Διαταραχή αυτιστικοφ φάσματος. Χειμερινό Εξϊμηνο Διδϊςκουςα: Καρατζιϊ Βαςιλικό, Νηπιαγωγόσ Ειδικόσ Αγωγόσ Π.Θ. Med. CY.

Transcript

1 Διαταραχή αυτιστικοφ φάσματος Χειμερινό Εξϊμηνο Διδϊςκουςα: Καρατζιϊ Βαςιλικό, Νηπιαγωγόσ Ειδικόσ Αγωγόσ Π.Θ. Med. CY.

2 Αρχικός Ορισμός του αυτισμοφ Ο αυτιςμόσ εύναι μια διϊχυτη αναπτυξιακό διαταραχό που διϋπει ϊτομα κϊθε ηλικύασ. Παλαιότερα γινόταν λόγοσ μόνο για τον νηπιακό αυτιςμό. Εκδηλώνεται με τρύα βαςικϊ ελλεύμματα: Ϋλλειμμα κοινωνικοπούηςησ Ϋλλειμμα επικοινωνύασ Ϋλλειμμα δημιουργικόσ φανταςύασ

3 Νζος Ορισμός του Αυτισμοφ σφμφωνα με το DSM-V. Τα νϋα διαγνωςτικϊ κριτόρια μιλούν πια για «Διαταραχό Αυτιςτικού Φϊςματοσ» ( Autistic Spectrum Disorder ), αντύ του οριςμού «Διϊχυτεσ Αναπτυξιακϋσ Διαταραχϋσ» ( Pervasive Developmental Disorders ) που χρηςιμοποιούςε το DSM-IV. Μύα τερϊςτια αλλαγό. Μύα διαφορετικό και ουςιαςτικό αποςαφόνιςη και μύα διευκόλυνςη επιτϋλουσ ςτη γλώςςα των ειδικών να μιλούν ξεκϊθαρα για την πϊθηςη με το όνομϊ τησ και όχι με αυτό τον «αόριςτο» για τουσ γονεύσ όρο των «Διϊχυτων Αναπτυξιακών».

4 Προσδιορισμός της ζννοιας του αυτισμοφ Υπϊρχει διαχωριςμόσ πια του αυτιςτικού φϊςματοσ ςε 3 κατηγορύεσ βαρύτητασ με βϊςη το επύπεδο λειτουργικότητασ. Στην ουςύα οι διαγνώςεισ «Αυτιςτικό Διαταραχό», «Σύνδρομο Asperger s» και «Διϊχυτη Αναπτυξιακό Διαταραχό μη ϊλλωσ προςδιοριζόμενη» μεταβιβϊζονται ςτην διϊγνωςη «Διαταραχό Αυτιςτικού Φϊςματοσ», απλϊ αυτό η διαταραχό χωρύζεται πια ανϊλογα με την βαρύτητα των ςυμπτωμϊτων ςτο Επύπεδο 3 - «Ανϊγκη ιδιαύτερησ ενιςχυμϋνησ υποςτόριξησ» (ςοβαρϋσ δυςκολύεσ ςτην κοινωνικοπούηςη και την ευελιξύα). Επύπεδο 2 «Ανϊγκη ενιςχυμϋνησ υποςτόριξησ» (αξιοςημεύωτεσ δυςκολύεσ). Επύπεδο 1 «Ανϊγκη υποςτόριξησ» (δυςκολύεσ ςτα παραπϊνω). Ϋτςι λοιπόν, τα ονόματα δύνουν ςτην ουςύα τη θϋςη τουσ ςτα επύπεδα, τοποθετούμενα όλα μϋςα ςτην «ομπρϋλα» του αυτιςμού και ελϋγχεται ςτην ουςύα η λειτουργικότητα αντύ για τα ονόματα.

5 Αίτια του αυτισμοφ Τα αύτια του αυτιςμού ςυνδϋονται με πολλούσ βιολογικούσ παρϊγοντεσ που ϋχουν βαριϊ γενετικό ςυνδρομό η οπούα προκαλεύ νευρολογικϊ προβλόματα ςτον εγκϋφαλο. Πρόκειται ακόμη για γονιδιακϋσ μεταβολικϋσ διαταραχϋσ που εύναι παρούςεσ ςε οριςμϋνεσ περιπτώςεισ αυτιςμού.

6 Χαρακτηριστικά του αυτισμοφ Αρχικϊ ο Kanner (1943) αναφϋρθηκε ςε τρύα βαςικϊ χαρακτηριςτικϊ τησ αυτιςτικόσ ςυμπεριφορϊσ: α) μοναχικότητα, β) διαταραχϋσ γλώςςασ-ομιλύασ, γ) επαναληπτικό και ςτερεοτυπικό λειτουργικότητα (που περιλαμβϊνει ϋλλειμμα λειτουργικόσ φανταςύασ). Τα κριτόρια του DSM-IV περιεύχαν 12 διαγνωςτικϊ κριτόρια χωριςμϋνα ςε 3 ομϊδεσ (ϋλλειμμα κοινωνικοπούηςησ, επικοινωνύασ και δημιουργικόσ φανταςύασ), ενώ τα νϋα δεδομϋνα μιλούν για 7 κριτόρια, χωριςμϋνα ςε 2 ομϊδεσ.

