Γ. ΕΙΔΙΚΟ ΤΕΧΝΙΚΟ ΤΕΥΧΟΣ - ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΛΑΪΚΕΥΜΕΝΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΔΟΜΗΣΗ ΝΕΩΝ ΚΤΗΡΙΩΝ ΚΥΡΙΩΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΕ ΑΔΙΑΦΟΡΟΥΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥΣ

Γ. ΕΙΔΙΚΟ ΤΕΧΝΙΚΟ ΤΕΥΧΟΣ - ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΛΑΪΚΕΥΜΕΝΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΔΟΜΗΣΗ ΝΕΩΝ ΚΤΗΡΙΩΝ ΚΥΡΙΩΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΕ ΑΔΙΑΦΟΡΟΥΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥΣ Επισημαίνεται ότι στους αδιάφορους οικισμούς περιλήφθηκαν και οικισμοί ήδη χαρακτηρισμένοι ως ενδιαφέροντες, σύμφωνα με το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο, για τους οποίους δεν κρίνεται σκόπιμη η διατήρηση του υφιστάμενου χαρακτηρισμού, δεδομένου ότι έχουν υποστεί εκτεταμένες αλλοιώσεις από μεταγενέστερες άστοχες επεμβάσεις, οι περισσότερες από τις οποίες μη αναστρέψιμες, ενώ η συντριπτική πλειοψηφία των κτισμάτων εντός των οικισμών αποτελούν σύγχρονες κατασκευές. Οι οικισμοί οργανώνονται στις παρακάτω ομάδες: ομάδα Αδ1 Στη συγκεκριμένη ομάδα εντάσσονται οικισμοί που παρά τις σημαντικές μεταγενέστερες αλλοιώσεις, διατηρούν σε έναν βαθμό τα χαρακτηριστικά μιας ομοιογενούς, συνολικά, εικόνας, ως προς την επικάλυψη με κεραμοσκεπή και τη διαμόρφωση συμπαγών πρισματικών όγκων. Α/Α ΚΩΔ. ΕΣΥΕ 2011 ΔΗΜΟΣ/ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ / ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΣΤΑΣΙΜΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΦΕΚ 423/Δ/1983 ΟΡΕΙΝΟΙ/ ΗΜΙΟΡΕΙΝΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΠΕΔΙΝΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ 4001 Δ. ΤΡΙΠΟΛΗΣ 400101 ΔΕ ΤΡΙΠΟΛΗΣ 01 4001010102 Μηλιά Τριπόλεως, η 02 4001010401 Εύανδρον, το 03 4001010501 Θάνας, ο 04 4001010801 Παλλάντιον, το 05 4001010901 Πέλαγος, το 06 4001011001 Περθώριον, το 400102 ΔΕ. ΒΑΛΤΕΤΣΙΟΥ 07 4001020102 Κάτω Ασέα, η 08 4001020301 Αθήναιον, το 09 4001020302 Μαρμαριά, η 10 4001020401 Αμπελάκιον, το 11 4001020402 Λιανός, ο 12 4001020501 Αραχαμίται, οι 13 4001020701 Δάφνη, η 14 4001020702 Μανιάτης, ο 15 4001020901 Καλτεζαί, οι 16 4001020902 Κουβέλια, τα 17 4001021201 Μαυρογιάννης, ο 400103 ΔΕ. ΚΟΡΥΘΙΟΥ 18 4001030101 Στενόν, το 19 4001030301 Ελαιοχώριον, το 20 4001030402 Παρόριον, το 21 4001030501 Νεοχώριον, το Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 1

400104 ΔΕ. ΛΕΒΙΔΙΟΥ 22 4001040601 Κώμη, η 23 4001040701 Λίμνη, η 400105 ΔΕ. ΜΑΝΤΙΝΕΙΑΣ 24 4001050102 Μηλέα, η 25 4001050401 Λουκάς, ο 400107 ΔΕ. ΤΕΓΕΑΣ 26 4001070103 Άκρα, η 27 4001070301 Βουνόν, το 28 4001070401 Γαρέα, η 29 4001071101 Μανθυρέα, η 30 4001071201 Μαυρίκιον, το 31 4001071401 Στριγκός, ο 32 4001071501 Τζίβας, ο 33 4001071601 Ψηλή Βρύση, η 34 4001071602 Μπουζαναίικα, τα 400108 ΔΕ. ΦΑΛΑΝΘΟΥ 35 4001080101 Δαβιά, η 36 4001080102 Κάτω Δαβιά, η 37 4001080301 Μαίναλον, το 38 4001080702 Μανταίικα, τα 4002 Δ. ΒΟΡΕΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ 39 4002000706 Προσήλια, τα 40 4002001202 Νεοχώριον, το 41 4002002401 Στόλος, ο 42 4002002402 Φούντωμα, το 4003 Δ. ΓΟΡΤΥΝΙΑΣ 400301 ΔΕ. ΔΗΜΗΤΣΑΝΗΣ 43 4003010701 Ριζοσπηλιά, η 44 4003010702 Κάτω Ριζοσπηλιά, η 400302 ΔΕ. ΒΥΤΙΝΑΣ 45 4003020302 Καρβούνιον, το 46 4003020502 Παν, ο 400303 ΔΕ. ΗΡΑΙΑΣ 47 4003030103 Σαρλαίικα, τα 48 4003030602 Μπαρδάκιον, το 49 4003030701 Λιοδώρα, η 50 4003030801 Ιαματικαί Πηγαί, αι 51 4003030802 Αγιονέριον, το 52 4003030805 Λώτης, ο 53 4003030806 Παρνασσός, ο 54 4003031101 Όχθια 55 4003031201 Πυρρής, ο 56 4003031301 Ράφτης, ο 57 4003031302 Αγάλω, η Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 2

58 4003031401 Σαρακίνιον, το 59 4003031601 Χρυσοχώριον, το 60 4003031701 Ψάριον, το 400304 ΔΕ. ΚΛΕΙΤΟΡΟΣ 61 4003040303 Ολομάδες, οι 62 4003040902 Καλύβια Καρνέση, τα 400305 ΔΕ. ΚΟΝΤΟΒΑΖΑΙΝΗΣ 63 4003050803 Πελέκιον, το 64 4003050902 Άγιος Νικόλαος, ο 65 4003050903 Πέτας, ο 400306 ΔΕ. ΛΑΓΚΑΔΙΩΝ 66 4003060102 Άγιος Αθανάσιος, ο 67 4003060104 Καλονέριον, το 68 4003060202 Τουθόα, η 400307 ΔΕ. ΤΡΙΚΟΛΩΝΩΝ 69 4003070502 Άνω Καλύβια, τα 400308 ΔΕ. ΤΡΟΠΑΙΩΝ 70 4003080102 Μελιδόνιον, το 71 4003080401 Δόξα, η 72 4003080501 Καλλιάνιον, το 73 4003080601 Καστράκιον, το 74 4003080602 Φαναράκιον, το 75 4003080701 Λιβαδάκιον, το 76 4003080801 Νεοχώριον, το 77 4003080802 Μπερτσιά, η 78 4003080803 Nέα Δάφνη, η 79 4003080804 Τρανή Λάκκα, η 80 4003080901 Περδικονέριον, το 81 4003080902 Γαλατάς, ο 82 4003081002 Τουμπίτσιον, το 83 4003081201 Σταυροδρόμιον, το 84 4003081301 Τριποταμιά, η 85 4003081302 Καπελλίτσα, η 86 4003081303 Χάνια, τα 87 4003081401 Χώρα, η 88 4003081403 Ελαία, η 4004 Δ. ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗΣ 400401 ΔΕ. ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗΣ 89 4004010102 Ορέστειον, το 90 4004010301 Άνω Καρυαί, αι 91 4004010401 Βάγγος, ο 92 4004010601 Γέφυρα, η 93 4004010701 Θωκνία, η 94 4004010802 Πετροβούνιον, το 95 4004010803 Χρούσα, η Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 3

96 4004010901 Ίσωμα Καρυών, το 97 4004011001 Καράτουλας, ο 98 4004011101 Καστανοχώριον, το 99 4004011601 Μακρύσιον, το 100 4004011901 Νέα Εκκλησούλα, η 101 4004012101 Παραδείσια, τα 102 4004012102 Φαναΐτη, η 103 4004012201 Περιβόλια, τα 104 4004012202 Βρυσούλαι, αι 105 4004012301 Πλάκα, η 106 4004012401 Ραψομμάτης, ο 107 4004012501 Σούλιον, το 108 4004012502 Δερβένιον, το 109 4004012601 Σούλος, ο 110 4004012701 Τρίλοφον, το 111 4004012801 Τριπόταμον, το 112 4004012901 Χιράδες, αι 113 4004013101 Χωρέμης, ο 114 4004013102 Απιδίτσα, η 400402 ΔΕ. ΓΟΡΤΥΝΟΣ 115 4004020103 Καρβουνάρης, ο 116 4004020401 Κατσίμπαλης, ο 117 4004020601 Κυπαρίσσια, τα 118 4004020701 Κωτίλιον, το 119 4004020901 Μαυριά, τα 400403 ΔΕ. ΦΑΛΑΙΣΙΑΣ 120 4004030102 Γαβριά,η 121 4004030103 Καλύβια, τα 122 4004030104 Καμαρίτσα, η 123 4004030105 Κοτσιρίδιον, το 124 4004030201 Άκοβος, ο 125 4004030202 Γούπατα, τα 126 4004030301 Αναβρυτόν, το 127 4004030302 Κάτω Αναβρυτόν, το 128 4004030401 Ανεμοδούριον, το 129 4004030501 Βελιγοστή, η 130 4004030601 Βουτσαράς, ο 131 4004030701 Άνω Γιανναίοι, οι 132 4004030801 Γραικός, ο 133 4004031001 Ελληνίτσα, η 134 4004031102 Καμποχώριον, το 135 4004031201 Λεπτίνιον, το 136 4004031301 Νεοχώριον, το 137 4004031501 Ποταμιά, η 138 4004031601 Ρούτσιον, το Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 4

