ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΔιΣΗ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ Μελέτη αλιευτικής διαχείριση; λιμνών (φυσικών και τεχνητών), αξιοποίηση υδάτινων πόρων ορεινών και μειονεκτικών περιοχών Νομών Αιτωλοακαρνανίας, Ευρυτανίας, Καρδίτσας, Βοιωτίας, Αρκαδίας, Ηλείας και Αχαϊας. ΦΑΣΗΑ' ΤΕΛΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΙΝΣΤΠΟΥΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ Αθήνα - Απρίλιος 2001
Η παρούσα μελέτη εκπονήθηκε από το Ινστ ιτούτο Εσωτερικών Υδ άτων του ΕΚΘΕ και αποτελεί μέρος ευρύτερη ς μελέτη; στα πλαίσια του Προγράμματος PESCA που ανατέθηκε από το Υπ. Γεωργίας (Αποφ. Έγκρ.: 260329/30.12.1999 Υπ. Γεωργίας) στους φορ είς Τ.Ε.!. Ηπείρου (συντον ιστής), ΙΕΥ Ι ΕΚΘΕ, Τμή μα Ζωολογίας Ι Παν/μίου Θ εσ/ν ίκης, κα ι ΙΝΑΛΕ. Επιμέλεια : ISBN: : Α. Οικονόμου 960-8665 Ι -2-4 ΕΘΝΙ ΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ Οι βιβλιογραφικές αναφορές στην παρούσα Έκθεση παρακαλούμε να γίνονται ως εξής: Ο ικονόμου Α. και συνεργάτες (2001). Μελέτη αλιευτικής διαχείρισης λιμνών (φυσικών και τεχνητών) αξιοποίηση υδάτινων πόρ ων ορεινών και μειονεκτικών περιοχών Νομών Α ιτωλοακαρνανίας, Ευρυτανίας, Καρδίτσας, Βοιωτίας, Αρκαδίας, Ηλείας και Αχαίας. Α' Φάση, Τελική Έκθεση, 599 σελ. Στο : Μελέτη αλ ιευτικής δ ιαχείρισης λιμνών (φυσικών και τεχνητών) αξιοπο ίηση υδάτινω ν πόρων ορ εινών και μειονεκτικών περιοχών Νομών Αιτωλοακαρνανίας, Φλώρινας, Πέλλας, Κιλκίς, Σερρών, Ιω αννίνω ν, Ευρ υταν ίας, Κοζά νη ς, Καστοριάς, Θεσσαλο νίκης. Ροδόπης, Καρδίτσας, Βο ιω τία ς, Αρκαδίας, Ηλε ίας, Αχαίας, Γρεβενών, Θεσπρωτίας, Ημαθίας, Άρτας, Τ.Ε. Ι. Ηπείρου, ΙΕΥ Ι ΕΚΘΕ, Τμή μα Ζωολογίας Ι Παν/μιο Θ εσ/νίκη ς και ΙΝΑΛΕ.
Economou Α.Ν. et al. (2001). Fisheries management of lakes (naturai and artifίcial) a nd rational expioita tion of the \vater resources of Greece: Prefectures Aetoloakarnania, EUlJ1ania, Karditsa, Boetia, Arkadia, I1ia & Λοίιείε. Final report, 599 ρρ. April 2001. ABSTRACT Τhis study was conducted by the NCM R and foπns part of a!arger study that was undertaken by a consortium of four research institutes. The study was financed by the PESCA progra mme and was conducted οτι behalf of the!nland Water Fίsheήes Department of the Ministry of Agriculture (Greece). Τhe overall objective wa s to col1ect and evaluate al1 available biol ogical and ecological in foπna t io n οη the lakes and rivers of 20 prefec ιures ofgreece with a management perspective. Τh i s report presents results Ιο τ seven prefectures that were eχaπ1ίηed by the NCMR and includes in foπnation for about 30 aquatic SΥsteΠ1S (rivers and lakes). Τhe data collected Ιτοπι each aquatic system concem hydro logy, geology, geο Π10rp hο lοgυ, biological Ρ araπ1 eter s (aquatic vegetation, plankton, invertebrates, fish, bird s, etc.), con serνa tion status of the SΥsteΠ1 and th e οrgaηί sπ1s that live ίτι ίι (national and intem ational treaties, endangered species, etc.), fi sh eήes (fleets, fisheπnen, production, state of stocks, production, legislation, aquaculture) and human ίπιρ εοι ε (land use pattem s, water abstraction, pollution, darnrning, techn ica! works). Α next phase of the project is το evaluate the existing i nfoπnation and Ιο propose Π1 an a ge Π1 ent actions.
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ Οικονόμου Α λκιβιά δη ς ( Ε π ι σ τ η μ ο ν ι κ ός υπ εύθυνος ) Γι ακουμή Σοφ ία Κ ο υσουρ ή ς Σ τ ο υ μ π ού δ η Μπαρμπι έρι Θ εό δ ω ρ ο ς Μαρί α Ρομπ έρτα Σκουλικίδης Νικόλαος Μπ ερτα χάς Ηλία ς Ν τ α ο υλ άς Χ αρ ά λα μπ ο ς Ψα ρ ρ άς Θ ε ό δωρο ς Παπα δάκης Β ασί λ ειος