7 Βασικά χαρακτηριστικά του αυτισμοφ DSM- V (2013) (Ι) «Επύμονα ελλεύμματα ςτην κοινωνικό επικοινωνύα και την κοινωνικό αλληλεπύδραςη ςε πληθώρα πλαιςύων» τοποθετώντασ τισ δυςκολύεσ ςε όρουσ όπωσ «κοινωνικόςυναιςθηματικό αμοιβαιότητα», «ςυμπεριφορϋσ μη λεκτικόσ επικοινωνύασ ςτην προςπϊθεια για κοινωνικό αλληλεπύδραςη», «προςπϊθεια για ανϊπτυξη, διατόρηςη και κατανόηςη των ςχϋςεων» (ΙΙ) «Περιοριςμϋνεσ, επαναλαμβανόμενεσ ςυμπεριφορϋσ, ενδιαφϋροντα ό δραςτηριότητεσ» τοποθετώντασ τισ δυςκολύεσ ςε όρουσ όπωσ «ςτερεότυπη ό επαναλαμβανόμενη κύνηςη, χρόςη αντικειμϋνων ό ομιλύασ», «επιμονό ςτη ντροπαλότητα», «ανϋλικτη τόρηςη ρουτινών», «τελετουργικϋσ ςυνόθειεσ», «αναςτϊτωςη ςτισ αλλαγϋσ και τισ μεταβϊςεισ», «ακαμψύα ςκϋψησ», «περιοριςμϋνα και απόλυτα δομημϋνα εντονότατα ενδιαφϋροντα», «δυςκολύεσ ςτην αιςθητηριακό επεξεργαςύα», «υπϋρ ό υπό-διϋγερςησ από αιςθητηριακϊ ειςερχόμενα», «αςυνόθιςτο ενδιαφϋρον ςε αιςθητηριακϋσ διαςτϊςεισ του περιβϊλλοντοσ».

8 Συνωδά Χαρακτηριστικά αυτισμοφ Σοβαρό κοινωνικό απομόνωςη Ϊτυπη γλώςςα Εμμονό για την διατόρηςη τησ ομοιότητασ Επαναληπτικό και ςτερεοτυπικό ςυμπεριφορϊ Ϋλλειψη φανταςύασ, δημιουργικότητασ και χιούμορ Σοβαρϊ ξεςπϊςματα ςυμπεριφορϊσ Σπϊνιεσ μεμονωμϋνεσ ικανότητεσ Νοητικό υςτϋρηςη Συςχετιζόμενα χαρακτηριςτικϊ (επιθετικότητα, υπερκινητικότητα, αυτοκαταςτροφικό ςυμπεριφορϊ, ςοβαρϊ ξεςπϊςματα οργόσ, ϋλλειμμα προςοχόσ, υπερευαιςθηςύα ςτο φωτιςμό, τουσ όχουσ, το ςωματικό ϊγγιγμα, επύμονη και παρϊξενη επιλογό φαγητού, φοβύεσ, υπερβολικϋσ κραυγϋσ ό καμιϊ ςυναιςθηματικό αντύδραςη ςε ερεθύςματα του περιβϊλλοντοσ. ςτην αλληλεπύδραςη, ςτην κατανόηςη των κανόνων που διϋπουν ςτισ ανθρώπινεσ ςχϋςεισ και την πραγματολογύα. Από την ϊλλη, γύνεται ευκρινόσ η μη ευελιξύα ςτη ςκϋψη και οι ρουτύνεσ, η επαναληπτικότητα, οι αυτοερεθιςμού, ο φόβοσ ςτισ αλλαγϋσ και για πρώτη φορϊ οι ςοβαρϋσ αιςθητηριακϋσ ιδιαιτερότητασ (τομϋασ που χρόνια αναφερόταν μεν, αλλϊ δεν εύχε ςυμπεριληφθεύ ςτα διαγνωςτικϊ κριτόρια ςτο παρελθόν).