139 4004031801 Σουλάριον, το 140 4004031901 Τουρκολέκας, ο 141 4004032001 Φαλαισία, η 4005 Δ. ΝΟΤΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ 400503 ΔΕ. ΚΟΣΜΑ 142 4005020103 Πηγάδιον, το ομάδα Αδ2 Στη συγκεκριμένη ομάδα εντάσσονται είτε οικισμοί των οποίων ο χαρακτήρας έχει αλλοιωθεί σημαντικά από σύγχρονα κτίσματα και μεταγενέστερες επεμβάσεις, είτε νεωτερικοί οικισμοί χωρίς αξιόλογα δείγματα αρχιτεκτονικής, για τους οποίους δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις ιδιαίτερης προστασίας. Α/Α ΚΩΔ. ΕΣΥΕ 2011 ΔΗΜΟΣ/ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ / ΟΙΚΙΣΜΟΣ 4001 Δ. ΤΡΙΠΟΛΗΣ 400101 ΔΕ ΤΡΙΠΟΛΗΣ ΣΤΑΣΙΜΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΦΕΚ 423/Δ/1983 ΟΡΕΙΝΟΙ/ ΗΜΙΟΡΕΙΝΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ 01 4001010301 Άγιος Κωνσταντίνος 02 4001010701 Μερκοβούνιον, το 03 4001011101 Σκοπή, η 04 4001011102 Χάνια, τα 400102 ΔΕ. ΒΑΛΤΕΤΣΙΟΥ 05 4001021301 Παλαιοχούνη, η 400104 ΔΕ. ΛΕΒΙΔΙΟΥ 06 4001040101 Λεβίδιον, το 400105 ΔΕ. ΜΑΝΤΙΝΕΙΑΣ 07 4001050402 Μηλιά, η 08 4001050702 Νέος Καρδαράς, ο 400107 ΔΕ. ΤΕΓΕΑΣ 09 4001070102 Άγιος Σώστης, ο 4002 Δ. ΒΟΡΕΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ ΠΕΔΙΝΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΠΑΡΑΘΑΛΑΣΣΙΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ 10 4002000303 Αρκαδικό Χωριό, το 11 4002000602 Κάτω Βέρβενα, τα 12 4002000705 Κούβλης, ο 13 4002001701 Ξηροπήγαδον, το 14 4002001404 Χειμερινή Μελιγού, η 15 4002001801 Παράλιον Άστρος, το (μη παραδοσιακό τμήμα) 4003 Δ. ΓΟΡΤΥΝΙΑΣ 400301 ΔΕ. ΔΗΜΗΤΣΑΝΗΣ 16 4003010102 Καρκαλού, η 400305 ΔΕ. ΚΟΝΤΟΒΑΖΑΙΝΗΣ 17 4003050501 Βούτσης, ο 400308 ΔΕ. ΤΡΟΠΑΙΩΝ Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 5

18 4003081102 Κάτω Σπάθαρης, ο 19 4003081402 Δωδεκάμετρον, το 4004 Δ. ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗΣ 400401 ΔΕ. ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗΣ 20 4004011201 Κάτω Καρυές, οι 21 4004011602 Κάτω Μακρύσι, το 22 4004011701 Μαλλωτά, τα 400403 ΔΕ. ΦΑΛΑΙΣΙΑΣ 23 4004030702 Κάτω Γιανναίοι, οι 24 4004031101 Καμάρα, η 25 4004031401 Πετρίνα, η 26 4004031403 Σπαναίικα, τα 4005 Δ. ΝΟΤΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ 400501 ΔΕ. ΛΕΩΝΙΔΙΟΥ 27 4004011102 Λιβάδιον, το 28 4004011103 Σαμπατική, η 400503 ΔΕ. ΤΥΡΟΥ 29 4005030101 Παραλία Τυρού, η 30 4005030202 Λιβάδι, το 31 4005030302 Παραλία, η Στη βάση της ανάλυσης που πραγματοποιήθηκε σε ότι αφορά την υφιστάμενη εικόνα και ειδικότερα τις ατυχείς επιλογές ή παραβάσεις που εντοπίζονται στο δομημένο περιβάλλον των οικισμών, και λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τα χαρακτηριστικά του εκάστοτε φυσικού τοπίου στο οποίο χωροθετούνται τα οικιστικά σύνολα, αναγκαία κρίθηκε η διατύπωση ενός συνολικού πλαισίου κατευθύνσεων δόμησης με στόχο την προστασία και αναβάθμιση των περιοχών. Το εν λόγω πλαίσιο παρατίθεται αναλυτικά ακολούθως. Οι επιμέρους όροι που διατυπώνονται κλιμακώνονται ως προς την αυστηρότητα μεταξύ των ομάδων Αδ1 και Αδ2, ενώ σε κάθε περίπτωση είναι λιγότερο περιοριστικοί σε σχέση με τους αντίστοιχους των παραδοσιακών και ενδιαφερόντων οικισμών των προηγούμενων κεφαλαίων. Σε ότι αφορά όρους που σχετίζονται με συνολικότερες επιλογές, (π.χ. τοποθέτηση στο οικόπεδο, προσαρμογή στο έδαφος και προστασία αρχιτεκτονικής κληρονομιάς) διατηρούνται κοινές στο σύνολο της Π.Ε. 1. Ένταξη στον υφιστάμενο πολεοδομικό ιστό και τοποθέτηση κτηρίου στο οικόπεδο: Η τοποθέτηση του κτιρίου στο οικόπεδο γίνεται με τα παρακάτω κριτήρια: Να μην βλάπτεται η συνέχεια του πολεοδομικού ιστού των οικισμών. Στα τμήματα των οικισμών όπου η υφιστάμενη κατάσταση έχει δημιουργήσει κανόνα ως προς την τοποθέτηση των κτισμάτων, τηρούνται οι κοινές συνιστάμενες της σχέσης των οικοδομών με τον περιβάλλοντα χώρο και τα γειτονικά κτίσματα (π.χ. συνεχές μέτωπο, νοητή οικοδομική γραμμή, διαμόρφωση προκηπίου κ.ά). Για την τήρηση της παραπάνω διάταξης, το τοπογραφικό διάγραμμα συνοδεύεται υποχρεωτικά από απόσπασμα ρυμοτομικού διαγράμματος (όπου αυτό υφίσταται) και, ή πρόσφατη δορυφορική εικόνα του ευρύτερου περιβάλλοντος χώρου του ακινήτου. Να προστατεύεται κατά το δυνατόν η θέα όμορων οικοπέδων και κτισμάτων, όπως επίσης ο φυσικός ηλιασμός και αερισμός υφιστάμενων γειτονικών οικοδομών. Να μη διαμορφώνονται υποβαθμισμένοι ελεύθεροι χώροι μεταξύ όμορων οικοπέδων. Να προστατεύεται και να αναδεικνύεται το φυσικό περιβάλλον του οικοπέδου και των όμορων Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 6

ιδιοκτησιών, όπως και του κοινόχρηστου χώρου έμπροσθεν αυτών. Για την τήρηση των παραπάνω διατάξεων, το τοπογραφικό διάγραμμα συνοδεύεται και από πλήρη φωτογραφική αποτύπωση του οικοπέδου και του άμεσου περιβάλλοντος χώρου: όμορα κτίσματα, κτίσματα στην έναντι πλευρά του δρόμου, όμορα οικόπεδα, δρόμοι και κοινόχρηστοι χώροι που βρίσκονται σε άμεση επαφή ή έναντι από το οικόπεδο. 2. Κλίμακα κτηριακών όγκων (μέγεθος, έκταση, συνθετική δομή): Τα νέα οικοδομικά σύνολα θα πρέπει να έχουν λιτή γεωμετρική μορφή, αποτελούμενη από διακεκριμένες μονάδες πρισματικών όγκων, καθαρών σχημάτων, χωρίς πολλαπλά σπασίματα (εικ.1). Η κλιμάκωση των όψεων μπορεί να επιτυγχάνεται με τη σύνθεση επιμέρους όγκων διαφορετικού ύψους. Απαγορεύεται η δημιουργία καμπύλων επιφανειών ή όγκων κάθε είδους στα πρίσματα των κτισμάτων. εικ 1. Στα σχήματα παρουσιάζονται ενδεικτικά μη επιτρεπόμενες περιπτώσεις διαμόρφωσης όγκων με πολλαπλά σπασίματα. Ειδικότερα για τους οικισμούς της ομάδας Αδ1: Τα οικοδομικά σύνολα διαμορφώνονται από μονάδες διακεκριμένων πρισματικών όγκων καθαρού σχήματος ορθογωνίου παραλληλεπιπέδου, ή και συνδυασμό επιμέρους αντίστοιχων σχημάτων (π.χ. σε διάταξη Γ). Ο μέγιστος όγκος κάθε διακεκριμένης πρισματικής μονάδας προκειμένου για κτίσματα κατοικιών, χωρίς να υπολογίζεται ο όγκος της στέγης, ορίζεται : i. για ισόγεια κτίσματα σε Vmax=400m3 ii. για διώροφα κτίσματα σε Vmax=700 μ 3 Για κτίρια πάνω από το Vmax επιβάλλεται η διάσπαση του όγκου σε επιμέρους ανεξάρτητους, έστω κι αν πρόκειται για λειτουργικά ενιαίο οικοδόμημα. Οι όγκοι που διαμορφώνονται δε θα πρέπει να είναι πανομοιότυποι, και μπορούν να βρίσκονται είτε σε επαφή είτε σε απόσταση μεταξύ τους. 3. Ογκοπλαστική διάρθρωση (αναλογίες, σχέση ανοικτών, κλειστών και ενδιάμεσων - ημιπαίθριων - χώρων): Δεν κρίθηκε απαραίτητο να τεθούν επιπλέον περιορισμοί σε ότι αφορά την ογκοπλαστική διάρθρωση για τους υπό μελέτη οικισμούς. 4. Προσαρμογή στο έδαφος και στην φυσική κλίση του εδάφους (έντονη κλίση, διατήρηση φυσικών σχηματισμών, υφιστάμενων ξερολιθιών, δένδρων κ.λ.π): Στις περιοχές με φυσική κλίση οι οικοδομικοί όγκοι θα πρέπει να προσαρμόζονται στο ανάγλυφο, ενώ στο σύνολο των οικισμών θα πρέπει να καταβάλλεται κάθε δυνατή προσπάθεια διατήρησης της συνέχειας του εδάφους, συμβάλλοντας κατ' αυτόν τον τρόπο στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Για το λόγο αυτό: Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 7