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η ομάδα έρευνας επιθυμεί να ευχαριστήσει τους εξής συναδέλφους του Ε Κ ΘΕ που συνέβαλαν ουσ ιαστικά με πληροφ ορ ίες και αδη μοσίευτο υλικό : Ι Ζαχαρία, Κ. Γκρίτζαλη, Ε. Ζαγκανά και Η. Δημητρ ίου. Το προσωπικό της βιβλιοθήκης του Ε Κ ΘΕ β οή θησε στον εντοπισμό δημοσιευ μένων ε ργασιών και εκθέ σεων που χρησιμοποιήθηκαν γ ια τη σύ νταξη των δελτίων. Ευχαριστού με το Υπ. Γεωργίας που διέθεσε ο ικονο μικούς πό ρους γ ια την εκτέλεση τη ς μελέτης. Σημαντική συμβο λή στη συγκέντρωση αλιευτικών δεδομένων είχαν οι Ρ. Π αγώνη και Ε. Πούλιου (Δ/νση Υδατοκαλλιεργειών και Εσωτερικών Υδάτων του Υπ. Γεωργίας) και οι εξής υπάλληλοι των Νο μαρχακών Υπη ρεσιών Αλιείας των νομών που κάλυψε το παρόν πρόγραμμα: Γ. Μπουζέτος (Α ρκαδ ίας), Χ. Φερεvτίνoς ( Ηλείαξ), Κ. Ανδριώτη και Γ. Πολάτου (Αχαίας), Λ. Σακαρέλου (Αιτωλοακαρνανίαξ) Ε. Αρβανίτης και Γ. Ζιώγας ( Β ο ιωτίας ) και Κ. Διαμαντή (Καρδ ίτσαξ). Γ ια δ ιάφο ρες χρήσιμες πληροφορίες και δεδο μένα ευχαριστίες οφείλονται στου ς Λ. Τηνιακό και Ε. Σιδέρη (Περ ιφ. Π ελοποννήσου ), Κ. Παπακωνσταντίνου (Κέντρο Π εριβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ακράτας), Ε. Τρύφων (ΥΠ ΕΧΩΔ Ε ), Σ. Μ ουζιούρα και Η. Ζαλο βρά (Δασαρχείο Καλαμπάκα ς), Γ. Λέρη (ΔΕΗ), Μ. Τσαμάνη (ΔΕ Λ Ι), Α. Τσαμαδό (ΕΥΡΥΤΑΝ ΙΑ ΑΕ), Κ. Ακοβ ιτιώτη (ΙΧΘΥΚ Α), Λ. Κ ουσουρή και Φ. Τζουμέρκα (ΕΥΔΑΠ), Δ. Μητρόπουλο (ΥΕΒ Αρκαδίαξ) και Θ. Aπoyέvη (Αλιευτικός & Ο ικολογικός Σύλλογος Ο ρχο μενού). Ιδιαίτερα ευχαρ ιστούμε τον Π. Σαμπατακάκη ([ΓΜΕ) για πληροφο ρ ίες υ δρολογικού περιεχομένου των υδ άτινων συστημάτων τη ς Π ελοποννήσου. Τ έλος, αναγνωρ ίζου με τη συ μβ ολή των Υπηρ εσ ιών Φυσικού Π ερ ιβ άλλοντος και Χω ροταξίας του ΥΠ ΕΧΩΔΕ για τη διάθεση μελετών σχετικών με το αντικείμενο της έρευνας, των τοπικών Υπηρεσιών Εγγείων Β ελτιώσεων γ ια πληροφορ ίες πάνω στα ο ικολογικά χαρακτηριστικά και τις χρήσε ις γης και νερού, καθώς και πολλών αλιευτικών συνεταιρισμών και απλών ψαράδων που έδω σ αν στοιχεία για τ ις τοπικέ ς συν θήκε ς αλιείας.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ερευνη τική Ομάδα Ευχαρ ιστίες Περιεχό μενα Ε ισαγωγή Περιοχές Έρευνας Πληροφοριακά Δελτία Ποταμών Π οταμός Αχελώος Ποταμός Εύ η νος Ποταμός Κη φισός Ποταμός Α σωπό ς Π οταμός Αλφειός Π οταμός Πηνειός Ποταμός Νέδ ας Ποταμός Πείρ ο ς Ποτα μός Γλαύκος Π οταμό ς Σελινούς Π οταμός Β ουραϊκός Ποταμός Κράθης Μικροί ποταμο ί Π ελοποννήσου Πληροφοριακά Δελτία Λιμνών Λίμνη Τριχωνίδα Λίμνη Λυ σιμαχία Λίμνη Αμβρακία Λίμνη Ο ζερός Λίμνη Βουλκαριά Λίμνη Υλ ίκη Λίμνη Π αραλίμνη Λίμνη Τάκα Λίμνη Λάμια & συστήματα περιοχή ς Στροφιλιάς 11 1Ιι 1 3 5 7 68 83 101 110 155 169 177 186 194 206 221 228 233 235 281 315 348 373 392 416 431 446
Λ ίμνη Τσ ι βλού Πληροφορ ιακά Δ ελτ ία Τεχνητών Λ ιμν ών Τ.Λ. Κρεμαστών Τ.Λ. Καστρακίου Τ.Λ. Στράτου Τ.Λ. Ταυρωπού Τ.Λ. Λάδωνα Τ.Λ. Πηνειού Πληροφοριακά Δελτ ία Πηγών Πηγές Κ ανδήλας Π ηγ ές Λάμπρας - Λ εσ ινίου 46] 47] 473 498 5]4 526 555 569 583 585 595
ΕΙΣΑΓΩΓΉ Η παρούσα μελέτη αποτελεί μέρος του έργου «Mελiτη αλιευτικής διαχε ίρ ισης λ ιμνών (φυσικών και τεχνητών) αξιοποίηση υδάτινων πόρων ορε ινών και μ ειονεκτικών περιοχών Νομών Α ιτωλοακαρνανίας, Φλώρ ινας, Πέλλας, Κιλκίς, Σερρών, Ιωανν ίνων, Ευρυτανίας, Κοζάνη ς, Καστοριάς, Θεσσαλονίκης, Ρ οδό πης, Καρδίτσας, Βοιωτίας, Αρκαδίας, Ηλεία ς, Αχαίας, Γρεβενών, Θεσπρωτίας, Ημαθίας, Άρτας». Το έργο αυτό εκπονήθηκε στα πλαίσια του Προγράμματος PESCA και ανατέθηκε από το Υπ. Γεωργίας στους φορείς Τ.Ε.1. Ηπείρου (συντο ν ιστής), Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων του ΕΚΘΕ, Τ μήμα Ζω ολογίας του Παν/μίου Θεσ/νίκη ς, και ΙΝΑΛΕ (Αποφ. ' Εγκρ. : 260329/30.12.1999 Υπ. Γεωργίας). Αντικείμενο του παραπάνω έργου ε ίναι η συλλογή στοιχείων και αξιολόγηση παραμέτρων που επηρεάζουν την αλιευτική παραγωγή, και η υποβολή προτάσεων για την ορθολογική διαχείριση λιμνών και άλλων υδάτινων πόρων. Μέρος του συνολικού έργου αποτελεί η σύνταξη τεχνικών δελτίων στα οποία περιέχονται υδρολογικά, οικολογικά και αλιευτικά δεδομένα για όλα τα σημαντικά υδάτινα συστήματα των παραπάνω νομών που παρουσιάζουν αλιευτικό ή ιχθυοτροφ ικό ενδ ιαφέρον (ποταμοί, λίμνες, πηγές). Τα περιεχόμενα των δελτίων δ ιαμορφώθηκαν μετά από συζήτηση των συνεργαζόμενων φο ρέων, και η σύνταξή τους αναλήφθηκε από τους τέσσερις φορείς, μετά από συμφωνία για τη γεωγραφική κατανομή των εργασιών. Μέσα στο γενικό αυτό πλαίσιο, η παρούσα μελέτη παρουσιάζει τα συμπληρωμένα δελτία για τους υδάτινους πόρους των νομών