Θεωρίεσ προςωπικότητασ και λήψη επαγγελματικήσ απόφαςησ Επιμϋλεια: Τπεύθυνη ΚΕΤΠ ΠΕΡΙΣΕΡΙΟΤ Μπιλανϊκη Ελευθερύα 1
Η προςωπικότητα υνδυαςμόσ χαρακτηριςτικών : Δυναμικό ςύςτημα ςε εξϋλιξη ταθερόσ χαρακτόρασ 2
Ανθρϊπινη προςωπικότητα Ανθρώπινοσ εγκϋφαλοσ Επιδρϊςεισ του περιβϊλλοντοσ Αξύεσ, δεξιότητεσ, ικανότητεσ, ςτϊςεισ, αντιλόψεισ, ςυμπεριφορϋσ Φαρακτόρασ / ιδιοςυγκραςύ α Ενδιαφϋροντα Επιθυμύεσ Ανϊγκεσ Κύνητρα ςυναιςθόματα Οι ςημαντικού ϊλλοι 3
Θεωρίεσ προςωπικότητασ Χυχαναλυτικό θεωρύα (η ςυμπεριφορϊ αποτϋλεςμα πϊλησ ανϊμεςα ςτα κύνητρα, τισ ορμϋσ και τισ ανϊγκεσ) Θεωρύεσ για τα χαρακτηριςτικϊ τησ προςωπικότητασ (Allport, Εysenck, Catell)- επαγγελματικϊ ενδιαφϋροντα Θεωρύα προςωπικών καταςκευών (G. Kelly) Υαινομενολογικϋσ- ανθρωπιςτικϋσ (Rogers) Θεωρύεσ μϊθηςησ: υμπεριφοριςτικϋσ θεωρύεσ (Watson,Skinner,) Κοινωνικογνωςτικϋσ θεωρύεσ (Bandura)., εποικοδομιςτικϋσ), θεωρύα επεξεργαςύασ πληροφοριών 4
Oμαδοποίηςη ςυμβουλευτικϊν θεωριϊν (Frey, D. 1972) Λογικϋσ- ενορατικϋσ θεωρύεσ : υνδιαλλεκτικό ανϊλυςη Berne Λογικοθυμικό Εllis Aτομικό ψυχολογύα Adler Ενορατικϋσ λογικϋσ ςυναιςθηματικϋσ θεωρύεσ Ενορατικϋσςυναιςθηματικϋσ θεωρύεσ Προςωποκεντρικό Rogers Τπαρξιακό: Frankl, May, Maslow Κλαςικό ψυχανϊλυςη:freud Χυχολογύα Εγώ (Erickson, Fromm) Θεωρύα πραγματικότητασ Glasser), χαρακτηριςτικών (Williamson), κοινωνικόσ μϊθηςησ υμπεριφοριςτικό Δραςτικϋσ Λογικϋσ ςυναιςθηματικϋσ Μορφολογικό Perls 5
6 Θεωρίεσ επαγγελματικήσ ανάπτυξησ
Θεωρίεσ επαγγελματικήσ ανάπτυξησ: μη ψυχολογικζσ Α. θεωρύα τησ τύχησ (Μiller and Form, 1951, Caplow, 1954) Β. οικονομικϋσ θεωρύεσ (Thomas, 1965, Clark, 1931, Parnes, 1954, Rottenberg, 1956) Κοινωνικό- πολιτιςτικό περιβϊλλον (Lipsett, 1962) 7
Ψυχολογικζσ θεωρίεσ επαγγελματικήσ ανάπτυξησ [1] Α. θεωρύα των χαρακτηριςτικών και παραγόντων (Parsons, 1909) Κατανόηςη εαυτού Γνώςη επαγγελμϊτων Λογικό απόφαςη 8
Ψυχολογικζσ θεωρίεσ επαγγελματικήσ ανάπτυξησ [2] Ψυχοδυναμικϋσ θεωρύεσ Bordin, 1963 (ευχαρύςτηςη ταύτιςη), Roe, 1969, Σύποι γονεώκόσ ςυμπεριφορϊσ Ομϊδεσ επαγγελμϊτων 9
Ψυχολογικζσ θεωρίεσ επαγγελματικήσ ανάπτυξησ [3] Εξελικτικϋσ θεωρύεσ Ginzberg, 1951, 1972, Περύοδοσ φανταςύασ Περύοδοσ δοκιμόσ Ρεαλιςτικό περύοδοσ 10
Ψυχολογικζσ θεωρίεσ επαγγελματικήσ ανάπτυξησ [4] Εξελικτικϋσ θεωρύεσ Super: (αυτοαντύληψη), ςτϊδια ανϊπτυξησ, Σiedeman ανϊπτυξη, αποκρυςτϊλλωςη, εςτύαςη, προγραμματιςμόσ, ςταθεροπούηςη, εξϋλιξη, ςυντόρηςη,παρακμό 11
