«Σου στέλνω χαιρετίσματα απ' τα βουνά, μανούλα, στο καραούλι βρίσκομαι, στην πιο ψηλή ραχούλα. Έχω τ' αγρίμια συντροφιά, έχω και τα ζαρκάδια, με τους συντρόφους περπατώ μέρες, αυγές και βράδια. Τον ουρανό για σκέπασμα, τη γη έχω για στρώμα και το ΕΑΜ μέσ' στην καρδιά, γι' αυτό θα μπω στο χώμα». Mπαγηαληέξαο (Γεκήηξεο Γθφγθνο) Δηδηθή αλαθνξά ζα πξέπεη λα γίλεη ζηα ηξαγνχδηα ηεο εζληθήο καο αληίζηαζεο, ηα αληάξηηθα ηξαγνχδηα. Σξαγνχδηα πνπ ηξαγνπδήζεθαλ ζε νιφθιεξε ηελ ζηελάδνπζα Διιάδα ζηα δχζθνια ρξφληα ηεο Γεξκαλν- Ηηαιηθήο θαηνρήο. Σξαγνχδηα πνπ εκςχρσζαλ ηνλ ιαφ θαη ηνπο αγσληζηέο ηεο Δζληθήο Αληίζηαζεο ζηνλ αγψλα θαηά ηνπ θαηαθηεηή, εθθξάδνληαο ην πάζνο, ηελ ειπίδα θαη ην φξακα ηνπ ιανχ γηα κηα παηξίδα ειεχζεξε. Σξαγνχδηα πνπ απνηέιεζαλ γηα ην ιαφ θαηαμίσζε ηνπ αληηζηαζηαθνχ αγψλα θαη ησλ ζηξαηησηηθψλ αξρεγψλ ηνπ. Μεξηθά απφ ηα ηξαγνχδηα απηά κπνξνχλ λα ζεσξεζνχλ φηη είλαη ηα ηειεπηαία δεκνηηθά πνπ έθηηαμε ν ιαφο καο. Γξακκέλα θαη κεινπνηεκέλα απφ επψλπκνπο θαη αλψλπλπκνπο πνιίηεο θαη αγσληζηέο, απνηεινχλ ζπλέρεηα ησλ θιέθηηθσλ δεκνηηθψλ ηξαγνπδηψλ, ζην κέηξν πνπ θαη νη αληάξηεο καρεηέο ησλ ειεχζεξσλ βνπλψλ ηεο Διιάδαο ήηαλ ζπλέρεηα ησλ θιεθηψλ θη αξκαησιψλ ηεο Σνπξθνθξαηίαο. Μεηαιακπαδεχνηαο ην αδνχισην θξφλεκα ηνπ Έιιελα... ν αληηζηαζηαθά ή αληάξηηθα ηξαγνχδηα έθηνηε παξακέλνπλ "δηαρξνληθά", αθνχ ελζαξθψλνπλ ζεκαληηθέο πηπρέο θαη ζηηγκέο ηεο εψηεξεο Διιεληθήο Ηζηνξίαο, φπσο θαη εθθξάδνπλ αλαιινίσηνπο εζληθνχο πφζνπο θαη ιατθέο δηεθδηθήζεηο.γεκνθξαηία, ειεπζεξία θαη νηλσληθή δηθαηνζχλε. ίλαη ηα ηξαγνχδηα πνπ ζπληξφθεπαλ ηνλ αληάξηε ζηε ζθιεξή δσή ηνπ ζην βνπλφ, ζηε κάρε ή ζηελ αλάπαπια, ζηηο ελέδξεο θαη ζηα εηεξίδηα, θαηά ην γηνξηαζκφ ή ζην άθνπζκα κηαο λίθεο. Αιιά θαη θάπνηεο θνξέο θαη κέζα απφ ηηο θπιαθέο, ή πξηλ ηηο εθηειέζεηο, ζηελ αηνρή θαη ζηα κεηέπεηηα δχζθνια ρξφληα ησλ δησγκψλ... ίλαη ηα ηξαγνχδηα πνπ ηξαγνπδνχζε ηφηε ν απιφο ιαφο ζηα ρσξηά θαη ζηηο πφιεηο, άιιεο θνξέο ηξαληαρηά, ηα ζπίηηα, ζηα βνπλά θαη ζηνπο δξφκνπο - ζε θάπνηεο παξάηνικεο αληηζηαζηαθέο πνξείεο-, αιιά θαη θαηά ηελ πειεπζέξσζε, κεζ' απφ μέθξελνπο παλεγπξηζκνχο. Καη θάπνηεο άιιεο ςηζπξηζηά, γηα λα αληιήζεη θνπξάγην, άησ απφ ηα κάηηα ηνπ θαηαθηεηή. ίλαη ηα ηξαγνχδηα πνπ θιεξνλφκεζαλ νη λέεο γεληέο - εηδηθά νη ζπνπδαζηέο θαη νη θνηηεηέο - πνπ ηα αγάπεζαλ αη ηα ηξαγνχδεζαλ πνιχ αξγφηεξα ζε λένπο ιατθνχο αγψλεο. ηνλ αληηδηθηαηνξηθφ αγψλα, ζην "Πνιπηερλείν", ηηο παξέεο, ζηηο πνξείεο, ζηηο δηαδειψζεηο... Καη πνπ ζπλερίδνπλ λα ηξαγνπδηνχληαη αθφκα θαη ζήκεξα. ίλαη ηα ηξαγνχδηα πνπ ην αθνπζκά ηνπο, θέξλεη ξίγε ζπγθίλεζεο ζε θάπνηνπο ειηθησκέλνπο ζηα νξεηλά ρσξηά εο Αξθαδίαο, αλαθαιψληαο ηφζεο κλήκεο... Αιιά θαη ζε άιινπο, λεψηεξνπο, πνπ ηα λεαληθά ηνπο νξάκαηα θφκα αληέρνπλ. αξαθάησ δίλεηαη κηα κηθξή ζπιινγή αληηζηαζηαθψλ ηξαγνπδηψλ πνπ ηξαγνπδήζεθαλ ζηηο πεξηνρέο ηεο θεληξηθήο Πεινπνλλήζνπ θαη εο Αξθαδίαο. Έηζη, ζαλ έλαο κηθξφο θφξνο ηηκήο ζε θάπνηνπο παιηνχο, παπνχδεο θαη παηεξάδεο, πνπ αγσλίζηεθαλ θη έδεζαλ έληνλα α δχζθνια εθείλα ρξφληα. αλ κηα ππφκλεζε γηα άιινπο λεψηεξνπο πνπ ζηνπο ζεκεξηλνχο λένπο θαηξνχο θαινχληαη λα αληηζηαζνχλ ε άιιεο πξνθιήζεηο... Καη γηα θάπνηνπο άιινπο αθφκα λεψηεξνπο, ζαλ πξφζθιεζε λα αλαηξέμνπλ ζηε λεψηεξε ειιεληθή ηζηνξία... 1. Ο ΥΜΝΟΣ ΤΟΥ Ε.Λ.Α.Σ. Σν ηξαγνχδη απηφ καδί κε ηα επφκελα ηξία ππήξμε απφ ηα δεκνθηιέζηεξα ζηηο ηάμεηο ησλ αληαξηψλ, αιιά θαη ζην ιαφ. Γξάθηεθε ηνλ Μάξηην ηνπ 1944, δχν ρξφληα κεηά ηελ ίδξπζε ηνπ ΔΛΑ, απφ ηελ πνηήηξηα νθία Μαπξνεηδή -
