ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΑΜΙΛΛΑΣ στην αρχαία Ελλάδα Λύσεις των δραστηριοτήτων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Περιεχόμενα 1. Παίζοντας με την μπάλα!... 2 2. Στην παλαίστρα... 3 5. 12 Άθλοι για τον Ηρακλή... 4 1
1 Παίζοντας με την μπάλα! Εικ.1 : Νέος ασκείται στο παιχνίδι της σφαίρας προσέχοντας να μην ακουμπήσει με τα χέρια του την μπάλα. Δίπλα του στέκεται ένας μικρός δούλος, ανάγλυφη επιτύμβια στήλη, 350 περ. π.χ. Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο (αίθουσα 23, αριθμός 873). Επιτύμβια στήλη: στήλη πάνω από τον τάφο του νεκρού όπου αναγράφονταν τα στοιχεία του. Κάποιες φορές ήταν διακοσμημένη με παραστάσεις που σχετίζονταν με τη ζωή του. 1. Ο αθλητής κρατάει με το δεξί του χέρι τον αριστερό του καρπό, ίσως γιατί δεν πρέπει να αγγίξει την μπάλα με τα χέρια ή για να έχει καλύτερη ισορροπία. 2. Το αγώνισμα θυμίζει σημερινά αθλήματα με μπάλα (π.χ. το ποδόσφαιρο). 3. β. 4. γ. 2
2 Στην παλαίστρα 1 2 3 4 Εικ. 2: Δύο νέοι αθλητές παλεύουν σπρώχνοντας ο ένας τον άλλο με το κεφάλι του. Αριστερά ένας άλτης είναι έτοιμος να πραγματοποιήσει το άλμα του και δεξιά ένας ακοντιστής ετοιμάζεται να πετάξει το ακόντιό του. Ανάγλυφη παράσταση βάσης επιτύμβιου αγάλματος από τον Κεραμεικό, γύρω στο 510 π.χ., Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο (αίθουσα 13, αριθμός 3476). 4 1* 1. α) α. ακοντισμός... γ. άλμα... 2, 3 δ. πάλη... * Σύμφωνα με μία άλλη άποψη, ο αθλητής αυτός εξασκείται στο αγώνισμα του δρόμου. 1. β) Ναι, υπάρχουν. 2. Η μορφή με τον αριθμό 2 προσπαθεί να απωθήσει τον αντίπαλό της. Εικ. 3: Έξι νέοι αθλητές παίζουν την «επίσκυρο», ομαδικό παιχνίδι με μπάλα. Σύμφωνα με μία άλλη άποψη, κάποιοι από τους αθλητές εξασκούνται στο αγώνισμα του δρόμου. Ανάγλυφη παράσταση βάσης επιτύμβιου αγάλματος από τον Κεραμεικό, γύρω στο 510 π.χ., Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο (αίθουσα 13, αριθμός 3476). 3
5 12 άθλοι για τον Ηρακλή! Εικ.10 1 ος Άθλος: Λέων της Νεμέας 10 Εικ.10: Ο Ηρακλής παλεύει με το λιοντάρι της Νεμέας (ελεύθερη απόδοση), ερυθρόμορφος αμφορέας, 520 π.χ., Λονδίνο, British Museum. Εικ.8 2 ος Άθλος: Λερναία Ύδρα Εικ.4 3 ος Άθλος: Το ελάφι της Κερύνειας Εικ.7 4 ος Άθλος: Ερυμάνθιος Κάπρος Εικ.6 5 ος Άθλος: Οι στάβλοι του Αυγεία Εικ.12 6 ος Άθλος: Οι Στυμφαλίδες Όρνιθες 8 4 7 6 12 Εικ. 8: Ο Ηρακλής έτοιμος να εξοντώσει τη Λερναία Ύδρα (ελεύθερη απόδοση), δεύτερη μετόπη του οπισθόδομου του ναού του Δία, Ολυμπία, Αρχαιολογικό Μουσείο. Εικ. 4: Ο Ηρακλής παλεύει με το ελάφι της Κερύνειας (ελεύθερη απόδοση), πέμπτη μετόπη του οπισθόδομου του ναού του Δία, Εικ. 7: Ο Ηρακλής μεταφέρει τον Ερυμάνθιο Κάπρο στο βασιλιά Ευρυσθέα που κρύβεται μέσα σε ένα