Τ.Ε.Ι. Κρήτης Τµήµα Φυσικών Πόρων & Περιβάλλοντος Θέµα Επισκόπηση αιολικής ενέργειας στην Ευβοια και στην ευρύτερη Επικράτεια ΚΑ ΙΤΗ ΕΛΕΝΗ Επιβλέπων Καθηγητής Εµµανουήλ Καραπιδάκης Χανιά Σεπτέµβριος 2008
Πρόλογος...1 Εισαγωγικό σηµείωµα-ιστορικη Αναδροµή...2 Κεφάλαιο 1 1.1 Η αιολική ενέργεια στην Ελληνική ενεργειακή αγορά...5 1.2 υνατότητες αξιο οίησης αιολικής ενέργειας στον ελληνικό χώρο...7 1.3 ιαθέσιµο αιολικό δυναµικό Ελλάδας...9 1.4 Η εγχώρια ελληνική αγορά µέχρι την ψήφιση νοµοθετικού λαισίου...14 1.4.1 Νοµοθεσία Αδειοδότηση (Ν 2244/94 και 2793/99)...15 1.4.2 Α ό το νόµο 2273/99 στο Ν 3468/06...16 Κεφάλαιο 2 2.1 Ιστορική αναδροµή δραστηριοτήτων ΕΗ...17 2.2 Το αιολικό ρόγραµµα της ΕΗ...19 2.2.1 ΕΗ Ανανεώσιµες Α.Ε...20 Κεφάλαιο 3 3.1 Κέντρο Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ)...21 3.2 ιδακτικό έργο ΑΕΙ/ΤΕΙ...22 3.3 Φορείς το ικής αυτοδιοίκησης και ιδιώτες...23 3.4 Ιδιώτες Αυτο αραγωγοί στο τοµέα της αιολικής ενέργειας...24 3.5 Προο τικές ανά τυξης της αιολικής ενέργειας στην Ελλάδα...25 Κεφάλαιο 4 4.1 Ανά τυξη αιολικών άρκων στην εριοχή της Ευβοιας...30 4.2 Εταιρείες αραγωγής αιολικής ενέργειας - ραστηριότητες...34 4.2.1 Εγκατεστηµένα αιολικά άρκα Ευβοιας...37 4.2.2 ιαγράµµατα ετήσιας αραγωγής αιολικών άρκων...38 4.2.3 ιαγράµµατα αδειοδότησης στην Ευβοια...41 4.2.4 Αναφορά και εξέλιξη αιολικών αρκών στην εριοχή του Αλιβερίου...42 4.2.5 Εγκατάσταση,έργα υ οδοµής...44 4.2.6 Κατασκευή βοηθητικών χώρων κόστος...44
4.3 Αιολικά άρκα στην Τσούκα και στο Πυργάρι...45 4.3.1 Ηλεκτρικό σύστηµα αρκών Υ οσταθµού 20/150KW...47 4.3.2 Σύνδεση Ανεµογεννητριών...48 4.3.3 Περιγραφή του συστήµατος συλλογής δεδοµένων...49 4.4 Αιολικά άρκα στον Προφήτη Ηλία και στην Τσιλικόκα...50 4.4.1 Σύνδεση ανεµογεννητριών...51 4.4.2 Περιγραφή του συστήµατος συλλογής δεδοµένων (Τσιλικόκα Προφ. Ηλία)...52 Κεφάλαιο 5 5.1 Πράσινα ιστο οιητικά και διαχείριση διανεµόµενης ηλεκτρο αραγωγής...53 5.2 ροµολογηµένες θεσµικές και κανονιστικές αρεµβάσεις...53 5.2.1 ροµολογηµένες τεχνικές αρεµβάσεις αύξησης µεταφορικής ικανότητας ηλεκτρικών δικτύων...55 5.3 Ρυθµιστική Αρχή Ενέργειας...56 5.4 Μειονεκτήµατα αξιο οίησης ΑΠΕ...57 5.5 Πλεονεκτήµατα αξιο οίησης ΑΠΕ...58 5.6 Γενικές ροτάσεις Ειδικές αρατηρήσεις...60 Ε ίλογος...62 Βιβλιογραφία...63
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Σκο ός αυτής της τυχιακής εργασίας είναι η αξιο οίηση των δυνατοτήτων της αιολικής ενέργειας στη χώρα µας.ειδικότερα γίνεται ε ισκό ηση της εκµετάλλευσης της,στην ευρύτερη εριοχή της Εύβοιας. Ιδιαίτερη σηµασία δίδεται σε στοιχεία ου αφορούν τις κλιµατικές µεταβάσεις σε σηµεία εγκατάστασης αιολικών άρκων,ό ως ανεµοφορία,ταχύτητες και διευθύνσεις ανέµων. ίδεται αναφορικά η υφιστάµενη κατάσταση των αιολικών άρκων,η εγκατεστηµένη ισχύς διασ ορά,καθώς και το ε ιχειρηµατικό λάνο και οι δραστηριότητες εταιρειών και αυτο αραγωγών της εριοχής.αναφέρονται λεονεκτήµατα και µειονεκτήµατα των αιολικών άρκων,η κατάσταση αραγωγής ωφέλιµης ισχύος. Κρίνεται θεµιτό να αραθέσουµε το διδακτικό έργο των ανωτάτων εκ αιδευτικών και τεχνολογικών ιδρυµάτων στον τοµέα της έρευνας και ανά τυξης,διότι µε την ουσιαστική συµβολή τους ροάγονται νέες ιδέες και τεχνολογίες στον τοµέα της αιολικής ενέργειας,οι ο οίες είναι αρκετά σηµαντικές σε όγκο και σε οιότητα. Είναι ανάγκη να τονισθεί ότι είναι µία µοναδική ευκαιρία να ροωθήσει η ολιτεία µια εθνική στρατηγική ανά τυξης,η ο οία όχι µόνο θα εκµεταλλευθεί τον εγχώριο ενεργειακό λούτο ου ονοµάζεται άνεµος,αλλά µακροχρόνια θα α οδώσει καρ ούς σε όλα τα ε ί εδα της εθνικής οικονοµίας. - 1 -
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ ΡΟΜΗ Οι σύγχρονες κοινωνίες καταναλώνουν τεράστιες οσότητες ενέργειας για τη θέρµανση χώρων (κατοικιών και γραφείων), τα µέσα µεταφοράς, την αραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και για τη λειτουργία των βιοµηχανικών µονάδων. Με την ρόοδο της οικονοµίας και την αύξηση του βιοτικού ε ι έδου, η ενεργειακή ζήτηση αυξάνεται ολοένα. Στις µέρες µας, το µεγαλύτερο οσοστό ενέργειας ου χρησιµο οιούµε ροέρχεται α ό τις συµβατικές ηγές ενέργειας ου είναι το ετρέλαιο η βενζίνη και ο άνθρακας. Πρόκειται για µη ανανεώσιµες ηγές ενέργειας ου αργά η γρήγορα θα εξαντληθούν. Η αραγωγή και χρήση της ενέργειας ου ροέρχεται α ό αυτές τις ηγές δηµιουργούν µια σειρά α ό εριβαλλοντικά ροβλήµατα µε αιχµή τους, το γνωστό σε όλους µας, φαινόµενο του θερµοκη ίου. Α ό την άλλη λευρά, οι Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) ανανεώνονται µέσω του κύκλου της φύσης και θεωρούνται ρακτικά ανεξάντλητες. Ο ήλιος, ο άνεµος, τα οτάµια, οι οργανικές ύλες ό ως το ξύλο και ακόµη τα α ορρίµµατα οικιακής και γεωργικής ροέλευσης, είναι ηγές ενέργειας ου ροσφορά τους δεν εξαντλείται οτέ. Υ άρχουν σε αφθονία στο φυσικό µας εριβάλλον και είναι οι ρώτες µορφές ενέργειας ου χρησιµο οίησε ο άνθρω ος, σχεδόν α οκλειστικά, µέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, ο ότε και στράφηκε στην εντατική χρήση του άνθρακα και των υδρογονανθράκων. Το ενδιαφέρον για την ευρύτερη αξιο οίηση των ΑΠΕ, καθώς και για την ανά τυξη αξιό ιστων και οικονοµικά α οδοτικών τεχνολογιών ου δεσµεύουν το δυναµικό τους αρουσιάσθηκε αρχικά µετά την ρώτη ετρελαϊκή χρήση του 1979 και αγιώθηκε την ε όµενη δεκαετία, µετά τη συνειδητο οίηση των αγκόσµιων εριβαλλοντικών ροβληµάτων. Για ολλές χώρες, οι ΑΠΕ α οτελούν µία σηµαντική εγχώρια ηγή ενέργειας, µε µεγάλες δυνατότητες ανά τυξης σε το ικό και εθνικό ε ί εδο. Συνεισφέρουν σηµαντικά στο ενεργειακό τους ισοζύγιο, συµβάλλοντας στη µείωση της εξάρτησης α ό το ακριβό και εισαγόµενο ετρέλαιο και στην ενίσχυση της ασφάλειας του ενεργειακού τους εφοδιασµού. Παράλληλα, συντελούν και στην ροστασία του εριβάλλοντος, καθώς η αξιο οίησή τους δεν το ε ιβαρύνει, αφού δεν συνοδεύεται α ό αραγωγή ρύ ων ή αερίων ου ενισχύουν τον κίνδυνο για κλιµατικές αλλαγές. Έχει λέον δια ιστωθεί ότι ο ενεργειακός τοµέας είναι ο ρωταρχικός υ εύθυνος για τη ρύ ανση του εριβάλλοντος, καθώς σχεδόν το 95% της ατµοσφαιρικής ρύ ανσης οφείλεται στην αραγωγή, το µετασχηµατισµό και τη χρήση των συµβατικών καυσίµων. Η Ελλάδα διαθέτει αξιόλογο δυναµικό ΑΠΕ, οι ο οίες µ ορούν να ροσφέρουν µια ραγµατική εναλλακτική λύση για την κάλυψη των ενεργειακών µας αναγκών. - 2 -