Ευρυτανίας, Καρδίτσας, Αιτωλοακαρνανίας, Β ο ιωτίας, Αρκαδίας, Ηλείας και Αχαίας, την ευθύνη για τη σύνταξη των οποίων είχε το Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων του ΕΚΘΕ. Τα δελτία αυτά επιχειρούν να δ ώσουν μία συνοπτική εικόνα κάθε αλιευτικά ή ιχθυοτροφικά εκμεταλλεύσιμου υδάτινου συστήματος από πλευράς γεωμορφολογίας, υδατικού ισοζυγ ίου, ποιότητας νερού, βιολογικών παραμέτρων (υδρόβια βλάστηση, πλαγκτό, βενθική πανίδα κλπ. ), αλιευτικής κατάστασης (σκάφη, μονάδες υδατοκαλλιέργειας, απασχολούμενοι, παραγωγή, αλιευτικές ρυθμίσεις, κλπ. ) και ανθρωπογενώνεπιδράσεων στο σύστημα. Κατά τη σύνταξη των δελτίων έγ ινε προσπάθ εια γ ια συλλογή πληροφοριών που προσδ ιορ ίζουν την οικολογική αξία του κάθε συστήματο ς ώ στε να καταστεί δυνατή η ένταξη των σχεδίων αλιευτικής ανάπτυξης και διαχείρισης σε ευρύτερα διαχειριστικά σχέδια λεκανών απορροής, σύμφωνα με το νέο κοινοτικό νομοθετικό και πολιτικό πλαίσιο παρακολούθησης, προστασίας και διαχείρισης των επιφανειακών και υπόγειων υδάτινων πόρων (Οδηγία 2000/60IΕΚΙ23.1Ο.2000). Συλλέχθηκαν επίσης δεδομένα πάνω σε τοπικά είδη ψαριών (ενδη μικά ή αυτόχθονα) που προστατεύονταισε εθνικό ή διεθνές επίπεδο και για τις σχετικές με το περιβάλλον πτυχές της αλιείας και των υδατοκαλλιεργειών, ιδίως σε λίμνες και ποτάμια που περιέχονται στη λίστα περιοχών του ΝΑTURA 2000 ή προστατεύονται από άλλες συνθήκες για την προ στασία του περιβάλλοντος. Σαν πηγές πληροφοριών χρησιμοποιήθηκαν υλικό από τεχνικές εκθ έσεις, μελέτες κα ι διάφορες δημοσιεύ σεις, και πληροφορίες από πανεπιστή μια και ερευνητικά ιδρύ ματα, ΕΚΘΕ -Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων
κεντρικού; και τοπικού ; φορ είς της Διοίκηση ξ, περιβαλλοντικές οργανώσεις, συλλόγου; και αλιευτικούς συνεταιρισμούς. Ένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίσθηκαν ήταν ότι στις περισσότερ ες περιπτώσεις δ εν υπήρχαν αξιόπιστα ποσοτικά δ εδομένα από βιβλιογραφικές πηγές και τοmκές Υπηρεσίες γ ια του ς στόλους, τους ψαράδες, την απασχόληση στην αλιεία (αποκλε ιστική ή συμπληρ ωματική ), την αλιευτική προσπάθεια, την αλιευτική παραγωγή, τους τρόπους διάθεσης των αλιευτικών προϊόντων και τις αλιευτικ ές μεθόδους. Προκειμένου να εξαχθ ούν ε κτιμή σε ις γ ια τις παραμέτρου ς αυτές, και επίση ς για την καλύτερη κατανόηση του κοινωνικο-οικονομικού υπόβαθρου της αλιείας κα ι των επιπτώσεων από τυχόν αλλαγές που θα επιφ έρ ει μία ορθολογικότερη και πε ριβαλλοντικά απο δ εκτή χρήση του υπάρχοντο ς βιο δυνα μ ικού, αποφασίσθηκε να συλλεχθούν ποιοτικά δεδ ομένα μέσω συνεντεύξεων με ψαράδ ες, αλιευτικές οργανώσεις και εκπρο σώπους Υπηρεσιών της νομαρχιακή ς αυτοδιοίκησης που έχουν την ευθύνη γ ια την παραγωγή ή επιβολή αλιευτικής νομοθεσίας. Ερευνήθηκε επίση ς κατά πόσο οι γενικές και τοπικές ρυθμίσεις που προβλέπει η αλιευτική νομοθεσία εφαρμόζο ντα ι. Κ ατά τις συνεντεύ ξεις διερ ευνή θηκαν και οι αντιλήψεις και θ έσεις των ψα ράδων κα ι των φορέων πάνω σε διάφορες βιολογικές, ο ικολογ ικές, οικονομικές και κοινωνικές πτυχές της αλιείας. Στο βαθμό που ήταν δυνατό, τα δ ελτία περιλαμβάνουν μία διερεύνηση των παραγόντων που καθορίζουν τη βιωσιμότητα και ανταγωνιστικότητα των αλιευτικών ε κ μεταλλεύσεων στις κυριότερες ιχθυοπαραγ ωγικές λ ίμνες των περιοχών μελέτη ς. Σε π οιοτικό πάντα επίπε δο περιγράφουν και τα προβλήματα και τις συγκρ ούσει; που δημιουργούνται από εναλλακτικές ή/και ανταγωνιστικέ; χρήσεις του λ ιμνα ίου περιβάλλοντος και των υδάτινων πόρων (π.χ, αλιεία, άρδευ ση, ο ικιστική ανάπτυξη, βιομηχανία, κλπ.), χωρίς όμως να υπεισέρχονται σε εκτιμήσεις για την επιστημονική και οικονομική βάση των συγκρούσεων. Εφόσον τα δ εδομένα από κάθε υδάτινο σύστημα μπορούσαν να αξιολογηθούν σαν αξιόπιστα και επαρκή, στο τέλος των δελτίων περιλαμβάνονται προτάσεις αναπτυξιακού ή οικολογικού περιεχομένου. Ο ι προτάσεις αυτές συνήθως μεταφ έρουν απόψ ε ις μελετητών ή τοπικών φορέων και σε αυ τές επιδ ιώκεται ο καθορισμός των καταλληλότερων χρήσεων του νερού και του περιβάλλοντος, συνεκτιμώντας τα οφέλη και τις ζημιές που επιφέ ρε ι κάθ ε χρήση από ο ικονο μική, κοινωνική και οικολογική άποψη. Μία επόμενη φάση της μελέτης περιλαμβάνει την αξιολόγηση των δεδο μένων που περιέχονται στα δ ελτία των τεσσάρων ερευνητ ικών ομάδων προκειμένου να διατυπωθούν προτάσεις για δράσεις αξιοποίησης των αλιευτικών πόρων και τον καθορισμό μεθ όδων διαχείριση ; που μεγιστοποιούν την αλιευτική παραγωγή, διατηρούν την απασχόληση και δ ιασφαλίζουν το αλιευτικό εισόδημα αλλό είναι συμβατές με τις κρατούσα; κοινωνικόο ικονομικές δο μές και την ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντο ξ., Τα αποτελέσματα αυτής της φάσης παρουσιάζονται σε χω ρ ιστή έκθεση. 