9 Συνωδά χαρακτηριστικά του αυτισμοφ Σοβαρό κοινωνικό απομόνωςη Τα παιδιϊ με αυτιςμό αδυνατούν να ςυναλλϊςςονται κοινωνικϊ για αυτό απορρύπτουν κϊθε φυςικό και ψυχολογικό επαφό με ϊλλουσ παραμϋνοντασ μόνα και απόμακρα. Δύνουν την αύςθηςη ότι εύναι παιδιϊ με παντελό «κώφωςη» ενώ λειτουργικϊ το αιςθητόριο ακοόσ τουσ βρύςκεται ςε κανονικϊ επύπεδα. Έλλειψη κοινωνικόσ και ςυναιςθηματικόσ αμοιβαιότητασ η οπούα εκδηλώνεται με την απουςύα ςυγχρονιςμϋνησ βλεμματικόσ επαφόσ, απουςύα ενδιαφϋροντοσ για το πρόςωπο των ϊλλων, αδυναμύα κατανόηςησ των εκφρϊςεων προςώπου και των ςυναιςθημϊτων των ϊλλων, περιοριςμϋνο ενδιαφϋρον για φυςικό επαφό με τουσ γονεύσ, φτωχό μύμηςη, κατανόηςη και χρόςη εκφραςτικών χειρονομιών. Χαρακτηριςτικό τουσ εύναι η μοναχικότητα που εκδηλώνεται με την απουςύα κινότρων ό για την μειωμϋνη επιθυμύα για κοινωνικό επαφό. Ακόμη και τα παιδιϊ υψηλόσ λειτουργικότητασ, που φαύνεται να κατανοούν τι εύναι φιλύα και τα οπούα αναφϋρουν ότι ϋχουν τουλϊχιςτο ϋνα φύλο δηλώνουν ότι βιώνουν μεγϊλη μοναξιϊ.

10 Συνωδά χαρακτηριστικά του αυτισμοφ Άτυπη γλώςςα Σχεδόν το 50% των παιδιών με αυτιςμό δηλαδό με δεύκτη νοημοςύνησ 5 ο ό κϊτω του 50) δεν παρατηρεύται μια ουςιαςτικό χρόςη τησ γλώςςασ. Η γλώςςα τουσ ςτην περύοδο τησ ανϊπτυξησ εύναι περιοριςμϋνη και διαςτρεβλωμϋνη ςτη χρόςη τησ. Το παιδύ με αυτιςμό ςπϊνια ςυνομιλεύ κατανοητϊ με τουσ ϊλλουσ. Η απουςύα λόγου εύναι ςυχνό ςτο αυτιςμό. Παρατηρούνται αντιςτροφϋσ ςτην χρόςη αντωνυμιών (π.χ. εςύ αντύ εγώ κτλ.), αςυναύςθητη επανϊληψη απλών όχων ό φθόγγων ό φρϊςεων ςε χρόνο και τόπο που δεν ςυνϊδει με τα δρώμενα, δηλαδό μιμούνται ϊκαιρα όχουσ (ηχολαλύα). Π.χ. εύναι χαρακτηριςτικό η περιγραφό που κϊνει δαςκϊλα για μια μαθότρια με αυτιςμό: μιλϊει λϋει τα δικϊ τησ, π.χ. Να και η μαμϊ, να και η κυρύα, ϊςτο κ.α. ο λόγοσ εύναι ϊχρωμοσ, μονότονοσ, ϊκαμπτοσ, επαναληπτικόσ ενώ ςπϊνια επιςημαύνονται ςτοιχεύα ανταπόκριςησ ό χιούμορ. Τα παιδιϊ με αυτιςμό αδυνατούν να επικοινωνούν όχι με το λόγο αλλϊ και με τη γλώςςα του ςώματοσ (μορφαςμού προςώπου, κινόςεισ χεριών, δεύχνοντασ κϊτι κ.τ.λ.).περύπου το 20% των περιπτώςεων (με ανώτερο δεύκτη νοημοςύνησ) μπορεύ να παρουςιϊςει βελτύωςη ςτη γλώςςα και την κοινωνικό τουσ ςυμπεριφορϊ.

11 Συνωδά χαρακτηριστικά του αυτισμοφ Επικοινωνύα.Η ανϊπτυξη του λόγου και τησ επικοινωνύασ επηρεϊζει τα παιδιϊ αυτϊ καθώσ υπϊρχει περιοριςμϋνη γλωςςικό ανϊπτυξη και δυςκολύεσ ςτην κατανόηςη τησ ομιλύασ και των χειρονομιών που χρηςιμοποιούνται ςτην επικοινωνύα. Χρηςιμοποιούν μορφϋσ λεκτικόσ και παραλεκτικόσ επικοινωνύασ με πρόθεςη να ελϋγξουν την ςυμπεριφορϊ των ϊλλων, για να ικανοποιόςουν προςωπικϋσ τουσ ανϊγκεσ και μϊλλον να αποςπϊςουν την προςοχό των ϊλλων ςε θϋματα ό αντικεύμενα του δικού τουσ ενδιαφϋροντοσ παρϊ να πετύχουν κοινωνικό αλληλεπύδραςη. Φανταςύα.Ϋλλειψη ευελιξύασ και φανταςύασ, που επηρεϊζει την ανϊπτυξη τησ δημιουργικότητασ και του ςυμβολικού παιχνιδιού ϋχοντασ ςυνϋπειεσ ςτην κοινωνικό τουσ προςαρμογό.

