ΔΟΥΔΑ Ε.

Μεταβολικό Σύνδρομο και Άσκηση σε παιδιά και εφήβους Ελένη Δούδα Καθηγήτρια

Οι καρδιαγγειακές παθήσεις είναι η κύρια αιτία της θνησιμότητας σε όλο τον κόσμο. (Buchan et al., 2012; Williams et et al., 2002) Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (2015), 17.5 εκατομμύρια θάνατοι καταγράφηκαν το 2012 από καρδιαγγειακά νοσήματα και με εκτιμήσεις του European Heart Network (2008) τα καρδιαγγειακά νοσήματα ευθύνονται ετησίως για >4.3 εκατομμύρια θανάτους στην Ευρώπη και για >2.0 εκατομμύρια θανάτους στην ΕΕ (48% και 42% όλων των θανάτων αντίστοιχα). (WHO, 2015; Allender et al., 2008)

Φυσιολογικό Κύρια αιτία για την ανάπτυξη καρδιαγγειακής νόσου: η αθηροσκλήρωση Λιπώδεις γραμμώσεις Ασυμπτωματική Ινώδης πλάκα Ηλικία Αποφρακτική αθηρωσκληρωτική πλάκα Στηθάγχη προσπάθειας Διάβρωση / ρήξη πλάκας Ασταθής Στηθάγχη Οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου Καρδιακός θάνατος

Άνδρες Αιτίες θανάτου στην Ευρώπη (2014) Σύμφωνα με εκτιμήσεις, τα καρδιαγγειακά νοσήματα ευθύνονται ετησίως για > 1.8 εκατομμύρια θανάτους στην Ευρώπη και για το 20% στο συνολικό ποσοστό θανάτων στην ΕΕ. Γυναίκες (European Society of Cardiology, 2014) 51% Γυναίκες 42% Άνδρες

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ [WHO (2009). Global Health Risks: Mortality and burden of disease attributable to selected major risks, pp.2]

Δυσλιπιδαιμίες ΤC >200 mg% ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Τροποποιήσιμοι Αρτηριακή υπέρταση ΑΠ >140/90 ή αντιυπερτασική αγωγή Παχυσαρκία Καθιστική ζωή Υποκινητικότητα Σακχαρώδης διαβήτης Διατροφικές συνήθειες Ηλικία Φύλο Μη τροποποιήσιμοι Οικογενειακό ιστορικό (κληρονομικότητα) Κάπνισμα AHA (1993). JAMA, 269: 3015 3023 ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ορίζεται μία μεταβλητή, ένα χαρακτηριστικό ή μια συνήθεια του ατόμου, τα οποία βάσει επιδημιολογικών ερευνών έχουν συσχετιστεί με την εμφάνιση συγκεκριμένων ασθενειών και κατά συνέπεια θα πρέπει να προληφθούν. (ΑCSM, 1993)

Τεκμηριωμένοι Παράγοντες Κινδύνου Οι τεκμηριωμένοι παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου, οι οποίοι παλιότερα απουσίαζαν από τις μικρές ηλικίες, αναφέρονται όλο και συχνότερα στα παιδιά (Ablij & Meinders, 2002; Abou Raya, 2006; Isomaa et al., 2001; Trayhurn & Beattie, 2001) Νεώτεροι Δείκτες Φλεγμονής Μεταβολικό Σύνδρομο (Boreham et al., 2001; Freedman, Dietz, Srinivasan & Berenson, 1999; Freedman, Khan, Dietz, Srinivasan & Berenson, 2001; Χριστόδουλος και συν., 2007)

Φλεγμονώδεις δείκτες

Λιπώδης Ιστός και ανεπιθύμητες καρδιομεταβολικές δράσεις των παραγώγων των λιποκυττάρων Φλεγμονή TNFα IL-6 Adipsin Complement D Αθηροσκλήρωση Adiponectin Lipoprotein lipase Agiotensinogen FFA Plasminogen activator inhibitor-1 (PAI-1) Insulin Resistin Leptin Lactate Θρόμβωση Υπέρταση Αθηρογόνος Δυσλιπιδαιμία Τύπου 2 Διαβήτη Trayhurn P, Wood IS. Br J Nutr. 2004;92:347 355; Eckel RH, et al. Lancet. 2005;365:1415 1428; Lyon CJ, et al. Endocrinology. 2003;144:2195 2200.