2 ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων
ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΡ ΕΥΝΑΣ ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων 3
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΔΕΛ ΤΙΑ.. ),. i.. fioctam"ucnc
ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ : ΠΟΤΑΜΟΣ : ΑΧΕΛΩ ΟΣ ΝΟΜΟΙ: AιτωλJνίας - Ευρυτανίας - Κα ρ δίτσ ας - Τρικάλων - Άρτης Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο μεγαλύτερος σε παροχή και τρίτος σε μήκος ποταμό ς της χώρας, που βρίσκεται εξόλοκλήρου σε Ελλη ν ικό έδαφος. Πηγάζ ει από το όρος Λάκμος της οροσειράς της Πίνδου, στην περιοχή του Μετσόβου. Αρχικά ρέει δυτικά της Θεσσαλίας με κατεύθυνση προς νότο, στη συνέχεια ε ισέρχεται στη στερ εά Ελλάδα και δ ιαγ ράφε ι γ ια αρκετό δ ιάστημα τα σύνορα Ευ ρυτανίας και Αιτωλο ακα ρνανίας. Στα όρια πάντα με το νομό Ευ ρυτανίας ενών εται με τα ποτάμια Ταυρωπό και Αγ ραφ ιώτη στο ύψος τη ς τεχνητής λίμνης Κρεμαστών. Συνεχίζοντα; προ ς νότο συναντά τον ποταμό Μπιζάκο στο ύψος του φράγματος Καστρακίου. Στο ύψος του Αγρινίου σχηματίζει ένα δ ιπλό μαιανδρ ισμό και στρ έφεται δυτικά προς την Αιτωλική λεκάνη. Ακολουθώντας κατεύθυνση πάλι προ ς νότο εμπλουτίζετα ι με τα πλεονάζοντα νερά των λιμνών Τριχωνίδ α; κ α ι Λυσιμαχίας. Στη συνέχεια στρ ' εφεται δυτικά στην περιοχή Νεοχωρ ίου και εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγο ς νότια των Εχινάδων, σχηματίζοντας ένα δ ελταϊκό σύστημα εκτάσεως 300 krn 2 Στη ν ευρύτερη λεκάνη απορροής του Αχελώου υπάρχουν τ έσσερις φυσικές λίμνες (Τριχωνίδα, Λυσιμαχία, Αμβρακία και Οζερός) και έχουν δημιουργηθεί τέσσερις μεγάλοι ταμιευτήρες με κύ ρ ιο στόχο την παραγωγή ηλεκτρική; ενέργεια ς (Κρεμαστά, Καστράκι, Στράτος και Ταυρωπό ς) και προγραμματίζεται η κατασκευή δύο νέων (Μεσοχώρα, Συκιά). Ο Αχελώος αποτελεί τη κύρια πηγή υδροδότη σης του πεδινού και ημιορ εινού τμήματος τη ς Αιτωλοακαρνανίας και τροφοδοτεί με ένα μεγάλο αριθμό διωρύγων τα αρ δ ευτικά δίκτυα της λε κάνη ς του κάτω Αχελώ ου. Ένα μεγάλο μέρος από τα νερά αυ τά καταλήγει μέσω στραγγιστικών και αποχετευτικών συ στημάτων στις λίμνες Τριχωνίδα, Λυσιμαχία και Οζερό, με τις οποίες ο Αχελώο ς αποτελεί ένα δυναμικό υδρολογικό σύστημα, και οι οποίες με τη σειρά τους τροφοδοτούν με τα νερά τους τον Αχελώο. Καθεστώς προ στασ ίας Η περιοχή από το δ έλτα του Αχελώου μέχρι τις ε κβο λέ ς του Ευήνου αποτελεί προστατευμένο υγρότοπο δ ιε θν ούς σημασίας (Σύμβαση RAMSAR) και περιλαμβάνει χε ί μα ρ ρους και ρέματ α, λιμνοθάλασσες και παράκτια και εσωτερικά έλη αλμυ ρού, υφάλμυρου και γλυ κού νερού. Η προστατευ όμενη περιοχή έχει συνολική έκταση 258000 στρ έμματα, από τα οπο ία η λιμνο θάλασσα Μ εσολογγίου καταλαμβάνει τα 100000 στρ έμ., η λιμνο θάλασσα Αιτωλικού Ι 6000 στρέμ., η λιμνοθάλασσα της Κλείσοβας 22000 στρέμ. και τα παρ άλια ο ικοσυ στήματα και αλίπεδα περίπου 120000 στρέμ. Το θεσμικό καθεστώς προστασίας υπαγορεύεται από την Κ.Υ.Α. 1319/93 (Φ ΕΚ 755128.9.93) που εκδόθηκε σε εφαρμογή της σύμβασης RAMSAR και ορ ιοθετεί επιμέρου ς υγροτοπικέξ ζώνες. Πρέπει όμως να σημειωθ εί ότι η περιοχή δεν έχει ακόμα προστατευθεί σύμφωνα με τις προδιαγραφές της σύμβασης γ ιατί δεν έχε ι ολοκληρωθεί η οριοθέτηση και δεν έχε ι εκδο θ εί το Προεδρικό Διάταγμα που θα αντικαταστήσει την Κ.Υ.Α. [5], [19]. Η περιοχή συμπλέγματος Μεσολογγίου - Αιτωλικού έχει επ ίσης περιληφθ ε ί στον εθνικό κατάλογο πε ριοχών προς ένταξη στο ευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων περ ιοχών ΝΑTURA 2000 στην κατηγορία περιοχών Α με κωδικό Α23100001, στα πλαίσια της Οδηγίας 92/431ΕΟΚ. Η περιοχή που περιλαμβάνει το Δέλτα του Αχελώου, τη λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου-