Η διαμόρφωση των ακαλύπτων χώρων των οικοπέδων πρέπει να συντείνει στην προστασία του υπάρχοντος φυσικού περιβάλλοντος του ίδιου του οικοπέδου όπως και των όμορών του, με την ελαχιστοποίηση των εκσκαφών και τη διατήρηση των φυσικών στοιχείων (δένδρα, βράχια κλπ.). Απαγορεύεται κάθε εκσκαφή ή επιχωμάτωση στο οικόπεδο, εκτός από τις απολύτως αναγκαίες για το περίγραμμα της οικοδομής και για την τυχόν διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου κατά το δυνατόν στο άμεσο περιβάλλον του κτίσματος χωρίς σε καμία περίπτωση να υπερβαίνουν τα κατά περίπτωση μέγιστα μεγέθη που ορίζονται στην παρ. 3α του Άρθρου 17 του Ν4067/12 "Νέος Οικοδομικός Κανονισμός" [ΦΕΚ79/Α/9412], όπως τροποποιήθηκε και ισχύει. Σε περίπτωση μεγάλης υψομετρικής διαφοράς επί της ρυμοτομικής γραμμής μεταξύ οικοπέδου και στάθμης δρόμου επιτρέπεται η διαμόρφωση αναλημματικών τοίχων αναλόγου ύψους, με την προϋπόθεση διατήρησης του αναγλύφου και τυχόν φυσικών σχηματισμών. Στους ορεινούς και ημιορεινούς οικισμούς, η κατασκευή των κάθε είδους τοιχίων γίνεται από ξηρολιθοδομή (ξερολιθιά), κατ' αντιστοιχία των αναβαθμών του αγροτικού τοπίου, είτε από εμφανή λιθοδομή, υποχρεωτικά με λίθους τοπικής προέλευσης, με τις προδιαγραφές κατασκευής της παρ.9. Η διαμόρφωση των ακαλύπτων χώρων των οικοπέδων πρέπει επίσης να συντείνει στη διατήρηση τυχόν φυσικών σχηματισμών και υφιστάμενων δένδρων, όπως επίσης ξερολιθιών, αλωνιών και λοιπών στοιχείων που μαρτυρούν τη συνέχεια της αγροτικής παράδοσης του τόπου. κ.α. Η παράμετρος της προστασίας των στοιχείων αυτών θα πρέπει επίσης να λαμβάνεται εξαρχής υπόψη στην επιλογή της τοποθέτησης του οικοδομικού όγκου εντός του οικοπέδου. Με στόχο την τήρηση της παραπάνω διάταξης, η ύπαρξη και θέση τυχόν αναλόγων στοιχείων περιλαμβάνεται υποχρεωτικά στην τοπογραφική και φωτογραφική αποτύπωση της μελέτης. Οι νέες οικοδομές δε θα πρέπει να παραμορφώνουν ή να ξεπερνούν σε ύψος κορυφογραμμές ή λοφώδεις και βραχώδεις εξάρσεις της περιοχής, ώστε να μην αλλοιώνονται τα χαρακτηριστικά του φυσικού τοπίου. Με στόχο την τήρηση της διάταξης, η θέση του οικοπέδου επισημαίνεται σε απόσπασμα χάρτη ΓΥΣ της ευρύτερης περιοχής του οικισμού, κλίμακας 1:5000, που συνοδεύει το τοπογραφικό διάγραμμα, προκειμένου να συσχετιστεί το μέγιστο πραγματοποιούμενο ύψος με την κρίσιμη κορυφογραμμή, λοφώδη ή βραχώδη έξαρση της περιοχής. Είτε η κορυφογραμμή ή έξαρση, εμπίπτει εντός του οικοπέδου είτε βρίσκεται σε απόσταση εκτός αυτού, το προς εξέταση τμήμα της είναι αυτό που προκύπτει από την προβολή των κορυφών των ορίων του οικοπέδου σε αυτή. Το προς ανέγερση δηλαδή κτίσμα εξετάζεται από τα κατάντι της κορυφογραμμής - έξαρσης και όχι από άλλη οπτική γωνία. Τα ακριβή υψόμετρα για το παραπάνω τμήμα κορυφογραμμής- έξαρσης θα προκύπτουν από το τοπογραφικό διάγραμμα του οικοπέδου το οποίο θα αποτυπώνει με υψομετρικές καμπύλες και την όμορη ανάντι λωρίδα μέχρι την κορυφογραμμή- έξαρση. Το μικρότερο υψόμετρο του τμήματος της κορυφογραμμής- έξαρσης που αντιστοιχεί στο οικόπεδο σύμφωνα με τα παραπάνω, θα είναι και το ανώτατο του προς ανέγερση κτιρίου. (βλέπε και έγγραφο ΕγγρΔΤΕ/α/5979/162/22207(Δ/νση Τοπ. Εφαρμογών). (εικ.2) Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 8

εικ 2. Στα σχήματα 1,2 και 3 παρουσιάζονται περιπτώσεις επιτυχούς προσαρμογής του κτιριακού όγκου στο φυσικό ανάγλυφο. 5. Μέγιστη κλίση εδάφους για οικοδομησιμότητα: Δεν κρίνεται αναγκαίο να οριστεί εντός των ορίων των οικισμών. 6. Αριθμός ορόφων και ύψη (ανά τομέα εάν προτείνεται): Σε ότι αφορά το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος των κτιρίων και το μέγιστο αριθμό ορόφων διατηρούνται οι ισχύουσες διατάξεις. Ειδικότερα: - Για τους οικισμούς που είναι χαρακτηρισμένοι ως στάσιμοι εφαρμόζονται οι διατάξεις του από 6.12.82 Π.Δ. (ΦΕΚ 588Δ/82), σύμφωνα με τις οποίες το μέγιστο ύψος των οικοδομών ορίζεται σε επτάμιση (7,50) μέτρα, μη συμπεριλαμβανομένης της στέγης, και σε περίπτωση κλίσεως του εδάφους κανένα σημείο της οικοδομής δεν δύναται να υπερβαίνει το παραπάνω μέγιστο ύψος. - Για το τμήμα του οικισμού Λεβίδι / Δε Λεβιδίου / Δήμου Τρίπολης, που διέπεται από εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο, διατηρείται η ισχύουσα διάταξη του άρθρου 5 του ΦΕΚ 59/Α/10.3.1955 Περί αναθεωρήσεως του ρυμοτομικού σχεδίου Λεβειδίου Αρκαδίας και καθορισμού των όρων και περιορισμών δομήσεως των οικοπέδων αυτού, σύμφωνα με την οποία ο αριθμός ορόφων ορίζεται σε δύο (2) και το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος ορίζεται στα οχτώμιση (8,50) μέτρα. - Για τον οικισμό του Παράλιου Άστρους (μη παραδοσιακό τμήμα) Δήμου Βόρειας Κυνουρίας, διατηρούνται οι διατάξεις που ορίζονται από το ΦΕΚ 441/Δ/1977 Περί αναθεωρήσεως των όρων και περιορισμών δόμησης των οικοπέδων του ρυμοτομικού σχεδίου Παραλίου Άστρους (Κυνουρίας Νομού Αρκαδίας), σύμφωνα με τις οποίες ο αριθμός ορόφων ορίζεται σε τρείς (3) και το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος ορίζεται στα δέκα (10,00) μέτρα, μη συμπεριλαμβανομένης της στέγης. - Για τον οικισμό Αρκαδικό Χωριό Δήμου Βόρειας Κυνουρίας, που διέπεται από πολεοδομική μελέτη, διατηρούνται οι ισχύουσες διατάξεις του εδαφίου γ, της παραγράφου Δ του ΦΕΚ16/Δ/23.1.1998 Τροποποίηση της Αποφ-444/89 (ΦΕΚ-170/Δ/89) Νομάρχη 'Έγκριση του πολεοδομικού σχεδίου του επείγοντος στεγαστικού προγράμματος της ΔΕΠΟΣ στην περιοχή Μικρή Ρεποντίνα της Κοινότητας Αγίου Ανδρέα Κυνουρίας του Νομού Αρκαδίας", σύμφωνα με τις οποίες ο αριθμός ορόφων ορίζεται σε δύο (2) και το μέγιστο ύψος των κατοικιών ορίζεται στα 8,70 μέτρα, Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 9