Παπαδάθε. Σε κνπζηθή ηνπ ζπλέζεζε ζπλζέηεο θαη αγσληζηήο Νίθνο Σζάθσλαο. Απφ ην βνπλφ ν ΔΛΑ αλέζεζε αξρηθά ηε γξαθή ηνπ χκλνπ, κέζσ ηνπ Σζάθσλα, ζηελ πεδνγξάθν Διιε Αιεμίνπ, πνπ ήηαλ νξγαλσκέλε ζηελ Αληίζηαζε. Ζ Αιεμίνπ ζηε ζπλέρεηα ηελ κεηέθεξε ζηε θίιε θαη ζπλαγσλίζηξηά ηεο νθία Μαπξνεηδή - Παπαδάθε ή νπνία θαη ηνλ έγξαςε κέζα ζε κηα λχρηα. Ο Ύκλνο πεξηιακβάλεηαη ζην πνηεηηθφ βηβιίν «Σεο Νηφηεο θαη ηεο Λεπηεξηάο» ηεο Μαπξνεηδή - Παπαδάθε, πνπ θπθινθφξεζε ην 1946 (εθδφζεηο «Νέα Βηβιία»), κε μπινγξαθίεο ηνπ Α. Σάζζνπ θαη έρεη ηηκεζεί κε ην Βξαβείν Δζληθήο Αληίζηαζεο. ην ηξαγνχδη απηφ, φπσο θαη ζηα δχν επφκελα, εκπλεχζηεθε ν κεγάινο ζπλζέηεο θαη αγσληζηήο Αιέθνο Ξέλνο (1912-1995) ζην έξγν ηνπ "πκθσλία αξ.1 ηεο Αληίζηαζεο", ε νπνία απφ πνιινχο ζεσξείηαη επηηνκή ηεο αληηζηαζηαθήο κνπζηθήο. πγθεθξηκέλα, ζην κνπζηθφ ηνπ κνηίβν βαζίδεηαη ην ηξίην κέξνο ηεο ζπκθσλίαο απηήο. Με ημ κημοθέηζ ιμο ζημκ χιμ ζε πυθεζξ ηάιπμοξ ηαζ πςνζά ηδξ θεοηενζάξ ακμίβς δνυιμ ηδξ ζηνχκς αάβζα ηαζ πενκά Διπνυξ Δ.Λ.Α.. βζα ηδκ Δθθάδα ημ δίηζμ ηαζ ηδ θεοηενζά ζ' αηνμαμοκυ ηαζ ζε ημζθάδα πέηα πμθέια ιε ηανδζά έκα ηναβμφδζ είκ' δ πκμή ζμο ηαεχξ ζηδ νάπδ νμαμθάξ ηαζ ακηζθαθμφκ απ' ηδ θςκή ζμο ηανδζέξ ηαζ ηάιπμζ Δ.Λ.Α.. Δ.Λ.Α.. Με πίθζα μκυιαηα ιία πάνδ αηνίηαξ εζη' ανιαημθυξ ακηάνηδξ, ηθέθηδξ, παθζηάνζ πάκηα εζκ' μ ίδζμξ μ θαυξ. Πακημφ δ Παηνίδα ι' έπεζ ζηείθεζ θνμονυ ιαγί ηζ εηδζηδηή ηζ απ' ηδκ μνιή ιμο ε' ακαηείθεζ ηαζκμφνβζα θεφηενδ γςή. Αθί ημο πμο εα ι' απεζθήζεζ ιε ηδ ζηθααζά ηαζ ηδκ κηνμπή ημ εάκαημ έπς ηαηανβήζεζ, δεκ λένς θυαμξ ηζ εα πεζ. Με ημ κημοθέηζ ιμο ζημκ χιμ, εα θάιρεζ δ ιένα, δεκ ανβεί ηδξ θεοηενζάξ κ' ακμίλς δνυιμ, βζα κα δζααχ ζ' υθδ ηδ βδ. 2. ΣΟΤ ΑΡΥΗΓΟΤ ΣΟΤ ΔΛΑ Αδέζπνην (1941-43) ην ηξαγνχδη απηφ, είλαη απφ ηα πην γλσζηά θη αγαπεκέλα αληάξηηθα.δμπκλεί ηνπο αξρεγνχο ηνπ Γεληθνχ ηξαηεγείνπ ηνπ ΔΛΑ, ηέθαλν αξάθε, ζηξαηησηηθφ δηνηθεηή ηνπ ΔΛΑ, ηνλ Άξε Βεινπρηψηε, πξσηνθαπεηάλην ηνπ ΔΛΑ θαη ηνλ Αλδξέα Σδίκα-ακαξηληψηε, αληηπξφζσπν ηνπ ΔΑΜ ζηνλ ΔΛΑ θαη πνιηηηθφ θαζνδεγεηή ηνπ. Ο ΔΛΑ ηδξχζεθε ζηηο 2-5-1943 θαη ζηειερψζεθε απφ αμησκαηηθνχο ηνπ ζηξαηνχ θαη αληάξηεο αγσληζηέο. ακ αηζάθζκμ ηείπμξ πμο αθφβζζημ μνιάεζ
ζηα πεδία ηςκ ηίιζςκ ιαπχκ, ι' ανπδβμφξ αιανζκζχηδ, ημκ ανάθδ ηαζ ημκ Άνδ, πμο είκ' μζ ιάκεξ ημο Λασημφ ηναημφ. Γίπςξ ηακηξ, αενμπθάκα, ιυκμ ι' υθιμοξ, πμθοαυθα ηαζ ροπή ζακ ημο Λασημφ ηναημφ, ιε ηαεμδήβδζδ θαιπνή ημο ανπδβμφ ιαξ ημο ανάθδ, λεροπά μ αβηοθςηυξ ημο θαζζζιμφ. Να δ χνα, πμο ιαξ ήνεε ηαζ ζακ εφεθθα λεζπάεζ ζημκ αβχκα δ παβηυζιζα ενβαηζά, ιζα θςκή πμο ακηδπεί ζημκ αένα, πένα ςξ πένα: "Μ' επακάζηαζδ εα δζχλμοιε ηδ ζηθααζά". Κζ μ αέναξ ζακ ιμοβηνίγεζ, ηδ ζδιαία ηοιαηίγεζ, ηδ ααιιέκδ ιέζ' ζημ αίια ημο θαμφ, ηαηαηυηηζκδ ηδ κίηδ ιαξ αββέθεζ ι' έκα "γήης", ι' έκα "γήης", βφνς - βφνς, απυ πακημφ. 