ΜΟΡΦΕΣ ΤΩΝ ΑΠΕ Αιολική Ενέργεια: η κινητική ενέργεια ου αράγεται α ό τη δύναµη του ανέµου και µετατρέ εται σε α ολήψιµη µηχανική ενέργεια ή / και σε ηλεκτρική ενέργεια. Υδροηλεκτρική Ενέργεια: Τα Μικρά Υδροηλεκτρικά Έργα (µέχρι 10 MW ισχύος) αξιο οιούν τις υδατο τώσεις, µε στόχο την αραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ή και το µετασχηµατισµό της σε α ολήψιµη µηχανική ενέργεια. Βιοµάζα: είναι α οτέλεσµα της φωτοσυνθετικής δραστηριότητας, ου µετασχηµατίζει την ηλιακή ενέργεια µε µία σειρά διεργασιών των φυτικών οργανισµών χερσαίας ή υδρόβιας ροέλευσης. Ηλιακή Ενέργεια, η ο οία εριλαµβάνει τα ακόλουθα: Ενεργητικά Ηλιακά Συστήµατα: µετατρέ ουν την ηλιακή ακτινοβολία σε θερµότητα. Βιοκλιµατικός σχεδιασµός και αθητικά ηλιακά συστήµατα: αφορούν αρχιτεκτονικές λύσεις και χρήση κατάλληλων δοµικών υλικών για τη µεγιστο οίηση της α ' ευθείας εκµετάλλευσης της ηλιακής ενέργειας για θέρµανση, κλιµατισµό ή φωτισµό. Φωτοβολταϊκά Ηλιακά Συστήµατα: µετατρέ ουν την ηλιακή ενέργεια άµεσα σε ηλεκτρική ενέργεια. Γεωθερµική Ενέργεια: η θερµική ενέργεια ου ροέρχεται α ό το εσωτερικό της γης και εµ εριέχεται σε φυσικούς ατµούς, σε ε ιφανειακά ή υ όγεια θερµά νερά και σε θερµά ξηρά ετρώµατα. Υδρογόνο: Το υδρογόνο α οτελεί το 90% του σύµ αντος και θα α οτελέσει ένα νέο καύσιµο ου θα χρησιµο οιούµε στο µέλλον. ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΠΕ Τα κύρια λεονεκτήµατα των ΑΠΕ, είναι τα εξής: Είναι ρακτικά ανεξάντλητες ηγές ενέργειας και συµβάλλουν στη µείωση της εξάρτησης α ό συµβατικούς ενεργειακούς όρους. Α αντούν στο ενεργειακό ρόβληµα για τη σταθερο οίηση των εκ οµ ών διοξειδίου του άνθρακα και των υ όλοι ων αερίων του θερµοκη ίου. Ε ι λέον, υ οκαθιστώντας τους σταθµούς αραγωγής ενέργειας α ό συµβατικές ηγές οδηγούν σε ελάττωση εκ οµ ών α ό άλλους ρυ αντές.χ. οξείδια θείου και αζώτου ου ροκαλούν την όξινη βροχή. Είναι εγχώριες ηγές ενέργειας και συνεισφέρουν στην ενίσχυση της ενεργειακής ανεξαρτησίας και της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασµού σε εθνικό ε ί εδο. Είναι διάσ αρτες γεωγραφικά και οδηγούν στην α οκέντρωση του ενεργειακού συστήµατος, δίνοντας τη δυνατότητα κάλυψης των ενεργειακών - 3 -
αναγκών σε το ικό και εριφερειακό ε ί εδο, ανακουφίζοντας έτσι τα συστήµατα υ οδοµής και µειώνοντας τις α ώλειες α ό τη µεταφορά ενέργειας. Προσφέρουν τη δυνατότητα ορθολογικής αξιο οίησης των ενεργειακών όρων, καλύ τοντας ένα ευρύ φάσµα των ενεργειακών αναγκών των χρηστών (.χ. ηλιακή ενέργεια για θερµότητα χαµηλών θερµοκρασιών, αιολική ενέργεια για ηλεκτρο αραγωγή). Έχουν συνήθως χαµηλό λειτουργικό κόστος ου δεν ε ηρεάζεται α ό τις διακυµάνσεις της διεθνούς οικονοµίας και ειδικότερα των τιµών των συµβατικών καυσίµων. Οι ε ενδύσεις των ΑΠΕ δηµιουργούν σηµαντικό αριθµό νέων θέσεων εργασίας, ιδιαίτερα σε το ικό ε ί εδο. Μ ορούν να α οτελέσουν σε ολλές ερι τώσεις υρήνα για την αναζωογόνηση οικονοµικά και κοινωνικά υ οβαθµισµένων εριοχών και όλο για την το ική ανά τυξη, µε την ροώθηση ανάλογων ε ενδύσεων (.χ. καλλιέργειες θερµοκη ίου µε τη χρήση γεωθερµικής ενέργειας). - 4 -
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. 1.1 Η AIOΛIΚH ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΓΟΡΑ Στη χώρα µας, ό ως και στις υ όλοι ες ευρω αϊκές χώρες, έγινε σύντοµα αντιλη τός ο κίνδυνος εξάντλησης των συµβατικών καυσίµων, καθώς και η όξυνση των ροβληµάτων ρύ ανσης α ό την καύση των αραγώγων του ετρελαίου και του άνθρακα. Παρόλα αυτά αρατηρήθηκε σηµαντική καθυστέρηση στα ρογράµµατα αξιο οίησης των ανανεώσιµων µορφών ενέργειας, κατά συνέ εια και στο αιολικό ρόγραµµα. Τα α οτελέσµατα µακρόχρονων µετρήσεων κατέδειξαν την υψηλή οιότητα του αιολικού δυναµικού στα ερισσότερα νησιά του Αιγαίου, καθώς και σε αρκετά αραθαλάσσια µέρη της η ειρωτικής χώρας. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '80 οι εγκατεστηµένες ανεµογεννήτριες δεν υ ερέβαιναν τις 35, ενώ τα ρώτα χρόνια της δεκαετίας του '90 αρατηρήθηκε µια σηµαντικότατη αύξηση της εγκατεστηµένης ισχύος. Η ενεργειακή εικόνα της χώρας µας δεν αρουσιάζει µεγάλες διαφορές α ό τις αντίστοιχες ευρω αϊκές χώρες ου δεν διαθέτουν δική τους αραγωγή ετρελαίου ή φυσικών αερίων. Στην χώρα µας, ό ως και σε ολόκληρο τον κόσµο, το ενδιαφέρον για την αξιο οίηση της αιολικής ενέργειας διατηρήθηκε και στα µεταβυζαντινά χρόνια, αν και η χρήση του άνθρακα και του ετρελαίου εριόρισαν σηµαντικά τις εφαρµογές της. Η χώρα µας, ου δέχεται άφθονη ηλιακή ακτινοβολία, ροσφέρεται ιδιαίτερα για την εκµετάλλευση αυτής της ηγής ενέργειας, αφού διαθέτει ισχυρούς ανέµους βουνοκορφές και α οµονωµένα νησιά. Τα µειονεκτήµατα ου συνοδεύουν την ροσ άθεια αξιο οίησης της αιολικής ενέργειας εξακολουθούν να είναι σηµαντικά, όµως η εξέλιξη της τεχνολογίας και η ενεργειακή και εριβαλλοντική κατάσταση του λανήτη µας, ροσέδωσε µεγαλύτερο βάρος στα αναµφισβήτητα λεονεκτήµατα των αιολικών µηχανών. Ειδικά στη χώρα µας η ύ αρξη εξαιρετικού αιολικού δυναµικού και η εξάρτηση της οικονοµίας µας α ό εισαγόµενα καύσιµα, καθιστά µονόδροµο την αξιο οίηση της αιολικής ενέργειας. Το ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας µας το για έτος 2006 και 2007 δίνεται στους αρακάτω ίνακες, ό ου α εικονίζεται η συµµετοχή των κύριων ηγών στην κατανάλωση ενέργειας. - 5 -
σχήµα 1 σχήµα 2 Η έλλειψη αξιόλογων ε ενδυτικών κινήτρων και η µη ύ αρξη ενός κατάλληλου, α αλλαγµένου α ό τη γραφειοκρατία θεσµικού λαισίου, α οτελούν τροχο έδη στην εραιτέρω εξελιξη και αξιο οίηση του αιολικού δυναµικού.για την ολοκληρωµένη εικόνα της εγχώριας αγοράς, ρέ ει να ε ισηµανθεί η έλλειψη αξιόλογης κατασκευαστικής δραστηριότητας στο τοµέα των ανεµοκινητήρων σε συνδυασµό µε την έντονη δραστηριότητα ξένων κατασκευαστών. Τέλος, α αισιοδοξία ροκαλεί η ιδιαίτερα χαµηλή τεχνική διαθεσιµότητα των υφισταµένων αιολικών µηχανών των ιδιωτών, αλλά κυρίως των αιολικών άρκων της ΕΗ. - 6 -
1.2 ΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΙΟΛΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΑ ΙΚΟ ΧΩΡΟ Ό ως γνωρίζουµε η χώρα µας εµφανίζει έντονη εξάρτηση α ό εισαγόµενα καύσιµα,ενώ τα εριβαλλοντικά ροβλήµατα αρουσιάζουν σηµαντική όξυνση. Για το αρα άνω λόγο, η εγκατάσταση και λειτουργία ανεµοκινητήρων στη χώρα µας, έχει θετική συµβολή στην εξοικονόµηση συναλλάγµατος ου θα διατίθεται για την αγορά καυσίµων, ενώ ταυτόχρονα συντελεί στον εριορισµό της ρύ ανσης του εριβάλλοντος. υστυχώς η ραγµατικότητα, τουλάχιστον µέχρι ρόσφατα, δεν αρουσιάζει την ε ιθυµητή εικόνα. Η ανά τυξη των αιολικών συστηµάτων, λαµβάνοντας υ όψιν το άριστο αιολικό δυναµικό της χώρας µας, έχει καθυστερήσει σηµαντικά. Αυτό α οδίδεται αφενός στην έλλειψη σωστής ληροφόρησης και αφετέρου στην έλλειψη ευέλικτου νοµοθετικού λαισίου για την ενεργο οίηση της ιδιωτικής ρωτοβουλίας. Βέβαια, ο ενεργειακός σχεδιασµός είναι ευθύνη και υ οχρέωση κατ' αρχήν της ολιτείας και σύµφωνα µε την ισχύουσα νοµοθεσία γίνεται α ό το Υ ουργείο Ανά τυξης, µε βάση τις ανάγκες σε ενέργεια των κατοίκων της χώρας µας. Σηµαντικό ρόλο στον εθνικό ενεργειακό σχεδιασµό αίζει η ηµόσια Ε- ιχείρηση Ηλεκτρισµού (.Ε.