PESCA - Ποτα μός Αχελώος Α ιτωλικού, τις εκ βολές Ευήνου και τις νήσους Εχινάδεξ, ανήκει και στο Κοινοτικό Δ ίκτυ ο Ζωνών Ε ιδ ικής Προστασίας γ ια την Ο ρνιθοπανίδα (SPA) στα πλαίσια της Οδηγία 79/4091Ε0Κ (κυ ρ ώθηκε με την Κ.Υ.Α. 414985/1 985) [17], [19]. Οι προς ένταξη περιοχές στο δίκτυο ΝΑTURA 2000 περ ιλαμβ άνουν και την κοιλάδ α του Αχελώου, με κωδικό Α2 31 0000 1, μέρος τη ς οποίας βρίσκεται στη Θ εσσαλία (νο μός Τρικάλων) και μέρος της στην Ήπειρ ο (νο μός Ά ρτας ). Η περ ιοχή έχει χαρακτηρ ισθε ί σαν καταφύγιο θηραμάτων και σαν Ζώνη Ειδικής Π ρο στασ ίας για την Ορνιθοπανίδα και περιλαμβάνει πλού σιο παρ όχθιο δάσος με ιδια ίτερα μεγάλη αισθητική και ο ικολογ ική σημασία [18], [35]. Η λεκάνη του Αχελώου περιλαμβάνει συνολικά τ ις εξής περ ιοχές ιδιαίτερη ς αισθητ ικής και οικολογική ; σημασίας που έχουν προταθεί γ ια το δ ίκτυο ΝΑTURA 2000 (η περιοχή Ασπροπόταμος του νο μού Τρικάλων με κωδ ικό GR 1440001 που αρχικά είχε υπαχθ εί δεν περιέχεται στον πιο πρόσφατο κατάλογο των περιοχών NATURA 2000 [35]) : στο δίκτυ ο ΠΕΡΙΟΧΗ Δέλτα Αχελώου, λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου-Αιτωλικού, εκβολές Ευήνου και νή σο ι Εχινάδες ΚΩΔΙΚΟΣ GR 2310001 Λίμνες Βουλκαρι ά και Σαλτ ίνη GR 2310006 Λίμνη Α μβρακία GR 2310007 Λίμνη Οζερός GR 2310008 Λίμνες Τριχωνίδα και Λυσιμαχία GR 2310009 Λ ίμνη Ταυρωπού GR 1410001 Άλλε ς νομοθετ ικ ές ρυθμίσ εις που αφορ ούν το φυσικό περ ιβ άλλο ν και την προστασία του ε ίνα ι η Διεθνής Σύμ βαση της Βέρνης για την προστασ ία της Ευ ρωπαϊκής παν ίδας κα ι χλωρίδ ας και των φυσικών πόρων (κυρώθηκε με το Ν. 1335/1983), η Υ.Α. 46399/1352 που εναρμονίζε ι την Ελληνική νομοθεσία με τις Κοινοτικές Ο δηγίες σχετικά με την ποιότητα των επιφανειακών γλυκών νερών για διαβίωση σαλμονοειδών και κυπρινο ειδών, η Σύμβαση της Βόννη ς για την προστασία των μεταναστευτικών πτηνών, η Ο δηγία 79/4091Ε0Κ περί διατηρήσεως των άγριων πτηνών, εθνικές αλιευτικές διατάξεις, κλπ. Λεπτομερής κατάλογο ς του ισχύοντο ς νομικού πλαισίου για την προστασία του περιβάλλοντος δίνεται από τους [18] και [19]. Ανθρωπσγενές περιβάλλον Οι περιοχές που διαρρέει ο Αχελώος είναι κατά βάση ορεινές και αγροτικέξ, και οι αναπτυξιακοί δείκτες είναι χαμηλοί [1], [18], [28], [29]. Ιδ ιαίτερα ο νομός Ευρυτανία; έχε ι τους χαμηλότερους δείκτες σε όλη τη χώρα και ο πληθυσμός του παρουσιάζει σταθ ερά φθίνουσα τάση, με παράλλη λη σημαντική μείωση του κατά κεφαλή ΑΕΠ (3 1,6 % μεταξύ 1991 και 1994). Ο σημαντ ικότερο ς παραγωγικό; τομέας παραμένει ο πρωτογενής, αν και στην Ευρυτανία παρατηρείται σημαντική τάση μετάβασης στον τριτογενή τομέα που ευνο είται από την τουριστική αξιοποίηση της ιδιαίτερης εδαφ ικής μορφολογίας της [28]. Ο νομός Καρδ ίτσας, αν και παραμένει ο πιο "αγροτικό;" νομός της Θεσσαλίας, παρουσιάζει και αυτόξ τάση ς μετάβασης στον τριτογενή τομέα, κυρίως στην περιοχή της λίμνης Πλαστήρα [18]. 8 ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων
PESCA - Ποταμό ς Αχε λώ οξ Ιστορικά - λαογραφικά στοιχεία Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Αχελώος θεωρείται ο σπουδαιότερος ποτάμιος θεό ς, γιος του Ωκεανού και τις Τηθύος, πατέρας των Νυμφών και των Σειρήνων. Γνωστή ε ίναι και η πάλη του Ηρακλή με τον Αχελώο για την κατάκτηση της Δηϊάνειρας, κόρης του Οινέα. Από ιστορική άπο ψη, ο Α χελώο ς αποτελούσε το δ ιαχωριστικό όριο μεταξύ της αρχαίας Αιτωλίας (ανατολικά) και της αρχαία ς Ακαρνανίας (δυτικά). Οι περιοχές αυτ ές έχουν πλούσια προϊστορική και ιστορική παράδοση με βεβαιωμένη παρουσία πολιτισμών 4000 ετών περίπου. [10], [34]. Ο Αχελώος είναι γνωστός και σαν Ασπρο πόταμος. Κατά μία εκδοχή, την ονο μασία αυτή οφείλε ι στη λευκή λάσπη που μεταφέρει από τη ζώνη του φλύσχη έως τις εκβολές του. [34]. Κατά μία άλλη εκδοχή, η ονομασία οφείλεται στις άσπρες κροκάλες τη ς κοίτης του που δη μιουργούν αντίθεση με το γκρίζο-πράσινο χρώμα του φλύσχη ή το πράσινο χρώμα της βλάστηση ς στις πλαγιές της κοιλάδας του. [10]. Β. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΥΔΡ ΟΛΟΓΙ ΚΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ Ο ριοθέτηση λεκάνης Δυτικά: Θύαμος, Μακρύ, Βάλτος. Αθαμάνια. Βορειοδυτικά : Λάλμος. Ανατολικά: Πίνδο ς, Τυμφρηστός, Οξιά, Παναιτωλικό. Έ κταση λεκάνης 5665 kιn2 [6] 4782 kιn2 [1] (χωρίς τις λεκάνες Ταυρωπού και των φυσικών λιμνών) 6329 kιn2 [Ι Ο] (συνολική λεκάνη απορροής) Μέγ ιστο υψό μ ετ ρ ο λεκ άνης : 2469 m [42] Έ κταση δ έλτα 66,5 kιn2 [3] 269 kιn2 [25] 300 kιn2 [10] 350 kιn2 [6] Γ εωλογική εξέλιξη Η λεκάνη απορροής του Αχελώου καλύπτει, από τα ανατολικά προς τα δυτικά, τις γεωτεκτονικές ζώνες Ιόνια, Γάβροβο -Τρίπολη και Ωλονού-Πίνδου. Η Ιόνια ζώνη αντιπροσωπεύεται από Τριαδικά ασβεστολιθικά κα ι δολομιτικά κροκαλοπαγή με διαστρώσεις γύψου και ανυδρίτη, Ι ου ρασικούς ασβεστόλιθους του Παντοκράτορα και Ανωκρητιδικούς ασβεστόλιθους. Ο ι ε βαπο ρ ίτες εμφανίζονται και επιφανειακά κυ ρίως νο τίοδυ τικά κα ι νότια το υ Αγρινίου. Ο ι ανθρακικοί σχηματισμοί της Ιόν ιας ζώνης καλύπτονται από φλύσχη, που συνιστά το κύριο μέρος της ζώνη ς Γαβρόβου-Τριπόλεω ς, στην οποίακαθαρές ανθρακικές ακολουθίες εμφανίζονται μόνο στην οροσειρά του Μακρυνόρους. Η ακολουθία αυτή συνίσταται κυρίως από Ανωκρητιδ ικούς, τοπικά δολομιτ ιωμένους, ασβεστόλιθους, ενώ εμφανίζονται ακόμη και Ανωιουρασικο ί και Κατωκρητιδ ικοί ασβεστόλιθ οι. Στη ζώνη της Πίνδου εξαπλώνονται ασβεστόλιθο ι του Τρ ιαδ ικού, Ιουρασικού και Κρητιδικού, καθώς και Κρητ ιδικοί κερατόλιθοι και ιζήματα του φλύσχη. Στη συνέχεια περιγράφ ετα ι η νεοτεκτον ική και παλαιογεωγραφική εξέλιξη τη ς λεκάνης απορροή ς τ ου Αχελώου. ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων 9
PESCA - Ποτα μός Αχελώο; Ο τεκτονισμός των ζωνών Πίνδου, Γαβρό βου και Ιονίου ολοκληρώθηκε κατά τη δ ιάρκεια του Κ. Ολιγοκαίνου - Α. Ολιγοκαίνου και Κ. Μειοκαίνου αντίστοιχα. Επομένω ς, η βασική δ ιάταξη των ο ρε ινών όγκων που σχηματίζουν τη λεκάνη απορροής του Αχελώου ά ρχισε να υπάρχει από τις αρχές του Μειοκαίνου, πριν από 20-25 εκατ. έτη. Όμως, ε ίνα ι αδύνατο να προ σδ ιο ρ ίσουμε την αρχική πορεία του ποταμού. Προς το τέλο ς τη ς Με ιο καίνου υπήρξε έντονη τεκτονική δραστηριότητα και δη μιου ργήθηκε η τάφ ρος του Αγρ ινίου που πλη ρώ θηκε με νερό, καθώς και η τάφρος του Πατραϊκού κόλπου. Στη λίμνη ή τις λίμνες που σχηματίσθη καν στο βύθισμα του Αγρινίου αποτέθηκαν από τον Αχελώο κα ι του ς πλευρικούς κλάδους του (π.χ, Ερμίτσας) ιζή ματα κατά το Πλειόκαινο, κυρίως κρο καλοπαγή, αργιλλοψαμμίτες, μάργες κα ι άργιλοι, ενώ στα τέλματα δημιου ργούνται τα μελλοντικά στρ ώματα λιγνιτών. Φα ίνεται ότ ι το βύθισμα αυτό επικο ινωνού σε μέσω ποτάμιας δ ραστη ρ ιότητας με το βύθισμα του Μεσολογγίου (Πατραϊκού) μέσω του διαύλου Οζερού-Αιτωλικού. Κατά τη διάρκεια του Κ. Πλειστοκαίνου συνέβησαν μεγάλης κλίμακα ς τεκτονικά γεγονότα και δη μιου ργή θηκαν νέα βυ θίσματα. Οι Πλε ιοκαινικές λίμνες έπαψαν να υπάρχουν και σχηματίσθηκε το Εσωτερ ικό Βύ θισμα Αγρ ινίου που πληρ ώ θηκε με νερό. Έτσι δημιουργήθηκε η μεγάλη λίμνη Αγρ ινίου, μητρική των σημερινών λιμνών. Σχηματίσθη κε επ ίσης το Εξωτερικό Βύθισμα Μεσολογγίου-Πατραϊκού που επίσης πληρώθηκε με νερ ό. Φαίνεται ότι η λίμνη Αγριν ίου επικοινωνού σε υπε ρχειλιστικά με τ ο Εξωτερικό Βύθισμα Μεσολογγίου-Πατραϊκού, ίσως μέσω της φαραγγο ειδούς κοιλάδας Κλεισούρας (παλαιός κλάδο ς ροής του ποταμού). Με την πάρο δο του χρόνου η λί μνη Αγρινίου προσχώθηκε με φ ερτά υλικά του Αχελώου, γεγονός που οδήγησε σε ανύψωση τη ς βάσης ροή ς του ποταμού. Η δ ιεργασία αυτή διευκό λυνε τη δ ιάνο ιξη τη ς κο ιλά δας του Αχελώ ου στην πε ρ ιο χή Παλαιομάνινων-Σταμνών Πενταλόφου -Γουριών-Κατοχής, και έτσ ι σχηματίσθηκε ο νέο ς κλάδο ς ροής του συστήματος (Νέο ς Α χελώο ς). Η διάνο ιξη της κο ιλάδας του Αχελώου θα πρέπει να άρχισ ε κατά τη διάρκεια του Α. Πλειστοκαίνου (τελευταία 150.000 έτη) και να ολοκλη ρώθηκε κατά τη διάρκεια του Ολο καίνου (τελευταία 10.000 έτη ) [10]. Οι φερτές ύλες του ποταμού Αχελώου, καθώς και του