3. Σ' ΑΡΜΑΣΑ Σ' ΑΡΜΑΣΑ To δεκνθηιέο απηφ ηξαγνχδη γξάθηεθε ζηα ηέιε ηνπ 1942 απφ ηνλ πνηεηή θαη δεκνζηνγξάθν Νίθν Καξβνχλε (1880-1947) θαη κεινπνηήζεθε απφ ηνλ αληάξηε κνπζηθφ Αζηξαπφγηαλλν (Αθε κπξλαίν). Ο Νίθνο Καξβνχλεο γελλήζεθε ζηελ Ηζάθε. Δξγάζηεθε ζαλ δεκνζηνγξάθνο ζε αξθεηέο εθεκεξίδεο θαη πεξηνδηθά, φπσο ζην «Ρηδνζπάζηε», ζηελ «Πξσΐα» θαη ηνπο «Νένπο Πξσηνπφξνπο». Μεηέθξαζε, γηα πξψηε θνξά ζηελ Διιάδα, ηα έξγα ησλ πνηεηψλ Γνπφιη Γνπίηκαλ, έιετ, Πφε θαη Μαγηαθφθζθη. Μαδί κε ηνλ Κψζηα Βάξλαιε εμέδηδε ην θηινινγηθφ πεξηνδηθφ «Ζγεζψ». Σν 1912, ζπκκεηείρε ζηνπο βαιθαληθνχο πνιέκνπο ζαλ πνιεκηθφο αληαπνθξηηήο κε ην ηάγκα ησλ Δπηαλεζίσλ Γαξηβαιδηλψλ. Σν 1932 ήηαλ ζηέιερνο ηεο «Κνηλσληθήο Αιιειεγγχεο» (Γηεζλήο Δξγαηηθή Βνήζεηα). Σν 1936 εμνξίζηεθε ζηε Γαχδν απφ ην θαζεζηψο ηεο 4εο Απγνχζηνπ. Καηά ηε γεξκαλντηαιηθή θαηνρή θπιαθίζηεθε ζην ζηξαηφπεδν ηεο Λάξηζαο. Ακέζσο κεηά ηελ απνθπιάθηζή ηνπ, εληάρηεθε ζην ΔΑΜ θαη αλέβεθε ζην βνπλφ φπνπ αλέιαβε ην Γξαθείν Σχπνπ ζηελ ΠΔΔΑ θαη ην πξψην ειεχζεξν πξαθηνξείν εηδήζεσλ. Ζ πξνζθνξά ηνπ ζηελ Δζληθή Αληίζηαζε ήηαλ ζεκαληηθή. Μεηαμχ άιισλ αλέιαβε ζεκαληηθέο απνζηνιέο, γηα ινγαξηαζκφ ηνπ ΔΑΜ, ζηελ Αγγιία, Ακεξηθή, Γαιιία θαη νβηεηηθή Δλσζε. Βνμκηάεζ μ Όθοιπμξ, αζηνάθηεζ δ Γηζχκα, ιμοβηνίγμοκ η' Άβναθα, ζείεηαζ δ ζηενζά. η' άνιαηα, ζη' άνιαηα, ειπνυξ ζημκ αβχκα, βζα ηδ πζθζάηνζαδ ηδ θεοηενζά. Ξακαγςκηάκερε η' ανιαηςθίηζ, ηα ιπνάηζα ζίδενμ, θθυβα δ ροπή, θμοθάγμοκ έκηνμιμζ μζ λέκμζ θφημζ ζηδκ εηδζηήηνα ιαξ ακηνίηζα μνιή. Ο Γμνβμπυηαιμξ ζηδκ Αθαιάκα ζηέθκεζ πενήθακμ παζνεηζζιυ, κέαξ ακάζηαζδξ πηοπά δ ηαιπάκα, ιδκάκ ηα υπθα ιαξ ημ θοηνςιυ. πάιε ηδκ άηζιδ ηδκ αθοζίδα πμο ιαξ εαάναζκε εακαηενά, εέθμοιε θεφηενδ ειείξ παηνίδα ηαζ πακακενχπζκδ ηδ θεοηενζά
4. ΣΟΤ ΚΑΠΔΣΑΝ ΑΡΗ Αδέζπνην, δεκηνπξγεκέλν απφ ειαζίηεο καρεηέο (1942). Αλαθέξεηαη ζην Μηθξφ Υσξηφ ηεο Δπξπηαλίαο, εθεί πνπ άλζηζε ην αληάξηηθν. Βανζά ζηεκάγμοκ ηα αμοκά ηζ μ ήθζμξ ζημηεζκζάγεζ, ημ δυθζμ ημ Μζηνυ Χςνζυ ηαζ πάθζ ακηανζάγεζ Λαιπμημπμφκ πνοζά ζπαεζά, πέθημοκ κημοθέηζα ακάνζα, μ Άνδξ ηάκεζ πυθειμ, ι' ακηάνηεξ παθζηάνζα. Έθα, ανε άπζζηε Ηηαθέ, ημνυσδμ Μμοζμθίκζ, κα ιεηνδεμφιε μζ δομ ιαγί, κα ζδείξ ημ ηζ εα βίκεζ Γεκ έπεζξ βένμοξ ηζ αννχζημοξ, ιζηνά παζδζά κα ζθάλεζξ, μφηε ημπέθεξ κηνμπαθέξ, μφηε πςνζά κα ηάρεζξ, παπάδεξ βζα κα ηονακκάξ, ζηδ ιέζδ ζημ παγάνζ, έπεζξ ιπνμζηά ζμο ζήιενα η' ακηάνηζηα ημο Άνδ, πμο βνήβμνμξ ζακ ημκ αδηυ, ζακ ημ βμνβυ η' αβένζ, πνμδυηεξ έζθαλε πμθθμφξ ιε δίημπμ ιαπαίνζ. Σα Ανηιζηαζιακά ρεμπέηικα ηραγούδια ηου Μπαγιανηέρα O Γεκήηξεο Γθφγθνο ή Μπαγηαληέξαο είλαη έλαο απφ ηνπο πην ζπνπδαίνπο ξεκπέηεο εξκελεπηέο, νξγαλνπαίρηεο θαη ζπλζέηεο.