ΜετΣ: είναι η συνύπαρξη πολλαπλών κλινικών και μεταβολικών διαταραχών που αλληλοσχετίζονται και αποτελούν παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση καρδιαγγειακών παθήσεων και διαβήτη τύπου ΙΙ. Αντίσταση στην ινσουλίνη Υπερινσουλιναιμία Αυξημένα τριγλυκερίδια Μειωμένη HDL χοληστερόλη Υπέρταση [Reaven GM. Banting lecture (1988). Role of insulin resistance in human disease. Diabetes 1988;37:1595-607. Reaven GM. (2005). The metabolic syndrome: requiescat in pace. Clin Chem, 51:931-8]

Παθογένεση του Μεταβολικού Συνδρόμου Αντίσταση στην ινσουλίνη Κεντρική παχυσαρκία Υπερτροφία Υπερπλασία (Bremer, Snyder & Lusting, 2012; Redon et al., 2008)

Αλληλεπίδραση των μηχανισμών που ενέχονται στην ανάπτυξη του ΜετΣ (Redon et al., 2009) Λοιμώξεις Γενετικοί παράγοντες Διατροφή Σωματική άσκηση Φάρμακα Αντίσταση στην ινσουλίνη Ινσουλίνη Λεπτίνη ΕΛΟ Αγγειοτασίνη ΙΙ Αδιπονεκτίνη Κοιλιακή παχυσαρκία

Ενήλικες Συχνότητα εμφάνισης ΜετΣ ~ 26% του πληθυσμού με διαγνωσμένα κριτήρια ΜετΣ (>50 εκατ. πληθυσμού) 44% αυτών > 50 ετών (κυρίως γυναίκες) 23% των ενηλίκων πληρούν >3 κριτήρια ΗΠΑ: 24% στις ηλικίες 20 70 χρόνων ΕΥΡΩΠΗ: 16% Παιδιά Έναρξη στη μέση ηλικία και αύξηση της επίπτωσης με την ηλικία: 20 29 ετών (6.7%), 60 69 ετών (43.5%), >70 ετών (42%) ~5 % με διαγνωσμένα κριτήρια ΜετΣ 28% των υπέρβαρων παιδιών πληρούν >3 κριτήρια περισσότερα τα κορίτσια συγκριτικά με τα αγόρια Sung D., et al., Diabetes, 2003

Κριτήρια ορισμού του Μεταβολικού Συνδρόμου στην παιδική και εφηβική ηλικία Η διάγνωση του ΜετΣ σε παιδιά και εφήβους εστιάζει κύρια στην εκτίμηση της κοιλιακής παχυσαρκίας ή του δείκτη ΒΜΙ, της αρτηριακής πίεσης, των λιποπρωτεϊνών και της γλυκόζης αίματος. H έλλειψη διεθνώς αναγνωρισμένου ορισμού του ΜετΣ για τα παιδιά και τους εφήβους οδήγησε τους ερευνητές στην παρουσίαση διαφορετικών ορισμών, χρησιμοποιώντας είτε τροποποιημένα όρια του ΜετΣ των ενηλίκων, είτε όρια βασισμένα σε στατιστικά στοιχεία των χωρών τους ή σε στοιχεία του πληθυσμού που εξέταζαν. (Cook, Weitzman, Auinger, Nguyen & Dietz, 2003; Cruz et al., 2004; De Ferranti et al., 2004; Villa, e Silva, Santos Ribeiro & da Rocha Sant'Ana, 2015; Weiss et al., 2004) Η προσέγγιση αυτή πιθανά να οφείλεται στη δυσκολία ορισμού οριακών σημείων για τους παράγοντες ΜετΣ, λόγω των μεταβολών που συμβαίνουν στο ανθρώπινο σώμα κατά την αναπτυξιακή ηλικία, στη σύσταση σώματος, στην αρτηριακή πίεση και στα επίπεδα των λιπιδίων. (Zimmet et al., 2007) Η εφηβεία επηρεάζει την κατανομή του σωματικού λίπους και μπορεί να προκαλέσει μείωση στην ευαισθησία της ινσουλίνης, με μια συμπληρωματική αύξηση της έκκρισης ινσουλίνης έως και 30% όπως επίσης και μεταβολές στα επίπεδα της αδιπονεκτίνης. Κατά συνέπεια είναι δύσκολο να χρησιμοποιηθούν μεμονωμένα κριτήρια διάγνωσης του ΜετΣ στην παιδική και εφηβική ηλικία. (Reinegr, Roth, Menke & Andler, 2004)