Η.), η ο οία καθορίζει τόσο τα ενεργειακά α οθέµατα όσο και τον τρό ο και τις τεχνολογίες ου θα χρησιµο οιηθούν για την αραγωγή ενέργειας. Στο σηµείο αυτό ρέ ει να υ ενθυµίσουµε ότι η χώρα µας ανήκει στην εύκρατη ζώνη µε α οτέλεσµα, λόγω και της ευνοϊκής διαµόρφωσης του εδάφους, να διαθέτει συνεχείς και ισχυρούς ανέµους. Οι αραλιακές εριοχές και ιδιαίτερα οι νησιωτικές ροσφέρονται για εκµετάλλευση της αιολικής ενέργειας, εξασφαλίζοντας έναν αξιοζήλευτο µέσο συντελεστή ισχύος των αιολικών εγκαταστάσεων. Ε οµένως τα Ελληνικά νησιά διεκδικούν ρωταρχική θέση στην αξιο οίηση της αιολικής ενέργειας, ράγµα ου δια ιστώνεται και α ό το µεγάλο αριθµό ανεµόµυλων ου υ ήρχαν στο αρελθόν σε αυτά. Ε ι λέον δεν διαθέτουν καµία άλλη ρωτογενή ηγή ενέργειας, λην της αιολικής και της ηλιακής. Έτσι σήµερα οι ανάγκες των νησιών µας σε ενέργεια, καλύ τονται κύρια α ό αυτόνοµους σταθµούς αραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, οι ο οίοι λειτουργούν µε αράγωγα του ετρελαίου και µε εντελώς ασύµφορο κόστος λειτουργίας. Οι δα άνες για ροµήθεια και εγκατάσταση µονάδων αραγωγής, για αγορά και µεταφορά καυσίµων καθώς και για λειτουργία και συντήρηση των αυτόνοµων σταθµών είναι υ ερβολικές, ιδιαίτερα αν λάβουµε υ όψη µας ότι χρησιµο οιούνται για κάλυψη φορτίων µε έντονες µεταβολές και ε ιβαρύνουν δυσανάλογα το κόστος της συνολικής ηλεκτρικής αραγωγής τη χώρας µας. - 7 -
Ε ι λέον στη χώρα µας υ άρχει ένας σηµαντικός αριθµός εριοχών, οι ο οίες βρίσκονται µακριά α ό τις γραµµές µεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και ένας σηµαντικός αριθµός µικρών νησιών ου δεν δικαιολογούν την εγκατάσταση αυτόνοµων σταθµών αραγωγής ενέργειας.τέλος, αναφέρεται σηµαντικός αριθµός α οµακρυσµένων αγροικιών ή καταφυγίων τόσο στο νησιωτικό όσο και στον η ειρωτικό χώρο. Για το σύνολο των αρα άνω ερι τώσεων η αξιο οίηση της αιολικής ενέργειας α οτελεί µια ιδανική λύση, δεδοµένου ότι οι ανάγκες µεµονωµένων µικρών καταναλωτών µ ορούν να καλυφθούν α ό ανεµογεννήτριες ισχύος 1kW έως και 15kW, ικανές να καλύψουν τις ανάγκες σε φωτισµό, άντληση νερού, θέρµανση νερού και κατοικίας, ψύξης και συντήρησης τροφίµων. Οι ανεµογεννήτριες της ισχύος αυτής λειτουργούν σε µικρές ταχύτητες ανέµου, έχουν α λή και αξιό ιστη κατασκευή, ενώ σε αυτά τα µεγέθη ενεργειακών αναγκών είναι οικονοµικά α οδεκτή και η χρήση συσσωρευτών. Στην ερί τωση τώρα ηλεκτρικών δικτύων µικρής-µεσαίας ισχύος, η χρήση ανεµοκινητήρων είναι ε ιβεβληµένη, σε συνεργασία µε τους υ άρχοντες αυτόνοµους σταθµούς, αφενός για εξοικονόµηση καυσίµου, αφετέρου για τη µη εγκατάσταση νέων συµβατικών σταθµών, µε τελικό α οτέλεσµα τη µείωση του µακροχρόνιου κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας. Στις ερι τώσεις αυτές οι ανεµογεννήτριες καλύ τουν τη ζήτηση ενέργειας, ενώ οι συµβατικοί σταθµοί ανα ληρώνουν τις αιολικές µηχανές όταν η ταχύτητα του ανέµου είναι χαµηλή. Φυσικά στις ερι τώσεις αυτές ρέ ει να ε ιλυθούν τα σηµαντικά ροβλήµατα συνεργασίας του το ικού δικτύου και των αιολικών µηχανών. Τέλος, σε µεγαλύτερα δίκτυα (νησιά) ή σε εριοχές ου είναι διασυνδεδεµένες µε το εθνικό δίκτυο είναι δυνατή η αραγωγή αιολικής ενέργειας µε χρήση ανεµοκινητήρων κάθε µεγέθους, µε σκο ό την εξοικονόµηση συµβατικών καυσίµων. Με δεδοµένο δε ότι σύντοµα τα ερισσότερα νησιά του κεντρικού Αιγαίου ( εριοχές µε εξαιρετικό αιολικό δυναµικό) θα διασυνδεθούν µε το κεντρικό εθνικό δίκτυο, καταλαβαίνουµε ότι είναι ράγµατι δυνατή η συµβολή της αιολικής ενέργειας στο εθνικό ενεργειακό ισοζύγιο µε σηµαντικά οσοστά. Ολοκληρώνοντας την εισαγωγική αυτή αράγραφο κρίνεται σκό ιµο να αραθέσουµε τους κυριότερους φορείς, οι ο οίοι ασχολούνται µέχρι σήµερα µε τη διάδοση και χρήση της αιολικής ενέργειας, µε την ανά τυξη της σχετικής τεχνολογίας και µε την ένταξη της αιολικής ενέργειας στο ενεργειακό σύστηµα της χώρας µας. Οι φορείς αυτοί είναι: α. Η.Ε.Η. µέσω της διεύθυνσης "Εναλλακτικών Μορφών Ενέργειας", (.Ε.Μ.Ε.) καθώς και της ιεύθυνσης Νήσων. - 8 -
β. Το Κ.Α.Π.Ε. (Κέντρο Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας) το ο οίο είναι και ο συντονιστής και ε ιβλέ ων εκ µέρους της Ευρω αϊκής Ένωσης των σηµαντικότερων αιολικών ρογραµµάτων, ου ε ιδοτούνται και υ οστηρίζονται α ό την Κοινότητα. γ. Τα Ελληνικά Ανώτατα Εκ αιδευτικά και Τεχνολογικά Ιδρύµατα, τα ο οία ασχολούνται µε την έρευνα και την ανά τυξη της αιολικής τεχνολογίας, υ οστηριζόµενα τόσο α ό την Ε.Ε. µέσω ε ιδεικτικών ρογραµµάτων αλλά και ρογραµµάτων Έρευνας και Ανά τυξης, όσο και α ό τη Γενική Γραµµατεία Έρευνας και Τεχνολογίας. δ. Η Γενική Γραµµατεία Έρευνας και Τεχνολογίας, σαν αρµόδιος εκ ρόσω ος του ΥΠ.ΑΝ. σε εθνικό ε ί εδο. ε. Η Ελληνική Εταιρεία Το ικής Ανά τυξης και Αυτοδιοίκησης, η ο οία ροωθεί τη διάδοση της αιολικής ενέργειας σε ε ί εδο δήµων και κοινοτήτων. στ. Τα Ε ιστηµονικά Ε ιµελητήρια, οι Ε ιστηµονικές Εταιρείες, οι ηµόσιοι Οργανισµοί, οι Ο.Τ.Α. καθώς και ιδιωτικές εταιρείες ου ασχολούνται µε την αιολική τεχνολογία και τις εφαρµογές της. Αν και οι δραστηριότητες των αρα άνω φορέων είναι όχι µόνο σηµαντικές σε όγκο και α οδεκτές σε οιότητα αλλά και ενθουσιώδεις, δεν ακολουθούν κανένα εθνικό ρογραµµατισµό µε α οτέλεσµα να εµφανίζονται ασύνδετες και α οσ ασµατικές. 1.3 ΙΑΘΕΣΙΜΟ ΑΙΟΛΙΚΟ ΥΝΑΜΙΚΟ ΕΛΛΑ ΑΣ Είναι γνωστό ότι τα ερισσότερα νησιά του Αιγαίου αντιµετω ίζουν συχνά ροβλήµατα λόγω της µεγάλης έντασης των νεόντων ανέµων, οι ο οίοι ξε ερνούν τα οκτώ και εwέα Beaufort, µε α οτέλεσµα την αρεµ όδιση ή και τη διακο ή των δροµολογίων των λοίων και των αερο λάνων. Τα στοιχεία αυτά, καθώς και άλλα ιστορικά στοιχεία ου ξεκινούν α ό τη µυθολογία, ιστο οιούν ότι ολόκληρη η εριοχή των νησιών του Αιγαίου αλλά και τα αράλια της χώρας µας, διαθέτουν αιολικό δυναµικό υψηλής οιότητας, το ο οίο καθορίζεται α ό συνεχείς ανέµους µέτριας ή µεγάλης εντάσεως, ενώ εριορισµένα είναι τα διαστήµατα ά νοιας. Στα αρακάτω διαγράµµατα γίνεται α οτύ ωση του διαθέσιµου αιολικού δυναµικού της χώρας. - 9 -
Εγχώρια Αιολική Αγορα(µερίδιο εγκατ.ισχύς) 0,45 0,4 0,35 0,3 0,25 0,2 0,15 0,1 0,05 0 Εγχώρια Αιολική Αγορα(µερίδιο εγκτ.ισχύς) vestas HMZ E.A.B Tacke wincon σχήµα 3 Εγχώρια Αιολική Αγορά(Μερίδιο Εγκατ.Ισχύς vestas HMZ E.A.B Tacke wincon Αλλοι σχήµα 4 Οι φορείς οι ο οίοι ασχολούνται µε την καταγραφή του εγχώριου αιολικού δυναµικού είναι: α. Η Εθνική Μετεωρολογική Υ ηρεσία (Ε.Μ.Υ.), η ο οία α ό ολλές δεκαετίες λειτουργεί ερισσότερους α ό εκατό (100) σταθµούς. Α ό αυτούς, δεκαε τά (17) σταθµοί διαθέτουν ανεµογράφο (κύρια σε αεροδρόµια, στην κορυφή του ύργου ελέγχου). Περί ου σαράντα (40) σταθµοί κάνουν οκτώ (8) µετρήσεις την ηµέρα - 10 -