γελλήζεθε ην 1903 ζην Υαηδεθπξηάθεην ζηνλ Πεηξαηά απφ επθαηάζηαηε θαη πνιπκειέζηαηε νηθνγέλεηα. Ο παηέξαο ηνπ ήηαλ ππαμησκαηηθφο ηνπ Ληκεληθνχ ψκαηνο. πνχδαζε ειεθηξνιφγνο ζε κηα ηερληθή ζρνιή ηνπ Πεηξαηά, αιιά δελ εμάζθεζε πνηέ ην επάγγεικα απηφ, αθνχ απφ κηθξφο αθηεξψζεθε ζην ιατθν ηξαγνχδη. Έγξαςε ηξαγνχδηα πνπ γλψξηζαλ κεγάιε επηηπρία (Ενχζα κνλαρφο ρσξίο αγάπε, Υαηδεθπξηάθεην, α καγεκέλν ην κπαιφ κνπ...). Σν 1941 ηπθιψζεθε πάλσ ζην πάιθν, ηελ ψξα πνπ ηξαγνπδνχζε. Σν παξαηζνχθιη «Μπαγηαληέξαο» νθείιεηαη ζην γεγνλφο φηη ηνπ άξεζε ε νπεξέηα ηνπ Έξηρ Κάικαλ «Μπαγηαληέξα» θαη κάιηζηα έπαηδε ζην κπνπδνχθη ην νκψλπκν ηξαγνχδη ηεο. Απφ πνιχ λένο επαηζζεηνπνηήζεθε πνιηηηθά θαη ηνπνζεζεηήζεθε ζηηο ηάμεηο ηεο Αξηζηεξάο. Πήξε κέξνο ζηνλ Αιβαληθφ πφιεκν ηνπ 1940-41. ηελ θαηνρή έγξαςε αξθεηά ηξαγνχδηα κε αληηζηαζηαθφ πεξηερφκελν θαη ζε ξεκπέηηθν χθνο. Σα ηξαγνχδηα ηνπ απηά αλαθέξνληαη ζην Αληάξηηθν, ζην ΔΑΜ, ηνλ ΔΛΑ θαη ηνλ Άξε θαη ζπκβαδίδνπλ κε ην πλεχκα ησλ αληηζηαζηαθψλ ιατθψλ ηξαγνπδηψλ ηεο θαηνρήο. Αλάκεζα ζηα ηξαγνχδηα ηνπ απηά είλαη "Σνπο Κεληάπξνπο δελ θνβάκαη", "ηεο Πίλδνπ ηα βνπλα (Φειά βνπλά θη απάηεηα), "νπ ζηέιλσ ραηξεηίζκαη", "Διιάο λα δείο αηψληα", "λα 'λαη γιπθφ ην βφιη (Φφξεζε αληάξηε η' άξκαηα)", "ηε ζθιαβσκέλε Διιάδα καο", "Αξρεγφ έρσ ηνλ Άξε" θαη "Υαίξε σ ραίξε σ Λεπηεξηά (Βξνληνχλ θη αζηξάθηνπλ). Πέζαλε ζηηο 18 Ννεκβξίνπ ηνπ 1985. 5. ΝΑ 'ΝΑΙ ΓΛΤΚΟ ΣΟ ΒΟΛΙ (ΦΟΡΔΔ ΑΝΣΑΡΣΗ Σ' ΑΡΜΑΣΑ) (1942) Φυνεζ' ακηάνηδ η' άνιαηα γχζε ηαζ ημ ζπαεί ζμο ηαζ ζφνε βζα ημκ πυθειμ ηζ δ θεοηενζά ιαγί ζμο. Σνάαα ηαζ εέθς κζηδηήξ παζδί ιμο κα βονίζεζξ, βζα ηδ βθοηζά ηδ θεοηενζά ημ αίια ζμο κα πφζεζξ. Πμθέιδζε ακηάνηδ ιμο πςξ πμθειάκε υθμζ ηαζ ιε ημκ Άνδ ανπδβυ βθοηυ κα 'καζ ημ αυθζ.
6. ΟΤ ΣΔΛΝΩ ΥΑΙΡΔΣΙΜΑΣΑ [ΜΠΑΓΙΑΝΣΔΡΑ] (1943) μο ζηέθκς παζνεηίζιαηα απ' ηα αμοκά, ιακμφθα, ζημ ηαναμφθζ ανίζημιαζ, ζηδκ πζμ ρδθή ναπμφθα. Έπς η' αβνίιζα ζοκηνμθζά, έπς ηαζ ηα γανηάδζα, ιε ηα ηζαηάθζα ηνζβονκχ ιένεξ, αοβέξ ηαζ ανάδζα. Σμκ μονακυ βζα ζηέπαζια, ηδ βδ έπς βζα ζηνχια ηαζ ζηδκ ηανδζά ιμο ημκ ΔΛΑ, βζ' αοηυκ εα ιπς ζημ πχια 7. Ο ΤΜΝΟ ΣΩΝ ΑΝΣΑΡΣΩΝ Αδέζπνην. Σξαγνπδήζεθε ηδηαίηεξα ζηα Άγξαθα θαη ζηε ηεξεά Διιάδα απφ ηηο πξψηεο ζηηγκέο ηνπ αληάξηηθνπ. Έθθδκεξ αημθμοεείζηε, ηςκ ακηανηχκ ηδ θςκή Να γήηε ηζ ςθεθείζηε ιεζ' ζηδ ζηθααζά ηδ ζηθδνή; Πάρηε κα πνμζηοκάηε ημο θαζζζιμφ ηδ ζηθααζά, Έθθδεξ εμακαζηάηεζ δζχληε αοηά ηα ζηοθζά Όπμζμξ εέθεζ κα θάεζ ηίιζμ ρςιί βζα κα γή αξ ιαξ ζηαεεί εζξ ημ πθάσ κ' αβςκζζημφιε ιαγί Φηάκεζ πμο νμφθδλακ αίια ηίιζμ Δθθήκςκ ζδνχ έπμκηαξ υπθμ ημ ρέια, αία ηαζ ιίζμξ θνζηηυ ημοξ ηάιπμοξ ανμκηάεζ ημ ηακυκζ ηαζ ζηα αμοκά ηεναοκμί ηνίγμοκ βηνειίγμηαζ ενυκμζ, κέα γςή πνμπςνεί. 8. ΘΗΡΙΑ ΣΗ ΑΡΑΥΟΒΑ Αδέζπνην. Σν ηξαγνχδη απηφ δηεγείηαη ηε ζχλαμε ησλ θαπηαλαίσλ αληαξηψλ ζηελ Αξάρνβα Λαθσλίαο, πνπ καδί κε ην Μνλνδέληξη, ηνλ Άγην Πέηξν, ηνλ Κνζκά θαη ηνλ Άγην Βαζίιεην ππήξμαλ πξνπχξγηα ηνπ αληάξηηθνπ ζηνλ Πάξλσλα, πεδία κεγάισλ καρψλ, αιιά θαη ζηφρνη αληηπνίλσλ απφ ηνλ θαηαθηεηή: Θδνία ηδξ Ανάπμααξ Νηάνιμξ ηαζ Κμκηαθχκδξ ηζ μ Λεαεκηάημξ ανπβυξ ηζ άθθμζ πμθθμί θεαέκηεξ, ζοιαμφθζμ εηάκακε ζηδ ιέζδ ζηδ πθαηεία
