Ναυσιπλοΐα Το να αρµενίζεις δε σηµαίνει µονάχα να ταξιδεύεις µ ένα καράβι στη θάλασσα. Πρέπει ακόµα να ξέρεις να κυβερνάς το σκάφος και να χαράζεις την πορεία σου.

Βίρα την άγκυρα! Όλοι στις θέσεις που όρισε ο καπετάνιος. Κάτω από τις οδηγίες του λύνουµε το σκάφος, µαζεύουµε τα σκοινιά, σηκώνουµε την άγκυρα και την ασφαλίζουµε στη θέση της για τον απόπλου. Με τη βοήθεια της µηχανής ξεκινάµε για το ταξίδι, αφού χαιρετίσουµε τους «κοινούς θνητούς» που µένουν πίσω στην αποβάθρα! Μόλις βγούµε από το λιµάνι, µπορούµε να σηκώσουµε τα πανιά, να σβήσουµε τη µηχανή και χαράζοντας την πορεία µας να χαρούµε τις συγκινήσεις της ναυσιπλοΐας.

ΙΣΤΙΟΦΟΡΟ Ιστιοφόρο ονοµάζεται το πλοίο που κινείται αποκλειστικά µε την ενέργεια του ανέµου πάνω στα πανιά του (ιστία). Στα πρώτα αιγυπτιακά πλοία, η αληθινή κινητήρια δύναµη ήταν τα κουπιά. Το πανί ήταν µόνο βοηθητικό µέσο που µπορούσε να χρησιµοποιηθεί µόνο σε ευνοϊκό άνεµο. Όταν ο άνεµος ήταν αντίθετος το κατάρτι µαζευόταν και το κατάρτι κατεβαζόταν στο πίσω µέρος του πλοίου (πρύµνη). Αλλά και το πλοίο των Βίκινγκς που ονοµαζόταν «ντράκαρ» ήταν ένα κωπήλατο σκάφος, αλλά το µεγάλο κωπήλατο πανί του έδινε αξιοσηµείωτη ταχύτητα όταν ο άνεµος ήταν ευνοϊκός. Το πανί χρησίµευε για καταφύγιο τη νύχτα γιατί το ντράκαρ δεν είχε κατάστρωµα. Στην αρχαία Ελλάδα µόνο τα εµπορικά πλοία που ονοµάζονταν «κοίλα» ήταν ιστιοφόρα. Τα πλοία αυτά είχαν τα πανιά σαν κύριο µέσο πλεύσης και κουπιά σαν βοηθητικό µέσο, σε περίπτωση έλλειψης ανέµου ή σε περίπτωση που ήταν δύσκολες οι µανούβρες. Οι τριήρης, που βλέπουµε στην εικόνα, ήταν ταχύ και ευέλικτο ελληνικό πολεµικό πλοίο που έφερε τρεις επάλληλες σειρές κουπιών. Από το 17ο αιώνα επικρατούν πλήρως τα ιστιοφόρα. Κογκ: ιστιοφόρο του µεσαίωνα µε δύο «πύργους» έναν µπρος και έναν πίσω. Μεσαίωνας. Τα πρώτα ποντοπόρα ιστιοφόρα του 15ου αιώνα των Ισπανών και των Πορτογάλων εξερευνητών ονοµάζονταν «καραβέλες» και είχαν ένα µεγάλο κατάρτι µε κεραίες και τραπεζοειδή πανιά και ένα ή δύο ακόµα µικρότερα κατάρτια µε µικρότερα πανιά.

ΚΟΡΒΕΤΑ ΠΛΟΙΟ ΓΡΑΜΜΗΣ ΦΡΕΓΑΤΑ Οι πιο τελειοποιηµένοι τύποι ιστιοφόρων πλοίων δηµιουργήθηκαν στα µέσα του 19ου αιώνα. Τα ιστιοφόρα αυτά ήταν µε τρία ή τέσσερα κατάρτια. Το βάρος τους µπορούσε να φτάσει τους 1000 τόνους και η ταχύτητά τους τους 18 κόµβους. Τα ταχύτερα απ όλα ήταν τα ιστιοφόρα «του τσαγιού και των µπαχαρικών» που µετέφεραν τσάι και µπαχαρικά από την Κίνα και την Ανατολή στην Ευρώπη. Έλα να ταξιδέψουµε στο δρόµο των µπαχαρικών!

