ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Συμπλήρωση πρωτοκόλλων ανάλυσης λαθών ορθογραφίας και αξιολόγησης του επιπέδου παραγωγής γραπτού λόγου ΣΥΓΓΡΑΦΗ: Κίτσου Γεωργία Εκπαιδευτικός ΠΕΟ3 ΑΘΗΝΑ 2015 1
Πρωτόκολλο 17 : Ανάλυση λαθών ορθογραφίας Διαδικασία: Ο εκπαιδευτικός σημειώνει τα λάθη του μαθητή στον πίνακα, σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση που του έχει δοθεί. Η κατηγοριοποίηση μπορεί να τροποποιηθεί κατά την κρίση του εκπαιδευτικού (π.χ.: θα μπορούσαν να αφαιρεθούν στήλες ή να προστεθούν άλλες, σε περίπτωση που ο μαθητής δεν παραλείπει λέξεις, ή αν τα φωνολογικά του λάθη εντοπίζονται σε επίπεδο φωνήματος και όχι συλλαβής, ή κάνει κάποιο λάθος που δεν συμπεριλαμβάνεται στον πίνακα κτλ.). Επίσης, τα ορθογραφικά λάθη μπορεί να εντοπίζονται: α) σε κείμενο που παράγεται ελεύθερα από το μαθητή, β) σε κείμενο που γράφτηκε καθ υπαγόρευση, γ) σε λέξεις που υπαγορεύθηκαν από τoν εκπαιδευτικό και δ) σε λέξεις που επέλεξε ο μαθητής για τη συμπλήρωση προτάσεων με κενά. ΦΩΝΟΛΟΓΙΚΑ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΕΤΥΜ. ΛΕΞΗ ΑΦ.Φ ΑΝΤΡ.Φ ΠΡ.Φ ΑΝΤ.Φ ΜΕΤ.Φ ΤΟΝ. ΡΗΜ. ΟΝ. ΑΛΛΟ Χρίστος Σικόθικε πίγε πληνη 2
ΦΩΝΟΛΟΓΙΚΑ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΕΤΥΜ. ΛΕΞΗ ΑΦ.Φ ΑΝΤΡ.Φ ΠΡ.Φ ΑΝΤ.Φ ΜΕΤ.Φ ΤΟΝ. ΡΗΜ. ΟΝ. ΑΛΛΟ δώντα ντίνετι τρώι πέρινη ηταν σταντα πιγένη σχολοι βίκε μει 3
ΦΩΝΟΛΟΓΙΚΑ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΕΤΥΜ. ΛΕΞΗ ΑΦ.Φ ΑΝΤΡ.Φ ΠΡ.Φ ΑΝΤ.Φ ΜΕΤ.Φ ΤΟΝ. ΡΗΜ. ΟΝ. ΑΛΛΟ δάίλιμα φίλουσ παίζανι κια χτιπά ηστιν τάξί μάθιμα μαθιματικα σχαλασαν 4
ΦΩΝΟΛΟΓΙΚΑ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΕΤΥΜ. ΛΕΞΗ ΑΦ.Φ ΑΝΤΡ.Φ ΠΡ.Φ ΑΝΤ.Φ ΜΕΤ.Φ ΤΟΝ. ΡΗΜ. ΟΝ. ΑΛΛΟ πίρε μπαπμάσ Πίνακας1: Ανάλυση λαθών ορθογραφίας (ΑΦ.Φ: Αφαίρεση φωνήματος, ΑΝΤΡ.Φ: Αντιστροφή φωνήματος, ΠΡ.Φ: Πρόσθεση φωνήματος, ΑΝΤ.Φ: Αντικατάσταση φωνήματος, ΜΕΤ.Φ: Μετάθεση φωνήματος, ΤΟΝ.: Λάθος τονισμού, ΡΗΜ.: Ρήματα, ΟΝ.: Ονόματα, ΑΛΛΟ: Λανθασμένη πτώση, ΕΤΥΜ.: Ετυμολογικά). Επισκόπηση Στη φάση αυτή, διαπιστώνεται ότι ο μαθητής κάνει αρκετά λάθη φωνολογικού τύπου, παραλείποντας γράμματα και αντιστρέφοντας ή αντικαθιστώντας φωνήματα, ενώ τα περισσότερα μορφολογικά λάθη αφορούν, κυρίως, στις καταλήξεις των ρημάτων του γ ενεστώτα και του παθητικού αορίστου. Συνεπώς, σε επόμενο στάδιο θα πρέπει, αφενός, να αξιολογηθεί το επίπεδο της φωνολογικής επίγνωσης του μαθητή και, αφετέρου, να εξεταστεί αν μπορεί να ξεχωρίσει τα ρήματα από τα ουσιαστικά καθώς και την κατάληξη από το θέμα του ρήματος. 5
Πρωτόκολλο 18: Αξιολόγηση παραγωγής γραπτού λόγου Διαδικασία: Ο εκπαιδευτικός αξιολογεί τo επίπεδο παραγωγής γραπτού λόγου του μαθητή, στον παρακάτω πίνακα, σύμφωνα με ένα κείμενο που έχει γράψει ο μαθητής ελεύθερα ή σχετικά με θέμα που του έχει δοθεί. Ο πίνακας είναι ενδεικτικός και μπορεί να τροποποιηθεί κατά την κρίση του εκπαιδευτικού. Αριθμός λέξεων 53 Αριθμός παραγράφων 1 Εισαγωγή Όχι Ιδέες Αρκετές Φαντασία/Πρωτοτυπία Όχι Λεξιλόγιο Φτωχό Δομή Πρότασης Παρατηρούνται στοιχεία προφορικού λόγου (δηλαδή, γράφει με τον τρόπο που μιλάει). Η δομή των προτάσεων θεωρείται, ικανοποιητική, ωστόσο, χρειάζεται περαιτέρω βελτίωση. 6