ηαζ θέβακε βζα ηδ ζηθααζά ηαζ ηδκ εθεοεενία. Πνέπεζ κα βίκεζ ακηάνηζημ, λεζδηςιυξ ιεβάθμξ. Σμοξ Γενιακμφξ κα δζχλμοιε ημοξ βενιακμπνμδυηεξ. Λεαέηδ ηαζ Λεαεκηάηδ, Νηάνιμ ηαζ Κμκηαθχκδ, Σμ ιάεαηε, ιςνέ παζδζά, δ θεοηενζά γοβχκεζ. 9. "ΣΗ ΚΑΣΑΝΙΣΑ" Αδέζπνην. Σν ρσξηφ Κνζκάο ηεο Κπλνπξίαο ήηαλ έλα απφ ηα πξνπχξγηα ηεο αληίζηαζεο ζηνλ Πάξλσλα, αιιά θαη ζηελ Πεινπφλλεζν. Σνλ Ηαλνπάξην ηνπ 1944 επέδξακε ζην ρσξηφ ηζρπξή γεξκαληθή δχλακε θαη ην θαηέθαςε. Σν παξαθάησ αληάξηηθν ηξαγνχδη είλαη αθηεξσκέλν ζην ζπκβάλ απηφ, δίλνληαο παξεγνξηά θη ειπίδα ζηνλ πιεζπζκφ. Σδξ Καζηακίηζαξ μζ λακεζέξ, η' Ασ Βαζίθδ μζ νμφζεξ ηζ ημο ηαδιέκμο ημο Κμζιά μζ βασηακμθνοδμφζεξ ηα νμφπα ζαξ ηζ ακπήνακε ηζ ακ ηάρακ ηα πνμζηζά ζαξ, δ ακηανηεξ ιαξ κακ' ηαθά ηαζ πάθζ είκαζ δζηά ζαξ. Σα ζπίηζα ζαξ ηζ ακ ηάρακε, κα ιδ θμνέζηε ιαφνα. Κζ ακ ηα πςνζά ζαξ βίκακε ηαζκμφνβζα Άβζα-Λαφνα. βζα πάνηε δίπθα ηα αμοκά κα ανείηε ημοξ ακηάνηεξ κα ημοξ ιμζνάζεηε ρςιί λακεζέξ ηαζ ιαονμιάηεξ.. Μζά άθθδ παναθθαβή: Σδξ Καζηακίηζαξ μζ λακεζέξ η' Ασ Βαζζθεζμφ μζ νμφζεξ ηζ μζ ιαονμιάηεξ ημο Κμζιά μζ βασηακμθνοδμφζεξ ηα ζπίηζα ζαξ ηζ ακ ηάρακε ηζ ακ πήνακ ηα πνμζηζά ζαξ δ ακηανημζφκδ κακ' ηαθά ηαζ πάθζ εακ' δζηά ζαξ. Σα νμφπα ζαξ ιδ αάρεηε ηαζ ιδ θμνέζηε ιαφνα ηζ ακ ηα πςνζά ζαξ βίκακε ηαζκμφνβζα Άβζα Λαφνα. Γζα πάνηε δίπθα ηα αμοκά κα ανείηε ημοξ ακηάνηεξ κα ημοξ ιμζνάζεηε ρςιί λακεζέξ ηαζ ιαονμιάηεξ. Σα αυθζα κα ιμζνάζεηε κα ηάρμοκ ημοξ θαζίζηεξ ηαζ ημοξ πνμδυηεξ ημο Μμνζά ηαζ ημοξ αθθαλμπίζηεξ Λεαέκηδ Λεαεκηάηδ ηαζ ζο νε Κμκηαθχκδ ημ ιάεαηε ιςνέ παζδζά δ θεοηενζά γοβχκεζ. 10. Σν ηξαγνπδη απηφ είλαη αθηεξσκέλν ζην αλδξαγάζεκα ηεο εμνιφζξεπζεο ηνπ ηηαιηθνχ απνζπάζκαηνο ζηνλ Κνζκά. φβκεθα ιαφνα ηδξ ζηθααζάξ ημκ μονακυ ζηεπάγμοκ Κζ υιςξ ηα ζήιακηνα πζηνά αανμφκ ηζ ακαζηεκάγμοκ, Σμ ηαναμφθζ ηδξ Μπεηνζάξ οικάεζ ζημ Μαγανάηζ: -Φεζημφηζδξ ηίκδξ ένπεηαζ απάκ απ ημ Γενάηζ Αζηνάθηεζ λάθκμο ηαζ ανμκηάεζ, ηα ζφβκεθ ακειίγμοκ, Ραβίγμοκ ηαζ ημ νάβζζια απηίδεξ ήθζμο ζηίγμοκ, Ακαηνζπζ γμοκ ηα αμοκά, απμιακμφκε: -Κμζιίηεξ, ηνέληε, ημκ Κμζιά θαζίζηεξ ημκ παημφκε! Μεζ ζημ Νενάηζ ζημ ηαονυ αμήεεζα, Χηίγμοκ ηαιπμφνζα θεοηενζάξ ηςκ Κμζιζηχκ ηα ζηήεζα, Κζ υπςξ πζιμφκ μζ Ηηαθμί ζακ λαθκζαζιέκα άηζα,
Χηοπάκ απάκμο ημοξ ηαζ ζπακ ηαζ βίκμκηαζ ημιιάηζα Κζ εηεί πμο πέθηακ μζ μπηνμί ηζ κ δυλα ηναβμοδχκηαξ, ηεθάκςκε ημοξ ήνςεξ ηδ κίηδ ημοξ οικχκηαξ: -Αημφζηε (ηνάγεζ μ Κμζιάξ) δ θεοηενζά ηζ εέθεζ, πίκεηε απ η αεάκαημ ηδξ ιάπδξ ημηηζκέθζ 11."Τ' ΑΪ-ΒΑΣΙΛΗ" Έλα άιιν αληάξηηθν (κε παξαιιαγέο) δηεγείηαη ηα αληίπνηλα ησλ θαηαθηεηψλ ζηνλ Ατ Βαζίιε Κπλνπξίαο, έλα ρσξηφ (ην γλσζηφ "θφθθηλν" ρσξηφ...) πνπ ππήξμε άληξν ηεο αληίζηαζεο ζηνλ Πάξσλα θη έβγαιε πνιινχο αληάξηεο ηνπ ΔΛΑ. ' υθμ ημκ ηυζιμ λαζηενζά ζ' υθμ ημκ ηυζιμ ήθζμξ. ζημο Ασ Βαζίθδ ημ πςνζυ, είκαζ θςηζέξ ηαζ ηαίκε. Ακέαδηακ μζ Γενιακμί κα πζάζμοκ ημοξ ακηάνηεξ,(*) ακηάνηεξ δεκ εονήηακε, αάγμοκ θςηζά ζηα ζπίηζα πζάζακ ημκ ακηζπνυεδνμ ηαζ ημ ιζηνυ Γζακκάηδ Όθμ ημοξ επηοπμφζακε ηαζ υθμ ημοξ νςημφζακ: ηζ ηάκαηε ημοξ Γενιακμφξ πμο 'νεακε ζηα πςνζά ζαξ; Ακηάνηεξ ημοξ επήνακε ζημ Μαθεαυ ημοξ πάκε. Κζ εηεί ημοξ ημοθεηίζακε ζηδξ Μπαιπαημφξ ημ νέια. * Μζά άθθδ παναθθαβή ιζθά βζα Ηηαθμφξ: εηάρακε ηνεζξ βεζημκζέξ ηαζ ημο βζαηνμφ ηα ζπίηζα. πμο ζφπκαγε δ ακηανηζά ηαζ ημ επζηεθείμ πζάζακ ημκ ακηζπνυεδνμ ημκ Πάκμ ημκ ηναηήβδ πζάζακ ιίαξ πήναξ ημ παζδί ηαζ ημ ιζηνυ Βαζίθδ η Ακάπθζ ημοξ εδζάηακε ηαζ ηεζ ημοξ ενςηήζακ βζα πεξ ιαξ ακηζπνυεδνε ηαζ ζο Πάκμ ηναηήβδ ηζ ηάκαηε ημοξ Ηηαθμφξ πμο ήνεακ ζημ πςνζυ ζαξ; Ακηάνηεξ ημοξ επζάζακε ζημ Μαθεαυ ημοξ Πάκε Γεκ ημοξ δζηάζακ λάιδκμ δεκ ημοξ δζηάζακ πνυκμ πάνα ημοξ ημοθεηίζακε ζηδξ Μπαιπαημφξ ημ νέια. ΣΑ ΣΡΑΓΟΤΓΙΑ ΓΙΑ ΣΟΝ ΚΑΠΔΣΑΝ ΠΔΡΓΙΚΑ Μηα ζξπιηθή, αγέξσρε θαη πιεζσξηθή κνξθή ηνπ αληηζηαζηαθνχ αγψλα, ηνπ ΔΛΑ θαη ηνπ εκθπιίνπ πνιέκνπ, ήηαλ απηή ηνπ Μήηζνπ Γαλλαθνχξα, ε Πέξδηθα, απφ ην ρσξηφ Βάγθνπ ηεο Αξθαδίαο.