ποταμού Εύηνου και των χειμάρρων που κατεβαίνουν από το όρος Αράκυνθος, επίχωσαν μεγάλο μέρο ς από Πλειοκαινικά και παλαιότερα πετρώματα που καταβυθίσθηκαν από γεωλογικά ρήγματα, και έτ σι δημιουργήθηκαν οι πεδινές περιοχές Νεοχωρίου-Κατοχής και οι λιμνοθάλασσες Μεσολογγίου, Αιτωλικού και Κλείσοβας. [14]. Το δελταϊκό σύστημα του Αχελώου, που περιλαμβάνει και τις περιθωριακές λιμνοθάλασσες, κυρίως του Μεσολογγίου, σχηματίσθηκε κατά το Ολόκαινο. Εκτιμήσεις για την ηλικία του δέλτα που στηρίζονται σε διαφορετικές υποθέσεις για την ένταση των διαβρωτικών συνθηκών ποικίλουν από 3870 σε 11930 χρόνια, με επιφανειακή ανάπτυξη 774 και 251 στρέμματα ανά έτο ς αντίστοιχα. Με τα δεδομένα αυτά, και εφόσον δεν είχαν υπάρ ξει ανθρώπινες επεμβάσεις, το δέλτα θα έπρεπε να εξακολου θού σε να αυξάνεται κατ ' επιφάνεια με αυτούς τους ρυθμούς προς τις Εχινάδες νήσους, και σε περίπου 140 χρόνια από σήμερα η εκβολή του Αχελώου θα έπ ρ επε να βρίσκεται δυτικά του νησιού Οξειά των Εχινάδων, το οποίο θα είχε ενσωματωθεί στη δ ελταϊκή πλατφόρμα. Όμως ο άνθρωπος, με την παρέμβασή του στη ροή του ποταμού (φράγματα που κατακρατούν τις φερτές ύλες) προκάλεσε την οριστική παύση της δελταϊκής ανάπτυξης [10]. Υπολεκάνες Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες εμβαδομετρή σεις, η λεκάνη του Αχελώου έχει έκταση 6329 kιn2 και μπορεί να θεωρηθεί ότι απαρτίζεται από τρεις κύριες υπολεκάνες [Ι Ο] : 10 ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων
PESCA - Ποταμό ς Αχελώος ~ Του Άνω Αχελώ ου, που στα νότια οριο θετείται περίπου στο ύψ ος τη ς κοινότητας Τρίλοφο. Έχε ι μήκος 50 krn, μέσο πλάτος 22 krn και συνολικό εμβαδ όν 1100 km 2. ~ Του Μέσου Αχελώου, με μήκος 65 krn, μέσο πλάτος 50 krn και συνολικό εμβαδ ό 3250 krn 2, που στα νότια οριοθετείται από το χω ρ ιό Στ ράτος, αμέσως κατάντη του ο μώνυ μου ταμιευτήρα. Η υπολεκάνη αυτή φιλοξενεί τους ταμιευτήρες Ταυρωπού, Κρεμαστών, Καστρακίο υ και Στρ άτου σε αυ τήν γ ίνεται η συμβ ολή μεγάλων παρ απόταμων με τον Αχελώο. ~ Του Κάτω Αχελώου, με άξονα μήκους 45 krn, σχήμα απιο ειδές με ευρεία βάση και στενό λαι μό, η οποία φιλο ξενεί τις τέσσερις φυσικές λ ί μνες Τ ρ ιχωνίδα, Λυσιμαχία, Α μβ ρ ακία και Οζερό, και περιλαμβάνει τη δελταϊκή περιοχή με τις λιμνοθάλασσες Μεσολογγίου, Αιτωλικού και Κλείσοβας. Ο ι εκτιμήσεις για το μέγεθο ς αυτής τη ς υπολεκάνης ποικίλουν από 450 έως 1978,8 krn 2, ανάλογα με το αν περιλαμβάνει τις μικρότερ ες υπο λε κάνες των φυσικών λιμνών και λιμνο θαλασσών, και πόσες από αυτές περιλαμβάνει. Εδώ υιοθετείται η άποψη ότι υπάρχει σύνδ εση των υ δρολογικών λεκανών των λιμνών και λιμνοθαλασσών με τον Αχελώ ο και συνεπώ ς εκτιμάται ότι η υπολεκάνη του Κάτω Αχελώ ου έχει έ κταση 1978,8 krn 2. Από αυτά, τα 1671 km 2 αποτελούν τις χερσαίες πε ριοχέ ς, τα 133,9 km 2 απο τελούν τις λιμνα ίες και τα 173,9 krn2 αποτελούν τις λιμνοθαλάσσιες πε ριοχές. Ο παρακάτω πίνακας δ ίνε ι συνοπτικά την έκταση των εmμέρους υδρογραφικών ενοτήτων τη ς λεκάνης του Αχελώου. Κύριες υπο λεκάνεα Δευτερεύουσες υπολεκάνεα Έκταση επιμ έρους υδρογραφικών ενοτήτων του Συνολική έκταση Κάτω A~ελώoυ (km 2 ) (km'z) Χέρσος Λί μνες Λιμν/σες Άνω Ατελώου 1100,0 Μ έσο υ Ατελώου 3250,0 Τ ο ιτων ίδαε 302,0 97,0 Λυσιματείασ 314,0 13,0 Οζεοού 63 Ο 9,4 Αμβοακίαε 87,0 14,5 Κάτω Αχελώου Καοστ Ξηοο μέοου 91,0 Μελίτικ ι 230,0 1978,8 Ατελώου 390,0 Μ εσολουυ!ου - 120,0 Α ιτωλικού 71,0 16,9 Κλείσοβα τ 123,0 37,0 ΣΥΝΟΛΟ 1671,0 133,9 173.9 6329,0!!!wί : [10] ι Η λ ί μνη (έλος) Μ ελίτη ς, εξαιρ ετικά ρηχή, εκτάσεω ς 45 km 2, π ου δ εχόταν πλημ μυρικά νερά του Αχελώου και νερά από τις πηγ ές Λ ά μπρας, έχει απ οξηρανθ ε ί. ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων 11