Σλουπ (ένα κατάρτι) Κάτερ (ένα κατάρτι) ΣΗΜΕΡΙΝΟΙ ΤΥΠΟΙ ΙΣΤΙΟΦΟΡΩΝ Ανάλογα µε τον αριθµό των καταρτιών Γιόουλ (ένα κατάρτι) Κετς (δύο κατάρτια) Ανάλογα µε τις γάστρες Τα περισσότερα σκάφη έχουν µία γάστρα, σκάφη όµως µε περισσότερες γάστρες αρχίζουν να χρησιµοποιούνται όλο και περισσότερο. Τα σκάφη µε τις πολλές γάστρες κινούνται ευκολότερα µέσα στο νερό και έχουν µεγαλύτερη ευστάθεια. Σκούνα (δύο ή περισσότερα κατάρτια)

ΠΟΙΑ ΟΡΓΑΝΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΟ ΒΑΡΟΜΕΤΡΟ Το βαρόµετρο είναι ένα όργανο πολύ χρήσιµο στους ναυτικούς. Με αυτό µετριέται η ατµοσφαιρική πίεση. Βλέποντας τη µεταβολή της ατµοσφαιρικής πίεσης, ένας έµπειρος ναυτικός µπορεί να προβλέψει κατά προσέγγιση την εξέλιξη του καιρού. Εάν η πίεση αυξάνεται θα κάνει καλό καιρό, εάν µειώνεται είναι µάλλον σηµάδι κακοκαιρίας. ΠΥΞΙ Α (ΜΑΓΝΗΤΙΚΗ) Είναι το βασικότατο ναυτιλιακό όργανο που χρησιµεύει για τον προσανατολισµό στη θάλασσα και ιδιαίτερα απαραίτητο τόσο στο µεγάλο πλοίο όσο και στα µικρά σκάφη. Αποτελείται από τον δίσκο του ανεµολογίου και την µαγνητική βελόνι. Η µαγνητική βελόνι επηρεαζόµενη από το µαγνητισµό της γης στρέφεται πάντοτε προς την κατεύθυνση του Βορρά υποβοηθώντας µε αυτόν τον τρόπο τον προσανατολισµό του ναυτιλλόµενου. Ναυτικός διαβήτης (κουµπάσο) Μοιάζει µε τους κοινούς διαβήτες πλην όµως τα δύο σκέλη του είναι ευθεία και καταλήγουν σε άκρα µε δύο αιχµές. Χρησιµεύει για την µέτρηση αποστάσεων πάνω στον ναυτικό χάρτη αλλά και για διάφορους άλλους σκοπούς (µέτρηση συντεταγµένων κ.λ.π.) ΕΞΑΝΤΑΣ Όργανο το οποίο θεωρείται απαραίτητο µέχρι και σήµερα και βοηθά να ορίσουµε το στίγµα του πλοίου, χρησιµοποιώντας τη θέση του ήλιου, του φεγγαριού και των άστρων.

ΟΙ ΝΑΥΤΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ Περιγράφουν ακριβώς τις ακτές και τα βάθη της θάλασσας και παρέχουν κάθε είδους ενδείξεις, απαραίτητες για να χαράξει ο ναυτιλλόµενος την πιο σύντοµη και πιο ασφαλή πορεία του: θέσεις σηµάντρων και φάρων, ναυάγια, ρεύµατα κ.λ.π. Με το διαβήτη µπορούµε να υπολογίσουµε µια απόσταση στο χάρτη. Τον ανοίγουµε στη κλίµακα του µήκους για να πάρουµε ένα ναυτικό µίλι. Με βάση αυτό το άνοιγµα µετρούµε την απόσταση περιστρέφοντας διαδοχικά το διαβήτη.