Ζ Πέξδηθαο ππήξμε θαπεηάληνο ηνπ ΔΛΑ θαη έδξαζε ζηελ Πεινπφλλεζν, ζηελ Αξθαδία θαη ζην Μαίλαιν, δίλνληαο πνιιέο ληθεθφξεο κάρεο. Τπήξμε ζχλδεζκνο ηνπ Γξακκαηέα Πεξηνρήο Πεινπνλλήζνπ ηνπ ΔΛΑ Νίθνπ Μπεινγηάλλε θαη ζπλεξγάζζεθε θαη ζπλαλαζηξάθεθε κε θνξπθαία ζηειέρε ηνπ ηνπ αληηζηαζηαθνχ αγψλα. ηνλ εκθχιην είρε κεγάιε δξάζε, επέδεημε εγεηηθέο ηθαλφηεηεο θαη ε θήκε ηνπ εμαπιψζεθε. Μεηά ηελ απνηπρεκέλε ππφ ηελ αξρεγία ηνπ πνιηνξθία ηεο Γεκεηζάλαο, άξρηζε ε θαζνδηθή ηνπ πνξεία θαη ζηνλ ΔΛΑ. Με ηελ επηθξάηεζε ησλ θπβεξλεηηθψλ, ν Πέξδηθαο είρε άδνμν θαη ηξαγηθφ ηέινο. ηηο 16-8-1949, έπεζε κεηά απφ πξνδνζία ζε ελέδξα ησλ θπβεξλεηηθψλ ζην Ραπνχλη ηνπ Μαηλάινπ, πιεγψζεθε θαη απηνθηφλεζε. Σελ επφκελε ην πηψκα ηνπ κεηαθέξζεθε ζηελ Σξίπνιε θαη εθηέζεθε ζε δεκφζηα ζέα ζηελ πιαηεία ηνπ Άξεσο. Γηα εθείλε ηελ απνηξφπαηα ζθελή, ραξαθηεξηζηηθή είλαη ε πξνζσπηθή καξηπξία ηνπ ηακάηε Μαθξή, εθπαηδεπηηθνχ απφ ηε Μπγδαιηα Γνξηπλίαο, πνπ κηθξφ παηδί ηφηε, βξέζεθε ζηελ πιαηεία: "Πεξηκέλακε ην λεθξφ Πέξδηθα. Κφζκνο πνιχο είρε παξαηαρζεί ζηνπο δξφκνπο θαη είρε πιεκκπξίζεη ηελ πιαηεία ηνπ Άξεσο. Σνλ θέξαλε θαη ηνλ ζηήζαλε ζηελ πξψηε γσλία ηεο πιαηείαο (λνηηδπηηθή), κπξνζηά απφ ηνλ θηλεκαηνγξάθν Έζπεξν, δεκέλν ζε κηα πφξηα. Δγψ πνπ ην ήμεξα γίγαληα, φηαλ ηνλ είδα ζθηάρηξν δελ ηνλ γλψξηζα. Θέιεηο γηαηί έηρε αιιάμεη, ζέιεηο γηαηί δελ ήζεια λα ην πηηζέςσ, ςηζχξηζα: "Ση ιέηε ξε; Γελ είλαη ν Πέξδηθαο απηφο!..." Κάπνηνο απφ ην
πιήζνο έζθπςε θαη κνπ είπε ρακειφθσλα: "Μελ ην μαλαπεηο απηφ κηθξέ κνπ...". ίγνπξα ήζειε λα κε πξνθπιάμεη...". Ο θαπεηάλ Πέξδηθαο, γηα ηνπο αγψλεο ηνπ θαη ηε ιεβεληηά ηνπ πέξαζε ζηε δεκνηηθή πνίεζε, κε ηελ νπνία ν ιαφο χκλεζε ηελ παιιεθαξηά ηνπ θαη ζξήλεζε ην ζάλαηφ ηνπ. Σα παξαθάησ 5 αληάξηηθα-δεκνηηθά ηξαγνχδηα αλαθέξνληαη ζηε ζξπιηθή απηή κνξθή θαη απνηεινχλ δηαζθεπέο γλσζηψλ δεκνηηθψλ ηξαγνπδηψλ ηνπ αγψλα ηνπ 21. 12. Έλα παζίγλσζην ρνξεπηηθφ ηξαγνχδη πνπ αθνχγεηαη ζηα κνξατηηθα παλεγχξηα δηαζθεπάζηεθε θαη ην ξεθξέλ ηνπ αλαθέξεηαη ζην φλνκα ηνπ Πέξδηθα θαη ηνπ Κνληνιψλε, άιινπ γλσζηνχ αληάξηε πνπ έδξαζε ζηελ Πεινπφλλεζν. Γείνακ ηα εθαηυηθανα ηζ αημφιπδζακ ημ πζυκζ, Πένδζηα ηαζ Κμκηαθχκδ. Πμζυξ έθαημξ ηναηάεζ κενυ ηαζ πμζα ημνθή ημ πζυκζ, Πένδζηα ηαζ Κμκηαθχκδ. Σμ Μαίκαθμ ηναηάεζ δνμζζά ηαζ μζ ημνθέξ ημο πζυκζ, Πένδζηα ηαζ Κμκηαθχκζ. 13. Το παρακάηο ηραγούδι αναθέρεηαι ζηη δράζη ηοσ Πέρδικα με ηον ΕΛΑΣ: Έκα πμοθάηζ απ' ημκ Κμζιά νχηαβε ημοξ δζααάηεξ: "Πυζμ ιαηνζά καζ δ Γθυβμαα απυ ηα Κακεθθάηζα, πμο ζφπκαγε δ ακηανημονζά ηζ μφθμζ μζ ηαπεηακαίμζ, πμο ζφπκαγε ηζ μ Πένδζηαξ ιε μφθμ ημο ημ αζηένζ. Με παθζηάνζα δζαθεπηά ηαθά ηαζ ροπςιέκα ηοκήβαβε ημοξ Γενιακμφξ ηαζ ηδ θαζζζηανία, βζαηί ιαξ παίνκακ ημ ρςιί ηαζ ηδκ Δθεοεενία". Καη κηα παξαιιαγή: Έκα πμοθάηζ απ' ημκ Μζζηνά νχηαβε ημοξ δζααάηεξ: "Πυζμ ιαηνζά καζ δ Ανάπμαα απυ ημκ Άβζμ Πέηνμ, πμο ζφπκαγε δ ακηανημονζά ηζ μφθμζ μζ ηαπεηακαίμζ, πμο ζφπκαγε ηζ μ Πένδζηαξ ιε μφθμ ημο ημ αζηένζ. Με παθζηάνζα δζαθεπηά ιε ημ ζπαεί ζημ πένζ ηοκήβαβε ημοξ Γενιακμφξ απυ ηδκ επανπία, βζαηί ιαξ παίνκακ ημ ρςιί ηαζ ηδκ Δθεοεενία". 