Ψυχολογικζσ θεωρίεσ επαγγελματικήσ ανάπτυξησ [5] Θεωρύεσ μϊθηςησ: Θεωρύα Ο Ηαra, 1963 (ανϊγκη- ετοιμότητα- ερεθύςματα- ςυμβολιςμόσ) Θεωρύα Μiller (πρόβλεψη- ερμηνεύα- ϋλεγχοσ ςυμπεριφορϊσ) Θεωρύα Krumboltz: (διευκολυντικού/ περιοριςτικού παρϊγοντεσ, τεχνικϋσ : ενύςχυςη, πρότυπα, χρόςη εξομούωςησ) 12
Θεωρίεσ Λήψησ απόφαςησ 13
Ψυχολογικζσ θεωρίεσ λήψησ επαγγελματικήσ απόφαςησ Θεωρύα Blau (δυναμικό διαδικαςύα), Super και Bachrach, 1957 Θεωρύα Hilton, 1962 (γνωςτικό δυςαρμονύα) Θεωρύα Gelatt, 1962 (διερευνητικό και τερματικό επιλογό) 14
Θεωρία Ηarren, 1978 ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΗΣ Ορθολογιςτικόσ Διαιςθητικόσ Εξαρτημϋνοσ 15
Arroba, 1978, λήψη απόφαςησ Φωρύσ ςκϋψη υμβιβαςτικόσ Λογικόσ υναιςθηματικόσ διαιςθητικόσ 16
Θεωρία Super, ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΗΣ Προςδιοριςμόσ ετοιμότητασ Ανϊπτυξη δεξιοτότων 17
ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΗΣ, Holland, 1985 Θεωρύεσ αυτοαντύληψησ Συπολογικό θεωρύα Holland. 1985 ρεαλιςτικόσ, διανοητικόσ, κοινωνικόσ, ςυμβατικόσ, επιχειρηματικόσ, καλλιτεχνικόσ 18
Θεωρία Holland Tύποσ διανοητικόσ- ερευνητικόσ Σύποσ καλλιτεχνικόσ Σύποσ πρακτικόσ Σύποσ οργανωτικόσ- διεκπεραιωτικόσ Σύποσ κοινωνικόσ (εξωςτρεφόσ- αλληλϋγγυοσ) Σύποσ επιχειρηματικόσ 19
Μερικά Παραδείγματα επαγγελμάτων Πρακτικϊ επαγγϋλματα Μηχανολόγοσ, ηλεκτρολόγοσ, τεχνικόσ Ερευνητικϊ επαγγϋλματα Βιολόγοσ, φυςικόσ, χημικόσ Καλλιτεχνικϊ επαγγϋλματα Μουςικόσ, ζωγρϊφοσ, φωτογρϊφοσ Κοινωνικϊ επαγγϋλματα Γιατρόσ, δϊςκαλοσ, ψυχολόγοσ Επιχειρηματικϊ επαγγϋλματα Έμποροσ, ςτϋλεχοσ επιχεύρηςησ 20
Χαρακτηριςτικά εφηβείασ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ Σηελ εθεβεία ζπλαληάηαη θάησ από ηελ επίδξαζε ησλ νξκνλώλ ην ιεγόκελν απμεηηθό ηίλαγκα πνπ νθείιεηαη ζηελ ππεξιεηηνπξγία ησλ ελδνθξηλώλ αδέλσλ (σνζπιαθίλε θαη σρξίλε ζηα αγόξηα/ νηζηξνγόλα θαη πξνγεζηεξόλε ζηα θνξίηζηα ζηα νπνία νθείιεηαη ε εθζπεξκάησζε θαη ε εκκελνξπζία ζηα θνξίηζηα θαη ζηα αγόξηα αληίζηνηρα). ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ Αλάινγεο είλαη θαη νη ςπρνινγηθέο αιιαγέο ζε έληαζε θαη επκεηαβιεηόηεηα πνπ ζα πξνθαιέζνπλ ηελ απηναπνξξόθεζε ηνπ λένπ κπξνζηά ζηηο αιιαγέο. Με ην θόβν ηεο αξγνπνξίαο γηα ηελ εκθάληζε ησλ ζεκαδηώλ ηεο αιιαγήο ζπκπνξεύεηαη θαη ν θόβνο κπξνζηά ζηηο εμειίμεηο. Η εηθόλα ηνπ ζσκαηηθνύ εαπηνύ ζρεηίδεηαη κε ηνλ ηξόπν κε ηνλ νπνίν ηνλ βιέπνπλ νη άιινη θαη όια απηά καδί θαζνξίδνπλ ηελ απόθηεζε ηαπηόηεηαο μερσξηζηήο από ηνπο γνλείο (θαηνρύξσζε ηεο πξνζσπηθήο ηδηαηηεξόηεηαο). 21
ΕΙΔΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ την εφηβεύα παρατηρούμε τη διαμόρφωςη : τησ πρόωρησ ό δοτόσ ταυτότητασ (αςπϊζεται εύκολα τισ ιδϋεσ των ϊλλων ό υιοθετεύ αρνητικό ςτϊςη προσ τη ζωό) και εύναι επικύνδυνεσ οι ςυναναςτροφϋσ και οι παρϋεσ), τη ςύγχυςη ρόλων (ροπό προσ την κατϊθλιψη, την αυτοκτονύα, τα ναρκωτικϊ, η αδιαφορύα για όλουσ), και την υγιό, φυςιολογικό ανϊπτυξη όπου το ϊτομο ϋχει ϊποψη, διαθϋτει αυτοεκτύμηςη και ενδιαφϋρον για τουσ ϊλλουσ και ταυτόχρονα αυτονομύα. 22
23 Αναβλητικότητα ςτη λήψη απόφαςησ: ο κίνδυνοσ του λάθουσ
Αναβλητικότητα ςτη λήψη απόφαςησ: οι αποφάςεισ ςχετικά με τισ ςπουδζσ [1] Να ςυνεχύςω το ςχολεύο; Να ακολουθόςω το ΓΕΝΙΚΟ ό το ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΣΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ; Να επιλϋξω κατεύθυνςη Να επιλϋξω ςπουδϋσ Να επιλϋξω εργαςύα 24
Αναβλητικότητα ςτη λήψη απόφαςησ: οι αποφάςεισ ςχετικά με την επιλογή εργαςίασ [2] Η φύςη τησ εργαςύασ: ο ρόλοσ, οι αρμοδιότητεσ Οι ςυνθόκεσ: ωρϊριο, μεταθϋςεισ, προςπϊθεια, περιβϊλλον Ικανότητεσ- ενδιαφϋροντα Προετοιμαςύα: ςπουδϋσ, επιμόρφωςη, εμπειρύα Ανταμοιβό: μιςθόσ, αναγνώριςη, προοπτικϋσ (La collection Education des choix, EAP Paris, 1988) 25
Επαγγελματικόσ προςανατολιςμόσ Εαυτογνωςύα/ περιβαλλοντογνωςύα/ λόψη απόφαςησ: Ποια εύναι τα ενδιαφϋροντα μου; Ποιεσ εύναι οι ικανότητεσ μου; Πόςο αποτελεςματικό θεωρώ τον εαυτό μου Πωσ παύρνω αποφϊςεισ Ποια εύναι τα δυνατϊ μου ςημεύα Ποια εύναι τα εκπαιδευτικϊ μου ενδιαφϋροντα Ποιο εύναι το μαθηςιακό μου ςτυλ Σι περιμϋνω από την εργαςύα μου; Ποια εύναι τα επαγγελματικϊ μου ενδιαφϋροντα; 26 Ποιεσ επαγγελματικϋσ επιλογϋσ ϋχω;
Eνδεικτική Βιβλιογραφία Γκιάςτασ, Ι.,Δημητρόπουλοσ, Ε., Ρέππα, Ε. Τςέργασ, Ν. Σχολικόσ επαγγελματικόσ προςανατολιςμόσ Γ Γυμναςίου, ΟΕΔΒ, ςελ. 45 L. Pervin,O. P. John, 2001. Θεωρίεσ προςωπικότητασ, τυπωθήτω- Δαρδανόσ Δημητρόπουλοσ Ε. 1999. Συμβουλευτική προςανατολιςμόσ, εκδ. Γρηγόρη Amudsen, N. 1994. Βαςικέσ αρχέσ επαγγελματικήσ ςυμβουλευτικήσ, διαδικαςίεσ και τεχνικέσ. 27