(µια κάθε τρεις ώρες). Οι υ όλοι οι σταθµοί κάνουν τρεις µετρήσεις ηµερησίως (στις ώρες 8.00, 14.00 και 20.00) µε "ανεµόµετρο χειρός", δηλαδή σε ύψος ερί ου 2m. β. Η Υ ηρεσία Φάρων, α ό ολλές δεκαετίες, σε εβδοµήντα ερί ου φάρους γ. Το Εθνικό Αστεροσκο είο και τα εργαστήρια µετεωρολογίας των A.E.I. και T.E.I δ. Η.Ε.Η. σε αρκετούς σταθµούς, των ο οίων ο αριθµός αυξάνεται συνεχώς και οι ο οίοι διενεργούν ωριαίες µετρήσεις ολόκληρο το εικοσιτετράωρο σε ύψος δέκα (10) µέτρων. Οι µετρήσεις αυτές άρχισαν το 1977 και είναι οι µόνες ου γίνονταν εξαρχής µε στόχο την ενεργειακή εκµετάλλευση του ανέµου. ε. Το Κ.Α.Π.Ε. το ο οίο ρόσφατα έχει εγκαταστήσει µε χρηµατοδότηση της Ε.Ε. δίκτυο ανεµογράφων σε αρκετά σηµεία της χώρας µας. στ. Μεµονωµένοι ιδιώτες και αρκετές ιδιωτικές εταιρείες. Στο σηµείο αυτό ρέ ει να αναφέρουµε ότι τα τελευταία χρόνια, λόγω και της οικονοµικής σηµασίας του θέµατος, υ άρχει µια αδυναµία ρόσβασης στις ανεµολογικές µετρήσεις των διαφόρων φορέων της χώρας µας εκ µέρους των ενδιαφεροµένων. Ε ι λέον οι διενεργούµενες µετρήσεις εµφανίζουν σοβαρές αδυναµίες, δεδοµένου ότι οι ερισσότερες θέσεις µετρήσεων δεν έχουν ε ιλεγεί µε σκο ό την αξιο οίηση της αιολικής ενέργειας και συνε ώς δεν είναι αντι ροσω ευτικές του εγχώριου αιολικού δυναµικού. Εξαιρούνται βέβαια οι εριοχές ου έχουν ε ιλεγεί α ό τη.ε.η. και το Κ.Α.Π.Ε. Ε ι λέον ρόβληµα εµφανίζουν οι µετρήσεις συγκρινόµενες µεταξύ τους, καθώς έχουν ληφθεί µε διάφορους τρό ους, σε διαφορετικά ύφη και µε διαφορετική αξιο ιστία σε κάθε ερί τωση. Τέλος, ροβλήµατα εµφανίζονται ε ειδή δεν είναι γνωστή η µεταβολή της ταχύτητας του ανέµου µε το ύψος στις θέσεις των υ αρχόντων σταθµών, ενώ και η υκνότητα των µετρήσεων (οκτώ ή µόλις τρεις ηµερησίως) δεν είναι α οδεκτή. Στην κατεύθυνση συγκέντρωσης και οργάνωσης των µετρήσεων ταχύτητας ανέµου έχουν γίνει ροσ άθειες τόσο α ό το Εργαστήριο Μετεωρολογίας του Πανε ιστηµίου Αθηνών όσο και α ό τη ιεύθυνση Κλιµατολογίας της Ε.Μ.Υ. Οι ροσ άθειες των αρα άνω φορέων έδωσαν καµ ύλες σταθερής ταχύτητας του ανέµου σε ολόκληρη την χώρα (ισοταχείς καµ ύλες) για ύψη 10m,25m,50m, 100m. - 11 -
Παράλληλα έγινε ε εξεργασία των ειραµατικών στοιχείων µε τη χρήση αναλυτικών νόµων, ό ως για αράδειγµα η εξίσωση Weibull, και ως εκ τούτου έχουν Το οθεσία Μετρήσεων Μετρήσεις αιολικού δυναµικού ΕΗ/ ΕΜΕ Μέση Ταχύτητα (m/sec) Περίοδος Μετρήσεων Άνδρος 9,7 81-90 Τήνος 9,5 87-90 Μύκονος 10,8 83-90 Σύρος 8,1 88-90 Κρήτη 8,1 81-83 Λήµνος 8,1 86-90 Λέσβος 8,7 87-90 Χίος 8,1 86-89 Σάµος 10,4 86-90 Εύβοια 9,2 89-90 Κάρ αθος 9,6 83-89 Σκύρος 6,5 87-89 Σαµοθράκη 6,6 86-89 σχεδιασθεί χάρτες της χώρας µας µε σταθερές τιµές των χρησιµο οιουµένων αραµέτρων (k,c).οι ισοταχείς καµ ύλες ου έχουν ροκύψει α ό την ανάλυση των µετρήσεων στους διάφορους σταθµούς της χώρας µας δε µ ορούν να θεωρηθούν ακριβείς, κυρίως διότι οι υφιστάµενοι σταθµοί δεν είναι αντι ροσω ευτικοί. Βέβαια, α ουσία αναλυτικότερων, οι εν λόγω χάρτες µ ορούν να χρησιµο οιηθούν για ροσδιορισµό της τάξεως µεγέθους του αιολικού δυναµικού µιας εριοχής. ίνακας 1 Ολοκληρώνοντας αρουσιάζονται στον Πίνακα 1 στοιχεία µετρήσεων της.ε.η./.ε.με. α ό διάφoρα µέρη της χώρας καθως και οι τιµές της µέσης ταχύτητας ανέµου σε ε ιλεγµένες εριοχές του Αιγαίου, ενώ δίνεται αράλληλα και η διάρκεια των γενοµένων µετρήσεων. Α ό ρόχειρους υ ολογισµούς ου βασίζονται στα ανωτέρω στοιχεία, η.ε.η./.ε.με εκτιµά ότι είναι δυνατή η αραγωγή. 6.5TWh ετησίως α ό την αξιο οίηση του αιολικού δυναµικού της χώρας µας. Το µέγεθος αυτό ισοδυναµεί - 12 -
µε συµµετοχή της αιολικής ενέργειας σε οσοστό ίσο µε 13.5% ερί ου των ηλεκτρικών ενεργειακών αναγκών της χώρας µας. Βέβαια για να ε ιτευχθούν οι υ εραισιόδοξοι αυτοί στόχοι, θα ρέ ει αφενός να διασυνδεθεί η Κρήτη και οι Κυκλάδες µε το εθνικό (η ειρωτικό) δίκτυο και αφετέρου η εγκατεστηµένη ισχύς να λησιάσει τα 2000MW, µέγεθος ου µεταφράζεται σε εγκατάσταση 6500 ανεµογεννητριών µέσης ονοµαστικής ισχύος 300kW η καθεµία. 1.4 Η ΕΓΧΩΡΙΑ ΑΙΟΛΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΨΗΦΙΣΗ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ Η αξιο οίηση της αιολικής ενέργειας στη χώρα µας την ερίοδο αυτή, σύµφωνα µε τους ειδικούς, θεωρείται ότι βρισκόταν στη φάση της αιδικής ηλικίας. Οι ρώτες ουσιαστικές σκέψεις για την αξιο οίηση του εγχώριου δυναµικού ξεκίνησαν το 1975,όταν άρχισαν οι µετρήσεις του αιολικού δυναµικού εκ µέρους της.ε.η/.ε.με. µε σκο ό την αραγωγή ενέργειας. Για ρώτη φορά δόθηκε η δυνατότητα σε ιδιώτες να αράγουν και να διαθέσουν την αραγόµενη ηλεκτρική ενέργεια α ό την αξιο οίηση του αιολικού δυναµικού µε τον νόµο 1559185, ο ο οίος εξέφρασε την ολιτική βούληση της ολιτείας να ε ιτρέψει σε ιδιώτες την εγκατάσταση ανεµογεννητριών, ισχύος µέχρι τρεις φορές την εγκατεστηµένη ισχύ του αυτο αραγωγού, µε στόχο αρχικά την κάλυψη των αναγκών του και ε ικουρικά την ώληση της ενεργειακής ερίσσειας στο το ικό δίκτυο της.ε.η. Παρόλες τις καλές ροθέσεις του νοµοθέτη, το ροτεινόµενο νοµικό λαίσιο δε λειτούργησε στο βαθµό ου αναµενόταν, για διάφορoυς λόγους. Το εκφρασµένo ενδιαφέρον της ολιτικής ηγεσίας συνεχίσθηκε σε µια ροσ άθεια για την ε ιτάχυνση ίδρυσης αιολικών σταθµών στη χώρα µας. Σύµφωνα δε µε τα λάνα των αρχών της δεκαετίας του '90 αναµένεται η εγκατάσταση 400MW αιολικής ισχύος µέχρι το τέλος του εικοστού αιώνα. Εξ αυτών τα 150MW θα εντάσσονται στο ανα τυξιακό ρόγραµµα της.ε.η., ενώ τα υ όλοι α 250MW αναµένεται να υλο οιηθούν α ό ιδιωτικούς και άλλους φορείς. Στο σχήµα 5 αρουσιάζεται η διαχρονική εξέλιξη του αριθµού των διασυνδεδεµένων αιολικών µηχανών την ερίοδο 2001-2008 στη χώρα µας. Σύµφωνα µε τα διαθέσιµα στοιχεία η εγκατεστηµένη ισχύς στις αρχές του 2001 δεν υ ερέβαινε τα 5MW. - 13 -
εξελιξη εγκατεστηµένων ανεµογεννητριών 160 ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ Α/Γ 140 120 100 80 60 40 20 ΕΤΟΣ 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 σχήµα 5 1.4.1 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ - Α ΕΙΟ ΟΤΗΣΗ (Ν. 2244/94 και 2773/99) Σύµφωνα µε την νοµοθεσία (Ν. 2244/94 και 2773/99) η ΕΗ είναι υ οχρεωµένη να αγοράζει την αραγόµενη ενέργεια α ό ανεξάρτητο αραγωγό. Η τιµή ώλησης της KWh συνδέεται µε τα τιµολόγια των καταναλωτών. Συγκεκριµένα, για το διασυνδεδεµένο δίκτυο και για τονανεξάρτητο Παραγωγό η τιµή ώλησης καθορίζεται στο 90% του τιµολογίου B2. Ε ι λέον, αρέχεταιένα σταθερό ε ιχειρησιακό εριβάλλον, αφού υ ογράφονται µακροχρόνιες (10 ετών) συµβάσεις ώλησης της ηλεκτρικής ενέργειας. Ε ι λέον, µέσω του ανα τυξιακού νόµου 3299/04 τα Αιολικά Πάρκα χρηµατοδοτούνται µε ένα οσοστό 30% ου οδηγεί στην λήρη α όσβεση της ε ένδυσης α ό 4 6 χρόνια, ανάλογα µε το αιολικό δυναµικό της εριοχής και την ονοµαστική ισχύ του σταθµού. Μια εναλλακτική ηγή χρηµατοδότησης µ ορεί να είναι τα Κοινοτικά Προγράµµατα (Ενεργειακά Ε ιχειρησιακά Προγράµµατα). Η χωροθέτηση α οτελεί µία α αραίτητη ροϋ όθεση για την έκδοση της άδειας εγκατάστασης του αιολικού σταθµού. Για την εγκατάσταση του αιολικού σταθµού α αιτείται ε ίσης και η άδεια εγκατάστασης, η λήψη της ο οίας α αιτεί 1 µε 2 χρόνια, ενώ η άδεια λειτουργίας εκδίδεται µετά τηνεγκατάσταση του σταθµού. Όσο αναφορά στη λήψη της άδειας αραγωγής, µε τον νόµο 2773/99 ιδρύθηκε µία ανεξάρτητη αρχή ενέργειας (ΡΑΕ), ό ου οι ενδιαφερόµενοι ε ενδυτές,εταιρείες µ ορούν να καταθέτουν µία αίτηση και ένα φάκελο µελέτης.η ΡΑΕ,µε τη σειρά της εξετάζει κάθε αίτηση ξεχωριστά και διαµορφώνει µία γνώµη.η αίτηση κοινο οιείται στο Υ ουργείο Ανά τυξης το ο οίο λαµβάνει και την τελική α όφαση για την έκδοση άδειας αραγωγής. - 14 -