Παραγράφου Κειμένου Ως προς την παράγραφο, διατυπώνονται αρκετές ιδέες και λεπτομέρειες, οι οποίες δεν αναλύονται, αρκετά, αλλά παρουσιάζονται επιγραμματικά. Δεν διαχωρίζεται το κείμενο σε παραγράφους. Η παράθεση των γεγονότων Συνοχή Παραγράφου ακολουθεί σωστή χρονολογική σειρά. Χρησιμοποιείται, συχνά, η λέξη «και», η οποία επαναλαμβάνεται 10 Κειμένου φορές κατά τη σύνδεση των γεγονότων, ενώ ο χρονικός σύνδεσμος «μετά» απαντάτε 2 φορές. Ελλιπείς προτάσεις Συντακτικά λάθη Γενικά, δεν παρουσιάζονται λάθη, όσον αφορά τη δομή της πρότασης, εκτός από τη 9 η σειρά, στην οποία 7
λείπει το υποκείμενο «κουδούνι» του ρήματος «χτιπά». Λάθη στη χρήση χρόνων Ναι, αφού ξεκινάει με αόριστο, έπειτα, επιλέγει παρατατικό και ενεστώτα και, στη συνέχεια, πάλι αόριστο. Λάθη στη στίξη (εκτός τονισμού) Δεν χρησιμοποιεί σημεία στίξης. Δεν διαχωρίζει τις προτάσεις μεταξύ τους. Ορθογραφικά λάθη σειρά 3: παράλειψη «ι» (δώντα) σειρά 3: παράλειψη «α» (ντίνετι) σειρά 4: πρόσθεση «ι» (πέρινη) Α. Φωνολογικά (αντικατάσταση φωνημάτων, παράλειψη φωνήματος/συλλαβής, πρόσθεση σειρά 4: πρόσθεση «α» και μετάθεση φωνήματος (ηταν) σειρά 5: αντιστροφή φωνημάτων (σταντα) σειρά 6: αντιστροφή φωνημάτων (σχολοι) σειρά 6: παράλειψη «γ» (βίκε) σειρά 6: πρόσθεση «ι» (μει) 8
φωνήματος/συλλαβής, τονισμός) σειρά 7: αντιστροφή φωνημάτων (δάίλιμα) σειρά 7: αντικατάσταση ς/σ (φίλουσ) σειρά 8: αντικατάσταση ε/ι (παίζανι) σειρά 9: αντιστροφή φωνημάτων (κια) σειρά 10: πρόσθεση «ι» και μετάθεση φωνήματος «ηστιν» (στην) σειρά 12: αντικατάσταση ο/α (σχαλασαν) σειρά 13: αντιστροφή φωνημάτων και αντικατάσταση (μπαπμάσ) σειρά 1: «σικόθικε» (σηκώθηκε) σειρά 2: «πλήνη» (πλύνει) B. Μορφολογικά (παραβίαση γραμματικών κανόνων) σειρά 4: «τρώι» (τρώει) σειρά 4: «πέρινη» (παίρνει) σειρά 5: «πιγένη» (πηγαίνει) σειρά 6: «βίκε» (βγήκε) σειρά 10: «τάξί» (τάξη) σειρά 11: «μάθιμα» (μάθημα) σειρά 11: «μαθιματικά» (μαθηματικών) 9
σειρά 1: «Χρίστος» (Χρήστος) σειρά 1: «σικόθικε» (σηκώθηκε) Γ. Ετυμολογικά σειρά 2: «πίγε» (πήγε) σειρά 2: «πλήνη» (πλύνει) σειρά 3: «δώντα» (δόντια) σειρά 3: «ντίνετι» (ντύνεται) σειρά 4: «πέρινη» (παίρνει) σειρά 4: «πιγένη» (πηγαίνει) σειρά 6: «βίκε» (βγήκε) σειρά 6: «δάίλιμα» (διάλειμμα) σειρά 9: «χτιπά» (χτυπά) σειρά 12: «πίρε» (πήρε) Συμβατικός τρόπος γραφής (τήρηση περιθωρίων, αποστάσεις λέξεων, μουτζούρες, μέγεθος γραμμάτων κτλ.) Πιέζει έντονα το μολύβι, από ένα σημείο και έπειτα, περισσότερο από το μισό κείμενο. Η θέση των γραμμάτων πάνω στη γραμμή δεν είναι, πάντα, η σωστή. Η απόσταση των γραμμάτων μέσα στις λέξεις δεν είναι κανονική (συνήθως, οι λέξεις χωρίζονται σε δυο κομμάτια και, ορισμένες φορές, ενώνονται). Διορθώνει τις λέξεις χωρίς να τις έχει σβήσει, προηγουμένως. Πίνακας2: Αξιολόγηση παραγωγής γραπτού κειμένου 10