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΘΕΣΗΣ Στη θάλασσα δεν υπάρχουν πινακίδες οι οποίες να δείχνουν που βρισκόµαστε, ούτε ποια κατεύθυνση πρέπει να ακολουθήσουµε για να φτάσουµε στον προορισµό µας. Ευτυχώς υπάρχουν άλλα σηµάδια µε τα οποία µπορούµε να καθορίσουµε τη θέση µας: περίοπτα αντικείµενα και ειδικά κτίσµατα που βρίσκονται στην ακτή, καθώς και σηµαντήρες. Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΩΝ ΣΗΜΑΝΤΡΩΝ Οι σηµαντήρες είναι ένα είδος πινακίδων επισήµανσης στη θάλασσα, σε επακριβώς καθορισµένα σηµεία που επισηµαίνονται στους ναυτικούς χάρτες. Κοίταξε προσεχτικά το χρώµα τους και το σχήµα του «καπέλου» τους: αντιστοιχούν σε ένα είδος κωδικοποιηµένου µηνύµατος. Εισερχόµενοι σε ένα λιµάνι πρέπει πάντα να έχουµε τις πράσινες σηµαδούρες µε ένα κώνο στην κορυφή στα δεξιά του πλοίου και τις κόκκινες σηµαδούρες µε ένα κύλινδρο στην κορυφή στα αριστερά του πλοίου. Εξερχόµενοι τα πράγµατα αντιστρέφονται.

ΟΙ ΦΑΡΟΙ Οι φάροι κουρνιασµένοι σε απότοµες πλαγιές και βράχους µας παρέχουν πολύτιµη βοήθεια όταν είµαστε στο πέλαγος και προσπαθούµε να προσανατολιστούµε. Άλλοι πάλι µας δείχνουν τα λιµάνια όπου µπορούµε να καταφύγουµε. Ανάλογα µε το µέγεθός τους οι φάροι διακρίνονται σε α τάξεως ή µεγάλους φάρους, σε φάρους σηµάνσεως ακτών και σε φάρους όρµων ή λιµανιών. Ανάλογα µε το χρώµα τους διακρίνονται σε λευκούς, κόκκινους και πράσινους. Τέλος διακρίνονται και ανάλογα µε το φως που εκπέµπουν (σταθερό, µε δέσµη εκλάµψεων, αναλάµποντες κ.λ.π.) εν είναι πάντα εύκολο να ανακαλύψουµε ένα φάρο στην ακτή εξαιτίας των άλλων φώτων που βλέπουµε: δηµόσιος φωτισµός, φώτα αυτοκινήτων, φωτεινές επιγραφές ΟΙ ΤΟΜΕΙΣ Ορισµένοι φάροι εκπέµπουν φως διαφορετικού χρώµατος, ανάλογα µε τη γωνία από την οποία τους κοιτάµε. Συνήθως ο κόκκινος σηµαίνει κίνδυνο (βράχος ). Ο ναυτιλλόµενος, στη θάλασσα, ξέρει ότι πρέπει να αποφύγει να βρεθεί σε αυτό τον τοµέα και κρατάει την πορεία του µέσα στη ζώνη µε το άσπρο ή το πράσινο φως.

ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΤΟΥ ΑΝΕΜΟΥ Οι ναυτικοί ξέρουν να αναγνωρίζουν το γρέγο από το σορόκο. Και οι αρχαίοι παρακαλούσαν τους θεούς και ιδιαίτερα τον Αίολο, το θεό των ανέµων, να τους στείλει ούριο άνεµο για τα πανιά τους. Θυµηθείτε ότι για να ικανοποιηθεί το αίτηµα των Αχαιών, θυσιάστηκε στην Αυλίδα η Ιφιγένεια η κόρη του Αγαµέµνονα πριν αρχίσει η τρωική εκστρατεία. Αν κάποια µέρα βρεθείτε στην Πλάκα την παλιά συνοικία της Αθήνας αν ζητήστε ένα µνηµείο γνωστό ως Αέρηδες. Πρόκειται για έναν οκτάπλευρο πύργο που έχτισε ο Ανδρόνικος, αστρονόµος από την Κύπρο της Συρίας και χρησίµευε ως µετεωρολογικός σταθµός και ως ρολόι. Γι αυτό και λέγεται επίσης Ωρολόγιον Aνδρόνικου. Σε καθεµιά από τις οχτώ πλευρές αυτού του πύργου, ψηλά στη ζωοφόρο του κτιρίου θα δείτε ανάγλυφες ανθρωπόµορφες φιγούρες που αναπαριστάνουν τους κυριότερους ανέµους. Ας τους γνωρίσουµε κι εµείς µε τις κυριότερες ονοµασίες τους. Β Βορράς ή Βοριάς ή τραµουντάνα Β Βορειοδυτικός άνεµος, σκίρων ή µαΐστρος υτικός ή Ζέφειρος ή πουνέντες Ν Νοτιοδυτικός άνεµος, λίβας ή γαρµπής Ν Νότιος ή Νοτιάς ή όστρια ΝΑ Νοτιοανατολικός άνεµος, εύρος ή σιρόκος (και σορόκος) Α Ανατολικός, απηλιώτης ή λεβάντες Β Βορειοδυτικός, γρέγος ή µέσης Στα πλοία τη διεύθυνση του ανέµου δείχνει ο ανεµοδείκτης ή πυξίδα

