να είναι πολύπλοκο το ξεκίνηµα µιας κουβέντας. Μπορεί να είναι ένα αθλητικό γεγονός, κάτι που συνέβη στο σχολείο. Σωστός και λάθος τρόπος να επικοινωνείτε µε τα παιδιά; Aπλά, µιλάτε µαζί τους! Καθιερώστε να κάθεστε όλοι µαζί, όσο πιο συχνά γίνεται, στο τραπέζι. Στη διάρκεια του φαγητού κουβεντιάστε, επικοινωνήστε. Oσο µεγάλη κι αν είναι η απασχόλησή σας, βρείτε χρόνο να αφιερώσετε στα παιδιά σας, να ενδιαφερθείτε για τα θέµατα που τα απασχολούν, να τα βεβαιώσετε για την αγάπη σας. Οταν η επικοινωνία µε τα παιδιά γίνει τακτική, καθηµερινή, τότε θα ανακαλύψετε ότι δεν είναι ακατόρθωτο να συζητήσετε και για δύσκολα θέµατα, όπως είναι το κάπνισµα, τα ναρκωτικά, το AIDS. Το ζητούµενο είναι να κρατήσετε ανοιχτές τις γραµµές της επικοινωνίας και να γνωρίζετε τι συµβαίνει στη ζωή του. Oσο πιο καλά γνωρίζετε το παιδί σας τόσο ευκολότερο είναι να αντιληφθείτε έγκαιρα ότι κάτι αλλάζει. Eπικοινωνείτε µε τους δασκάλους του. Eνδιαφερθείτε γι' αυτό που µαθαίνει. Γνωριστείτε µε τους φίλους του και τους γονείς των φίλων του. Αν το σχολείο ή η κοινότητα προσφέρουν προγράµµατα για γονείς, παρακολουθήστε τα. Είναι µια καλή ευκαιρία να γνωριστείτε µε άλλους γονείς. Η επικοινωνία µε τους άλλους γονείς θα σας δώσει την σιγουριά ότι δεν είστε µόνοι.
Oταν κρίνετε ότι ήρθε η κατάλληλη ώρα να θίξετε το θέµα του καπνίσµατος, µπορείτε να αρχίσετε τη συζήτηση χρησιµοποιώντας παραδείγµατα από την καθηµερινή ζωή. Εάν το παιδί σας είναι κάτω των 12 ετών: Οταν συναντήσετε κάποιον που καπνίζει, πάρτε το σαν µια καλή ευκαιρία να εκφράσετε τις αντίθετες απόψεις σας για το κάπνισµα. Εάν δείτε νεαρούς που καπνίζουν, επαναλάβετε στο παιδί σας πόσο δεν το εγκρίνετε και γιατί. Τονίστε τις αρνητικές επιπτώσεις του καπνίσµατος στην υγεία, τον αθλητισµό, το περιβάλλον, ακόµα και την οικονοµία. Οταν είστε κάπου έξω µε το παιδί σας ζητάτε να κάθεστε σε χώρους µη καπνιζόντων, όπου αυτό είναι εφικτό, και δείτε το σαν ευκαιρία να επαναλάβετε τις απόψεις σας για το κάπνισµα και τις συνέπειές του. Εάν το παιδί σας είναι στην εφηβεία, τότε είναι πολύ πιθανό να έχει συµµαθητές που είτε καπνίζουν, είτε δοκίµασαν το κάπνισµα: Ρωτήστε το παιδί σας αν κάποιοι από τους φίλους του καπνίζουν. Μπορείτε να χρησιµοποιήσετε αυτό σαν ευκαιρία να επαναλάβετε την άποψή σας για το κάπνισµα και να τονίσετε ότι είναι µια πράξη που δεν εγκρίνετε. Ζητήστε από το παιδί σας να σας πει την άποψή του για το θέµα. Kάθε µέρα σας δίνονται ευκαιρίες για να συζητήσετε για το κάπνισµα. Αν γνωρίζετε ότι κάποιος από τους φίλους του παιδιού σας καπνίζει, θυµίστε στο παιδί σας τους κανονισµούς που ισχύουν στην οικογένειά σας για την απαγόρευση του καπνίσµατος. Ξεκαθαρίστε ότι οι συνέπειες της παρακοής θα είναι σοβαρές και ενηµερώστε το για το ποιες θα είναι αυτές.