Κριτήρια ορισμού ΜετΣ σε παιδιά και εφήβους (Mancini, 2009)

(2007) Κριτήρια Εκτίμησης Παραγόντων Μεταβολικού Συνδρόμου

2001 2004 2005 2005 2007 2007

In adults, hypertension has long been perceived as a public health problem. By contrast, its - Η διάγνωση της υπέρτασης στα παιδιά είναι περίπλοκη διότι οι τιμές ποικίλουν impact in childhood is far less appreciated. In fact, quite often, high blood pressure in children is not ανάλογα even diagnosed. με το φύλο, Blood την pressure ηλικία και is το a ύψος. vital sign that is routinely obtained during a physical examination - Για το 75% of των adults, περιπτώσεων but only very παιδιών seldom και in εφήβων children. με The αρτηριακή diagnosis πίεση of hypertension και για το 90% in children με προϋπέρταση is complicated δεν έχει because γίνει διάγνωση. normal blood pressure values vary with age, sex and height. - Η υπέρταση As a consequence, αυξάνεται όσο almost αυξάνεται 75% η of παχυσαρκία. the cases of arterial hypertension and 90% of the cases of prehypertension in children and adolescents are currently undiagnosed. - Η αρτηριακή πίεση θεωρείται μια χρήσιμη μέθοδος προσδιορισμού καρδιαγγειακού Furthermore, adolescence hypertension is increasing in prevalence as the prevalence of κινδύνου στην εφηβική ηλικία. pediatric obesity has increased. Ambulatory blood pressure monitoring is a useful method for - Η αυξημένη risk evaluation αρτηριακή in adolescents. πίεση στην εφηβεία In addition σηματοδοτεί to being την viewed ανίχνευση as και an των important άλλων cardiovascular παραγόντων κινδύνου risk factor που in η adolescents, έγκαιρη θεραπεία elevated τους blood μειώνει pressure τον κίνδυνο should εμφάνισης prompt a thorough καρδιαγγειακών search for νοσημάτων other modifiable στην ενήλικη risk factors ζωή. that, if treated, might reduce teenagers risk - Η of μέτρηση developing της cardiovascular αρτηριακής πίεσης disease στα in adulthood. παιδιά αποτελεί Thus, assessing έναν από blood τους pressure πλέον values in children represents one of the most important measurable markers of σημαντικούς δείκτες εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων στην ενηλικίωση και cardiovascular risk later in life and a major step in preventive medicine. αποτελεί ένα πρωταρχικό βήμα στον τομέα της πρόληψης.

5-8 ετών (n= 474) 9 έως 12 ετών (n=643) 13 έως 17 ετών (n=912)

(Ιωάννινα, n=312, 11 ετών)

(Νέα Μάδυτος, Θεσσαλονίκη n=572 παιδιά, 4 έως 10 ετών)

H αύξηση της καρδιαγγειακής νοσηρότητας στον ενήλικο ελληνικό πληθυσμό τα τελευταία χρόνια συνοδεύεται από μια παράλληλη αύξηση στη συχνότητα εμφάνισης των τεκμηριωμένων παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου στα παιδιά. (Bouziotas et al., 2001; Manios et al., 2004; Magkos et al., 2006)

12-17 yrs

(Νέα Μάδυτος, Θεσσαλονίκη, n=100, 17 ετών)

n=1.209 παιδιά και έφηβοι ηλικίας 3 έως 17 ετών

Συχνότητα (%) Συχνότητα του μεταβολικού συνδρόμου σε εφήβους αστικής και ημιαστικής περιοχής 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 n=279 παιδιά εφηβικής ηλικίας (αγόρια n=133, κορίτσια n=146 ) Αστική (n=125) Ημιαστική (n=154) ΠΜ 90ή ΕΘ Γλυκόζη 100 mg/dl HDL-C < 50 mg/dl TG 110 mg/dl ΑΠ 90ή ΕΘ Αστική 12 6,4 28,2 7,2 27,2 4 ΜΣ (%) Ημιαστική 9,2 16,2 22,1 29,2 40,3 11,1 Καφαντάρη Β., Χριστόδουλος Α., Αντωνιάδου Ε., Δούδα Ε., Λαπαρίδης Κ., Τοκμακίδης Σ. (2009). Ιατρικά Χρονικά, Τεύχος Απριλίου, 22(4): 217 224.

