ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΑ - ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 10. ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΑ ΚΑΤΑΚΡΗΜΝΙΣΜΑΤΑ
ΓΕΝΙΚΑ - Για τη μέτρηση του ύψους βροχής χρησιμοποιούνται τα βροχόμετρα και οι βροχογράφοι - Με τα βροχόμετρα επίσης μετράμε το χιόνι και το χαλάζι - Τα όργανα με τα οποία μετράμε το ύψος του νερού που προέρχεται από βροχή, χιόνι ή χαλάζι, από θέσεις που δεν είναι προσιτές όλο το χρόνο, λέγονται χιονόμετρα - Το πάχος του χιονιού μεταβάλλεται σημαντικά από θέση σε θέση, επειδή οι νιφάδες παρασύρονται εύκολα προς υπήνεμα μέρη από τον άνεμο. Η μέτρηση του πάχους γίνεται με χάρακα κατακόρυφα και αμέσως μετά το σταμάτημα της χιονόπτωσης, σε έδαφος οριζόντιο και πλακόστρωτο, σε υπήνεμη περιοχή με ομαλή στρώση χιονιού - Τα όργανα που χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση της δρόσου και της πάχνης λέγονται δροσόμετρα και δροσογράφοι
Απλό βροχόμετρο - Αποτελείται από ανοξείδωτο μεταλλικό δοχείο, ύψους 40 cm και διαμέτρου 20-30 cm, το οποίο καταλήγει προς τα πάνω σε αιχμηρά χείλη και προς τα κάτω σε κολουροκωνική επιφάνεια που συνδέεται με σωλήνα μικρής διαμέτρου - Το σύστημα αυτό εφαρμόζει σαν πώμα σε ένα κυλινδρικό δοχείο, μέσα στο οποίο συλλέγεται το νερό της βροχής - Το συλλεγόμενο νερό μαζεύεται μέσα στον ογκομετρικό κύλινδρο και μας δίνει απ ευθείας το βροχομετρικό ύψος σε χιλιοστά και δέκατα του χιλιοστού. Αν το βροχόμετρο δεν συνοδεύεται από ογκομετρικό κύλινδρο, τότε το βροχομετρικό ύψος βρίσκεται αν ο όγκος του νερού της βροχής διαιρεθεί με την επιφάνεια του δοχείου συλλογής (h=v/s)
Δεκαπλασιαστικό βροχόμετρο - Αποτελείται από κυλινδρικό μεταλλικό δοχείο το οποίο καταλήγει σε κυλινδρικό δακτύλιο στο πάνω μέρος, με χείλη κυκλικά και οξέα, και σε κολουροκωνικό δοχείο στο κάτω μέρος, το οποίο συγκοινωνεί με μεταλλικό σωλήνα μήκους περίπου ενός μέτρου. Παράλληλα προς τον σωλήνα αυτόν υπάρχει γυάλινος σωλήνας, με τον οποίο συγκοινωνεί με τη βοήθεια ελαστικών σωληνίσκων. Πίσω από τον γυάλινο σωλήνα βρίσκεται μεταλλική ταινία, στην οποία είναι χαραγμένη η κλίμακα σε εκατοστά και χιλιοστά του μέτρου - Το βροχόμετρο αυτό λέγεται δεκαπλασιαστικό, γιατί η επιφάνεια που ορίζεται από τα χείλη του δοχείου συλλογής είναι δεκαπλάσια από το άθροισμα των επιφανειών του γυάλινου και του μεταλλικού σωλήνα. Συνεπώς το ύψος του νερού μέσα στον μεταλλικό και τον γυάλινο σωλήνα είναι δεκαπλάσιο από το ύψος βροχής στο δοχείο του βροχομέτρου. Γι αυτό η κλίμακα είναι διαιρεμένη σε εκατοστά και χιλιοστά του μέτρου, τα οποία όμως αντιστοιχούν σε χιλιοστά και δέκατα του χιλιοστού πραγματικού ύψους βροχής.