12 Συνωδά χαρακτηριστικά του αυτισμοφ Επαναλαμβανόμενεσ ςυμπεριφορϋσ και αςυνόθιςτεσ αντιδρϊςεισ ςε αιςθητηριακϊ ερεθύςματα. Οι αιςθητηριακϋσ εμπειρύεσ αυτών των ατόμων χαρακτηρύζονται από υπερβολικό η πολύ μικρό ευαιςθηςύα ςε αιςθητηριακϊ ερεθύςματα, φτωχό ικανότητα πρόςληψησ και υπερ- επιλογό ερεθιςμϊτων. Παρ όλου που οι ςύνοδεσ αιςθητηριακϋσ ικανότητεσ δεν αποτελούν διακριτικό χαρακτηριςτικό του αυτιςμού, επηρεϊζουν την κοινωνικό επικοινωνύα και δημιουργούν δυςκολύεσ ςτην μϊθηςη. «Νηςύδεσ» δεξιοτότων που αναφϋρονται ςτισ εξαιρετικϊ υψηλϋσ επιδόςεισ ςε μια ό περιςςότερεσ περιοχϋσ, όπωσ μουςικό, τϋχνη, υπολογιςμού με βϊςη ημερομηνύεσ, μαθηματικού υπολογιςμού, ςυναρμολόγηςη ςύνθετων μηχανικών καταςκευών, ϋργα που βαςύζονται ςτον προςανατολιςμό ςτο χώρο.

13 Αυτισμός και θεωρία του νου Τα παιδιϊ με αυτιςμό παρουςιϊζουν αναπτυξιακό ανεπϊρκεια ςύμφωνα με την θεωρύα του νου. Αποτυγχϊνουν δηλαδό να κατανοούν το νοητικό και ςυναιςθηματικό κόςμο των ϊλλων πρϊγμα που επηρεϊζει καθοριςτικϊ την προςαρμοςτικό τουσ ςυμπεριφορϊ.

14 Διάγνωση Η αυτιςτικό ςυμπεριφορϊ εκδηλώνεται τυπικϊ ςτην νηπιακό ηλικύα δηλαδό ςτουσ πρώτουσ 30 μόνεσ τησ ηλικύασ του παιδιού. Κϊποιοι επύςησ υποςτηρύζουν ότι με την ςυμπλόρωςη των τριών χρόνων τησ ηλικύασ του παιδιού εύναι ϋκδηλη μια τϋτοια ςυμπεριφορϊ. Η αςφαλόσ διϊγνωςη του αυτιςμού γύνεται ςυνόθωσ ςτην ηλικύα των 2,5-3 ετών από την διαγνωςτικό ομϊδα.

15 Σφνδρομο Asperger Το ϊτομο με αυτό το ςύνδρομο παρουςιϊζει ςοβαρό πρόβλημα κοινωνικόσ αλληλεπύδραςησ και ϋχει μια ςυμπεριφορϊ ϊκαμπτη και επαναληπτικό. Η γλώςςα του δεν παρουςιϊζει καθυςτϋρηςη ςτην ανϊπτυξό τησ και δεν εύναι ςημαντικϊ αλλοιωμϋνη ό παρϊξενη. Εύναι επομϋνωσ ικανό να επικοινωνεύ αποτελεςματικϊ με το περιβϊλλον του. Αναπτύςςει κανονικϊ τισ δεξιότητεσ αυτοεξυπηρϋτηςησ και κοινωνικόσ του προςαρμογόσ.

16 Παρεμβάσεις Πολυπαραγοντικό παρϋμβαςη (Εργοθεραπευτικό, Λογοθεραπευτικό και Ψυχοπαιδαγωγικό παρϋμβαςη), αναδύονται μϋθοδοι πραγματολογικόσ, δομημϋνησ και αιςθητηριακόσ παρϋμβαςησ και αποςαφηνύζονται πολλϊ δεδομϋνα ςχετικϊ με τουσ μηχανιςμούσ ςκϋψησ και λειτουργύασ του παιδιού με Διαταραχό Αυτιςτικού Φϊςματοσ. Σχεδιϊζεται ϋνα εξατομικευμϋνο πρόγραμμα με δυνατότητα αναπροςαρμογόσ και ςτην βϊςη των αναγκών του παιδιού αυτού. Η εφαρμογό του ςτηρύζεται ςτη χρόςη μεθόδων τροποπούηςησ τησ ςυμπεριφορϊσ και εκπαύδευςησ ςτην ομιλύα και την επικοινωνύα. Σπϊνια χορηγούνται ψυχοφϊρμακα.

17 Παρεμβάσεις Α)Εξειδικευμϋνο αναλυτικό πρόγραμμα διαφοροποιημϋνη διδαςκαλύα. Οι Jordan andpowell διατυπώνουν την θϋςη ότι «ϋνα αναλυτικό πρόγραμμα για όλουσ» θα όταν κατϊλληλο όταν όλοι μπορούν να επωφεληθούν από αυτό το αναλυτικό πρόγραμμα και προτεύνουν ωσ καταλληλότερη την εφαρμογό κοινών αρχών και αξιών,για την εκπαύδευςη όλων των παιδιών παρϊ τη αποδοχό κοινών και ανελαςτικών αναλυτικών προγραμμϊτων. Ωςτόςο η εκπαύδευςη διατηρεύ ϋνα προςωποκεντρικό χαρακτόρα και ςυγκλύνει με την φιλοςοφύα και την πρακτικό τησ ϋνταξησ.