58 αγόρια και 54 κορίτσια ηλικίας 11.4±0.4 ετών από τη Βορειοανατολική Αττική Η συχνότητα εμφάνισης του μεταβολικού συνδρόμου ήταν 5.6% στα κορίτσια και 5.2% στα αγόρια Μεταβολικό Σύνδρομο στην παιδική ηλικία Τριγλυκερίδια 130 mg/dl LDL-Χοληστερόλη 130 mg/dl Γλυκόζη νηστείας 110 mg/dl Διαστολική Πίεση: >83 mm Hg >82 mm Hg TC 200 mg/dl TC/HDL-C 4.25 LDL-C/HDL-C 2.75 Apo A-1 < 125 mg/dl Apo B 125 mg/dl Apo B/Apo A-1 > 1.0 Lp (a) 30 mg/dl hs-crp 3 mg/l 0 0 0 0 1,7 1,7 1,7 1,7 1,9 3,7 5,6 5,2 6,9 7,4 7,4 9,3 10,3 10,3 11,1 12,1 13 13,8 18,5 25,9 0 5 10 15 20 25 30 Κορίτσια Αγόρια Ποσοστό (%)

Δείγμα: αγόρια (n=58) και κορίτσια (n=54) ηλικίας 11.4±0.4 ετών

Αντιμετώπιση παραγόντων κινδύνου

Αντιμετώπιση παραγόντων κινδύνου Πρωτογενής πρόληψη Έλεγχος σωματικού βάρους Άσκηση Δίαιτα Αλλαγή τρόπου ζωής

Αντιμετώπιση του ΜετΣ με την άσκηση Αυξάνει την ευαισθησία των ιστών στην ινσουλίνη Δρα ευνοϊκά στα λιπίδια και στην αρτηριακή πίεση Προκαλεί αρνητικό θερμιδικό ισοζύγιο

n=127 παιδιά 7 9 ετών 1.800 Kcal ημερήσια πρόσληψη Αύξηση φυσικής δραστηριότητας

Παχύσαρκα και Υπέρβαρα παιδιά Δημοτικού Σχολείου (n=32) 50 min Χορός Hip Hop & ασκήσεις γυμναστικής 2 φορές/εβδομάδα 50 min ενημέρωση για αλλαγή διατροφής και τρόπου ζωής 1 φορά/εβδομάδα Διάρκεια παρέμβασης: 8 εβδομάδες Αερόβιο πρόγραμμα άσκησης

Δείγμα: n=15 παχύσαρκα παιδιά, ηλικίας 14.7±2.1ετών, ΒΜΙ = 37.4±3.5 (kg/m 2 ) Αερόβιο πρόγραμμα άσκησης Συχνότητα: 2 φορές/εβδομάδα γυμναστήριο, 1 φορά κολυμβητήριο ή υπαίθριες δραστηριότητες 30 60 min άσκηση 50% HR max (αθλοπαιδιές, κολύμπι, υδατοσφαίριση, aqua jogging, aqua fitness ), κυκλική προπόνηση, μυϊκή ενδυνάμωση, τρίαθλο κτλ Διάρκεια παρέμβασης: 12 εβδομάδες, με επιπρόσθετη διατροφική παρέμβαση, φαρμακευτική αγωγή, οικογενειακή τροποποίηση συμπεριφοράς

Αερόβιο πρόγραμμα άσκησης Δείγμα: n=319 παιδιά, ηλικίας 8 έως 12 ετών Ομάδα Ελέγχου (Α): 20 min λιγότερο, n = 140 Ομάδα Αερόβιας Άσκησης (Β): 40 min, 60% HR max, n = 179 Διάρκεια παρέμβασης: 12 εβδομάδες