14. Σν επφκελν ηξαγνχδη αλαθέξεηαη ζην ζάλαην ηνπ Πέξδηθα Σνία πμοθάηζα ηάεμκηαζ ζημο Ραπμοκζμφ ηα ιένδ. Σμ 'κα ηδνάεζ ημ Χεθιυ ηαζ η' άθθμ ημ Σεηνάγζ, ημ ηνίημ ημ αανζυιμζνμ ιμζνμθμβάεζ ηαζ θέεζ: - Ο Πένδζηαξ ηζ βίκδηε ημφημ ημ ηαθμηαίνζ; Μδ δζάαδηε ημ Μαθεαυ, ζηδκ Κάπεθδ ιδκ πήβε; -Γε δζάαδηε ημ Μαθεαυ, ζηδκ Κάπεθδ δεκ πήβε, ιμκ' απζζηζά ημο βίκδηε ζη' αθχκζ ζηα Λοηυπζα. 15. Και ασηό ηο ηραγούδι θρηνεί ηο θάναηο ηοσ Πέρδικα: - Σζ έπμοκ ημο Βάβημο ηα αμοκα ηαζ ζηέημοκ αμονηςιέκα; Μήκα αμνζαξ ηα αάνεζε ιήκα ηαηυ παθάγζ;
-Μδδέ αμνζάξ ηα αάνεζε ιδδέ ηαηυ παθάγζ. Πέναζακ η' απμζπάζιαηα ιε ημοξ πςνμθοθάημοξ, ημκ Πένδζηα βονεφμοκε, ημκ πνχημ ηαπεηάκζμ -Πένδζηα νίλε η' άνιαηα ηζ άζε ηα ημνθμαμφκζα κα πάιε ζηδ ααζίθζζζα, βζα κα ζμο δχζεζ πάνδ. -Γεκ παναηάς η' άνιαηα, ηα υνδ δεκ ανκζέιαζ, δεκ πάς ζηδ ααζίθζζζα ηζ δ πάνδ πάνζζιά ηδξ. Καθφηενα κα ζημηςεχ πανά κα πνμζηοκήζς. 16. Κι ένα ηελεσηαίο ηραγούδι για ηο θάναηο ηοσ Πέρδικα μνημονεύει ηα λημέρια ηοσ ζηο Μαίναλο, ηον Πάρνωνα και ηον Ταϋγεηο, καθώς και ηο ηελεσηαίο λημέρι ηοσ...: Έκα πμοθάηζ λέαβαζκε απυ ηδκ Οζηναηίκα, παίνκεζ ηα υνδ ζημφγμκηαξ ηαζ ηα αμοκά νςηχηαξ. -Δζείξ αμοκά, ρδθά αμοκά ιε ηα δαζζά ηθανζά ζαξ ιδκ είδαηε ημκ Πένδζηα, ημκ πνχημ ηαπεηάκζμ; -ημ Λζιπμαίζζ ηνχεζ ρςιί, ζημ Μαθεαυ ημκεφεζ Κζ απάκμο ζημκ Σατβεημ ζηήκεζ πμνυ, πμνεφεζ. ημ Χνοζμαίηζζ δζάαδηε ηαζ ζηα Λοηυπζα πάεζ η' αθχκζ, ζηδ ζκέζμαα, ηείηεηαζ ημ ημνιί ημο. 17. Καηά ην παηδηά ζεθσζήηε... Σαφβεημξ Πάνκςκ αμοκά ηζιδιέκα Ακδνίηζα, Μμκμδέκδνζ πμο αάθηδηακ ι' αίια ιαξ δίκμοκε εάννμξ ιαξ θένκμοκ ηναοβέξ ειπνυξ επακαζηάηεξ βζα κίηεξ θαιπνέξ. 18. ηηο 26.11.1943 ζην Μνλνδέλδξη, 26 ρηιηφκεηξα απφ ηελ πάξηε πξνο ηελ Σξίπνιε, εθηειέζηεθαλ 118 παηξηψηεο ΔΑΜίηεο, ηα εθιεθηφηεξα κέιε ηεο παξηηάηηθεο θνηλσλίαο. Αλάκεζά ηνπο ν γηαηξφο Καξβνχλεο ν νπνίνο αξλήζεθε ηε ράξε πνπ ηνπ δίλαλε νη Γεξκαλνί - είρε ζπνπδάζεη ζηε Γεξκαλία - απαηηψληαο γηα λα δερηεί, λα κε γίλεη θακηά εθηέιεζε... Ασηυξ ζημκ Ήθζμ πέηαλε, ι' μθυπνοζεξ θηενμφβεξ απάκς απ' ημκ Σαΰβεημ ηζ απάκς απυ ηδ Μάκδ ηζ απυ αναδφξ εημφνκζαζε ζημ δυθζμ Μμκμδέκδνζ εηεί πμο πέζακ εηαηυκ δέηα μηηχ θεαέκηεξ αάβζα ζμφνκεζ ζηδ ιφηδ ημο ηζ αζηένζα ζηα θηενά ημο θςκέξ ηαζ παζνεηίζιαηα ζμφνκεζ ζη' αηνυκοπά ημο αάγμοκ ιάκεξ ηα ηθάιαηα ηαζ ζείζηεζ μ ηάημο ηυζιμξ - πάθηε ιάκεξ ηα ηθάιαηα - πάθηε ηα ιμζνμθυβζα ηζ πέθημοκ η' άκεζα ηςκ δεκηνχκ ζηίγμοκε ηα θζεάνζα ηζ απάκς ζημκ Σαΰβεημ εζκ' ηζ 'άθθα παθζηάνζα 19. Σν ηξαγνχδη απηφ είλαη αθηεξσκέλν ζην ζάλαην ησλ δπν αδειθψλ Νηθήηα θαη Θαλάζε νπκπιή, πνπ ν έλαο θξεκάζηεθε θαη ν άιινο ηνπθεθίζηεθε απφ ηνπο Γεξκαλνχο, θαηά ηελ πεξίνδν ηεο θαηνρήο, ζηελ Σξίπνιε. Έπεηε βζα ρδθά αμοκά ηαζ ζείξ ρδθέξ ναπμφθεξ ηαζ ζο ηαδιέκδ Σνίπμθδ ηαζ Σνζπμθζηζζςημπμφθεξ ηαζ Σνζπμθζηζζςημπμφθεξ.