μετρούμενο στις όψεις του κτιρίου από το περιβάλλον φυσικό έδαφος σε κάθε σημείο τομής του περιγράμματος του κτιρίου με το φυσικό έδαφος. - Κατά τα λοιπά, για τους οικισμούς που διέπονται από τις διατάξεις του ΠΔ 24/4-85 - ΦΕΚ 181Δ/3-05-1985 «Τρόποι καθορισμού ορίων οικισμών της χώρας μέχρι 2000 κατοίκους, κατηγορίες αυτών και καθορισμός όρων και περιορισμών δόμησης τους» διατηρούνται οι ισχύουσες διατάξεις της παρ. 4 άρθρου 5. Επισημαίνεται ότι η ισχύς των διατάξεων του ΦΕΚ 1211/Δ/21.11.1994 σχετικά με τον καθορισμό μέγιστου επιτρεπόμενου ύψους κτιρίων σε οικισμούς μέχρι 2000 κατοίκους της Επαρχίας Γορτυνίας του Ν. Αρκαδίας, προκειμένου να διατηρηθεί ο ιδιαίτερος χαρακτήρας των οικισμών, σύμφωνα με τις οποίες το επιτρεπόμενο ύψος αυξήθηκε από 7.50μ. (που προβλεπόταν βάσει της παρ.4 του άρθρου 5 ΦΕΚ 181Δ/1985) σε 8.50μ., προτείνεται να μην έχει εφαρμογή στους οικισμούς που εμπίπτουν στο εν λόγω διάταγμα, δηλαδή στους οικισμούς: Ιαματικαί Πηγαί / Δε Ηραίας, Μελιδόνι, Δόξα, Καστράκιον, Νεοχώριον, Σταυροδρόμιον / Δε Τροπαίων, Δήμου Γορτυνίας, καθώς κρίνεται ότι η επικρατούσα κλίμακα του δομημένου περιβάλλοντος δεν δικαιολογεί την ανάγκη υπέρβασης του μέγιστου επιτρεπόμενου ύψους. Ο μέγιστος αριθμός ορόφων ορίζεται σε δύο (2), για το σύνολο των οικισμών, πλην όσων ορίζεται διαφορετικά από τυχόν ρυμοτομικά σχέδια, πολεοδομικές μελέτες ή άλλες διατάξεις. Στόχος είναι η αποφυγή πολυώροφων και ογκωδών κτιρίων, που δεν προσαρμόζονται στην κλίμακα του δομημένου και φυσικού περιβάλλοντος των οικισμών. 7. Είδος κάλυψης και επικάλυψης (στέγη, δώμα, κεραμίδια, πράσινες στέγες, συμβατότητα με ΑΠΕ): Σε ότι αφορά τους ορεινούς/ ημιορεινούς οικισμούς της ομάδας Αδ1 ορίζονται τα εξής: - Υπεράνω του μεγίστου ύψους επιβάλλεται η κατασκευή στέγης. - Η κατασκευή της στέγης είναι υποχρεωτική. Δεν επιτρέπεται η εκτέλεση οικοδομικών εργασιών που ακολουθούν αυτές του φέροντα οργανισμού και της πλήρωσης των τοίχων του κτιρίου πριν από την πλήρη αποπεράτωση των εργασιών κατασκευής της στέγης - Η κατασκευή της στέγης είναι υποχρεωτική ακόμα και εάν προβλέπεται μελλοντικά η ανέγερση επιπλέον ορόφου. - Στέγαση με δώμα επιτρέπεται μόνο σε ισόγεια κτίσματα επιφανείας έως 30 τ.μ. * Για τον οικισμό Αρκαδικό Χωριό Δήμου Βόρειας Κυνουρίας, διατηρείται η ισχύουσα διάταξη του εδαφίου δ της παραγράφου Δ ΦΕΚ16/Δ/23.1.1998 Τροποποίηση της Αποφ-444/89 (ΦΕΚ-170/Δ/89) Νομάρχη 'Έγκριση του πολεοδομικού σχεδίου του επείγοντος στεγαστικού προγράμματος της ΔΕΠΟΣ στην περιοχή Μικρή Ρεποντίνα της Κοινότητας Αγίου Ανδρέα Κυνουρίας του Νομού Αρκαδίας, σύμφωνα με την οποία ορίζεται ότι: «Επιβάλλεται η κατασκευή στέγης σε όλα τα κτίρια. Μέγιστο ύψος αυτής ορίζεται το 1,50 μέτρα υπεράνω του επιτρεπομένου μεγίστου ύψους οικοδομών.» * Για τον οικισμό του Παράλιου Άστρους (μη παραδοσιακό τμήμα) Δήμου Βόρειας Κυνουρίας, διατηρούνται οι διατάξεις που ορίζονται από το ΦΕΚ 441/Δ/1977 Περί αναθεωρήσεως των όρων και περιορισμών δόμησης των οικοπέδων του ρυμοτομικού σχεδίου Παραλίου Άστρους (Κυνουρίας Νομού Αρκαδίας), σύμφωνα με τις οποίες ορίζεται ότι: "..6. α) Αι οικοδομαί δέον να καλύπτονται διά στέγης εκ κεράμων Βυζαντινού τύπου προεξεχούσης εκ Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 10

των εξωτερικών ορατών όψεων του κτιρίου κατά τριάκοντα εκατοστά (0,30) έως πεντήκοντα εκατοστά (0,50) του μέτρου διά κορνίζης εκ συμπαγών πλίνθων τοποθετούμενων κατά το εκφορικόν σύστημα εκ κορνίζης συμπαγούς μετά κυματίων κατά τα τοπικά παραδοσιακά πρότυπα..." Επιπλέον στις περιπτώσεις επικλινούς επιστέγασης, με στόχο την αποφυγή πολύπλοκων μορφών στέγης που εντοπίζονται συχνά, σκόπιμο κρίθηκε να προστεθούν οι εξής περιορισμοί στο σύνολο των οικισμών: Κάθε διακριτός ορθογωνικός όγκος καλύπτεται από μία μόνο στέγη (τετράριχτη, τρίριχτη, δίριχτη ή μονόριχτη). Στις περιπτώσεις συνδυασμού ισοϋψών ορθογωνικών όγκων σε σύνθετες διατάξεις π.χ. διάταξη Γ, η στέγαση επιβάλλεται να γίνεται με ενιαία στέγη, που ακολουθεί το περίγραμμα της κάτοψης του υποκείμενου ορόφου. (εικ. 3) Σε κάθε περίπτωση το σχήμα της στέγης επιβάλλεται να είναι καθαρό, και ακολουθεί τη λιτή, γεωμετρική μορφή του υποκείμενου όγκου. Η μέγιστη κλίση της στέγης ορίζεται σε 35% Το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος της στέγης ορίζεται σε 1,50 μ. εικ 3. Στο πρώτο σχήμα παρουσιάζεται ο ενδεικνυόμενος τρόπος καλυψης με στέγη στην περίπτωση διάταξης Γ. Στο δεύτερο σχήμα παρουσιάζεται μη αποδεκτός τρόπος κάλυψης. Η μέγιστη επιτρεπόμενη προεξοχή της στέγης ορίζεται σε 0.20μ. Απαγορεύεται ο συνδυασμός επικλινούς στέγης και δώματος στον ίδιο διακριτό ορθογωνικό όγκο. Απαγορεύονται τα πολλαπλά σπασίματα και οι διαφορετικές επιμέρους κλίσεις στις επικλινείς στεγάσεις. Μέσα στη στέγη απαγορεύεται η διάνοιξη ανοιγμάτων και η δημιουργία ορόφου, ή τμήματος ορόφου. Σε ότι αφορά τη στέγαση με δώμα, όπου αυτή επιτρέπεται: Απαγορεύεται η συνεχόμενη προεξοχή της πλάκας σε όλη την περίμετρο της τοιχοποιίας, καθώς και προεξοχές που καταλαμβάνουν το συνολικό μήκος της αντίστοιχης όψης. Απαγορεύονται οι εμφανείς αναμονές, καθώς και οποιαδήποτε κατασκευή κλειστού όγκου στα δώματα (π.χ. απόληξη εσωτερικού κλιμακοστασίου). Το στηθαίο βατού δώματος μπορεί να διαμορφώνεται χτιστό είτε με κιγκλίδωμα. Το στηθαίο - κιγκλίδωμα τοποθετείται στη θέση του περιγράμματος του υποκείμενου ορόφου, και όχι σε τυχόν διαμορφωμένες προεξοχές της πλάκας. 8. Μορφολογικά και άλλα στοιχεία: α. Εξώστες Απαγορεύονται οι συνεχείς σε όλο το μήκος της αντίστοιχης όψης εξώστες, όπως επίσης οι περιμετρικοί εξώστες. Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 11