Δείγμα: n=61 παιδιά, ηλικίας 7 9 ετών αγόρια (n=27) & κορίτσια (n=34) 1.800 Kcal ημερήσια πρόσληψη Αύξηση φυσικής δραστηριότητας

Δείγμα: n=27 παχύσαρκα κορίτσια, ηλικίας 13 15 ετών Ομάδα άσκησης: n=14 Ομάδα ελέγχου: n=13 Συχνότητα: 6 φορές/εβδομάδα, 30 60 min περπάτημα (55 75% HRmax) Διάρκεια παρέμβασης: 12 εβδομάδες άσκησης, χωρίς διατροφική παρέμβαση Αερόβιο πρόγραμμα άσκησης

Δείγμα: n=40 παχύσαρκα αγόρια, ηλικίας 10 12 ετών Ομάδα άσκησης: n=20 Ομάδα ελέγχου: n=20 Συχνότητα: 3 φορές/εβδομάδα 5 10 min προθέρμανση, 20 45 min περπάτημα, τρέξιμο (60 65% HR max ), 5 10 min διατάσεις Διάρκεια παρέμβασης: 12 εβδομάδες αερόβια άσκηση, χωρίς διατροφική παρέμβαση Αερόβιο πρόγραμμα άσκησης

Δείγμα: n=24 παχύσαρκα αγόρια, ηλικίας 13 14 ετών Ομάδα άσκησης : n=12 Ομάδα ελέγχου: n=12 Συχνότητα 2 φορές/εβδομάδα, 45 60 min αερόβια άσκηση σε συνδυασμό με αντιστάσεις (65 85% HR max ) Διάρκεια παρέμβασης: 12 εβδομάδες άσκησης, χωρίς διατροφική παρέμβαση Συνδυαστικό πρόγραμμα άσκησης

Δείγμα: n=66 παιδιά, ηλικίας 6 έως 11 ετών Ομάδα Άσκησης Παχύσαρκων παιδιών, n = 22 Ομάδα Ελέγχου Παχύσαρκων παιδιών, n = 22 Ομάδα Νορμοβαρών παιδιών, n= 22 (baseline comparisons) 30 min αερόβια άσκηση (γρήγορο περπάτημα, τρέξιμο, αθλοπαιδιές, κολύμπι, 55 65% VO 2max ), 20 min μυϊκή ενδυνάμωση, 10 min διατάσεις 3 φορές/εβδομάδα Διάρκεια παρέμβασης: 3 μήνες 6 μήνες, χωρίς διατροφική παρέμβαση Συνδυαστικό πρόγραμμα άσκησης

Δείγμα: n=54 παχύσαρκα παιδιά, ηλικίας 12 έως 14 ετών Συνδυαστικό 60 min/ 3 φορές/εβδομάδα: 2 φορές κυκλική προπόνηση (8 10 ασκήσεις με αντιστάσεις, κάθε άσκηση 30sec/10 sec διάλειμμα, 70 80% της μέγιστης δύναμης), 1 φορά αερόβια άσκηση Αερόβια άσκηση 60 min/ 3 φορές/εβδομάδα: αθλοπαιδιές, badminton, σχοινάκι, αναρρίχηση (60 80%VO 2max 70 90% HRmax ενεργειακή δαπάνη 300 με 400 Kcal για κάθε συνεδρία) Διάρκεια παρέμβασης: 10 εβδομάδες Συνδυαστικό πρόγραμμα άσκησης

Συνδυαστικό πρόγραμμα άσκησης Δείγμα: n=54 παχύσαρκα παιδιά, ηλικίας 12 έως 14 ετών

Συχνότητα: 5 φορές/εβδομάδα, 40 min αερόβια άσκηση (γρήγορο περπάτημα, τρέξιμο στο διάδρομο, αθλοπαιδιές, σχοινάκι, τραμπολίνο κτλ (HR>150 bpm), 80% συμμετοχή Διάρκεια παρέμβασης: 4 μήνες άσκηση 4 μήνες διακοπή της άσκησης, χωρίς διατροφική παρέμβαση Δείγμα: n=79 παχύσαρκα παιδιά, ηλικίας 7 11 ετών Ομάδα 1: n=40, 4 μήνες άσκηση, 4 μήνες διακοπή Αερόβιο πρόγραμμα - Διακοπή άσκησης Ομάδα 2: n=37, 4 μήνες διακοπή, 4 μήνες άσκηση