18 Παρεμβάσεις Β)Εξατομικευμϋνη αξιολόγηςη και διδαςκαλύα -ϊμεςη διδαςκαλύα.η εξατομικευμϋνη αξιολόγηςη και διδαςκαλύα, όπωσ αποτυπώνονται ςτο εξατομικευμϋνο αναλυτικό πρόγραμμα αποτελεύ θεμελιώδη και αναγκαύα πρακτικό τησ ειδικόσ αγωγόσ. Πρόκειται για διαδικαςύα ςύνθεςη και απαιτητικό για τουσ εκπαιδευτικούσ λόγω των ενδοατομικών και διατομικών διαφορών. Το πρώτο βόμα για την ανϊπτυξη ενόσ εξατομικευμϋνου αναλυτικού προγρϊμματοσ εύναι η ςυςτηματική παρατήρηςη του μαθητό ςτο ςχολικό περιβϊλλον που για να επιτευχθεύ προώποθϋτει ουςιαςτικό κατανόηςη των χαρακτηριςτικών του. Το επόμενο βόμα ϋγκειται ςτην αναλυτική αξιολόγηςη από τουσ εκπαιδευτικούσ ό οπούα εύναι ςκόπιμο να μην εςτιϊζεται μόνο ςτην καταγραφό δυςκολιών /ελλειμμϊτων αλλϊ και των αναδυομϋνων δεξιοτότων των παιδιών. Οι αναδυόμενεσ δεξιότητεσ αναφϋρονται ςε εκεύνεσ τισ δεξιότητεσ που ο μαθητόσ μπορεύ να εκτελϋςει με την βοόθεια/προτροπό από τον εκπαιδευτικό και προςδιορύζουν τουσ διδακτικούσ ςτόχουσ, ςύμφωνα με τουσ οπούουσ ο μαθητόσ χρειϊζεται την βοόθεια από τον εκπαιδευτικό, αφού κϊθε επιτυχύα οδηγεύ ςτην αυτονομύα του. Για την πλόρη και αντικειμενικό αξιολόγηςη απαιτούνται προςαρμογϋσ του χώρου και του εκπαιδευτικού υλικού, ώςτε να αναδειχθούν οι ικανότητεσ και οι πραγματικϋσ δυςκολύεσ του μαθητό.

19 Παρεμβάσεις Γ) Δόμηςη εκπαιδευτικών δραςτηριοτότων.η οργϊνωςη των εκπαιδευτικών δραςτηριοτότων ό των βημϊτων μιασ δραςτηριότητασ με την χρόςη προγραμμϊτων αποτελεύ μιασ εμπλουτιςμϋνη εφαρμογό τησ παραδοςιακόσ μεθόδου τησ ανϊλυςησ ϋργου για την εκπαύδευςη παιδιών με ειδικϋσ ανϊγκεσ. Δ)Συςτηματικό διδαςκαλύα -αξιολόγηςη.η ςυςτηματικό διδαςκαλύα ωσ κύρια διδακτικό μεθοδολογύα τησ εφαρμοςμϋνησ ανϊλυςησ ςυμπεριφορϊσ περιλαμβϊνει μια ςταθερό και δομημϋνη ακολουθύα βημϊτων : Απόςπαςη τησ προςοχόσ απ ό το μαθητό Παρουςύαςη οδηγιών και ερεθιςμϊτων από τον εκπαιδευτικό Απϊντηςη/αντύδραςη από τον μαθητό Επακόλουθα με την μορφό τησ ενύςχυςησ ό διόρθωςησ Επιπρόςθετα,τα χαρακτηριςτικϊ τησ ςυςτηματικόσ διδαςκαλύασ εύναι: Η λεπτομερόσ ςτοχοθεςύα Ο ςχεδιαςμόσ των διδακτικών ςυνθηκών και του διδακτικού χρόνου με βϊςη τα ιδιαύτερα χαρακτηριςτικϊ και τισ ανϊγκεσ του κϊθε μαθητό. Συνεχόσ καταγραφό τησ επύδοςησ του μαθητό Προςαρμογό τησ διδαςκαλύασ με βϊςη τα δεδομϋνα καταγραφόσ Ϋλεγχοσ τησ γενύκευςησ και τησ διατόρηςησ δεξιοτότων Ενεργητικό ςυμμετοχό του μαθητό ςτην διδαςκαλύα