Απαγορεύεται η κατασκευή εξωστών και προστεγασμάτων με σχήμα διαφορετικό του ορθογωνικού (καμπύλα σχήματα, πολύγωνα, τρίγωνα κ.α.). Επικάλυψη εξωστών με κεραμοσκεπή επιτρέπεται μόνο: i. με προέκταση της κύριας στέγης ακολουθώντας υποχρεωτικά την κλίση της, και μόνο με την προϋπόθεση ξύλινης φέρουσας κατασκευής αυτής, που προβάλλεται εμφανής εξωτερικά του κτιρίου. ii. με ανεξάρτητο επικλινές τμήμα ξύλινης κατασκευής που ακολουθεί υποχρεωτικά την κλίση της στέγης. Το ανώτερο σημείο της επικάλυψης της στέγασης του εξώστη δε μπορεί να απέχει από το κατώτερο σημείο της φέρουσας κατασκευής της κύριας στέγης του κτίσματος απόσταση μεγαλύτερη των 0,15 μ. (εικ. 4) Και στις δύο παραπάνω περιπτώσεις η στέγαση του εξώστη ακολουθεί το περίγραμμα της κάτοψης αυτού και στηρίζεται σε κατακόρυφους στυλοβάτες. Η επικάλυψη επιβάλλεται να γίνεται με κεραμίδια ομοίου τύπου και χρώματος με τα αντίστοιχα της κύριας στέγης. Οι παραπάνω προϋποθέσεις τίθενται για λόγους αποφυγής των ανεπιτυχών επεκτάσεων στεγών για την επιστέγαση εξωστών, που παρουσιάζεται σήμερα στους περισσότερους οικισμούς. Επισημαίνεται ότι αναγκαίο κρίνεται η επιστέγαση του εξώστη να ακολουθεί την κλίση της κύριας στέγης προκειμένου να αποφεύγονται πολύπλοκες στεγάσεις πολλαπλών κλίσεων στον ίδιο κτιριακό όγκο. Γενικά προτιμάται το προστέγασμα των εξωστών να διαμορφώνεται ως ανεξάρτητη, οριζόντια ελαφριά (μεταλλική ή ξύλινη) κατασκευή. Η επικάλυψη του προστεγάσματος, σε περίπτωση ελαφριάς κατασκευής, μπορεί να γίνεται με ξύλινες ορθογωνικές, ή μεταλλικές διατομές, φυσικά υλικά και φυσικό πράσινο (κληματαριές, αναρριχόμενα φυτά), τοποθέτηση υαλοπινάκων ή αναλόγων διαφανών υλικών. εικ 4. Δυνατότητες στέγασης εξωστών: ανεξάρτητη οριζόντια ελαφριάς κατασκευής, σε προέκταση της κύριας στέγης και ανεξάρτητη επικλινής. - Όσον αφορά τη διαμόρφωση των κιγκλιδωμάτων, απαγορεύονται οι πληθωρικές μορφολογικά επιλογές, με πολλαπλά διακοσμητικά στοιχεία και περίπλοκους συνδυασμούς, όπως και η μορφή μπαλούστρας. β. Ανοίγματα Απαγορεύονται ιδιόμορφου σχήματος ανοίγματα (π.χ. πολύπλευρα, τριγωνικά). Απαγορεύεται η περιμετρική επένδυση των ανοιγμάτων με κάθε είδους πλακίδια ή άλλα διακοσμητικά υλικά. Όλα τα εξωτερικά κουφώματα κάθε κτιρίου επιβάλλεται να έχουν ενιαίο χρωματισμό. Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 12

γ. Περιφράξεις Το συνολικό ύψος της περίφραξης γενικά διαμορφώνεται σύμφωνα με τα επικρατούντα ύψη των περιφράξεων στο άμεσο περιβάλλον της οικοδομής. Σε δρόμους με συνεχή μέτωπα που διαμορφώνονται από όψεις κτισμάτων και υψηλές μάνδρες απαγορεύεται η κατασκευή χαμηλών περιτοιχίσεων, η τοποθέτηση κιγκλιδωμάτων ή η μείωση του ύψους των υφισταμένων, το δε ύψος νέων περιφράξεων θα πρέπει να ακολουθεί το ύψος των γειτονικών. Η διαμόρφωση της περίφραξης από εμφανή λιθοδομή ή ξηρολιθοδομή επιτρέπεται με τις προδιαγραφές κατασκευής που περιγράφονται στην παράγραφο 9 του παρόντος. Απαγορεύονται κιγκλιδώματα των περιφράξεων με πληθωρικά διακοσμητικά στοιχεία περίπλοκων σχημάτων και συνδυασμών, κτιστά κιγκλιδώματα με περίπλοκες διακοσμητικές εγκοπές, καθώς και κιγκλιδώματα με τη μορφή μπαλούστρων. Τυχόν αξιόλογες παλαιότερες περιφράξεις ιδιοκτησιών που έχουν διασωθεί στο εσωτερικό των οικισμών, διατηρούνται ή αποκαθίστανται στην αυθεντική τους μορφή, ως προς τα υλικά, τους χρωματισμούς και τις διαστάσεις. Με στόχο την τήρηση των παραπάνω διατάξεων, υποβάλλονται πλήρη σχέδια όψεων για τις προβλεπόμενες προς κατασκευή περιφράξεις. δ. Εξωτερικές κλίμακες Διατηρούνται οι ισχύουσες διατάξεις, που ορίζονται από την παράγραφο 11 του άρθρου 7 ΠΔ 24/4-85 ΦΕΚ 181Δ/3-05-1985 «Τρόποι καθορισμού ορίων οικισμών της χώρας μέχρι 2000 κατοίκους, κατηγορίες αυτών και καθορισμός όρων και περιορισμών δόμησης τους», όπως αναθεωρήθηκε βάσει του ΦΕΚ 289Δ/2011. ε. Σκίαστρα Τα στέγαστρα και σκίαστρα που τοποθετούνται στους οικοδομικούς όγκους, θα πρέπει να ενσωματώνονται διακριτικά στο συνολικό σχεδιασμό των όψεων. Γενικά, προτιμώνται οι λιτές κατασκευές. Απαγορεύονται οι συνδυασμοί πολλών επιμέρους διαφορετικών κατασκευών και τύπων σκίασης στον ίδιο οικοδομικό όγκο, με στόχο την αποφυγή πληθωρικών διαμορφώσεων, αντίστοιχων της σύγχρονης οικοδομικής δραστηριότητας στην περιοχή. Στην ίδια κατεύθυνση, απαγορεύονται επίσης προστεγάσματα σχημάτων διαφορετικών του ορθογωνικού (καμπύλα σχήματα, πολύγωνα, τρίγωνα κ.α.) Απαγορεύεται η τοποθέτηση τεντών σε τυχόν διατηρητέα ή αξιόλογα μέτωπα ή κτίσματα εντός των οικισμών. Προτιμώνται ελαφριές κατασκευές σκίασης στον ακάλυπτο χώρο του οικοπέδου (π.χ. ασκεπείς πέργολες για τη στήριξη φυτών σε αντίθεση με ογκώδη υπόστεγα). Ο αποτελεσματικός σκιασμός των επιφανειών μπορεί να επιτυγχάνεται εξίσου αποτελεσματικά με την κατάλληλη, σε ότι αφορά τη θέση και το είδος (φυλλοβόλα, αειθαλή), επιλογή φύτευσης δένδρων, καθώς και με την τοποθέτηση αναρριχητικών φυτών, συμβάλλοντας παράλληλα στη βελτίωση του μικροκλίματος των περιοχών (βλ. παρ. 14 του παρόντος). στ. Λοιπά χαρακτηριστικά Για την αποφυγή της αναπαραγωγής του "νεοπαραδοσιακού" στυλ, που συναντάται στη συντριπτική πλειοψηφία της σύγχρονης οικοδομικής δραστηριότητας της υπαίθρου, υποβαθμίζοντας αισθητικά τόσο το φυσικό όσο και το δομημένο περιβάλλον της Περιφερειακής Ενότητας, εφαρμόζονται τα εξής: Στα κτίσματα, στις περιφράξεις και εν γένει στις διαμορφώσεις δημόσιων και ιδιωτικών χώρων των οικισμών, απαγορεύονται στοιχεία όπως επενδύσεις με πλάκες που μιμούνται παραδοσιακές λιθοδομές, Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 13