1.4.2 ΑΠΟ ΤΟ ΝΟΜΟ 2273/99 ΣΤΟ ΝΟΜΟ 3468/06 Ο νόµος του ελληνικού κράτους 3468/2006 για την Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας α ό Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας και Συµ αραγωγή Ηλεκτρισµού και Θερµότητας Υψηλής Α όδοσης και λοι ές διατάξεις (ΦΕΚ Α 129/27.06.2006) είναι ο νόµος ου διέ ει τις ροϋ οθέσεις για τη δηµιουργία µονάδων αραγωγής ηλεκτρισµού α ό ανανεώσιµες ηγές ενέργειας. Βασικές ρυθµίσεις του νόµου είναι ότι ε ιτρέ εται σε ιδιώτες η δηµιουργία µονάδας αραγωγής ηλεκτρισµού µε ανανεώσιµες ηγές ενέργειας αλλά α αιτεί κατά κανόνα άδεια α ό το Υ ουργείο Ανά τυξης και ότι ο διαχειριστής του δικτύου διανοµής ηλεκτρικού ρεύµατος είναι υ οχρεωµένος να αγοράζει την ενέργεια ου αράγουν νόµιµα αδειοδοτηµένες µονάδες. Ο νόµος µεταγράφει µεταξύ άλλων και την Οδηγία 2001/77/ΕΚ της Ευρω αϊκής Κοινότητας. Ο Ν.3468 ροδιαγράφει τις άδειες ( αραγωγής, εγκατάστασης, λειτουργίας, δόµησης) και τις εγκρίσεις ( εριβαλλοντικών όρων, εργασιών µικρής κλίµακας α ό την αρµόδια ολεοδοµική υ ηρεσία) ου α αιτούνται (ή δεν α αιτούνται) ανάλογα µε την εγκατεστηµένη ισχύ της µονάδας (κατηγορία) και την εριοχή στην ο οία δηµιουργείται. Αξίζει εδώ να αναφερθεί ότι ανεξαρτήτως της κατηγορίας ενός έργου, α αιτείται έγκριση εριβαλλοντικών όρων αν το έργο βρίσκεται σε εριοχή Natura 2000, εθνικούς δρυµούς και αισθητικά δάση. Ο ίδιος νόµος καθορίζει τις συµβάσεις (αγορα ωλησίας ηλεκτρικής ενέργειας µε ΕΣΜΗΕ ή ΕΗ) και τις τιµές ώλησης (σε Ευρώ/µεγαβατώρα) της ενέργειας ου αράγεται στον ΕΣΜΗΕ ή στη ΕΗ αντίστοιχα. Σηµειώνεται εδώ ότι η σύµβαση ώλησης ηλεκτρικής ενέργειας ισχύει για 10 έτη και µ ορεί να αρατείνεται για 10 ε ι λέον έτη, µονοµερώς, µε έγγραφη δήλωση του αραγωγού, εφόσον αυτή υ οβάλλεται τρεις τουλάχιστον µήνες ριν α ό τη λήξη της αρχικής σύµβασης. Ας σηµειωθεί ότι ένα ε ενδυτικό σχέδιο ΑΠΕ ύψους 100.000 Ευρώ και άνω µ ορεί να ενταχθεί στο καθεστώς του ανα τυξιακού Ν. 3299/04 µε τις τρο ο οιήσεις του ε ενδυτικού Νόµου 3522/2006 και να ε ωφεληθεί α ό κρατική ενίσχυση σε οσοστό έως και 60%. Τέλος, οι τιµές ώλησης της ηλεκτρικής ενέργειας ου καθορίζονται στον 3468, ισχύουν και για τον ιδιώτη-καταναλωτή της ΕΗ: εφόσον εγκαταστήσει στην κατοικία του διασυνδεδεµένο µε τη ΕΗ σύστηµα αραγωγής α ό ΑΠΕ (.χ. ένα φωτοβολταϊκό σύστηµα ή µια ανεµογεννήτρια), µ ορεί να ουλήσει τυχόν λεόνασµα ενέργειας και να ε ωφεληθεί και αυτός. - 15 -
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 2.1 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ ΡΟΜΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΗ Η ηµόσια Ε ιχείρηση Ηλεκτρισµού ξεκίνησε το 1977 συστηµατικές µετρήσεις των ανεµολογικών δεδοµένων και χαρακτηριστικών για την αραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, µέσα στα λαίσια των ροσ αθειών της για αξιο οίηση των εγχώριων ανανεώσιµων ηγών ενέργειας. Το ρόγραµµα αυτό εριέλαβε τα νησιά του Αρχι ελάγους, ό ου η αραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας γίνεται α οκλειστικά µε τη χρήση ετρελαίου, ενώ το διαθέσιµο αιολικό δυναµικό είναι ιδιαίτερα υψηλό. Τα στοιχεία ου συγκεντρώνονταν µετά α ό τη σχετική ε εξεργασία δηµοσιεύονταν σε ειδικές εκδόσεις µε σκο ό την ενηµέρωση των οργανισµών, των Α.Ε.Ι./Τ.Ε.Ι. αλλά και των ιδιωτών. Η ενηµέρωση αυτή βοήθησε στη διάχυση της ιδέας αξιο οίησης της αιολική ς ενέργειας και α οτέλεσε την αφετηρία για την ε ιτάχυνση των δραστηριοτήτων στον τοµέα αυτό και εκ µέρους τρίτων. Σήµερα τα ανεµολογικά στοιχεία δεν διατίθενται ελεύθερα ούτε για εκ αιδευτικές δραστηριότητες, ενώ σηµαντικές δυσκολίες αρουσιάζονται κατά την ροσ άθεια α όκτησής τους. Μετά τις ρώτες αξιολογήσεις των µετρήσεων του αιολικού δυναµικού και στα λαίσια διακρατικών και διεθνών συµφωνιών συνεργασίας, η.ε.η. αρουσίασε τις ρώτες ερευνητικές και ε ιδεικτικές εφαρµογές στις αρχές της δεκαετίας του '80. Οι ροσ άθειες αυτές συνεχίζονται µε σχετική ε ιτυχία µέχρι σήµερα, εξελισσόµενες σε έργα εµ ορικής κλίµακας. Στον τοµέα της υ οδοµής, σύµφωνα µε τους ισχυρισµούς της ΕΗ, το ρόγραµµα ανεµολογικών δεδοµένων έχει ε εκταθεί στο νησιωτικό χώρο. Σήµερα χρησιµο οιούνται όργανα σύγχρονης τεχνολογίας, αξιό ιστα και µε καλή ακρίβεια. Τέλος η ε εξεργασία των συλλεγόµενων στοιχείων γίνεται µε τη χρήση ρογραµµάτων ηλεκτρονικού υ ολογιστή. Ολοκληρώνοντας, ρέ ει να τονίσουµε ότι η ΕΗ αρουσίασε την ερίοδο 1990-94 ένα αξιόλογο αιολικό ρόγραµµα ό ως µ ορούµε να δούµε και στο ίνακα ου ακολουθεί, δεδοµένου ότι είχε µέχρι το τέλος του 1993 υλο οιήσει τη δηµιουργία αιολικών σταθµών συνολικής εγκατεστηµένης ισχύος 17.36MW, ενώ το 1994 είχε υ ό άµεση κατασκευή αιολικές εγκαταστάσεις 9.5MW. Πρέ ει βέβαια στο σηµείο αυτό να υ ογραµµισθεί ότι το σύνολο του αιολικού ρογράµµατος της ε ιχείρησης βασίσθηκε σε κοινοτικές χρηµατοδοτήσεις, µε ιδιαίτερα χαµηλό οσοστό ίδιας συµµετοχής (της τάξεως του 10%+30%). - 16 -
Η αντελής έλλειψη ίδιων ε ενδυτικών ρωτοβουλιών εκ µέρους της ΕΗ, α οδεικνύει την αδιαφορία των διοικήσεων του Οργανισµού για την ανάγκη αξιο οίησης του εγχώριου αιολικού δυναµικού, ά οψη η ο οία ε ιβεβαιώνεται και µε τα στοιχεία αξιολόγησης της ε όµενης αραγράφου. Συµ ερασµατικά στις αρχές του 1995 είχαν διατυ ωθει οι αρακάτω α όψεις: "τόσο το µέγεθος του αιολικού ρογράµµατος της.ε.η. όσο και το εγκατεστηµένο δίκτυο καταγραφής του νησιωτικού αιολικού δυναµικού είναι σηµαντικά και συνεισφέρουν στη διείσδυση της αιολικής ενέργειας στην ενεργειακή αγορά της χώρας µας. Α ό την άλλη λευρά όµως η.ε.η. δεν ενθαρρύνει την εγκατάσταση αιολικών µηχανών α ό τρίτους, τόσο µε τη γραφειοκρατία ου εριβάλλει τη διαδικασία έκδοσης αδειών εγκατάστασης ανεµογεννητριών, όσο και µε τις α αράδεκτα χαµηλές τιµές αγοράς της αιολικής ενέργειας, ου αράγουν οι ιδιο αραγωγοί. εδοµένης της αναµενόµενης ραγδαίας εξέλιξης των εφαρµογών της αιολικής ενέργειας τα αµέσως ε όµενα χρόνια, ιστεύουµε ότι η.ε.η. θα ρέ ει να συνεχίσει και να δυναµώσει το φιλόδοξο αιολικό της ρόγραµµα, ενώ αράλληλα θα ρέ ει να ενθαρρύνει τους ιδιωτικούς φορείς στην εγκατάσταση ανεµοκινητήρων, µε τελικό στόχο τη µέγιστη δυνατή αξιο οίηση του εγχώριου αιολικού δυναµικού ρος όφελος της ελληνικής οικονοµίας, της εθνικής ενεργειακής αυτάρκειας αλλά και την ελαχιστο οίηση των εριβαλλοντικών και κοινωνικών ε ι τώσεων α ό τη λειτουργία συµβατικών σταθµών αραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας". Έκτοτε µεσολάβησε µια σηµαντική χρονική ερίοδος τεσσάρων ερί ου ετών. Στην ε όµενη αράγραφο ε ιχειρείται µια νέα αξιολόγηση του αιολικού ρογράµµατος της ΕΗ υ ό το ρίσµα ιο ρόσφατων δεδοµένων. - 17 -