Επισκόπηση Στο συγκεκριμένο γραπτό υπάρχουν αρκετά λάθη σε φωνολογικό και μορφολογικό επίπεδο, καθώς ο μαθητής παραλείπει, αντικαθιστά ή μεταθέτει φωνήματα, δεν χρησιμοποιεί τόνους σε ορισμένες περιπτώσεις ή εφαρμόζει διπλό τονισμό, ενώ κάνει λάθη μορφολογικού τύπου, κυρίως, στις καταλήξεις των ρημάτων, στο τρίτο πρόσωπο του ενεστώτα (π.χ.: «ντίνετε») καθώς και στο θέμα του αορίστου της παθητικής φωνής (π.χ.: «σικόθικε»). Από την άλλη, όσον αφορά τα λάθη μορφολογικού τύπου, οι τύποι των ονομάτων μπορούν να θεωρηθούν σωστοί, σε γενικές γραμμές, παρόλο που υπάρχουν αρκετά ορθογραφικά λάθη, τα οποία, όμως, πιθανόν να οφείλονται στη μικρή ηλικία του μαθητή. Ωστόσο, χρησιμοποιούνται απλά γραφήματα όπως: ε, ι, η και ο, αντί των: αι, ει, οι, υ και ω. Επιπρόσθετα, υπάρχει μία ανακολουθία στη χρήση των χρόνων, αλλά, σε πραγματολογικό επίπεδο, η ακολουθία των γεγονότων είναι χρονολογικά σωστή. Αντίθετα, η σύνταξη των προτάσεων είναι ορθά δομημένη, όμως, χαρακτηρίζεται από περιορισμένες συντακτικές συνδέσεις και φτωχό λεξιλόγιο, ενώ απουσιάζουν τα σημεία στίξης και δεν γίνεται διαχωρισμός του κειμένου σε παραγράφους, γεγονός που δυσκολεύει, κατά πολύ, την ανάγνωση. Παρόμοια προβλήματα στην ανάγνωση έχουν, επίσης, τόσο η θέση των γραμμάτων πάνω στη γραμμή όσο και η απόστασή τους μέσα στις λέξεις, οι οποίες δεν είναι κανονικές, καθώς και η διόρθωση των λέξεων χωρίς να έχουν σβηστεί, προηγουμένως. Ακόμη, αρκετές λέξεις είναι ενωμένες μεταξύ τους (π.χ.: ομπαπμαστου), κάτι που φανερώνει ότι ο μαθητής μπορεί να αντιλαμβάνεται ως μία λέξη το ουσιαστικό μαζί με το άρθρο και την αντωνυμία που ακολουθεί. Καταληκτικά, θα πρέπει, σε κάποια άλλη φάση, να ελεγχθεί τόσο το επίπεδο της φωνολογικής επίγνωσης του μαθητή, όσο και η ικανότητά του να διακρίνει τα ρήματα από τα ουσιαστικά, όπως και την κατάληξη από το θέμα του ρήματος. 11
Ενδεικτικό παράδειγμα γραπτού κειμένου του μαθητή Εικόνα 1: Γραπτό μαθητή Β Δημοτικού Βαθμολογία: B ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ: B Μπράβο για την επιτυχή και λεπτομερή περιγραφή των εικόνων! Θα πρέπει, όμως, να βελτιώσεις την ορθογραφία σου. Επιπλέον, είναι απαραίτητο να χρησιμοποιείς τελείες και κενά μεταξύ των λέξεων αλλά και να χωρίζεις σε παραγράφους το κείμενο. 12
Πηγές http://www.edc.uoc.gr/~ptde/ptde/anounc/b_tomeas/diat/ld_panteliadou_b http://www.funlessonplans.com/differentiated_instruction.htm http://members.shaw.ca/priscillatheroux/differentiatingstrategies.html http://www.teach-nology.com/tutorials/teaching/differentiate/ http://eyliko.minedu.gov.gr/amea/vivlio_pi/downloads/vivlio_ekp/kefalaia/vivlioekp_eae. pdf 13