20 Παρεμβάσεις Ε) Διδαςκαλύα κατϊ περύςταςη Τα εμφανό μειονεκτόματα τησ ςυςτηματικόσ διδαςκαλύασ ωσ προσ την μϊθηςη, όπωσ η εξϊρτηςη από τα ερεθύςματα, η ϋλλειψη αυθορμητιςμού και πρωτοβουλύασ,οι μηχανικϋσ αντιδρϊςεισ και η αδυναμύα γενύκευςησ ςε ϊλλα ερεθύςματα, πρόςωπα και καταςτϊςεισ οδόγηςαν ςτην ανϊπτυξη μιασ ϊλλησ ςυμπεριφοριςτικόσ προςϋγγιςησ τησ διδαςκαλύασ κατϊ περύςταςη, κατϊ την οπούα αξιοποιούνται οι πρωτοβουλύεσ του παιδιού για επικοινωνύα και αλληλεπύδραςη μϋςα ςτο φυςικό περιβϊλλον, διευκολύνοντασ την γενύκευςη δεξιοτότων. Ωσ χώροσ διδαςκαλύασ ορύζεται το φυςικό περιβϊλλον του παιδιού και η διδακτικό ςυνθόκη επικεντρώνεται ςε ερεθύςματα και φυςικϋσ ςυνϋπειεσ που ςυνδϋονται με τα ενδιαφϋροντα του παιδιού.

21 Παρεμβάσεις (συνέχεια) Γι αυτό μια ςυνόθησ πρακτικό ςτη ςυγκεκριμϋνη μορφό διδαςκαλύασ εύναι η προςεκτικϊ ςχεδιαςμϋνη αναδιαμόρφωςη του περιβϊλλοντοσ ώςτε οι δραςτηριότητεσ και τα υλικϊ για τα οπούα το παιδύ ενδιαφϋρεται να τοποθετούνται ςε ςημεύα που το παιδύ βλϋπει αλλϊ δεν μπορεύ να φτϊςει. Ο ενόλικασ αντύ να ξεκινϊ την επικοινωνύα με το παιδύ τηρεύ ςτϊςη αναμονόσ για κϊθε πρωτοβουλύα και επιθυμύα του για κοινωνικό επαφό. Ο παιδοκεντρικόσ χαρακτόρασ τησ διδαςκαλύασ κατϊ περύςταςη φαύνεται πωσ ενιςχύει την γενύκευςη δεξιοτότων ςυζότηςησ, την ανϊπτυξη δεξιοτότων παιχνιδιού με ςυνομηλύκουσ, την ανϊγνωςη λϋξεων και την χρόςη κοινωνικϊ κατϊλληλων φρϊςεων.

22 Παρεμβάσεις Ζ) Παρεμβϊςεισ με την μεςολϊβηςη ςυνομιλόκων Εκτόσ από αυςτηρϊ δομημϋνεσ παρεμβϊςεισ, οι οπούεσ ακολουθούν ϋνα πρωτόκολλο κατϊ την εφαρμογό τουσ, μια αναδυόμενη μορφό παρϋμβαςησ εύναι τα δύκτυα ςυνομηλύκων που περιλαμβϊνουν την ευαιςθητοπούηςη των ενηλύκων για τισ αναπηρύεσ, τισ ςυζητόςεισ για τουσ ςτόχουσ τησ παρϋμβαςησ και για τα εμπόδια ςτον χειριςμό των δύςκολων ςυμπεριφορών καθώσ και την οργϊνωςη κοινών δραςτηριοτότων με την ςυμμετοχό των παιδιών. Οι ςυνομόλικοι ακολουθούν πρόγραμμα ςυςτηματικόσ εκπαύδευςησ και αναλαμβϊνουν ςυγκεκριμϋνουσ ρόλουσ και καθόκοντα ςτη επαφό τουσ με τα παιδιϊ, όπωσ να λειτουργούν ωσ πρότυπο για τισ κατϊλληλεσ ςυμπεριφορϋσ και να παρϋχουν βοόθεια,προτροπϋσ και ενιςχύςεισ για τισ επιθυμητϋσ ςυμπεριφορϋσ.για να εύναι επιτυχημϋνεσ οι παρεμβϊςεισ απαιτούν επιπλϋον διδακτικό χρόνο,ϊμεςη διδαςκαλύα και ςυνεχόσ εξϊςκηςη των ςυνομόλικων. Ο κύκλοσ των φύλων, οι ιδιαύτεροι φύλοι, τα φιλαρϊκια εύναι παρϊδειγμα τϋτοιων παρεμβϊςεων, οι οπούεσ ϋχει βρεθεύ ότι αναπτύςςουν τισ κοινωνικϋσ δεξιότητεσ των παιδιών.