2.2 ΤΟ ΑΙΟΛΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΕΗ Α ό τα διαθέσιµα στοιχεία η ΕΗ ενεργο οιήθηκε στον τοµέα της αιολικής ενέργειας κατά το τέλος της ροηγούµενης δεκαετίας, εγκατέστησε κύρια την ερίοδο 1992-93 (µε χρηµατοδότηση της Ε.Ε.), ένα αξιόλογο αριθµό ανεµοκινητήρων. Η ΕΗ άρχισε να µελετά µε ε ιστηµονικό και αξιό ιστο τρό ο το Αιολικό δυναµικό της χώρας µας και να συγκεντρώνει ολύτιµα δεδοµένα τα ο οία αξιο οίησε τόσο η ίδια σε µεταγενέστερες εφαρµογές όσο και οι ρώτες ιδιωτικές εταιρείες ου ανα τύχθηκαν αργότερα στον Τοµέα της Αιολικής Ενέργειας. Το 1983 εγκατέστησε και λειτούργησε στην Κύθνο το ρώτο Αιολικό Πάρκο της Ευρώ ης. Η ΕΗ, αρακολουθώντας συνεχώς τις εξελίξεις στην τεχνολογία των Ανεµογεννητριών ροχώρησε το 1989 στην ρώτη στην Ευρώ η ανακατασκευή Αιολικού Πάρκου µε αντικατάσταση και αράλληλη αύξηση της ισχύος των εγκατεστηµένων Ανεµογεννητριών του ΑΠ Κύθνου. Το 2000 λειτούργησε το ρωτο οριακό, σε αγκόσµιο ε ί εδο, Υβριδικό Σύστηµα της Κύθνου ου ε έτρεψε για µικρό χρονικό διάστηµα την µέχρι και 100% κάλυψη των ενεργειακών αναγκών του νησιού α ό Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας,ενω στις αρχές της 10ετίας του 1990 λειτουργούσαν 18 Αιολικά Πάρκα σε 12 νησιά συνολικής εγκατεστηµένης ισχύος 25MW. Σηµαντική ήταν η συµβολή της ΕΗ Α.Ε. στην οµαλή α ορρόφηση της Αιολικής Ενέργειας των ρώτων ιδιωτικών Αιολικών Πάρκων, γεγονός ου συνέβαλε στο να εµ εδωθεί ένα σταθερό ε ιχειρηµατικό κλίµα ου ευνόησε την ενίσχυση του ε ενδυτικού ενδιαφέροντος για την Αιολική Ενέργεια. Σήµερα ο όµιλος ΕΗ Α.Ε. δραστηριο οιείται στο χώρο της Αιολικής Ενέργειας µέσω της κατά 100% θυγατρικής της εταιρείας ΕΗ Α.Ε Ανανεώσιµες Η ΕΗ Ανανεώσιµες Α.Ε. ανα τύσσεται δυναµικά στον κλάδο της Αιολικής Ενέργειας, µέσω ιδίων έργων και συνεργασιών µε µεγάλους οίκους και εταιρείες της Ελλάδος και του εξωτερικού, µε στόχο την κατάκτηση του 20% της εγχώριας αγοράς ΑΠΕ µέχρι το 2012. Πέραν των 44 MW εγκατεστηµένης ισχύος σε Αιολικά Πάρκα, άλλα 32 MW είναι στη φάση της υλο οίησης ενώ βρίσκονται σε διάφορα στάδια της αδειοδοτικής διαδικασίας Αιολικά Πάρκα σηµαντικής ισχύος. Ε ίσης, έχει αρχίσει στη Βοιωτία η κατασκευή 38 MW στο λαίσιο της ρώτης φάσης της συνεργασίας µε την EDF Energies Nouvelles, η ο οία εριλαµβάνει την ανά τυξη Αιολικών Πάρκων συνολικής ισχύος 122 MW. - 18 -
2.2.1 ΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ Α.Ε Η ΕΗ Ανανεώσιµες Α.Ε. ως 100% θυγατρική εταιρεία της ΕΗ Α.Ε. έχει αραλάβει τη σκυτάλη της διαχείρισης των Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας (Α.Π.Ε.) α ό τη µητρική εταιρεία, µε στόχο την όσο δυνατόν µεγαλύτερη ανά τυξη του κλάδου. Ο λειτουργικός διαχωρισµός των µονο ωλιακών α ό τις εκτεθειµένες στον ανταγωνισµό δραστηριότητες έγινε σύµφωνα µε τις ε ιταγές του Ν. 3426/2005 για την α ελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, εξασφαλίζοντας στην Ε ιχείρηση τις ροϋ οθέσεις για µεγαλύτερη διοικητική ευελιξία και ροσαρµοστικότητα µ ροστά στα νέα δεδοµένα ου δηµιουργούνται α ό την α ελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρισµού. Η ΕΗ - Ανανεώσιµες εριλαµβάνει αναλυτικά: α) Είκοσι έξι αιολικά άρκα, εκ των ο οίων 20 είναι σε λειτουργία και έξι σε διαδικασία έναρξης λειτουργίας, συνολικής ισχύος 51,7 MW, εκ των ο οίων 45,6 MW ενεργά. β) εκα έντε µικρά υδροηλεκτρικά έργα ισχύος ως 15 MW, εκ των ο οίων εννέα είναι σε λειτουργία και έξι σε διαδικασίες κατασκευής. Συνολική ισχύς: 70,4 MW. γ)φωτοβολταϊκά άρκα συνολικής ισχύος 242,5 MW. δ) Ολες τις γεωτρήσεις ου έχουν σχέση µε τη γεωθερµία. ε) Ολες τις άδειες αραγωγής και όλα τα σχετικά δικαιώµατα εγκατάστασης και λειτουργίας έργων ΑΠΕ. Το σύνολο της ισχύος των ανανεώσιµων της ΕΗ ου βρίσκονται σε λειτουργία ή σε στάδιο κατασκευής ανέρχεται σε 122,4 MW. - 19 -
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. 3.1 ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΚΑΠΕ) Το Κέντρο Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας (ΚΑ.ΠΕ.) ιδρύθηκε το 1987 µε στόχο την ροώθηση της αξιο οίησης των ανανεώσιµων ηγών ενέργειας και την εφαρµοσµένη έρευνα των συστηµάτων εκµετάλλευσης των. Στον τοµέα της αιολικής ενέργειας το ΚΑ.Π.Ε. έχει ροχωρ11σει στη δηµιουργία της α αιτούµενης υ οδοµής για την ανάλυση, σχεδιασµό και αξιολόγηση των ανεµοκινητήρων, ενώ δηµιουργεί εργαστήριο δοκιµών ανεµογεννητριών σε δηµόσια εριοχή του νοµού Αττικής. Παράλληλα έχει ανα τύξει, σύµφωνα µε δηλώσεις εκ ροσώ ων του, λήρη µεθοδολογία ρόβλεψης και µέτρησης του αιολικού δυναµικού, ενώ σήµερα µε τη βοήθεια ανε ιστηµίων και ερευνητικών κέντρων της χώρας και του εξωτερικού, ερευνά τις ε ι τώσεις της ατµοσφαιρικής τύρβης στην α όδοση και τη διάρκεια λειτουργίας των ανεµογεννητριών. Ε ι λέον το ΚΑ.Π.Ε. συµµετέχει σε έργα και ρογράµµατα της Ευρω αϊκής Ένωσης ό ως το "Joule", το "Valoren" και το "Thermie", συνεργαζόµενο µε το Risoe National Laboratory της ανίας, το Ruthedord Appleton Laboratory της Μ. Βρετανίας αλλά και εγχώριους εκ αιδευτικούς φορείς. Παράλληλα, έχει εγκαταστήσει για ερευνητικούς και εκ αιδευτικούς σκο ούς ιδιόκτητη ανεµογεννήτρια ονοµαστικής ισχύος 110kW (της ανικής εταιρείας NS Wincon West Wind) στην Αγία Μαρίνα Αττικής, η ο οία αναµένεται να συµβάλλει και στην εξοικείωση της κοινής γνώµης µε την αιολική τεχνολογία. Τέλος το ΚΑ.Π.Ε. συµµετέχει σε έργα αξιο οίησης της αιολική ς ενέργειας, ό ως την εγκατάσταση ανεµογεννήτριας στον Άγιο Ευστράτιο για την κάλυψη των ηλεκτρικών αναγκών της το ικής κοινότητας, καθώς και στο σχέδιο εγκατάστασης τριών ανεµοκινητήρων στην Ιθάκη, για την κάλυψη των ηλεκτρικών αναγκών του εργοστασίου αφαλάτωση ς του δήµου. Στη συνεισφορά του Κ.Α.Π.Ε. στη διάδοση της αιολικής τεχνολογίας συγκαταλέγονται οι κινητοί σταθµοί αξιολόγησης αιολικών έργων, η τεχνική βοήθεια και ε ιµόρφωση, ου αρέχει σε χρήστες της αιολική ς ενέργειας και σε µικρές βιοµηχανίες, καθώς και οι ροτάσεις του για την αναµόρφωση του θεσµικού λαισίου ου διέ ει τη διαχείριση της αιολικής ενέργειας στη χώρα µας. - 20 -