Αερόβιο πρόγραμμα - Διακοπή άσκησης Δείγμα: n=39, ηλικίας 11 ετών Ομάδα Άσκησης Παχύσαρκων: n=10, 12 εβδομάδες άσκηση, 12 διακοπή Ομάδα Ελέγχου Παχύσαρκων: n=10 Ομάδα Ελέγχου Νορμοβαρών: n=19

Αερόβιο πρόγραμμα - Διακοπή άσκησης

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΣΚΗΣΗΣ Παχυσαρκία Ανάλογα με το βαθμό παχυσαρκίας συστήνονται και διαφορετικού τύπου δραστηριότητες: Σε υπέρβαρα παιδιά με 85<BMI<94 %, ανάλογα με την ηλικία και το φύλο, προτείνεται γρήγορο περπάτημα, διάδρομος, πεζοπορία, αντισφαίριση, σκι, κολύμβηση, χορός. Σε παχύσαρκα παιδιά με BMI 95 % προτείνεται κολύμβηση, ποδηλασία, κυκλική προπόνηση με στόχο τη μυϊκή ενδυνάμωση και τη βελτίωση της αερόβιας ικανότητας, διαλειμματική προπόνηση (με περπάτημα) αρχικά με χαμηλή ένταση και σταδιακά αυξανόμενη επιβάρυνση. Σε παχύσαρκα παιδιά με BMI 97 % συστήνεται κολύμβηση, περπάτημα, προπόνηση χαμηλής έντασης με αντιστάσεις πάντα με την καθοδήγηση και την επίβλεψη εξειδικευμένου αθλητικού επιστήμονα. (Hassink, Zapalla, Falini, Datto, 2008; Sothern, 2001)

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΣΚΗΣΗΣ Παχυσαρκία Για παιδιά και εφήβους που είναι παχύσαρκοι για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα συστήνεται (Hassink et al., 2008): τα προπονητικά περιεχόμενα που εφαρμόζονται να βασίζονται στην αρχή της προοδευτικά αυξανόμενης επιβάρυνσης. να ξεκινήσουν με ήπιες και στη συνέχεια με μέτριες σε ένταση δραστηριότητες. σε προχωρημένου βαθμού παχυσαρκία μπορεί να ξεκινήσουν ακόμα και με 5 min περπάτημα και να αυξάνουν σε κάθε προπονητική μονάδα το χρόνο άσκησης τους κατά 1 min.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΣΚΗΣΗΣ Δυσλιπιδαιμία Σε άτομα με δυσλιπιδαιμία, η Αμερικανική Αθλητιατρική Εταιρία (ACSM) προτείνει: το βασικό είδος της άσκησης να είναι αερόβιου τύπου και να ενεργοποιεί μεγάλες μυϊκές ομάδες. η ένταση της άσκησης να κυμαίνεται μεταξύ 40% 70% της HRmax. η συχνότητα των προπονητικών μονάδων να είναι τουλάχιστον 5/εβδομάδα για τη μεγιστοποίηση της θερμιδικής δαπάνης. η διάρκεια της προπονητικής μονάδας να κυμαίνεται από 40 έως 60 min. μακροπρόθεσμο έλεγχο του σωματικού βάρους (π.χ. διάρκεια άσκησης 200 300 min/εβδομάδα και θερμιδική δαπάνη >2.000 kcal/εβδομάδα). (Durstine et al., 2003; Leon & Sanchez, 2001)