Tα παιδιά επανειληµµένα έχουν παραδεχτεί, σύµφωνα µε το Αµερικανικό Εθνικό Κέντρο για την κακοποίηση από τον εθισµό, ότι οι γονείς αποτελούν τα πρότυπα µε τη µεγαλύτερη επιρροή στην ζωή τους. Αυτό αποτελεί µιαν ακόµα τεράστια ευθύνη για τους γονείς. Πρέπει να γνωρίζετε ότι η δική σας στάση απέναντι στη ζωή αποτελεί το φάρο που οδηγεί τα παιδιά σας. Eσείς θα τα βοηθήσετε να αναπτύξουν ισχυρό αίσθηµα αυτοσεβασµού και αυτοεκτίµησης. Μη διστάζετε να επιβραβεύετε το παιδί σας. Ενθαρρύνετέ το να ανακαλύψει τον καλύτερο εαυτό του. Παιδιά µε χαµηλό αίσθηµα αυτοεκτίµησης είναι περισσότερο επιρρεπή να υποκύψουν στην πίεση της παρέας και να παρασυρθούν να κάνουν κάτι µόνο για να αποδείξουν ότι είναι «µέσα». Εφηβοι που αισθάνονται καλά µε τον εαυτό τους είναι πιο εύκολο να παίρνουν θετικές αποφάσεις. Eίστε το πρότυπο µε τη µεγαλύτερη επιρροή. Εχετε πίστη στο παιδί σας και βεβαιώστε το ότι πιστεύετε σε αυτό. εχτείτε το παιδί σας για αυτό που είναι και κάντε το να νιώθει σίγουρο για την αγάπη και τη φροντίδα σας. Αν το παιδί σας σας οµολογήσει ότι κάπου παραπάτησε, παραδεχτείτε ότι όλοι κάνουµε λάθη. Το ίδιο και το παιδί σας. Ενηµερώστε το ότι κατανοείτε το λάθος του, όταν αναλαµβάνει την ευθύνη για τις πράξεις του, αλλά και ότι περιµένετε να µην το επαναλάβει. Χαράξτε έγκαιρα τα παραδεκτά για την οικογένειά σας πλαίσια, για να γνωρίζουν τα παιδιά σας τους κανόνες που ισχύουν στο δικό σας σπίτι. Οι αξίες και οι αρχές που διέπουν την κάθε οικογένεια πρέπει να είναι ξεκάθαρες σε όλα τα µέλη της. Τι γίνεται όµως αν εσείς είστε καπνιστής/καπνίστρια; Σύµφωνα µε την επιτροπή παρακολούθησης των καπνιστικών συνηθειών των νέων στις ΗΠΑ, αν ο ένας ή και οι δύο γονείς καπνίζουν, τα παιδιά έχουν αυξηµένες πιθανότητες να καπνίσουν. «Τότε πώς θα ζητήσω από το παιδί µου να µην καπνίσει εκείνο; Κι αν µου απαντήσει: Εσύ καπνίζεις, γιατί όχι εγώ;»
Κουβεντιάστε µαζί του τους κινδύνους στην υγεία. Θυµηθείτε, όµως, ότι ο έφηβος θεωρεί τον εαυτό του άτρωτο και πιστεύει ότι όλες αυτές οι επιπλοκές είναι τόσο µακρινές που πρακτικά, δεν τον αφορούν. «Εξάλλου µέχρι τότε θα έχουν βρεί το φάρµακο για όλα». ιηγηθείτε του πώς ξεκινήσατε το κάπνισµα και γιατί εξακολουθείτε να καπνίζετε. Αν προσπαθείτε να το κόψετε, ζητήστε από το παιδί σας βοήθεια και υποστήριξη. Αν έχετε ήδη κάνει αποτυχηµένες προσπάθειες να το κόψετε, µιλήστε για αυτές στο παιδί σας, περιγράψτε του τις δυσκολίες και την απογοήτευση. Εξηγήστε του ότι κάθε φορά που καπνίζετε εύχεστε να µην το είχατε αρχίσει ποτέ. Είναι µια καλή ευκαιρία να κουβεντιάσετε για τον εθισµό που προκαλεί η νικοτίνη και προβάλλοντας το προσωπικό σας παράδειγµα, να ενισχύσετε το παιδί σας ενάντια σε κάθε εθισµό. Οµως η ευθύνη σας ως γονιός είναι µεγάλη. Καιρός λοιπόν να προσπαθήσετε σοβαρά να το κόψετε! Οι συζητήσεις αυτές δεν αρκεί να γίνουν µια φορά. Με κάθε ευκαιρία πρέπει να τις επαναλαµβάνουµε, µέχρις ότου γίνουν βίωµα. Aν σας πει: Eσύ καπνίζεις. Γιατί όχι και εγώ;