Οφκκμζ, πνμδυηεξ, άκακδνμζ, ζημ ιαηεθεζυ ιαξ πάκε ηαζ ιε ηαθχδζα ηαζ ζημζκζά ζηα δέκηνα ιαξ ηνειάκε ζηα δέκηνα ιαξ ηνειάκε. ' αθήκς βεζα Δθθάδα ιαξ ηαζ ζο βθοηζά ιδηένα ηαζ ζο βθοηζά ιδηένα. ζμο ζηέθκμοιε παζνεηζζιμφξ ιε θεοηενζάξ αένα ιε θεοηενζάξ αβένα. Αφνζμ θεφβμοι απυ δς ηαζ απ' αοηήκ ηδκ πθάζδ ηαζ απ' αοηήκ ηδκ πθάζδ ηθάρε ηα δου ζμο ηα παζδζά Νζηήηα ηαζ Θακάζδ Νζηήηα ηαζ Θακάζδ. Έπεηε βζα αδένθζα ιαξ Γζχνβδ ηαζ Εαπανία Γζχνβδ ηαζ Εαπανία αθήκμοιε ημκ ηυζιμ αοηυ βζα ηδκ εθεοεενία βζα ηδκ εθεοεενία. Μεζ' ηδκ πθαηεία Tαλζανπχκ ηνέιαζακ ημ Θακάζδ ζημ νέια ημο Αζ Νζηυθα ιε πμθοαυθα ζηυηςζακ ημ δφζηοπμ Νζηήηα. μφιπθαζκα ηον' Ακαζηαζία ιδκ ηθαίξ ηαζ ιδ θοπάζαζ ηίιζςκ ακενχπςκ μφιπθαζκα ηζ δνχςκ ιάκκα εα 'ζαζ 20. Ο Γηψξγεο Σξεκπέιαο παιηθάξη 30 ρξφλσλ απφ ηελ ηεκλίηζα, ήηαλ απφ ηνπο πξψηνπο εζληθνχο αγσληζηέο ζηελ πεξηθέξεηά ηνπ. Σνλ θξέκαζαλ νη Γεξκαλνί ζηε Μεγαιφπνιε ζην πεχθν ηεο πιαηείαο ην θζηλφπσξν ηνπ 1943. Σνπο ηνλ παξέδσζε ν κνίξαξρνο Καξαβίηεο. Πμζμξ εζκ' άλζμξ ηαζ βνήβμνμξ κα πάεζ ζηδ ηεικίηζα πζηνυ ιακηάημ βζα κα πεζ ζηδ ιάκα ημο Σνειπέθα ημ Γζχνβδ πζάζακ Γενιακμί ι' αοηυκ ημκ Κανααίηδ ημκ πάκ' ζηδ Μεβαθυπμθδ ζηδ ιέζδ ζηδκ πθαηεία ηαζ ηεζ ημκ εηνειάζακε απ' ημ ιεβάθμ πεφημ πζηνή ημο νίλακε εδθζά ιαφνδ θανιαηςιέκδ δ Γδξ ακαηανάπηδηε ηαζ ηα πμοθζά θμοθάλακ ηζ μ πεφημξ ηνζγμαυθαβε ηζ δ πθάζδ αβημιαπάεζ εδθζά ημο νίλακ ζημ θαζιυ ια δ εδθζά κεηυπεζ ηαζ λακαδεοηενχκμοκε ηαζ πάθζ ιεηαπέθηεζ ηζ έααθε μ Γζχνβδξ ιζα θςκή ζ' έκα πμοθί πμο εδζάαδ -Πμοθί ιμο ηαλζδζάνζημ πμοθί ηαλζδειέκμ κα παξ ηα παζνεηίζιαηα ζηδ δυθζα ιμο ηδ ιάκα παζνέηα ηζ υθμ ημ Δ.Α.Μ. ηαζ ηδκ ακηανημζφκδ γήης ηαζ γήης δ θεοηενζά ηαζ δ δζηαζμζφκδ ηνίηδ εδθζά ημο νίλακε ηαζ πζα θςκή δε αβάκεζ Σ' 'ήηακε ημφημ π μ παεεξ ηαδιέκε ιμο Σνειπέθα ζε ηθαίεζ υθμ ημ Δ.Α.Μ. ηαζ δ βθοηζά παηνίδα ζε ηθαίεζ ηζ δ πζηνμιάκα ζμο ηδ κφπηα ηδκ διένα. ηάεε κζμξ ηάεε ημπέθα ιδκ λεπκάηε ημκ Σνειπέθα. 21. Σν ηξαγνχδη απηφ ηξαγνπδήζεθε απφ ηνπο αληάξηεο ηνπ Σαυγέηνπ θαη ηνπ Πάξλσλα ζηα ρσξηά ηεο Μάλεο θαη ηεο Μεζζελίαο. Ζ θεοηενζά είκαζ ζπμθεζυ ηαζ πμζμξ εα ηδ ζπμοδάζεζ ηαθαιαηζακή νμφζα ηαζ λακεή πήβα ηαζ βς ηαζ ζπμφδαζα ηαζ αβήηα έκαξ ακηάνηδξ
ηαθαιαηζακή νμφζα ηαζ λακεή υηζ ηζ ακ είπα ηάδςζα βμκζμφξ βκςζημφξ ηαζ θίθμοξ ηαθαιαηζακή νμφζα ηαζ λακεή ηαζ πήνα ημ ημοθέηζ ιμο ηαζ ζηα αμοκά ιαξ αβήηα ηαθαιαηζακή νμφζα ηαζ λακεή βζα κα ζημηχζς Γενιακμφξ ηαζ Έθθδκεξ θαζίζηεξ ηαθαιαηζακή νμφζα ηαζ λακεή. 22. Ο Γηψξγεο Κεξθηκέδνο, ινραγφο ηνπ 9νπ ιφρνπ ηνπ 11νπ ζπληάγκαηνο Σξηπφιεσο. θνηψζεθε ζηε κάρε ησλ Γαξγαιηάλσλ ζηηο 23 επηέκβξε 1944. Σν ηξαγνχδη έγηλε απφ ηνπο αληάξηεο ηνπ ιφρνπ ηνπ. Γεκ ηθαίηε υθμζ ανε παζδζά, υθμζ ζαξ ι' έκα δάηνο ημ θμπαβυ πμο πάζαιε, ημ Γζχνβδ Κενηζιέγμ πμο 'πεζε ζηδ δελαιεκή ιέζα ζημοξ Γανβαθζάκμοξ πεκεμθμνεί μ θυπμξ ημο ηζ υθμ ημ ζφκηαβιά ημο ηαζ ηθαίεζ δ Μεβαθυπμθδ, πςνζά ηδξ Ανηαδίαξ. 23. Σν πνιχ φκνξθν απηφ ηξαγνχδηη ηξαγνπδήζεθε απφ ηνπο αληάξηεο ηνπ Σαυγέηνπ ζηα ρξφληα ηεο θαηνρήο. Ακηάνηδξ ζακ εα πα ιε η' άθθα ηα παζδζά ζθίλε νε Μανζχ ιμο ηδκ ηανδζά ιμκάπδ εα εενίγεζξ ηα πςνάθζα ηαπζά ζακ εα βειίζμοκε πνοζάθζα άζκηε Μανζχ ιμο έπε βεζα εα ζμο θένς θεοηενζά άζκηε Μανζχ ιμο θοβενή ιδκ ηθαζξ ηαηυ δε εα ζε ανεζ δεκ ηθαίς μνέ Μήηνμ ι' ημφηδ ηδ θμνά ακηάνηδξ ζα εα παξ ηυπς πανά βενμί κα νμαμθάηε ζηα θαβηάδζα ζημοξ ανάπμοξ, ζηα αμοκά ζακ ηα γανηάδζα άζκηε μνέ Μήηνμ ι έπε βεζα ηαζ κα ιαξ θένεζξ θεοηενζά. εκ. Σα ηξαγνχδηα 12-16 έρνπλ ιεθζεί απφ ην βηβιίν ηνπ Γξεγφξε Κξηκπά, "Πέξδηθαο", Αζήλα 1987. Σα 17-23, κε ηα ζρφιηά ηνπο, απφ ην βηβιίν ηνπ Η. Αζεκαθφπνπινπ, "Αλαδεηψληαο ηηο Ρίδεο καο" (Αζήλα 2001),. Κείκελα: Θάλνο Νηθνιάνπ Copyright 2006