πρόσθετα ή ανάγλυφα διακοσμητικά στοιχεία (σειρά κεραμιδιών στην περίμετρο δωμάτων, γύψινα στοιχεία, γλυπτά, μίμηση κιόνων και αετωμάτων, περίτεχνα γείσα και ακροκέραμα, κ.α.), διακοσμητικές καμάρες, αψίδες κ.τ.λ. Με στόχο την τήρηση της παραπάνω διάταξης τα κάθε είδους "διακοσμητικά" στοιχεία θα πρέπει υποχρεωτικά να περιλαμβάνονται στα σχέδια. 9. Υλικά (πλαίσια για την χρήση σύγχρονων εμφανών και τοπικών υλικών): Στο σύνολο των οικισμών ενθαρρύνεται η χρήση φυσικών πρωτογενών τοπικών υλικών (ιδίως για ορεινούς και ημιορεινούς οικισμούς), όπως επίσης η ειλικρινής αντιμετώπιση και χρήση σύγχρονων εμφανών υλικών (π.χ. εμφανές σκυρόδεμα) και μεθόδων, σε συνδυασμούς που παράγουν καθαρές, ευανάγνωστες μορφές, ικανές να προσαρμοστούν στις ανάγκες της σύγχρονης πραγματικότητας. Η κάθε προτεινόμενη λύση θα πρέπει να διέπεται από συνθετική και κατασκευαστική συνέπεια, οργανώνοντας ένα διακριτό και τεκμηριωμένο πλαίσιο δομικών επιλογών που συνάδουν, αφενός με τη λειτουργία των κτισμάτων, αφετέρου δε με τη φυσιογνωμία της εκάστοτε περιοχής. Στη λογική αυτή αποθαρρύνονται οι πολλαπλοί συνδυασμοί υλικών που οδηγούν εν τέλει σε πληθωρικά οικοδομικά σύνολα, χωρίς να ανταποκρίνονται σε πραγματικές κατασκευαστικές ή λειτουργικές ανάγκες. Οι κάθε είδους λιθοδομές επιβάλλεται να κατασκευάζονται από τοπικά ασβεστολιθικά πετρώματα στις τοπικές υπόλευκες, κιτρινόλευκες ή γκρι αποχρώσεις. Οι λίθοι μπορεί να είναι είτε καθόλου επεξεργασμένοι (αργολιθοδομή), είτε μερικώς επεξεργασμένοι σε ορθογώνια μορφή (ημιλαξευτή τοιχοποιία). Δεν νοείται λίθινος τοίχος λεπτότερος από 45cm. Οι τυχόν επενδύσεις τοιχοποιίας με λίθους έχουν ελάχιστο πάχος 20 εκ., ώστε να προσομοιάζουν της αυθεντικής παραδοσιακής λιθοδομής. Κατά την αρμολόγηση υφιστάμενων λιθοδομών γίνεται χρήση κονιαμάτων με βάση την φυσική άσβεστο. Να αποφεύγεται η χρήση τσιμέντου. Στις νέες λιθοδομές η αρμολόγηση γίνεται με αντίστοιχα κονιάματα, με χρήση λευκού τσιμέντου. Η απόχρωση του αρμολογήματος θα πρέπει να είναι γαιώδης. Δεν επιτρέπεται η διαμόρφωση εξεχόντων αρμών. Η τοποθέτηση των λίθων γίνεται σε επάλληλες οριζόντιες στρώσεις. Ιδιαίτερη μέριμνα θα πρέπει να υπάρχει ώστε κάθε λίθος να εφάπτεται σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη επιφάνεια με τους γειτονικούς του. Η θέση των κατακόρυφων αρμών θα πρέπει να εναλλάσσεται, ώστε να μην δημιουργούνται συνεχείς κατακόρυφοι αρμοί. Το ύψος της κάθε λίθου δεν πρέπει να ξεπερνά το πλάτος της. Οι εξωτερικές γωνίες διαμορφώνονται με λαξευμένους σταυρωτά τοποθετημένους γωνιόλιθους μεγαλύτερων διαστάσεων (αγκωνάρια). Λαξευτοί λίθοι χρησιμοποιούνται επίσης για τη διαμόρφωση πρεκιού με λίθινα στοιχεία. Απαγορεύεται η διαμόρφωση ανακουφιστικών τόξων και τοξωτών πρεκιών, δεδομένου ότι παραπέμπουν σε νεοπαραδοσιακά στοιχεία διακοσμητικού εν τέλει ρόλου, που κατά κανόνα συμβάλλουν στην πληθωρική εικόνα των κτισμάτων. Ειδικότερα σε ότι αφορά τους ορεινούς και ημιορεινούς οικισμούς σε περίπτωση που η τοιχοποιία επιχρίεται, θα πρέπει να προτιμώνται αδρά επιχρίσματα με βάση την φυσική άσβεστο και χρωστικές στο ίδιο το κονίαμα. Σε ότι αφορά το σύνολο των οικισμών, δε θα πρέπει να υιοθετούνται τεχνοτροπίες που παραπέμπουν στα ιδιαίτερα τοπικά χαρακτηριστικά άλλων περιοχών (π.χ. νησιώτικο). Απαγορεύεται επίσης η επίχριση υφιστάμενων παραδοσιακών κτισμάτων με εμφανή, εξωτερικά, λιθοδομή. Επενδύσεις με λεπτές λίθινες πλάκες, πλακάκια ή κάθε είδους πλακίδια και εν γένει αντίστοιχες επιλογές απαγορεύονται. Η απαγόρευση ισχύει και για τα στοιχεία που τοποθετούνται σε κοινόχρηστους χώρους του οικισμού. Συνολικά προτιμώνται οι φυσικές υφές των υλικών και οι αδρές επιφάνειες, ώστε να ενσωματώνονται κατά το δυνατόν διακριτικά στα οικιστικά σύνολα και το φυσικό τοπίο των περιοχών. Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 14

Με στόχο την τήρηση των παραπάνω διατάξεων, τα υλικά των όψεων και περιφράξεων ή άλλων στοιχείων του περιβάλλοντος χώρου (π.χ. περγκολών) θα πρέπει να προσδιορίζονται σαφώς και με πλήρη στοιχεία στα σχέδια - τεύχη της αρχιτεκτονικής μελέτης, μετά τη θεώρηση των οποίων δεν επιτρέπονται αλλαγές. 10. Χρωματισμοί (ενδεχόμενες χρωματολογικές προτάσεις συμβατές με το τοπικό περιβάλλον): Στους ορεινούς - ημιορεινούς οικισμούς προτιμώνται εν γένει οι υπόλευκες και γαιώδεις αποχρώσεις. Απαγορεύεται η χρήση πολλών επιμέρους χρωματισμών στα κουφώματα και τις επιφάνειες του ίδιου κτηρίου με στόχο την αποφυγή πληθωρικής τελικής εικόνας, σε συνδυασμό με τις λοιπές επιλογές της κατασκευής (υλικά, στεγάσεις κ.τ.λ.). Απαγορεύεται επίσης η επιλογή ιδιαίτερα έντονων χρωματισμών ή μοτίβων (π.χ. φωσφοριζέ χρωματισμοί, ζωγραφικές απεικονίσεις κ.α.) στις εξωτερικές όψεις, ή στις περιφράξεις. Προτιμάται η χρήση αλουμινίων, χρώματος διαφορετικού του λευκού. Με στόχο την τήρηση των παραπάνω διατάξεων, πέραν των υλικών, οι χρωματισμοί των όψεων και κάθε είδους στοιχείων προς κατασκευή (κουφωμάτων, κιγκλιδωμάτων, στεγάστρων κ.λ.π.) θα πρέπει να προσδιορίζονται σαφώς με πλήρη στοιχεία στα σχέδια και τεύχη της αρχιτεκτονικής μελέτης. 11. Στοιχεία τεχνολογικού εξοπλισμού ( τοποθέτηση κλιματιστικών, ηλιοθερμοσίφωνες κ.λ.π.): Τα στοιχεία τεχνολογικού εξοπλισμού που επηρεάζουν την εξωτερική εικόνα των οικοδομών, και κατ' επέκταση την εικόνα του δημόσιου χώρου των οικισμών, θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται εξ' αρχής στα δεδομένα του σχεδιασμού των νέων οικοδομών και να υποδεικνύονται στα προς έγκριση σχέδια της μελέτης (κατόψεις, όψεις). Επισημαίνεται ότι στην πλειοψηφία των υπό μελέτη οικισμών, η κακή τοποθέτηση τεχνολογικού εξοπλισμού στους όγκους, τις στέγες και τα δώματα των κτηρίων, αποτελεί κυρίαρχο στοιχείο της οπτικής ρύπανσης, και κατ' επέκταση της αισθητικής υποβάθμισης, του δομημένου περιβάλλοντος των συνόλων. Οι ηλιακοί συλλέκτες, καθώς και λοιπές μηχανολογικές ή άλλες εγκαταστάσεις μπορούν να τοποθετούνται σε σημείο του ακαλύπτου των γηπέδων, μη ορατό από οποιονδήποτε κοινόχρηστο χώρο του οικισμού. Η τοποθέτηση φωτοβολταϊκών και ηλιακών συστημάτων σε δώμα ή στέγη επιτρέπεται μόνο με τις προϋποθέσεις που ορίζονται στη παράγραφο 14β του παρόντος. Τυχόν νέες δεξαμενές συλλογής όμβριων επιβάλλεται να είναι υπόγειες. Τα κλιματιστικά μηχανήματα τοποθετούνται υποχρεωτικά σε ειδικές διαμορφώσεις των όψεων ή διαμορφωμένες εσοχές του κτίσματος, και όχι στις κύριες όψεις ή στη στέγη αυτού. Η θέση τους προσδιορίζεται στην αρχιτεκτονική μελέτη (κατόψεις - όψεις). Στις επιφάνειες των στοιχείων τεχνολογικού εξοπλισμού απαγορεύεται η αναγραφή επιγραφών του κατασκευαστή αυτών. Απαγορεύεται η τοποθέτηση τεχνολογικού εξοπλισμού στις όψεις ή τη στέγαση υφιστάμενων διατηρητέων ή αξιόλογων παραδοσιακών κτισμάτων. Επιτρέπεται μόνο σε σημεία του ακαλύπτου των οικοπέδων, που δεν είναι ορατά από οποιονδήποτε κοινόχρηστο χώρο του οικισμού. Σε κάθε οικόπεδο μπορεί να τοποθετείται μόνο μια κεραία τηλεόρασης και σε θέση που να μην προσβάλλονται τα κτίρια. Στόχος είναι ο Δήμος ή η τοπική κοινότητα να τοποθετήσει μέσα σε εύλογο χρόνο ομαδική δορυφορική κεραία στον κάθε οικισμό. Μετά την τοποθέτησή της θα απομακρύνονται υποχρεωτικά οι ατομικές. Επιβάλλεται η σταδιακή συμμόρφωση προς τις παραπάνω διατάξεις, υφιστάμενων στοιχείων τεχνολογικού εξοπλισμού, σε διάστημα που θα οριστεί από τη Δημοτική αρχή από τη δημοσίευση του διατάγματος. Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 15