Οι γενικές οδηγίες της Αθλητιατρικής Αμερικανικής Εταιρείας (ACSM, 2004) για το σχεδιασμό προγραμμάτων άσκησης σε άτομα με υπέρταση συνιστούν: Τύπος άσκησης: αερόβιες δραστηριότητες, οι οποίες να ενεργοποιούν μεγάλες μυϊκές ομάδες Η προπόνηση αντιστάσεων δεν συστήνεται ως βασική μορφή άσκησης αλλά θα πρέπει να συνδυάζεται με την αερόβια προπόνηση ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΣΚΗΣΗΣ Υπέρταση Ένταση της άσκησης: να κυμαίνεται στο 40 έως 60% της VO 2max R (Oxygen uptake reserve) Διάρκεια άσκησης: τουλάχιστον 30 min κάθε μέρα Συχνότητα αερόβιας άσκησης: 3 έως 7 φορές την εβδομάδα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΣΚΗΣΗΣ Υπέρταση Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής (American Academy of Pediatrics, 2010) διατυπώνει τις ακόλουθες κατευθυντήριες οδηγίες αναφορικά με τη συμμετοχή υπερτασικών παιδιών σε αθλητικές δραστηριότητες. Αλλαγές στον τρόπο ζωής, με καθημερινή σωματική δραστηριότητα σε συνδυασμό με ισορροπημένη δίαιτα, στο σύνολο των παιδιών ανεξάρτητα αν είναι νορμοτασικά ή υπερτασικά. Η παρουσία της προϋπέρτασης δεν πρέπει να περιορίζει τη συμμετοχή ενός παιδιού σε ανταγωνιστικού τύπου δραστηριότητες. Συστήνεται: αλλαγή στον τρόπο ζωής έλεγχος του σωματικού βάρους καθημερινή σωματική δραστηριότητα ισορροπημένη δίαιτα με επανέλεγχο της αρτηριακής πίεσης κάθε 6 μήνες

Το Στάδιο Ι της υπέρτασης, σε ασυμπτωματικά παιδιά, δεν πρέπει να περιορίζει τη συμμετοχή του σε ανταγωνιστικού τύπου δραστηριότητες. Συστήνεται: αλλαγή στον τρόπο ζωής ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΣΚΗΣΗΣ Υπέρταση έλεγχος του σωματικού βάρους καθημερινή σωματική δραστηριότητα ισορροπημένη δίαιτα με επανέλεγχο της αρτηριακής πίεσης σε 1 2 εβδομάδες. Αν η τιμές παραμένουν στα ίδια επίπεδα θα πρέπει να αρχίσει συστηματική παρακολούθηση και θεραπευτική αγωγή με παράλληλη απώλεια σωματικού βάρους (αν κρίνεται απαραίτητο)

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΣΚΗΣΗΣ Υπέρταση Το Στάδιο ΙΙ της υπέρτασης, σε συμπτωματικά ή μη παιδιά, περιορίζει τη συμμετοχή του σε ανταγωνιστικού τύπου δραστηριότητες. Συστήνεται: έλεγχος του σωματικού βάρους ισορροπημένη δίαιτα επανέλεγχο της αρτηριακής πίεσης κάθε εβδομάδα. Παράλληλα, θα πρέπει να αρχίσει συστηματική παρακολούθηση και θεραπευτική αγωγή (αν κρίνεται απαραίτητο) Παράλληλα με την υπέρταση όταν συνυπάρχουν και άλλα καρδιαγγειακά νοσήματα η συμμετοχή σε ανταγωνιστικές δραστηριότητες θα πρέπει να εξετάζεται ανάλογα με τον τύπο και τη σοβαρότητα των ασθενειών.

Να θυμάστε Μεταβολικό Σύνδρομο & Άσκηση

«Εάν εξατομικεύσουμε τη σωστή άσκηση και την ποσότητα διατροφής, όχι λιγότερο και όχι περισσότερο, θα έχουμε βρει τον ασφαλέστερο δρόμο για την υγεία» Ιπποκράτης 460 377 π.χ.)

