ΑΤΕΛΗΣ ΚΑΙ ΤΕΛΕΙΑ ΕΠΑΓΩΓΗ Ο επαγωγικός συλλογισµός ξεκινά από το ειδικό και το συγκεκριµένο για να καταλήξει στο γενικό και στο αφηρηµένο. Βέβαια, στην επαγωγή συνήθως δεν απαριθµούµε όλες τις (δυνατές/πιθανές) ειδικές περιπτώσεις. Προεξοφλούµε ότι, αυτό που αληθεύει για κάποιες αντιπροσωπευτικές (ειδικές/δυνατές/ πιθανές) περιπτώσεις τις οποίες εξετάσαµε, αληθεύει και για όσες περιπτώσεις δεν εξετάσαµε. Κατά τη Λογική, η επαγωγή θεωρείται «τέλεια», όταν απαριθµούνται όλες οι δυνατές περιπτώσεις, και θεωρείται «ατελής», όταν απαριθµούνται µερικές αντιπροσωπευτικές περιπτώσεις. Εποµένως, κατά τη Λογική πάντα, ασφαλής θεωρείται µόνο η τέλεια επαγωγή των παρακάτω τύπων: S1 είναι Ρ S2 είναι Ρ S3 είναι Ρ προκείµενες Όπου S1, S2, S3 είναι όλα τα µέλη της κατηγορίας S. Άρα, όλα τα S είναι Ρ. π.χ. Η επική ποίηση ήκµασε στην αρχαία Ελλάδα. Η λυρική ποίηση ήκµασε στην αρχαία Ελλάδα. Η τραγική ποίηση ήκµασε στην αρχαία Ελλάδα. Όπου η επική, η λυρική, η τραγική είναι όλα τα είδη ποίησης στην αρχαία Ελλάδα. Άρα, όλα τα είδη ποίησης ήκµασαν στην αρχαία Ελλάδα. www.filologikos-istotopos.gr 1
S είναι Ρ1 S είναι Ρ2 S είναι Ρ3 ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΕΣ Όπου Ρ1, Ρ2, Ρ3 είναι όλα τα γνωρίσµατα της κατηγορίας Ρ. Άρα, το S έχει όλα τα Ρ. π.χ. Το σώµα χ δεν έχει καθορισµένο σχήµα. Το σώµα χ δεν έχει καθορισµένο όγκο. Το σώµα χ τείνει να καταλάβει όλο το χώρο στον οποίο Εµπεριέχεται. Το ακαθόριστο σχήµα, ο ακαθόριστος όγκος και η τάση να καταλάβει όλο το χώρο στον οποίο εµπεριέχεται είναι όλα τα γνωρίσµατα του αερίου. Άρα, το σώµα χ είναι αέριο. www.filologikos-istotopos.gr 2
Επαγωγικός Συλλογισµός µε γενίκευση: α. αν τα δεδοµένα είναι επαρκή, τότε η γενίκευση είναι επιτρεπτή Το σώµα α θερµαινόµενο διαστέλλεται. Το σώµα β θερµαινόµενο διαστέλλεται. Το σώµα γ θερµαινόµενο διαστέλλεται. Τα σώµατα α, β, γ είναι µέταλλα. Άρα, τα µέταλλα θερµαινόµενα διαστέλλονται. β. αν τα δεδοµένα είναι ανεπαρκή, έχουµε ανεπίτρεπτη γενίκευση και η επαγωγή είναι ατελής Ο Γιάννης είναι Έλληνας. Οι Έλληνες είναι συνήθως ευγενικοί. Άρα, ο Γιάννης είναι ευγενικός. www.filologikos-istotopos.gr 3
Επαγωγικός συλλογισµός µε αίτιο και αποτέλεσµα. Για να είναι τέλεια η επαγωγή αυτή θα πρέπει η σχέση των προκείµενων να µην είναι χρονική, αλλά αιτιώδης και µάλιστα η αιτία να είναι και επαρκής και αναγκαία. Επιπλέον, να µην προβάλλεται µία επιµέρους αιτία ως µοναδική/αποκλειστική. α. Σήµερα δεν θα έχω καλή µέρα, αφού το πρωινό µου ξεκίνησε µε µια ανεπιθύµητη συνάντηση. (ατελής επαγωγή, διότι η σχέση ανάµεσα στην πρωινή συνάντηση και στα υπόλοιπα γεγονότα της ηµέρας είναι σχέση χρονικής ακολουθίας και όχι αιτιώδης εφόσον τα τελευταία γεγονότα της ηµέρας δεν προκαλούντα από τα πρώτα). β. Για να δει ένας υγιής άνθρωπος, πρέπει να ανοίξει τα µάτια του. (τέλεια επαγωγή, διότι η αιτία είναι επαρκής και αναγκαία). γ. Αν περάσεις µε κόκκινο φανάρι, θα πάρεις κλήση (ατελής επαγωγή, διότι η αιτία είναι επαρκής, αλλά όχι αναγκαία) δ. Για να πάρεις τηλέφωνο, πρέπει να σηκώσεις το ακουστικό σου (ατελής επαγωγή, διότι η αιτία είναι αναγκαία, αλλά όχ επαρκής) www.filologikos-istotopos.gr 4
Επαγωγικός συλλογισµός µε ΑΝΑΛΟΓΙΑ: α) Μεταφορική β) Κυριολεκτική Στη µεταφορική αναλογία τα συγκρινόµενα είναι αντικείµενα διαφορετικού γένους/ διαφορετικής κατηγορίας. Στη κυριολεκτική αναλογία τα συγκρινόµενα είναι οµοειδή, του ίδιου γένους. Στη µεταφορική αναλογία αν δεν αποδεικνύεται η οµοιότητα, τότε δεν έχει λογική ισχύ και ο επαγωγικός συλλογισµός δεν είνα αποδεκτός. π.χ. Το ποδόσφαιρο είναι σαν τη ζωή. Διδάσκει τα παιδιά τη συνεργασία, την υπευθυνότητα και την επίµονη προσπάθεια µέχρι την τελική νίκη. Αυτά τα µαθήµατα µας δίνει και η ζωή. Γι αυτό προτείνω να διδάσκεται το ποδόσφαιρο υποχρεωτικά στο σχολείο. (ατελής επαγωγή) Αν η µεταφορική αναλογία έχει την αποδεικτική ισχύ ενός λογικού επιχειρήµατος, τότε ο συλλογισµός γίνεται αποδεκτός. π.χ. Οι στίχοι ενός ποιήµατος µοιάζουν µε τους πλίνθους ενός τοίχου. Αν αφαιρεθούν µερικοί πλίνθοι, ο τοίχος χάνει την ισορροπία του και την αντοχή του. Έτσι και οι στίχοι του ποιήµατος δεν µπορούν να λείψουν από το ποίηµα, χωρίς συνέπειες για τη νοηµατική ενότητά του.(τέλεια επαγωγή, διότι η αναλογία είναι µεταφορική και έχει την αποδεικτική αξία ενός λογικού επιχειρήµατος. www.filologikos-istotopos.gr 5
Στην κυριολεκτική αναλογία, αν οι οµοιότητες είναι επαρκείς αλλά άσχετες µε το θέµα/συµπέρασµα, ο συλλογισµός δεν είνα αποδεκτός. Στην κυριολεκτική αναλογία, αν οι οµοιότητες είναι επαρκείς κα σχετικές µε το θέµα /συµπέρασµα, ο συλλογισµός είνα αποδεκτός. ΚΑΛΟ ΔΙΑΒΑΣΜΑ!!!!! www.filologikos-istotopos.gr 6