Ανάλογα µε τον καιρό (δηλαδή από ποια κατεύθυνση έρχεται ο άνεµος) υπάρχουν έξι είδη πλεύσεων. Ας φανταστούµε ένα ρολόι. Ο Βοράς είναι στις 12 η ώρα, η Ανατολή στις 3, ο Νότος στις 6 και η ύση στις 9. Επιπλέον ας φανταστούµε ότι η πλώρη (το µπροστινό τµήµα του σκάφουςζ0 σηµαδεύει το Βορρά. Ο άνεµος µπορεί να έρχεται προς το µέρος µας από όλες τις κατευθύνσεις. Όταν έρχεται από το Βορρά λέµε ότι ο άνεµος είναι κατάορτσα (12 η ώρα). Τότε το ιστιοφόρο δεν µπορεί να προχωρήσει ευθεία. Πρέπει να στρίψουµε αριστερά ή δεξιά Ανάλογα λοιπόν µε τη θέση του ανέµου έχουµε τις εξής πλεύσεις: όρτσα (άνεµος στη 1 η ώρα ή στις 11), κλειστή πλαγιοδροµία (άνεµος στις 2 η ώρα ή στις 10), πλαγιοδροµία (άνεµος στις 3 η ώρα ή στις 9), ανοιχτή πλαγιοδροµία (άνεµος στις 4 η ώρα ή στις 8), δευτερόπρυµα (άνµεος στις 5 η ώρα ή στις 7) και κατάπρυµα (άνεµος στις 6 η ώρα). Κάθε πλεύση έχει τα δικά της χαρακτηριστικά και τις δικές της ιδιαιτερότητες.

ΤΑ ΣΚΟΙΝΙΑ Πάνω σε ένα πλοίο έχουµε πάντα µια καλά παρακαταθήκη από σκοινιά και παλαµάρια για το δέσιµο του πλοίου και για κάθε ανάλογη περίσταση. Για να µη µετατραπούν τα δεκάδες αυτά µέτρα των σκοινιών σε ένα αληθινό «σάκο µε κόµπους» πρέπει να τα τυλίγουµε προσεχτικά. εν υπάρχει τίποτα πιο εκνευριστικό από το να πρέπει να ξεµπερδέψουµε ένα σκοινί όταν το χρειαζόµαστε επειγόντως. Κάνε κουλούρες κρατώντας το σκοινί µέσα στη χούφτα σου. Τυλίγουµε πάντα µε φόρα όµοια προς αυτή των δεικτών ενός ρολογιού. Σε κάθε κουλούρα γύρνα το σκοινί κατά ένα τέταρτο του κύκλου, χρησιµοποιώντας το δείκτη και τον αντίχειρα. Περιτύλιξέ το 3 ή 4 φορές πέρνα την άκρη από µέσα και κάνε µια θηλιά. Ξαναπέρνα την ελεύθερη άκρη µέσα από τη θηλιά. Υπάρχει µεγάλη ποικιλία κόµπων. Είναι σηµαντικό να γνωρίζεις τους πιο συνηθισµένους και να ξέρεις σε ποιες περιστάσεις χρησιµοποιούνται.

Σηµαίες και σήµατα Κάθε ιστιοφόρο είναι υποχρεωτικό να φέρει αναρτηµένη τη σηµαία της χώρας στην οποία είναι δηλωµένο. Πέρα από αυτό σηµαιοστολισµός επιβάλλεται κατά τη διάρκεια µερικών εθνικών εορτών. Επιπλέον, πολλές και διαφορετικές σηµαιούλες µπορεί να στολίζουν τα ιστιοφόρα. Μπορείτε να θαυµάσετε τα πολύχρωµα αυτά σηµαιάκια αλλά πρέπει να ξέρετε ότι δεν είναι για διακοσµητικούς λόγους. Έχει καθιερωθεί ένα διεθνές αλφάβητο. Κάθε σηµαιάκι αντιστοιχεί σε ένα γράµµα του αγγλικού αλφαβήτου και χρησιµοποιείται για να σηµατοδοτήσει µια κατάσταση.