12. Διαμορφώσεις δημόσιου χώρου, στοιχεία εξοπλισμού κοινοχρήστων χώρων, ειδικές διατάξεις (δίκτυα κοινοφελών υπηρεσιών - στύλοι ΔΕΗ -, φωτισμοί, επιγραφές, διαφημιστικές εγκαταστάσεις κ.λ.π.): Λαμβάνοντας υπόψη την υποβαθμισμένη αισθητικά εικόνα που παρουσιάζει η πλειοψηφία των οικισμών της Π.E., η αναδιάρθρωση του δημόσιου χώρου κρίνεται κομβικής σημασίας στα πλαίσια της συνολικότερης προσπάθειας βελτίωσης της εικόνας του δομημένου περιβάλλοντος, αλλά και της ποιότητας κατοίκησης στο εσωτερικό του. Στην κατεύθυνση αυτή επισημαίνονται τα εξής: Κάθε διαμόρφωση, τροποποίηση ή ανάπλαση κοινοχρήστων χώρων, εκτελείται με τρόπο τέτοιο ώστε να ενσωματώνεται στη δομή του εκάστοτε πολεοδομικού ιστού, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη την τοπογραφία της ευρύτερης περιοχής (π.χ. έντονο ανάγλυφο, πλούσιο υδρολογικό δίκτυο - περιοχές με ρέματα, επιπεδότητα τοπίου, δυνατότητες οπτικών φυγών και θεάσεων, γειτνίαση με παραλιακό μέτωπο κ.α.). Για το λόγο αυτό ο σχεδιασμός του ελεύθερου χώρου και τυχόν κατασκευών αυτού, θα πρέπει να σχετίζεται άμεσα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τόπου, αποφεύγοντας την επαναληπτική ομοιομορφία διαμορφώσεων μεταξύ των οικισμών (π.χ. αστικού ύφους πλατείες σε αγροτικές περιοχές). Σε ότι αφορά το σχεδιασμό των επεμβάσεων, εν γένει προτιμώνται λιτές αρχιτεκτονικές γραμμές, χωρίς αυτό να αποκλείει διαφορετικές, ενδεχομένως πιο δυναμικές, ερμηνείες στο χώρο, με την προϋπόθεση του σεβασμού της κλίμακας και της φυσιογνωμίας των περιοχών. Η επιλογή των υλικών θα πρέπει να γίνεται στα πλαίσια μιας συνολικότερης βιοκλιματικής προσέγγισης των δημόσιων χώρων των οικισμών, σε άμεσο πάντοτε συσχετισμό με τα τοπικά δεδομένα (π.χ. το κλίμα της περιοχής). Στην κατεύθυνση αυτή, ιδιαίτερα μεγάλη σημασία θα πρέπει να δίδεται στη διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ σκληρών και φυσικών επιφανειών. Σε ότι αφορά τις δαπεδοστρώσεις των κοινόχρηστων χώρων, προτείνονται εν γένει φυσικά (με αναφορά σε τοπικά) και διαπερατά υλικά. Πλέον των παραπάνω, η ενίσχυση του πρασίνου ενδείκνυται ως άμεσο και περιορισμένου, συγκριτικά, κόστους, μέτρο αισθητικής αναβάθμισης και βελτίωσης του μικροκλίματος στο εσωτερικό των οικισμών, σε μια παράλληλη προσπάθεια βαθμιαίας ενσωμάτωσης του δομημένου περιβάλλοντος στο φυσικό τοπίο. Για τη σηματοδότηση, το φωτισμό και εν γένει τον εξοπλισμό των κοινόχρηστων χώρων (επιπλώσεις, παγκάκια, σκιάδια) προτιμάται η χρήση απλουστευμένων σύγχρονων στοιχείων, λιτού εν γένει σχεδιασμού, χωρίς περίπλοκους συνδυασμούς υλικών, διακοσμητικά μοτίβο και ιδιόμορφες απολήξεις, που παραπέμπουν σε "νεοπαραδοσιακές" μορφές. Το σύνολο του εξοπλισμού στο εσωτερικό του κάθε οικισμού θα πρέπει να παρουσιάζει ενιαία αρχιτεκτονική ταυτότητα με υλικά, μεγέθη μορφές και χρώματα που θα συνδυάζονται αρμονικά μεταξύ τους και θα ενσωματώνονται διακριτικά στο χαρακτήρα και την κλίμακα του δομημένου περιβάλλοντος, συμβάλλοντας στην αισθητική αναβάθμισή του. Κάθε ανάπτυξη που σχετίζεται με την έκθεση, ανάρτηση, φωτισμό, ή και χρήση Πινακίδων Διαφημίσεων εντός των οικισμών θα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του Ν. 2946/2001 [ΦΕΚ-224/Α/8-10-01], όπως τροποποιήθηκε από το Ν3212/2003 [ΦΕΚ308/Α/311203]. Επιπλέον επισημαίνονται τα εξής: - Η τοποθέτηση επιγραφών θα πρέπει να γίνεται με τρόπο τέτοιο ώστε να ενσωματώνονται διακριτικά στην εκάστοτε οικοδομή. Στη λογική αυτή απαγορεύεται η τοποθέτησή τους στην οροφή των κτισμάτων και σε στηθαία εξωστών ή δωμάτων, καθώς και σε οποιαδήποτε θέση των ακαλύπτων, σε ικριώματα μέσα στο χώρο των οικοπέδων ή έμπροσθεν αυτών. Επιτρέπεται η τοποθέτησή τους στις όψεις των κτισμάτων, σε θέση που δεν καλύπτουν ή αλλοιώνουν τη μορφή τους, με την προϋπόθεση να ενσωματώνονται στη λογική διαμόρφωσης της όψης και να μη Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 16

διαταράσσουν τη χρωματολογική οργάνωση του κτηρίου. Οι διαστάσεις τους θα πρέπει να είναι περιορισμένες ενώ η ακριβής θέση, το μέγεθος, τα υλικά και η μορφή τους θα προσδιορίζονται στα προς έγκριση σχέδια σε κάθε περίπτωση ανέγερσης, επιδιόρθωσης, προσθήκης ή αλλαγής χρήσης οικοδομής. - Στους κοινόχρηστους χώρους των οικισμών η τοποθέτηση επιγραφών και διαφημίσεων επιτρέπεται μόνο σε ειδικά διαμορφωμένες θέσεις που προσδιορίζονται από τη Δημοτική Αρχή. Θα πρέπει, ωστόσο, να αποφεύγονται δημόσιοι χώροι που γειτνιάζουν με αξιόλογα στοιχεία του δομημένου ή φυσικού περιβάλλοντος των οικισμών ( π.χ. δημόσιες οδοί με αξιόλογα κτήρια, σημεία με θέα κ.α). - Απαγορεύεται η ανάρτηση φωτεινών ή φωτιζόμενων επιγραφών, με εξαίρεση ειδικές περιπτώσεις κτηρίων (όπως φαρμακεία), ώστε να αποφευχθεί η οπτική ρύπανση που δημιουργείται από ανάλογες επιλογές στο εσωτερικό των οικισμών. Αναγκαία θεωρείται η σταδιακή και εντός εύλογου χρόνου που θα καθοριστεί από τη Δημοτική Αρχή, απομάκρυνση των φωτεινών, μεγάλων διαστάσεων και ακαλαίσθητων εν γένει επιγραφών, διαφημίσεων ή πινακίδων σήμανσης που συναντώνται, καθώς επίσης και η αποξήλωση τεντών (π.χ. ποικιλόχρωμών ή με εντυπωμένες διαφημίσεις και επιγραφές), σκιάστρων ή άλλων πετασμάτων, που δεν ακολουθούν τα προβλεπόμενα από τις αντίστοιχες διατάξεις του παρόντος, ειδικότερα σε οικισμούς που λόγω της τουριστικής ανάπτυξης, έχουν επιβαρυνθεί σημαντικά από αντίστοιχες επιλογές. Σε ότι αφορά τα δίκτυα κοινής ωφέλειας: Τα έργα υποδομής των Οργανισμών Κοινής Ωφέλειας (Δ.Ε.Η., Ο.Τ.Ε. κλπ.) επιβάλλεται να είναι υπόγεια. Η τοποθέτηση των μετρητών του ηλεκτρικού ρεύματος κλπ. όπως και η τοποθέτηση κάθε άλλου στοιχείου παροχών Οργανισμών Κοινής Ωφέλειας επιβάλλεται να γίνεται με τρόπο τέτοιο ώστε να αποκρύπτεται από κοινόχρηστους χώρους.(π.χ.) με την ένταξή τους σε διαμορφωμένες εσοχές του κτηρίου ή της περίφραξης) Οι Οργανισμοί Κοινής Ωφέλειας αναλαμβάνουν με δαπάνες τους την αναμόρφωση και βελτίωση των εγκαταστάσεών τους, όπως και τη σταδιακή υπογειοποίηση του υφιστάμενου δικτύου σε χρονικό διάστημα που θα καθορίζεται σε συνεργασία με την τοπική Δημοτική αρχή βάσει των δεδομένων, ώστε να μην προσβάλλεται το περιβάλλον και να αποκατασταθεί παράλληλα η αλλοίωση της εικόνας των οικισμών. Υποχρεούνται επίσης να αναλαμβάνουν την αποκατάσταση της αρχικής μορφής των δρόμων και κοινοχρήστων χώρων όπου επενέβησαν για την εγκατάσταση των δικτύων τους. 13. Νέες μορφολογικές αναζητήσεις (πλαίσια για νέα κτίσματα ως εναλλακτική αρχιτεκτονική πρόταση Στα πλαίσια της ενθάρρυνσης της ελεύθερης αρχιτεκτονικής δημιουργίας, οικοδομές που συγκροτούν μια διαφορετική, ενδεχομένως δυναμική ή και ευρηματική προσέγγιση, με επιμέρους εναλλακτικές προσεγγίσεις που δεν περιλαμβάνονται στις προηγούμενες παραγράφους (π.χ. ενσωμάτωση καμπύλων μορφών ή χαράξεων στην ογκοπλαστική σύνθεση των οικοδομών, εναλλακτικές, των προτεινόμενων, στεγάσεις, διαφοροποιήσεις ως προς τη χρήση υλικών κ.τ.λ.) δύναται να εξετάζονται μεμονωμένα και να εγκρίνονται κατ' εξαίρεση από το αρμόδιο Σ.Α. εφόσον αποτελούν τεκμηριωμένες συνθετικά και κατασκευαστικά προτάσεις, που επιτυγχάνουν τη δημιουργική συνδιαλλαγή με το γειτονικό δομημένο περιβάλλον και το φυσικό τοπίο, εισάγοντας νέες μορφές, ικανές να ανταποκριθούν σε σύγχρονες ανάγκες. Η χρήση σύγχρονων εμφανών υλικών (π.χ. τοιχοποιίες από σκυρόδεμα με επεξεργασία εμφανούς τελειώματος, εμφανής οπτοπλινθοδομή κ.α.) είναι απόλυτα θεμιτή, εφόσον ενσωματώνονται επιτυχώς στο τοπίο ( π.χ. με την επιλογή της απόχρωσης) και δεν εμφανίζονται αποσπασματικά σε μεμονωμένα στοιχεία του κτίσματος, αλλά καταλαμβάνουν ικανές επιφάνειες των όγκων ως τεκμηριωμένη συνθετική επιλογή. Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 17