Ενδεικτική βιβλιογραφία Ahrens, W., Moreno, L.A., Mårild, S., Molnár, D., Siani, A., De Henauw, S., Böhmann, J., Günther, K., Hadjigeorgiou, C., Iacoviello, L., Lissner, L., Veidebaum, T., Pohlabeln, H., Pigeot, I. & on behalf of the IDEFICS consortium (2014). Metabolic syndrome in young children: definitions and results of the IDEFICS study. International Journal of Obesity, 38, S4 S14. Allender, S., Scarborough, P.,.Peto, V., Rayner, M., Leal, J., Luengo Fernandez, R. & Gray (2008). European Heart Network, European Cardiovascular Disease Statistics, Edition 2008, British Heart Foundation Health Promotion Research Group & Health Economics Research Centre, Department of Public Health, University of Oxford. American Academy of Pediatrics (2010). Policy Statement Athletic Participation by Children and Adolescents Who Have Systematic Hypertension. Periatrics, 125(6), 1287 1294. American College of Sport Medicine (2010). ACSM's Resource Manual for Guidelines for Exercise Testing and Prescription, In: American College of Sport Medicine (Ed.), 6th edn. Lippincott, Williams & Wilkins, Baltimore, USA. Angelopoulos, P.D., Milionis, H.J., Moschonis, G. & Manios, Y. (2006). Relations between obesity and hypertension: preliminary data from a cross sectional study in primary schoolchildren: the children study. European Journal of Clinical Nutrition, 60, 1226 34. Athyros, V.G., Bouloukos, V.I., Pehlivanidis, A.N., Papageorgiou, A.A., Dionysopoulou, S.G., Symeonidis, A.N., Petridis, D.I., Kapousouzi, M.I., Satsoglou, E.A., Mikhailidis, D.P. & the MetS Greece Collaborative Group (2005). The prevalence of the metabolic syndrome in Greece: the MetS Greece Multicentre Study. Diabetes, Obesity & Metabolism, 7(4), 397 405. Bibiloni, M.M., Martinez, E., Llull, R., Maffiotte, E., Riesco, M., Llompart, I., Pons, A. & Tur, J.A. (2010). Metabolic syndrome in adolescents in the Balearic Islands, a Mediterranean region. Nutrition, Metabolism & Cardiovascular Diseases, 21(6), 446 54. Christodoulos, A.D., Douda, H.T. & Tokmakidis, S.P. (2012). Cardiorespiratory Fitness,Metabolic Risk, and Inflammation in Children. International Journal of Pediatrics, Article ID 270515, doi: 10.1155/2012/270515. Escalante, Y., Saavedra, J.M., García Hermoso, A. & Domínguez, A.M. (2012). Improvement of the lipid profile with exercise in obese children, a systematic review. Preventive Medicine, 54(5), 293 301. Linardakis, M., Bertsias, G., Sarri, K., Papadaki, A. & Kafatos, A. (2008). Metabolic syndrome in children and adolescents in Crete, Greece, and association with diet quality and physical fitness. Journal of Public Health, 16, 421 428. McMurray, R.G. & Andersen, L.B. (2010). The influence of exercise on metabolic syndrome in youth: a review. American Journal of Lifestyle Medicine, 4, 176 186. National High Blood Pressure Education Program Working Group on High Blood Pressure in Children and Adolescents (2004). The fourth report on the diagnosis, evaluation, and treatment of high blood pressure in children and adolescents. Pediatrics, 2(114), 555 576. Σάββα, Σ.Χ., Χατζηγεωργίου, Χ., Κουρίδης, Γ., Σιαμούνκη, Μ. & Τορναρίτης, Μ. (2004). Αυξημένη περίμετρος μέσης και ανίχνευση παιδιών με παθολογικές τιμές λιπιδίων αίματος και αρτηριακής πίεσης. Παιδιατρική Ενημέρωση, 8, 34 40. Sorof, J.M., Lai, D., Turner, J., Poffenbarger, T. & Portman, R.J. (2004). Overweight, ethnicity, and the prevalence of hypertension in school aged children. Pediatrics, 113(3), 475 482. Villa, J.K.D., e Silva, A.R., Santos, T.S.S., Ribeiro, A.Q. & da Rocha Sant Anaa, L.F. (2015). Metabolic syndrome risk assessment in children: use of a single score. Revista Paulista de Pediatria, 33(2), 187 193. Weiss, R., Bremer, A.A. & Lustig, R.H. (2013). What is metabolic syndrome, and why are children getting it? Annals of the New York Academy of Sciences, 1281, 123 140. Χριστόδουλος, Α., Τοκμακίδης, Σ., Δούδα, Ε., Τούσουλης, Δ. & Γκίκα, Ε. (2008). Τεκμηριωμένοι και νεότεροι παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου στην παιδική ηλικία. Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής, 25, 1 9. Xu, S. & Xue, Y. (2016). Pediatric obesity: Causes, symptoms, prevention and treatment. Experimental and Therapeutic Medicine, 11, 15 20.