ΟΙ ΣΗΜΑΙΕΣ ΜΙΛΑΝΕ ΕΧΩ ΚΑΥΣΙΜΑ Ή ΕΠΙΚΙΝ ΥΝΟ ΦΟΡΤΙΟ ΚΡΑΤΗΘΕΙΤΕ ΜΑΚΡΙΑ. ΧΕΙΡΙΖΩ ΜΕ ΥΣΚΟΛΙΑ ΚΑΝΩ ΑΝΑΠΟ Α ΚΑΤΕΥΘΥΝΕΣΤΕ ΠΡΟΣ ΚΙΝ ΥΝΟ ΌΧΙ (ΑΡΝΗΤΙΚΟ) ΕΤΟΙΜΟΙ ΓΙΑ ΑΠΟΠΛΟΥ ΤΟ ΠΛΟΙΟ ΜΟΥ ΚΑΤΕΣΤΗ ΑΝΙΚΑΝΟ. ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΗΣΤΕ ΜΑΖΙ ΜΟΥ ΕΧΩ ΠΛΟΗΓΟ ΙΑΚΟΨΤΕ ΌΤΙ ΚΑΝΕΤΕ ΚΑΙ ΠΡΟΣΕΞΤΕ ΤΑ ΣΗΜΑΤΑ ΜΟΥ ΕΞΕΡΡΑΓΗ ΠΥΡΚΑΓΙΑ ΣΤΟ ΠΛΟΙΟ ΜΟΥ. ΚΡΑΤΗΘΕΙΤΕ ΜΑΚΡΙΑ ΖΗΤΩ ΡΥΜΟΥΛΚΟ ΝΑΙ (ΚΑΤΑΦΑΤΙΚΟ) ΖΗΤΩ ΠΛΗΓΟ ΤΟ ΠΛΟΙΟ ΜΟΥ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΘΗ ΚΕ ΚΡΑΤΗΘΕΙΤΕ ΜΑΚΡΙΑ ΜΕ ΜΙΚΡΗ ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ ΚΡΑΤΗΘΕΙΤΕ ΜΑΚΡΙΑ ΣΤΡΕΦΩ ΕΞΙΑ ΖΗΤΩ ΒΟΗΘΕΙΑ ΖΗΤΩ ΙΑΤΡΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΤΡΕΦΩ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΞΕΣΕΡΝΩ ΤΗΝ ΑΓΚΥΡΑ ΜΟΥ ΕΠΙΘΥΜΩ ΝΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΗΣΩ ΜΑΖΙ ΣΑΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣΤΕ ΑΜΕΣΩΣ

ΣΗΜΑΤΑ ΜΕ ΒΡΑΧΙΟΝΕΣ Το σύστηµα σηµάτων σηµαιών σηµατοφόρων είναι σύστηµα αλφάβητου βασισµένο στον κυµατισµό ενός ζευγαριού σηµαιών σε ένα ιδιαίτερο σχέδιο. Οι σηµαίες είναι συνήθως τετραγωνικές κόκκινες και κίτρινες, διαιρεµένες διαγώνια. Α και 1 Η και 8 Ρ, Π Χ, Ξ Β και 2 Ι και 9 Q, Ψ Υ C, Θ και 3 Κ και 0 R, Ρ Ζ D, και 4 L, Λ S, Σ Αριθµητικό Ε και 5 Μ U, Χ Ακύρωση F, Φ και 6 Ν V Προσοχή G, Γ και 7 Ο W, Ω Τ