PESCA- Ποταμός Αχελώ ο; Άλλοι υδάτινοι πόροι στην ευρύτερη περιοχή 1. Π. Αγ. Δημήτριος (πηγές Λάμπρας) 2. Λ. Τρ ιχωνίδα 3. Λ. Λυσσιμαχία 4. Λ. Αμβρακία 5. Λ.Ο ζερός 6. Λ. Βουλκαριά 7. Τ.Λ. Κρεμαστά 8. Τ.Λ. Στράτου 9. Τ.Λ. Καστράκι 10. Τ.Λ. Ταυρωπού 11. Λ. Στεφανιάδα ι ι Μικρ ή, βαθιά κα ι ολιγοτ ροφική λί μνη που δη μιουργή θ ηκε το 1963 από απ ό φ ραξη του ρέματος Στεφανιάδας, το ο πο ίο συμβ άλλε ι στον παραπόταμο του Αχελώου Λεσκο β ίτ ικο Παραπόταμοι ~ Μέγδοβας ή Ταυρωπός. Σ' αυτόν συμβάλλουν ο Καρπενησιώτης, ο Κρικελλοπόταμοξ ο Τρικελιώτης, ο Δομιανίτης, ο Φουρνιώτης και ο Μολοχιώτης. Είναι μήκους 45 km, με υψόμετρο διαδρομής μεταξύ 600 και 300 m και λεκάνη απορροής 1323 km 2. Διαθέτει ροή για όλη τη διάρκεια του χρόν ου και διαυγές νερό με περιοδική θόλωση. Το μέσο πλάτος είναι 12 m (στην επιφ άνε ια του νερού), το μέσο πλάτος κοίτης 30 m, το μέσο βάθος 0,7 m (την ξηρά περίο δο), η μέγιστη παροχή 144 m 3Isec, η ελάχ ιστη 2 m 3Isec και η μέση 23 m 3Isec. [8] ~ Καρπενησιώτης. Παραπότ αμος του Μέγδοβα που στη θέση Διποταμιά ενώνετα ι με τον Τρικ ελιώτη και στη συνέχεια χύνεται στον Μέγδοβα. Είναι μήκους 32 km, με ροή που διαρκεί όλο τον χρόνο και διαυγές νερό με περιοδική θόλωση. Το μέσο πλάτο ς είναι 5 m (στην επιφάνεια του νερού), το μέσο πλάτος κοίτης 1Ο m, το μέσο βάθος 0,4 m (την ξηρά περίοδο), η μέγιστη παροχή 7,5 m 3Isec, η ελάχιστη0,27 m 3Isec και η μέση 4,9 m 3Isec. [8] ~ Τρικεριώτης. Παραπόταμος του Μέγδοβα που στη θέση Διποταμιά ενώνεται με τον Καρπενησιώτη. Είναι μήκους 45 km, με ροή που διαρκεί όλο τον χρόνο και διαυγές νερό με περιοδική θόλωση. Εγκάρσια τεχνητά φράγματα δεν υπάρχουν, αλλά υπάρχουν φυσικά (καταρράκτεξ ύψους 1-4 m). Το μέσο πλάτος είναι 8 m (στην επιφάνεια του νερού), το μέσο πλάτος κοίτης 20 m, το μέσο βάθος 0,5 m (την ξηρά περίοδο), η μέγιστη παροχή 35 m 3Isec, η ελάχιστη 1,8 m 3Isec και η μέση 16 m 3Isec. [8] ~ Αγραφιώτης. Πηγάζει από τη νότια Πίνδο και κατευθυνόμενος νότια εκβάλλει στην Τ.Λ. Κρεμαστών, 1 km ανατολικά της κοινότητας Επινιανών. Είναι μήκους 30 km, με υψόμετρο διαδρομής μεταξύ 850 και 315 m και λεκάνη απορροής 332 k!n 2. Διαθέτει ροή για όλη τη διάρκεια του χρόνου και διαυγές νερό με περιοδική θόλωση [Ι], [3]. Το μέσο πλάτος είναι 10 m (στην επιφάνεια του νερού), το μέσο πλάτος κοίτης 30 m, το μέσο βάθος 0,5 m (την ξηρά περίοδο), η μέγιστη παροχή 35 m 3Isec, η ελάχιστη 0,45 m 3Isec και η μέση 12,7 m 3Isec. [8] ~ Χαλίκι. Πηγάζει από το όρος Λάκμος και συμβάλλοντας με τον Κουκουφλί στη θ έση Τρία Ποτάμια σχηματίζει τον άνω ρου του Αχελώου ποταμού, δηλαδή το ανώτερο 12 ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων
PESCA - Ποταμό ς Αχελώος τμήμα τη ς περ ιοχή; των πηγών του ποταμο ύ Αχελώου με την ονο μασί α Ασπροπότα μος. [16] Ο Αχελώο ς τροφο δ οτείται από τα νε ρ ά μικρότερων ποταμών και ρεμάτων, όπως ο Μπιζάκοξ, ο Ζέρβας, ο Ρύακαξ, η Λ επεν ίτσα, τα Ξερο πλατάνια, το Κομναϊτικο, το Βακα ριώτη, τα Βασ αλάκα, η Καπραλία, η Νέγκρη, το Κούτσουρο, η Καλή Πηγή, η Π αφρώνη, η Β ατακιάδα, ο Πλατανιάς, το Καμπουργιανίτικο και ο Ίναχος. Γ. ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Μορφομετρικά δ εδομένα Μήκος Υψόμετρο διαδρομής Μέσο πλάτος Μ έγιστο πλάτος Κλίση Βάθος 255 km [14] 213 km [25] 220 km [42] μέγ ιστο 1700 m, ελάχ ιστο Ο m [3], [25] 25 m 90 m Τοποθεσία : Εκ βολές μέτριες έω ς απότομες στον άνω ρου του ποταμού [16] μέχρι 7 m [14]. Στις εκβ ολές το βάθος ε ίναι 1-2 m σύμφωνα με τ ου ς [14] και μέχρι 4 m σύμφωνα με τον [42]. Ανάγλυφο Η λεκάνη που διαρρέε ι ο Αχελώος είναι κατά βάση ορεινή. Οι μόνες πεδινές περιοχές εμφανίζοντα ι στην πεδιάδα του Αγρινίου και στα παράλια του Μ εσολογγίου. Οι ν ομοί της χώρας που κυρίωξ δ ιαρρέονται από τον ποταμό είνα ι της Καρδίτσας, Ευρυτανίας και Αιτωλοακαρνανίας Ο νο μός της Ευρυτανία; ε ίναι αποκλειστικά ορεινός. Ο νο μός τη ς Αιτωλοακαρνανίαξ, που είναι και ο μεγαλύτε ρος σε έκταση νομός τη ς χώρας, έχε ι σημαντ ικό πο σοστό πεδινών και ημιορεινών εκτάσεων. Η λεκάνη έχει σημαντικέ ; γεωγραφικέξ ιδιαιτερότητες και φυ σικούς πόρους (φυσικές και τεχνητέ; λίμνες, λιμνοθάλασσες, αξιόλογα ορεινά τοπία) που ό μως δεν έχουν αξιοπο ιηθεί και αναδ ειχθεί, και σε μερικά; περιπτώσεις, έχουν υποβαθμισθ εί οικολογικά. 3 (18] Νομός Αιτωλοακαρνανίας J Ευρυτανίας 2 Καρδίτσας 3 Έκταση (km2) 5460,9 1869 Πoσo σrό εδάφ ους ανά ζώνη ("/ο) Ορεινή 44,5 100,0 Π ε δινή 20,2 Η μιορεινή 35,2 1 Ι!!α/ς: (29] 2 (28] ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων 13