23 Παρεμβάσεις Η) Εντατικό και πρώιμη παρϋμβαςη Η Η ςημαςύα τησ εντατικόσ και πρώιμησ παρϋμβαςησ για την εκμϊθηςη κοινωνικών και επικοινωνιακών δεξιοτότων καθώσ και για την μεύωςη των προβλημϊτων ςυμπεριφορϊσ εύναι πλϋον ερευνητικϊ τεκμηριωμϋνη. Τα οφϋλη των παρεμβϊςεων εύναι η βελτύωςη του δεύκτη νοημοςύνησ, του γλωςςικού επιπϋδου και τησ εκπαιδευτικόσ υποςτόριξησ. Θ) Γνωςτικϋσ ςτρατηγικϋσ Η εξϋλιξη των διδακτικών προςεγγύςεων για την καλλιϋργεια των κοινωνικών δεξιοτότων ϋχει οδηγόςει ςτην εφαρμογό μεθόδων που βαςύζονται ςτην κοινωνική αφήγηση και ϋχουν ςτόχο την ενύςχυςη τησ κοινωνικόσ κατανόηςησ. Οι κοινωνικϋσ ιςτορύεσ εύναι μια γνωςτικό ςτρατηγικό για την τροποπούηςη των κοινωνικϊ ακατϊλληλων ςυμπεριφορών και την απόκτηςη δεξιοτότων. Εμπεριϋχουν ακριβεύσ και ςημαντικϋσ πληροφορύεσ για ςυγκεκριμϋνεσ κοινωνικϋσ καταςτϊςεισ ό ϋννοιεσ που δημιουργούν αναςτϊτωςη και ςύγχυςη. Σημαντικού παρϊγοντεσ για την επιτυχύα των κοινωνικών ιςτοριών εύναι η εξατομύκευςη και η τόρηςη ςυγκεκριμϋνων κριτηρύων κατϊ την ςυγγραφό τουσ. Ϋχουν χρηςιμότητα για την εκμϊθηςη των κοινωνικών δεξιοτότων, επικοινωνύασ για την αντιμετώπιςη νϋων καταςτϊςεων και μεταβϊςεων και την μεύωςη δύςκολων ςυμπεριφορών.

24 Παρεμβάσεις Μια ϊλλη γνωςτικό ςτρατηγικό με επαρκό εμπειρικό ςτόριξη για το θετικό ρόλο εύναι η αυτοδιαχεύριςη. Η εκπαύδευςη ςτην αυτοδιαχεύριςη ακολουθεύ μια μεθοδολογύα η οπούα περιγρϊφεται λεπτομερώσ ςτο εξατομικευμϋνο αναλυτικό πρόγραμμα και περιλαμβϊνει την αυτοαξιολόγηςη, την αυτοκαταγραφό,την διδαςκαλύα από τον εαυτό και την αυτοενύςχυςη. Ϋτςι διευκολύνεται η απεξϊρτηςη από την ςτόριξη και την εποπτεύα των ϊλλων και προςδιορύζεται ωσ καύρια δεξιότητα που προωθεύ την ανϊπτυξη ϊλλων λειτουργικών δεξιοτότων και ςυμπεριφορών. Ενεργό ςυμμετοχό των γονϋων Η ςυμμετοχό τουσ εύναι θετικό επύδραςη ςτην ανϊπτυξη κοινωνικών δεξιοτότων. Εκπαιδεύονται οι γονεύσ ςτην αξιολόγηςη δύςκολων ςυμπεριφορών, με ςκοπό την λειτουργικό ανϊλυςη τησ ςυμπεριφορϊσ,την χρόςη κοινωνικών ιςτοριών,και την εφαρμογό διδακτικών μεθόδων όπωσ εύναι η ςυςτηματικό διδαςκαλύα, η διδαςκαλύα κατϊ περύςταςη, η διδαςκαλύα καύριων δεξιοτότων και η χρόςη προγραμμϊτων για δραςτηριότητεσ. Ϋχουν ξεχωριςτό ρόλο αφού μπορούν να διευκολύνουν την γενύκευςη δεξιοτότων και ςυμπεριφορών και αυτό γιατύ μπορούν να αξιοποιόςουν πολλϋσ ευκαιρύεσ που προςφϋρονται για εξϊςκηςη δεξιοτότων ςε διαφορετικϊ πλαύςια και πρόςωπα.

25 Οργάνωση του χώρου Τα παιδιϊ με αυτιςμό πρϋπει να αναπτύξουν τεχνικϋσ για καλύτερο ϋλεγχο οπτικών, ακουςτικών και απτικών ερεθιςμϊτων. Το παιδύ με αυτιςμό πρϋπει να παραμϋνει ςε χώρουσ με περιοριςμϋνα οπτικϊ και ακουςτικϊ ερεθύςματα για την διδαςκαλύα ϋνασ προσ ϋναν, ενώ μετακινεύται ςε χώρουσ με περιςςότερα ερεθύςματα ( θόρυβοσ) για να ςυμμετϊςχει ςε ϊλλεσ δραςτηριότητεσ (μουςικό,εικαςτικϊ). Η μετακύνηςη του παιδιού ςε αυτούσ τουσ χώρουσ ακολουθεύ ϋνα ςταθερό πρόγραμμα. Οι χώροι αυτού ςηματοδοτούνται με οπτικϊ μϋςα ώςτε ο μαθητόσ να ξϋρει ςε ποιο χώρο θα μετακινηθεύ και για ποιο ςκοπό. Όταν οι χώροι ϋχουν μικρϋσ διαςτϊςεισ και περιοριςμϋνα ακουςτικϊ και οπτικϊ ερεθύςματα ϋχουν μεγαλύτερη ςυγκϋντρωςη, μικρότερη διϊςπαςη τησ προςοχόσ, ταχύτερη αντύδραςη ςε ερεθύςματα ςχετικϊ με δραςτηριότητεσ, διατόρηςη γρόγορων αντιδρϊςεων για μεγαλύτερο χρονικό διϊςτημα και μεύωςη τησ αυτοδιϋγερςησ.