Συνοψίζοντας, µ ορούµε να ούµε ότι οι δραστηριότητες του ΚΑ.Π.Ε. ε ιχειρούν να καλύψουν τους αρακάτω τοµείς: ί. Πιστο οίηση των ανεµοκινητήρων ου ρόκειται να εγκατασταθούν στη χώρα µας. ίί. Έλεγχος και αξιολόγηση των ανεµογεννητριών µέσω ειραµατικών µετρήσεων και θεωρητικών υ ολογισµών. iii. Ε ίβλεψη, εκτέλεση και συντονισµός αιολικών έργων. ίν. Έρευνα και Ανά τυξη. ν. Εκτίµηση και µετρήσεις του αιολικού δυναµικού,καθώς και ε ιλογή θέσεων εγκατάστασης ανεµογεννητριών και αιολικών άρκων. 3.2 Ι ΑΚΤΙΚΟ ΕΡΓΟ Α.Ε.Ι / Τ.Ε.Ι Το έργο των Ανώτατων Εκ αιδευτικών και Τεχνολογικών Ιδρυµάτων στον τοµέα της διδασκαλίας και ενηµέρωσης, στον τοµέα της έρευνας και της ανά τυξης της αιολική ς τεχνολογίας αλλά και στον τοµέα διαχείρισης της αιολικής ενέργειας, είναι αρκετά σηµαντικό σε όγκο και σε οιότητα. Ήδη α ό την ροηγούµενη δεκαετία το γνωστικό αντικείµενο της αιολικής ενέργειας το εριλάµβανε α ό αρκετά τµήµατα των Πολυτεχνείων και Πολυτεχνικών σχολών καθώς και των αντίστοιχων Τεχνολογικών Ιδρυµάτων της χώρας µας, µέσα στα λαίσια της γνωριµίας των σ ουδαστών µε τις ανανεώσιµες ηγές ενέργειας. Σήµερα η αιολική ενέργεια α οτελεί ένα ξεχωριστό γνωστικό αντικείµενο, ενώ σε κά οια εκ αιδευτικά ιδρύµατα εξετάζονται και λέον ροχωρηµένα θέµατα, ου αφορούν αφενός τη σχεδίαση αιολικών µηχανών αφετέρου την ορθολογική διαχείριση της αιολικής ενέργειας. Με τον τρό ο αυτό έχει δηµιουργηθεί ένα θετικό κλίµα για την αιολική ενέργεια στους νέους ε- ιστήµονες και τεχνικούς, µε α οτέλεσµα να ενθαρρύνεται η διάδοση των εφαρµογών της στη χώρα µας. Τέλος ορισµένα εκ αιδευτικά ιδρύµατα της χώρας µας έχουν εγκαταστήσει και µικρούς ειραµατικούς ανεµοκινητήρες σε ιδιόκτητους χώρους, οι ο οίοι χρησιµο οιούνται για την ρακτική εκ αίδευση των σ ουδαστών τους καθώς και για τη διενέργεια ειραµατικών µετρήσεων και ερευνητικών εργασιών. Ε ι λέον, τα ερισσότερα A.E.I-Τ.E.I. της χώρας µας έχουν αναλάβει ή συµµετέχουν σε ερευνητικά ρογράµµατα, ου χρηµατοδοτούνται α ό την Ευρω αϊκή Ένωση και τη Γ.Γ.Ε.Τ. και αναφέρονται στη βελτίωση των όρων αξιο οίησης του διαθέσιµου αιολικού δυναµικού. Παράλληλα, τα A.E.I/Τ.E.I. συνεργάζονται συστηµατικά µε αντίστοιχα εκ αιδευτικά ή ερευνητικά ιδρύµατα - 21 -
των υ ολοί ων ευρω αϊκών κρατών µε στόχο την ανά τυξη και το συντονισµό της έρευνας στον τοµέα της αιολικής ενέργειας. Βέβαια, η αναλυτική αρουσίαση των ε ιµέρους δραστηριοτήτων των A.E.I/Τ.E.I. δεν είναι ούτε σκό ιµη ούτε δυνατή στα λαίσια της αρούσας σύντοµης ενηµέρωσης. 3.3 ΦΟΡΕΙΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ Ι ΙΩΤΕΣ Αυξηµένο θεωρείται και το ενδιαφέρον ου υ άρχει για την εγκατάσταση ανεµοκινητήρων και α ό άλλους φορείς εκτός της.ε.η., αν και το ροηγούµενο νοµοθετικό λαίσιο ου στηριζόταν στο νόµο 1559/85 δεν κρίνεται ε αρκές. Το ενδιαφέρον εκδηλώνεται κύρια α ό οργανισµούς το ικής αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α), α ό συνεταιρισµούς, α ό βιοµηχανίες και βιοτεχνίες αλλά και α ό µεµονωµένους ιδιώτες. Οι ερισσότεροι α ό τους αρα άνω φορείς αξιο οιούν χρηµατοδοτικά κίνητρα, ου αρέχουν οι εγχώριοι ανα τυξιακοί νόµοι (.χ. 1262/82, 1892/90), καθώς και σηµαντικές κοινοτικές χρηµατοδοτήσεις, ου αρέχονται µε ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους στις ανα τυσσόµενες εριοχές της Ευρώ ης. εν ρέ ει βέβαια να αγνοήσουµε και τις ροσ άθειες µικρού αριθµού ε ιχειρηµατιών, οι ο οίοι µε καθαρά ε ιχειρηµατικά κίνητρα, εγκαθιστούν ανεµoγεννήτριες µε σκο ό την αραγωγή και κατανάλωση φθηνής ηλεκτρικής ενέργειας εκ µέρους των (συνήθως ενεργοβόρων) ε ιχειρήσεών τους. Το τέως Υ ουργείο Βιοµηχανίας Έρευνας και Τεχνολογίας (τώρα ΥΠ.ΑΝ.) έχει χορηγήσει άδειες για ίδρυση, εγκατάσταση και λειτουργία αιολικών σταθµών συνολικής ισχύος ερί ου 2MW, ενώ αράλληλα η.ε.η. είχε γνωµατεύσει ριν τη ψήφιση του Ν.2244/94 θετικά για Υ οψήφιες εγκαταστάσεις ανεµογεννητριών συνολικής ισχύος της τάξεως των 22MW. Ολοκληρώνοντας ρέ ει να αναφέρουµε ότι η δραστηριότητα των Ο.Τ.Α για εγκατάσταση αιολικών συστηµάτων µε σκο ό την κάλυψη των ενεργειακών τους αναγκών είναι αξιέ αινη. Όµως η έλλειψη εµ ειρίας εκ µέρους των Ο.Τ.Α καθώς και η έλλειψη στελεχών ειδικευµένων στα θέµατα της αιολική ς ενέργειας καθιστά τις ροσ άθειες αντιοικονοµικές, µε α οτέλεσµα να δα ανώνται σηµαντικά χρηµατικά οσά χωρίς να έχουµε τα αναµενόµενα α οτελέσµατα. Ε ι λέον η κακή οικονοµική κατάσταση των Ο.Τ.Α δηµιουργεί ροβλήµατα ακόµα και στην εξασφάλιση της ίδιας συµµετοχής των στα συγχρηµατοδοτούµενα ρογράµµατα εγκατάστασης αιολικών µηχανών. Βέβαια τα τελευταία χρόνια η το ική αυτοδιοίκηση έχει οργανωθεί στα λαίσια της Ε.Ε.Τ.Α.Α και ε ιχειρεί να αξιο οιήσει τις ανανεώσιµες ηγές ενέργειας και κύρια την αιολική ενέργεια µέσα α ό συλλογικές ροσ άθειες. - 22 -
3.4 Ι ΙΩΤΕΣ-ΑΥΤΟΠΑΡΑΓΩΓΟΙ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΑΙΟΛΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Η υφιστάµενη µέχρι τη ψήφιση του Ν.2244/94 νοµοθεσία είναι γνωστό ότι ε έτρε ε την εγκατάσταση αιολικών µηχανών µόνο για αυτο αραγωγή, καθώς α αγορεύεται σε τρίτους η αραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ρος ώληση (ανεξάρτητη αραγωγή). Για το λόγο αυτό οι ιδιωτικές εγκαταστάσεις αιολικών µηχανών µέχρι και τα τέλη του 1996 δεν υ ερέβαιναν τα 3.1MW, µε α οτέλεσµα να συνεισφέρουν µόλις κατά 10% στη συνολική εγχώρια εγκατεστηµένη ισχύ. Αξίζει να σηµειωθεί ότι ένας αριθ- µός ε τά µηχανών ( ερί ου 650kW) ανήκουν στο ΟΤΕ ενώ οι υ όλοι ες ανεµογεννήτριες ανήκουν σε ιδιωτικές ε ιχειρήσεις και σε ΟΤΑ Ο συνολικός συντελεστής τεχνικής διαθεσιµότητας των εν λόγω µηχανών για το 1994 δεν ξε ερνά το 45%, ενώ και για τις µηχανές του ΟΤΕ εµφανίζεται αρα λήσια τιµή της τεχνικής διαθεσιµότητας των αιολικών εγκαταστάσεών του. Αξιόλογη είναι η συµ εριφορά των δύο µηχανών Wincon W-60 του ΟΤΕ στην Κω και στην Κέα καθώς και της µηχανής TW-500 του Ανα τυξιακού Οργανισµού Σητείας στο Ζηρό Κρήτης. Σε µια ροσ άθεια καταγραφής των εκ µέρους των ιδιωτών εγκατεστηµένων ανεµογεννητριών συντάχθηκε έκθεση α ό την ο οία ροκύ τει η ύ αρξη: α. Τεσσάρων µηχανών Vestas (3x55kW + 1x75kW) εγκατεστηµένων α ό την ερίοδο 1984-86 για λογαριασµό ιδιωτών καθώς και µιας µηχανής 90kW για λογαριασµό του ΟΤΕ την ερίοδο 1989. β. Έντεκα µηχανών Wincon (2x60kW +9xllOkW) εγκατεστηµένων είτε στη Ρόδο α ό ιδιώτες την ερίοδο 1986-88, είτε α ό τον ΟΤΕ (2x60kW +4xllOkW), είτε α ό το ΚΑΠΕ, είτε τέλος για τις ανάγκες του χιονοδροµικού κέντρου του Τυµφρηστού στην Ευρυτανία. γ. ύο µηχανών HMZ-Windmaster (2x300kW) εγκατεστηµένων στη Λέσβο για λογαριασµό της Αιολικής ηµοτικής Ε ιχείρησης Μυτιλήνης. δ. Πέντε µηχανών του οµίλου N.E.G.-Micon, εκ των ο οίων µια νέα µηχανή Micon 225kW στη θέση Κουτσούµ αρα Λέσβου και τέσσερις µηχανές Nordtank (3x150kW + 1x75kW) στις θέσεις Βροντάδες Χίου (2), Ανώγεια Κρήτης (1) και Νάξος (1x75kW). ε. Μίας µηχανής Tacke TW-500 στο Ζηρό Κρήτης. στ. ύο µηχανών Enercon Ε-40 (300kW + 500kW) στην Εύβοια. ζ. Μίας µηχανής Wind Harvester 100kW στον Άγιο Ευστράτιο. - 23 -