Aκούστε τους... Ρωτήθηκαν µαθητές για το κάπνισµα, και να µερικές από τις απαντήσεις. Μάνος, Α' λυκείου. Ποτέ δεν δοκίµασα. Oι γονείς µου είναι ξεκάθαρα αντίθετοι και αν κάπνιζα θα τους δυσαρεστούσε πολύ. Με µεγάλωσαν λέγοντάς µου συνέχεια πόσο αντίθετοι είναι µε το κάπνισµα και τι συνέπειες έχει. Η θέση αυτή του Μάνου υποστηρίζεται και από την έρευνα. Από τα αποτελέσµατα πρόσφατης µελέτης προκύπτει ότι παιδιά των οποίων οι γονείς είναι ισχυρά αντίθετοι µε το κάπνισµα, έχουν λιγότερες από τις µισές πιθανότητες να γίνουν καπνιστές, από ό,τι τα παιδιά των γονιών που δείχνουν ανεκτικότητα. Μαριάννα, Γ' γυµνασίου. Η µαµά µου καπνίζει, έτσι δεν παίρνει είδηση, όταν επιστρέφοντας στο σπίτι µυρίζω τσιγάρα. Καπνίζω 5-6 την εβδοµάδα, γιατί είµαι κολυµβήτρια και επιπλέον είναι ακριβά. Καίτη, Β' λυκείου. Καπνίζω, γιατί φοβάµαι ότι αν το κόψω θα παχύνω. Αν αντιληφθείτε κάτι τέτοιο στην κόρη σας, εξηγήστε της ότι το κάπνισµα δεν είναι δίαιτα! Η καλύτερη επιλογή για να διατηρήσει ένα καλό βάρος είναι η σωστή διατροφή και η τακτική άσκηση. Γιάννης, Α' λυκείου. Ναι, καπνίζω καθηµερινά και οι γονείς µου δεν το έχουν αντιληφθεί. Αλλά και αν το καταλάβαιναν δε θα 'διναν δεκάρα! Εξάλλου δεν είµαι και κανένα αστέρι του αθλητισµού ή ο,τιδήποτε άλλο! Χρήστος, Γ' λυκείου. Καπνίζω µόνον όταν είµαι µε φίλους. Τα σχόλια περιττεύουν...
Αγαπητοί γονείς, το να προστατεύσουµε τα παιδιά από την τόσο επικίνδυνη συνήθεια του καπνίσµατος, είναι µια µάχη που κερδίζεται. Και εδώ η πρόληψη είναι η καλύτερη στρατηγική. Χρειάζεται όµως επαγρύπνηση και αφοσίωση στο στόχο µας, που είναι να κρατήσουµε τα παιδιά µας µακριά από κάθε εξάρτηση. Αυτό θα το πετύχουµε καλύτερα µε το προσωπικό µας παράδειγµα, την ώριµη συµπεριφορά µας, τη στοργική φροντίδα τους και τη συνεχή παρουσία µας δίπλα τους. Mαθαίνουν εύκολα. Mιλήστε τους!
Bιβλιογραφία 1. The American Lung Association; website, 2001 2. Bethea Louise, Smoking Mom; a possible cause of asthma in children; website, 2002 3. Τhe Centers for Disease Control and Prevention- CDC, Surgeon General reports; website, June 2001 4. Κοκκέβη Α. και συν., Η παρούσα κατάσταση της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών στην Ελλάδα. Ευρήµατα από τρεις έρευνες µέσα στο 1998 5. National Cancer Institute - Smoking Facts and tips for quitting, 1993 6. Τhe National Center on Addiction and Substance Abuse(CASA), website, 2001-1999 and 2000 Teen Survey 7. Ξυπολυτά - Ζαχαριάδη Ασηµίνα, Παναγιωτοπούλου Γαρταγάνη Πολυτίµη και συν., Το κάπνισµα και οι Ελληνες φοιτητές, Πανελλ. Παιδ. Συν., 2000 8. Pilali Maria, European action on Smoking cessation in pregnancy, National status report, Greece; website 2001 9. Sargent JD, Dalton M., Does parental disapproval of smoking prevent adolescents from becoming established smokers?, Pediatrics 2001;108:1256 10. Schwartz Wendy, A guide to youth smoking prevention policies and programs; website, 2002 11. Smoking Teens. Some good news and some bad. The Medical College of Wisconsin; website, 2002 12. Start talking to your kids about not smoking, Parenting Teens