SOS Είναι το διεθνές σήµα κινδύνου που στέλνει όποιος βρεθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Στο αλφάβητο Μορς αντιστοιχεί σε τρεις τελείες, τρεις παύσεις και τρεις τελείες. Εύκολο να το θυµάται κανείς. Μπορεί επίσης να χρησιµοποιηθεί και ως οπτικό σήµα για βοήθεια, µε τη χρήση κάποιου φανού ή ακόµα και ενός κοινού καθρέφτη. Ο κώδικας Μορς αφού βασίλεψε σχεδόν 150 χρόνια στη 1η Φεβρουαρίου του 1999 αποσύρθηκε από τη θάλασσα. Οι θαλάσσιες επικοινωνίες βασίζονται πλέον σε πιο σύγχρονα (και πρακτικά) δορυφορικά συστήµατα. Ο κώδικας Μορς έχει µια πλούσια και ροµαντική ιστορία. Ο εφευρέτης Σάµιουελ Μορς χάρισε στον κόσµο το τηλεπικοινωνιακό σύστηµα το 1844. Σύντοµα έγινε το δηµοφιλέστερο µέσο επικοινωνίας του 19ου αιώνα, βοηθώντας στην επέκταση των διεθνών µεταφορών. Η επικοινωνία γινόταν µε την αποστολή µιας σειράς ηλεκτρικών παλµών βάσει του αλφάβητου Μορς που απεικονίζονταν από παύλες και τελείες. Κάθε γράµµα αντιστοιχούσε σε ένα συγκεκριµένο συνδυασµό από τελείες και παύλες. Η πιο διάσηµη χρήση σήµατος Μορς (και πιο τραγική) έγινε στο ναυάγιο του Τιτανικού. Ας δοκιµάσουµε να στείλουµε µηνύµατα µε τα σήµατα Μορς

ΤΑ ΕΜΠΟΡΙΚΑ ΛΙΜΑΝΙΑ Αν κοιτάξεις πάνω στο τραπέζι το πρωί στο πρόγευµα, θα δεις ότι τα περισσότερα από όσα βρίσκονται πάνω του έρχονται από µακριά, µέσω της θάλασσας: το τσάι από την Κεϋλάνη (Σρι Λάνκα), τα φλιτζάνια και τα πιατάκια από την Ταϊβάν ή το Χονγκ Κονγκ, τα µέταλλα (για να φτιάξουµε κουταλάκια) από τα ορυχεία της Αφρικής, η ζάχαρη αν είναι εισαγωγής από τις Αντίλες, ο καφές και το κακάο από την Νότια Αµερική. Αν ψάξεις να βρεις από πού προέρχονται τα διάφορα προϊόντα γύρω σου (αυτοκίνητα, µοτοσυκλέτες κ.ά.) θα διαπιστώσεις το ίδιο. Τα σύγχρονα εµπορικά λιµάνια είναι απέραντοι χώροι διακίνησης κάθε είδους εµπορευµάτων, γιγάντια σταυροδρόµια ανοιχτά σε όλες τις θάλασσες. Αντανακλούν από τους αρχαίους χρόνους τον πλούτο της χώρας τους. Σήµερα το 80% περίπου της χωρητικότητας εµπορευµάτων διακινείται από τη θάλασσα. Στην Ελλάδα το 80% περίπου της χωρητικότητας εµπορευµάτων που εκφορτώθηκαν από πλοία το 2004 διακινήθηκαν από πέντε λιµάνια (Άγιοι Θεόδωροι, Ελευσίνα, Θεσσαλονίκη, Μέγαρα και κυρίως ο Πειραιάς). Τα παραπάνω λιµάνια, όπως και όλα τα άλλα εµπορικά λιµάνια, δεν παράγουν τίποτα, δε συµµετέχουν δηλαδή στην παραγωγική διαδικασία των εµπορευµάτων. Απλώς θέτουν τις εγκαταστάσεις τους στην υπηρεσία των θαλάσσιων µεταφορών. Προϋπόθεση για την καλή λειτουργία ενός λιµανιού είναι να βρίσκεται σε προφυλαγµένη από τις τρικυµίες τοποθεσία, να προστατεύεται από κυµατοθραύστες και άλλα λιµενικά έργα και να είναι εφοδιασµένο µε τα κατάλληλα µέσα φορτοεκφόρτωσης. Πολύ σηµαντικό επίσης για την ανάπτυξη ενός λιµανιού είναι να έχει επαρκείς οδικές και σιδηροδροµικές συγκοινωνίες µε την ενδοχώρα του για την ταχεία και εύκολη µεταφορά των εµπορευµάτων.