26 Οργάνωση του χώρου Σε παιδιϊ με ςύνδρομο Asperger για αντιμετώπιςη τησ αιςθητηριακόσ ευαιςθηςύασ αποφεύγουμε ξαφνικούσ θορύβουσ, μεύωςη θορύβου που προϋρχεται από ςυζητόςεισ την ώρα που ο μαθητόσ εργϊζεται, αποφυγό ϋντονου φωτιςμού που το ϊτομο δεν εύναι ςε θϋςη να ανεχτεύ, χρόςη μουςικόσ υπόκρουςησ. πρϋπει να υπϊρχει ϋνα πρόςωπο αναφορϊσ(παρϊλληλη ςτόριξη) που θα βοηθόςει το ϊτομο όταν αναςτατωθεύ από όχουσ ό θα δημιουργόςει μια γωνιϊ για αςφϊλεια ώςτε να «καλυφθούν ενοχλητικού όχοι». Ϋτςι θα μειωθεύ το ϊγχοσ, θα αυξηθεύ η ςυγκϋντρωςη προςοχόσ και θα διευκολυνθεύ η κοινωνικό προςαρμογό Για μικρϊ παιδιϊ πρϋπει να υπϊρχουν χώροι παιχνιδιού και αδρόσ κινητικότητασ ενώ για τουσ ϋφηβουσ πρϋπει να υπϊρχουν περιοχϋσ για ψυχαγωγύα (διαχεύριςη ελεύθερου χρόνου) και ςε ϊςκηςη ςε προεπαγγελματικϋσ και επαγγελματικϋσ δεξιότητεσ. Σταθερό πρόγραμμα δραςτηριοτότων καθώσ τα αυτιςτικϊ παιδιϊ αρϋςκονται ςτισ ρουτύνεσ. Φυςικϊ όρια. Με την χρόςη ςυρόμενων φορητών διαχωριςτικών ό ϊλλων μϋςων που μετακινούνται εύκολα δημιουργούνται φυςικϊ και οπτικϊ όρια για «ιδιωτικούσ» χώρουσ μϊθηςησ με περιοριςμϋνα ερεθύςματα όπου αυξϊνεται η ςυγκϋντρωςη τησ προςοχόσ και διευκολύνεται η αυτονομύα τουσ.

27 Οργάνωση του χώρου -Η τοποθϋτηςη υλικών ςε μεγϊλα κουτιϊ ό καλϊθια με την κατϊλληλη ςόμανςη (εικόνα/φωτογραφύα),ώςτε το παιδύ να γνωρύζει ποια υλικϊ τοποθετούνται ςτο ςυγκεκριμϋνο κουτύ, διευκολύνει την διατόρηςη τησ οργϊνωςησ ςτο χώρο μϊθηςησ και την πρόςβαςη του μαθητό ςτο εκπαιδευτικό υλικό. Εργαλεύα και εκπαιδευτικό υλικό. -Οπτικό υλικό για την ανϊπτυξη λόγου, επικοινωνύασ,κοινωνικών δεξιοτότων,δεξιοτότων παιχνιδιού,παροχό πληροφοριών, παροχό οδηγιών και κατευθύνςεων, παρουςύαςη κανόνων ςυμπεριφορϊσ,ςυμβϊλλουν ςτην αυτονομύα, εύναι πϊντα διαθϋςιμεσ, μειώνουν το ϊγχοσ, αποκτούν μεταγνωςτικϋσ ικανότητεσ,καθοδηγούν ςτην ακολουθύα βημϊτων -Χρόςη τεχνολογύασ βύντεο απόκτηςη δεξιοτότων αυτόνομησ διαβύωςησ, λόψη πρωτοβουλιών, ϋκφραςη κατϊλληλων ςυναιςθηματικών αντιδρϊςεων -Εναλλακτικό επικοινωνύα ανταλλαγόσ εικόνων PECSό οι βοηθητικϋσ ςυςκευϋσ για την επικοινωνύα με παραγωγό ομιλύασ VOCAS.Το Παιδύ δύνει μια εικόνα για να πϊρει ϋνα επιθυμητό αντικεύμενο καταλόγοντασ ςτον εμπλουτιςμό του λεξιλογύου και δημιουργύα προτϊςεων -Macaton /Teacch

28 Τζλος 4 ης εβδομάδας Σασ ευχαριςτώ!!!!!