πιθάρι (ελεύθερη απόδοση), πρώτη μετόπη του πρόναου του ναού του Δία, Ολυμπία, Αρχαιολογικό Μουσείο. Εικ. 6: Η Αθηνά δείχνει στον Ηρακλή το σημείο που πρέπει να σκάψει ώστε να ενωθούν τα νερά του Πηνειού και του Αλφειού και να ξεπλύνουν το στάβλο (ελεύθερη απόδοση), έκτη μετόπη του Εικ. 12: Ο Ηρακλής δίνει στην Αθηνά κάποιες από τις σκοτωμένες Στυμφαλίδες Όρνιθες (ελεύθερη απόδοση), τρίτη μετόπη του οπισθόδομου του ναού του Δία, 4
Εικ.11 7 ος Άθλος: Ο ταύρος της Κρήτης Εικ.1 8 ος Άθλος: Τα άλογα του Διομήδη Εικ.3 9 ος Άθλος: Η ζώνη της Ιππολύτης Εικ9 10 ος Άθλος: Τα βόδια του Γηρυόνη Εικ.2 11 ος Άθλος: Τα χρυσά μήλα των Εσπερίδων Εικ.5 12 ος Άθλος: Ο Κέρβερος 11 1 3 9 2 5 Εικ. 11: Ο Ηρακλής έτοιμος να συγκρουστεί με τον ταύρο της Κρήτης (ελεύθερη απόδοση), τέταρτη μετόπη του οπισθόδομου του ναού του Δία, Εικ. 1: Ο Ηρακλής έχει καταφέρει να πιάσει ένα από τα επικίνδυνα άλογα του Διομήδη (ελεύθερη απόδοση), δεύτερη μετόπη του Εικ. 3: Ο Ηρακλής ετοιμάζεται να σκοτώσει την αμαζόνα Ιππολύτη που έχει πέσει στο έδαφος (ελεύθερη απόδοση), έκτη μετόπη του οπισθόδομου του ναού του Δία, Εικ. 9: Ο Ηρακλής έτοιμος να χτυπήσει με το ρόπαλό του τον τρισώματο Γηρυόνη (ελεύθερη απόδοση), τρίτη μετόπη του Εικ. 2: Ο Άτλαντας φέρνει τα μήλα των Εσπερίδων στον Ηρακλή που όσο τον περίμενε στήριζε στους ώμους του τον Ουρανό. Η Αθηνά τον βοηθάει για να μπορέσει να πάρει τα μήλα (ελεύθερη απόδοση), τέταρτη μετόπη του Εικ. 5: Ο Ηρακλής τραβάει με ένα σκοινί τον Κέρβερο δηλώνοντας την επιτυχή έκβαση του άθλου του (ελεύθερη απόδοση), πέμπτη μετόπη του πρόναου του ναού του Δία, 5
Αθήνα, 2015 Γενικός συντονισμός έργου Μαρία Λαγογιάννη, Δρ Αρχαιολογίας Σουζάνα Χούλια - Καπελώνη, αρχαιολόγος Γενική επιμέλεια Τόνια Κουτσουράκη, αρχαιολόγος Αλεξάνδρα Σέλελη, αρχαιολόγος-μουσειολόγος Γραφιστική επιμέλεια Σπήλιος Πίστας, γραφίστας Παιδαγωγική επιμέλεια/σχεδιασμός φύλλων εργασίας Μαρία Τσαλκιτζή, εκπαιδευτικός ΠΕ 70 (δραστηριότητες 1-4) Ελένη Φραγκάκη, αρχαιολόγος - σύμβουλος διαχείρισης πολιτιστικής κληρονομιάς (δραστηριότητα 5) Διορθώσεις κειμένων Βιολέττα Ζεύκη, αρχαιολόγος-μεταφράστρια Δημιουργική/καλλιτεχνική επιμέλεια Σοφία Δεληγιάννη, γραφίστρια Εικονογράφηση Μανόλης Τσαμπουράκης, ζωγράφος Copyright 2015 Υ.ΠΟ.ΠΑΙ.Θ. ISBN 978-960-386-210-9 Το έντυπο «Λύσεις των προτεινόμενων δραστηριοτήτων της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης» της θεματικής ενότητας «Το πνεύμα της άμιλλας στην αρχαία Ελλάδα» δημιουργήθηκε και ψηφιοποιήθηκε το 2015 για την Πράξη με κωδικό MIS 339815 «Επικαιροποίηση και ψηφιοποίηση πολιτιστικού εκπαιδευτικού υλικού για την ενίσχυση της εκπαιδευτικής διαδικασίας», που υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.