Δεκαπλασιαστικό βροχόμετρο - Ο παρατηρητής, εφ όσον έχει βρέξει, βλέπει σε ποια υποδιαίρεση της κλίμακας έφτασε το νερό και στη συνέχεια, εφ όσον η βροχή σταμάτησε, ανοίγει τη στρόφιγγα του βροχομέτρου για να φύγει το νερό, έως ότου φτάσει στην υποδιαίρεση μηδέν της κλίμακας. Αν κατά τη στιγμή της παρατήρησης πέφτει βροχή, ο παρατηρητής θα πάρει μόνο την ένδειξη του ύψους βροχής, χωρίς αν αδειάσει το βροχόμετρο. Το βροχόμετρο θα αδειάσει μόνο μετά το τέλος της βροχής. Η διαφορά των ενδείξεων δύο διαδοχικών παρατηρήσεων δίνει το ύψος βροχής που έπεσε κατά το χρονικό διάστημα μεταξύ των δύο παρατηρήσεων
Βροχόμετρο με ζυγό - Το νερό της βροχής συλλέγεται σε κυλινδρικό μεταλλικό δοχείο ύψους 50 cm και διαμέτρου 25-30 cm, το οποίο στηρίζεται σε σταθερή βάση - Για την αποφυγή της εξάτμισης του νερού της βροχής περιέχει ένα στρώμα ελαιώδους υγρού. Ο υπολογισμός του ύψους βροχής γίνεται ζυγίζοντας το δοχείο μετά από βροχόπτωση. Αν μετά τη ζύγιση αφαιρέσουμε το γνωστό βάρος του δοχείου και του υγρού που περιέχει, η διαφορά θα μας δώσει το νερό της βροχής σε γραμμάρια, τα οποία μετατρέπονται σε χιλιοστά ύψους βροχής (Πίνακας 10)
Δεκαπλασιαστικός βροχογράφος Hellman-Fuess - Λέγεται και σιφωνοειδής βροχογράφος και αποτελείται από το δοχείο συλλογής, το οποίο μέσω σωλήνα συγκοινωνεί με άλλο κυλινδρικό δοχείο μικρότερης διαμέτρου, μέσα στο οποίο υπάρχει πλωτήρας - Στην επάνω επιφάνεια του πλωτήρα στηρίζεται κατακόρυφο στέλεχος που φέρει κάθετα έλασμα, στο άκρο του οποίου υπάρχει γραφίδα - Η γραφίδα εφάπτεται σε ταινία, η οποία περιβάλλει κύλινδρο που κινείται με ωρολογιακό μηχανισμό γύρω από τον άξονά του. Η ταινία φέρει οριζόντιες γραμμές που αντιστοιχούν σε χιλιοστά και δέκατα του χιλιοστού του μέτρου ύψους βροχής, και κατακόρυφες που αντιστοιχούν στις υποδιαιρέσεις του χρόνου - Όταν βρέχει, το νερό του δοχείου συλλογής διοχετεύεται μέσω του σωλήνα στο δεύτερο δοχείο, οπότε ο πλωτήρας θα αρχίσει να ανεβαίνει και η γραφίδα να γράφει στην ταινία, που θα παριστάνει την πορεία της βροχής
Δεκαπλασιαστικός βροχογράφος Hellman-Fuess - Όταν η γραφίδα φθάσει στην υποδιαίρεση 10 της κλίμακας, τότε, με τη βοήθεια σωλήνα, δημιουργείται αυτόματα σίφουνας, το δοχείο αδειάζει και ο πλωτήρας κατεβαίνει και μαζί του κατεβαίνει και η γραφίδα, η οποία γράφει κατακόρυφη γραμμή και φτάνει στην υποδιαίρεση μηδέν της κλίμακας - Εφ όσον η βροχή εξακολουθεί, ο πλωτήρας με τη γραφίδα θα αρχίσουν να ανεβαίνουν και η γραφίδα να γράφει πάλι καμπύλη γραμμή. Όταν σταματήσει η βροχή, τότε η γραφίδα γράφει στην ταινία οριζόντια γραμμή. Στην ταινία του παραδείγματος, η καταγραφή αντιστοιχεί σε 24 mm ύψους βροχής - Επομένως οι βροχογράφοι δίνουν το ύψος και τη διάρκεια βροχής, τις ώρες έναρξης και λήξης της βροχής, καθώς και τις εντάσεις της βροχής σε οποιοδήποτε χρονικό διάστημα
Δροσογράφος Kessler - Χρησιμοποιείται για αυτόματη καταγραφή της δρόσου και της πάχνης - Το ευαίσθητο τμήμα του οργάνου είναι ένας δίσκος από πλαστικό - Η γραφίδα του καταγράφει την ποσότητα της δρόσου ή της πάχνης που συμπυκνώνεται πάνω στο δίσκο σε ειδική ταινία τοποθετημένη σε καταγραφικό κύλινδρο - Την ημέρα το όργανο προστατεύεται από τον άνεμο, τη βροχή και τη σκόνη με κατάλληλο κάλυμμα - Πρέπει να τοποθετείται χαμηλά στο έδαφος, πάνω σε μεταλλική ή τσιμεντένια βάση