Συνε ώς σύµφωνα µε τα διαθέσιµα στοιχεία οι ιδιώτες είχαν εγκαταστήσει µέχρι τα τέλη του 1997 είκοσι ε τά (27) µηχανές συνολικής αιολικής ισχύος 4390kW. Μια αύξηση µόλις 1300kW σε σχέση µε τα τέλη του 1996. Όµως αν οι ιδιώτες ε ενδυτές του έχουν ως δικαιολογία για τη χαµηλή α όδοση των ε ενδύσεων τους την έλλειψη νοµοθετικού λαισίου, αυτό δεν ισχύει για τη µετά τη ψήφιση του N2244/94 κατάσταση. υστυχώς και µε το νέο νοµοθετικό λαίσιο δεν έχει εγκατασταθεί κανένα α- ξιόλογο ιδιωτικό αιολικό άρκο, αν και για µόνο την εριοχή του Αιγαίου έχουν υ οβληθεί ερισσότερες α ό τριάντα αιτήσεις, αριθµός αρόµοιος των αιτήσεων ου έχουν υ οβληθεί στo αυτόνοµο δίκτυο της Κρήτης. Παράλληλα α ό τις αρχές του 1995 εκκρεµούν εγκεκριµένες χρηµατοδοτήσεις µε βάση τον ισχύοντα ανα τυξιακό νόµο, ύψους της τάξεως των 12 ερί ου δισεκατοµµυρίων δραχµών για ίδρυση αιολικών άρκων σε ολόκληρη τη χώρα, οι ο οίες ακόµα και µετά άροδο τριών ετών δεν έχουν α oρρoφηθεί ούτε κατά 30%. Aντίστoιχα τα αιολικά έργα ου ενεκρίθησαν µετά την 1η ροκήρυξη του ΕΠΕ 1997 ροβλέ ουν ε ιδότηση µόλις 3.5 δισεκατοµµυρίων δραχµών. Συνοψίζοντας µ ορούµε να ούµε ότι για διάφορους λόγους οι ιδιώτες ε ενδυτές αρουσιάζουν σοβαρή καθυστέρηση ( λέον των τριών ετών) στην α ορρόφηση των διαθέσιµων κρατικών ιστώσεων για τη δηµιουργία αιολικών άρκων. 3.5 ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΑΙΟΛΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α Οι ροο τικές για την ανά τυξη της αιολικής ενέργειας στη χώρα µας εξαρτώνται τόσο α ό το διαθέσιµο αιολικό δυναµικό όσο α ό την τεχνικοοικονοµική ελκυστικότητα της αιολική ς ενέργειας στην εγχώρια ενεργειακή αγορά, καθώς και α ό το ανώτατο ε ιτρε όµενο oσoστό διείσδυσης της αιολικής ενέργειας στα το ικά ηλεκτρικά δίκτυα. Στα ερισσότερα νησιά του Αιγαίου το διαθέσιµο αιολικό δυναµικό είναι σχεδόν άριστο, µε α οτέλεσµα να υ ερκαλύ τει τις ανάγκες των νησιών σε ηλεκτρική ενέργεια. Όµως τα ροβλήµατα συνεργασίας των αιολικών µηχανών µε τα το ικά ηλεκτρικά δίκτυα (κυρίως µονάδες εµβολοφόρων κινητήρων τύ ου "Diesel", εκτός Κρήτης και Ρόδου ό ου υ άρχουν και αεριoστρόβιλoι) καθορίζουν, για λόγους ευστάθειας και οµαλής λειτουργίας του δικτύου, ιδιαίτερα χαµηλές τιµές µέγιστης ε ιτρε όµενης εγκατεστηµένης αιολική ς ισχύος. - 24 -
Η κατάσταση είναι διαφορετική στις εριοχές της η ειρωτικής χώρας (.χ. Εύβοια, Ανατολική Αττική, Μαγνησία, Ανατολική Πελο όννησος, Ή ειρος κ.λ..), ό ου η ύ αρξη του διασυνδεδεµένου δικτύου εµφανίζει σηµαντική ελαστικότητα στην ιθανή διασύνδεση αιολικών µονάδων. σχήµα 6 Βέβαια οι εκεί ε ικρατούσες συνθήκες ανέµου δεν είναι της ίδιας οιότητας µε αυτές του Αρχι ελάγους, αρόλα αυτά το υ άρχον αιολικό δυναµικό είναι αρκετό για µια συµµετοχή της τάξης του 10% στο συνολικό εθνικό ηλεκτρικό φορτίο. Στην αναµενόµενη δε ερί τωση, ου θα ολοκληρωθεί η διασύνδεση των Κυκλάδων µε το η ειρωτικό δίκτυο, η διαθέσιµη αιολική ισχύς µ ορεί να αυξηθεί σηµαντικά. Α ό καθαρά οικονοµικής σκο ιάς τα υψηλά ε ιτόκια ου υ άρχουν στην αγορά α οτελούν τροχο έδη σε κάθε ε ενδυτική ροσ άθεια και συνε ώς και σε ε ενδύσεις στον τοµέα της αιολικής ενέργειας. Παράλληλα οι εριοριστικοί όροι διάθεσης της αραγόµενης ενέργειας ου ε ιβάλλονται στους ανεξάρτητους αραγωγούς, αλλά και τα χαµηλά τιµολόγια αγοράς της αιολικής-ηλεκτρικής ενέργειας σε σύγκριση µε το κόστος λειτουργίας των ΑΣΠ της.ε.η., εριορίζουν ρος το αρόν τη διείσδυση της αιολικής ενέργειας. Βέβαια η ιθανή οσοτικο οίηση του κοινωνικού και εριβαλλοντικού κόστους αραγωγής συµβατικής ενέργειας, καθώς και η αναγνώριση της συνεισφοράς ισχύος των ανεµογεννητριών στο ηλεκτρικό δίκτυο, θα δώσουν σηµαντικό οικονοµικό λεονέκτηµα στην αιολική ενέργεια τα ε όµενα χρόνια. - 25 -
Α ό την λευρά της η.ε.η. ροχωρεί στην κατασκευή άρκων, δεδοµένου ότι α αιτούνται σηµαντικές ε ι λέον ε ενδύσεις τα ε όµενα χρόνια, ενώ η µέχρι σήµερα αξιο οίηση των αιολικών σταθµών δεν είναι και τόσο καλή. Α ό την άλλη λευρά, η σχετικά οχι και τόσο σηµαντική αρουσία του ιδιωτικού τοµέα στην αξιο οίηση της αιολικής ενέργειας οφείλεται τόσο στη γραφειοκρατική αντιµετώ ιση του θέµατος εκ µέρους της δηµόσιας διοίκησης όσο και στο χαµηλό τιµολογιακό καθεστώς αγοράς αιολικής ενέργειας, ου αράγουν οι ιδιο αραγωγοί. Παρόλη την άροδο σχεδόν τριών ετών α ό την κατάθεση των σχετικών αιτήσεων και αρόλη τη σαφή α όφαση της ολιτείας για διετή διάρκεια ισχύος των κατατεθειµένων αιτήσεων, οι ροαναφερόµενοι ιδιώτες διατηρούν την αρχική σειρά ροτεραιότητάς των χωρίς να ροβούν σε καµία ε ενδυτική ενέργεια, α oθαρρύνovτας αράλληλα τυχόν νέους ε ενδυτές να εισέλθουν στον τοµέα της αιολικής αγοράς. ίνακας 2 NOMOΣ Νησιωτικό Αυτόνοµο ίκτυο Ισχύος(kw) Κρήτη ωδεκανήσου ωδεκανήσου ωδεκανήσου Κυκλάδων Κυκλάδων Λέσβου Λέσβου Κρήτη 95100 Ρόδος-Χάλκη 29790 Κώς-Κάλυµνος 12570 Κάρ αθος-κάσος 1510 Πάρος-Νάξος 8550 Θήρα-Θηρασία 5100 Λέσβος 11100 Λήµνος 2940 Χίου Χίος-Ψαρά 7290 Σάµου Ικαρία 1266-26 -
ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΙΣΧΥΣ( ΕΗ+Ι ΙΩΤΕΣ) 30000 25000 20000 KW 15000 10000 5000 0 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 σχήµα 7 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Η διαστρέβλωση αυτή της βούλησης του νοµοθέτη ενισχύεται και α ό τα χαµηλά οσοστά ε ιτρε όµενης διείσδυσης των αιολικών µηχανών στα το ικά νησιωτικά δίκτυα, ό ως αυτή καθορίζεται α ό τη ΕΗ, µε κύριο ε ιχείρηµα την ευστάθεια των το ικών δικτύων. Για την α οκατάσταση της αλήθειας το ζήτηµα της ευστάθειας των το ικών δικτύων λόγω της σύνδεσης σε αυτά το ικών αιολικών άρκων α οτελεί ένα σοβαρό τεχνικό ρόβληµα, ου όµως σήµερα αντιµετω ίζεται α ό τους κατασκευαστές αιολικών µηχανών (σύγχρονες µηχανές ή µηχανές µεταβλητών ή ολλα λών στρoφών) µε αρκετή ε ιτυχία. Στην ραγµατικότητα η ακριβής τιµή του συντελεστή διείσδυσης της αιολικής ενέργειας σε ένα το ικό α οµονωµένο δίκτυο, εξαρτάται εκτός των άλλων α ό τα λειτουργικά χαρακτηριστικά των θερµικών µηχανών του δικτύου και των χρησιµο οιούµενων αιολικών µηχανών, καθώς και της στιγµιαίας ζήτησης (κατανάλωσης) ενέργειας, ενώ ένα ε ιδιωκόµενο οσοστό διείσδυσης της τάξεως του 50% είναι ε ιτρε τό, εφόσον και οι ιδιοκτήτες των αιολικών άρκων λάβουν σοβαρά υ όψιν τους τα τυχόν ροβλήµατα ευστάθειας του το ικού δικτύου. Aνακεφαλαιώνοντας την ε ικρατούσα κατάσταση στην εγχώρια αιολική αγορά ρέ ει να οµολογήσουµε ότι αρόλες τις φιλότιµες ροσ άθειες µεµονωµένων ατόµων (ιδιωτών αλλά και στελεχών της δηµόσιας διοίκησης), η κατάσταση στην ελληνική αιολική αγορά δεν είναι και τόσο καλή. - 27 -