14. Βιοκλιματική αρχιτεκτονική - ΑΠΕ (ενθάρρυνση κατασκευής συμβατών βιοκλιματικών κτηρίων, προτάσεις ένταξης εξοπλισμού Α.Π.Ε. στα κτήρια, ακαλύπτους, περιβάλλον): α. Βιοκλιματική αρχιτεκτονική Ο σχεδιασμός θα πρέπει να εφαρμόζει τα συστήματα και τις βασικές αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής. Στο πλαίσιο αυτής της πρακτικής, θα πρέπει να αξιοποιούνται το φυσικό περιβάλλον και τα κλιματικά πλεονεκτήματα του τόπου, με στόχο την εξασφάλιση των βέλτιστων συνθηκών θερμικής και οπτικής άνεσης με την ελάχιστη κατανάλωση ενέργειας σε επίπεδο κτιριακής μονάδας. Σε αυτήν την κατεύθυνση επισημαίνονται τα ακόλουθα: Χωροθέτηση - προσανατολισμός Η χωροθέτηση και ο προσανατολισμός των κτισμάτων θα πρέπει να προσδιορίζεται με βασικά κριτήρια, αφενός τη μεγιστοποίηση των ηλιακών κερδών και την ανεμοπροστασία το χειμώνα και αφετέρου την εκμετάλλευση των ανέμων και την ηλιοπροστασία το καλοκαίρι. Στοιχεία που πιθανόν προξενούν ανεπιθύμητη σκίαση, εμποδίζοντας τον ηλιασμό των κτισμάτων όπως π.χ. γειτονικά κτίρια ή λόφοι, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στον αρχικό σχεδιασμό. O προσανατολισμός του μεγάλου (διαμήκη) άξονα του κτιρίου στον άξονα ανατολής - δύσης, με τρόπο ώστε το κτίριο να ανοίγεται προς το νότο, εν γένει συμβάλλει στη μέγιστη αξιοποίηση της ηλιακής ακτινοβολίας. Αντιστοίχως, ουσιαστική κρίνεται και η εκμετάλλευση της κλίσης του εδάφους με τη διαμόρφωση πλάτης προστασίας προς το βορρά ή προς τους επικρατούντες ανέμους. Ιδιαίτερη μέριμνα πρέπει να δίνεται στην προστασία και αξιοποίηση του άμεσου αλλά και ευρύτερου φυσικού περιβάλλοντος. Η υφιστάμενη αξιόλογη βλάστηση θα πρέπει να διατηρείται και να αξιοποιείται κατά το δυνατό για την ηλιοπροστασία, το σκιασμό και ανεμοπροστασία των κτισμάτων. Η ενσωμάτωση τμήματος του κτιρίου ή και του συνολικού όγκου του ( υπόσκαφα κτίρια ) στο έδαφος, σε περίπτωση επικλινούς εδάφους, αξιοποιεί τη θερμική αδράνεια της γης, εξασφαλίζοντας σταθερή θερμοκρασία στο εσωτερικό του κτιρίου. Κέλυφος Η επιλογή του προσανατολισμού και του μεγέθους των ανοιγμάτων θα πρέπει να εξασφαλίζει τα μέγιστα ηλιακά κέρδη το χειμώνα και τον περιορισμό τους το καλοκαίρι και ταυτόχρονα να προσφέρει φυσικό φωτισμό/ηλιασμό και διαμπερή φυσικό αερισμό, λαμβάνοντας υπόψη παράλληλα τη διεύθυνση και την ισχύ των ρευμάτων αέρα της περιοχής. Στο πλαίσιο αυτό, ενδείκνυται τα μεγαλύτερα ανοίγματα των κτιρίων να προσανατολίζονται προς το νότο, ενώ η εκτεθειμένη στο βορρά πλευρά να διαμορφώνεται από συμπαγείς τοίχους με μικρά ανοίγματα. Ουσιαστική κρίνεται και η δημιουργία "ενδιάμεσων" στεγασμένων υπαίθριων χώρων και εξωστών κατά κανόνα με νότιο - νοτιοανατολικό προσανατολισμό για την ελαχιστοποίηση της άμεσης θέρμανσης του κελύφους. Συστήματα σκίασης - ηλιοπροστασίας Η τοποθέτηση ξύλινων σκούρων εξωτερικά των ανοιγμάτων αποτρέπει τον εγκλωβισμό της ηλιακής ακτινοβολίας στο εσωτερικό του κτιρίου κατά τους θερμούς μήνες και παράλληλα λειτουργεί ως κινητή μόνωση κατά τη περίοδο του χειμώνα. Εναλλακτικά, τα σκούρα μπορούν να διαθέτουν μηχανισμό ανάκλησης που επιτρέπει την ταυτόχρονη λειτουργία τους ως σκίαστρα. (εικ. 5) Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 18

εικ 5. Ενδεικτική απεικόνιση σκούρου με μηχανισμό ανάκλησης. Η ελαχιστοποίηση της διείσδυσης της άμεσης ηλιακής ακτινοβολίας μπορεί να επιτευχθεί και με κατακόρυφα εξωτερικά σκίαστρα ελαφριάς κατασκευής, κατά κανόνα με ανατολικό ή δυτικό προσανατολισμό, που μπορούν να συνδυάζονται με σύστημα ξύλινων ή μεταλλικών ρυθμιζόμενων ή μη περσίδων ηλιοπροστασίας ή με αναρριχητικά φυτά. Αντιστοίχως, κατασκευές περγκολών σε συνδυασμό είτε με ελαφριές διάτρητες επικαλύψεις μεταλλικών ή ξύλινων διατομών, είτε με αναρριχητικά φυτά οριζόντιας ανάπτυξης, εξασφαλίζουν τη δημιουργία ευνοϊκού μικροκλίματος στους υπαίθριους χώρους. Υλικά και χρωματισμοί Οι ανοιχτοί χρωματισμοί στις εξωτερικές επιφάνειες των κτιρίων δρουν θερμοαπωθητικά, αποτρέποντας την υπερθέρμανση. Οι επιστρώσεις σκληρών υλικών στον περιβάλλοντα χώρο θα πρέπει να περιορίζονται στις απολύτως απαραίτητες. Παράλληλα η εφαρμογή υδατοδιαπερατών επιστρώσεων από φυσικά υλικά (π.χ. πατημένο χώμα) εξασφαλίζει ευνοϊκό μικροκλίμα κατά τους θερμούς μήνες. Περιβάλλον - Βλάστηση Καθοριστικής σημασίας κρίνεται η δημιουργία αυλών και η διαμόρφωσή τους με κατάλληλες φυτεύσεις για τη βελτίωση του μικροκλίματος περιμετρικά του κτίσματος. Η φύτευση φυλλοβόλων δέντρων στο νότο με την κατάλληλη τοποθέτηση, λειτουργεί ως στοιχείο ηλιοπροστασίας και πηγή δροσισμού κατά τους θερμούς μήνες, ενώ η φύτευση αειθαλών στο βορρά λειτουργεί ως στοιχείο ανάσχεσης των ανέμων κατά τους ψυχρούς μήνες. Ενθαρρύνεται η εφαρμογή φυτεμένων δωμάτων, δεδομένης της διττής συμβολής τους, σε ενεργειακό επίπεδο και σε επίπεδο αισθητικής αναβάθμισης της εικόνας των οικισμών. Η χρήση της τεχνολογίας του φυτεμένου δώματος βελτιώνει σημαντικά τις θερμομονωτικές ιδιότητες του κτιρίου, τόσο κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου όσο και κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, ενώ παράλληλα λειτουργεί και ως φίλτρο αέρα, συγκρατώντας ρύπους και σκόνη. Επικουρικά και εφόσον είναι τεχνικά εφικτό, θα μπορούσε να συνδυαστεί και με σύστημα αξιοποίησης όμβριων. Θα πρέπει να προτιμώνται κατά το δυνατό τοπικά φυτικά είδη. Διαχείριση του νερού Στο πλαίσιο οικολογικής διαχείρισης των υδάτινων πόρων, προτείνεται η συλλογή και αξιοποίηση των όμβριων υδάτων σε υπόγειες δεξαμενές ή στέρνες. Το νερό που συλλέγεται, αποθηκεύεται προσωρινά και χρησιμοποιείται για δευτερεύουσες χρήσεις όπως πότισμα κήπων, πλύσιμο αυτοκινήτων κτλ. Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 19

β. Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Οι θερμικοί ηλιακοί συλλέκτες και τα φωτοβολταϊκά αποτελούν και τις πιο διαδεδομένες εφαρμογές συστημάτων ΑΠΕ. Ωστόσο, ο εξοπλισμός τους αναπόφευκτα υποδηλώνει την τεχνολογική λειτουργία τους και επιβαρύνει αισθητικά την εικόνα των οικισμών. Σε μια προσπάθεια αισθητικής ένταξης του τεχνολογικού εξοπλισμού τους στο κτισμένο και φυσικό περιβάλλον, προτείνονται τα ακόλουθα όσον αφορά στον τρόπο τοποθέτησής τους όπου αυτή επιτρέπεται: Εκτός των φωτοβολταϊκών πανέλων και των πανέλων ηλιακών συλλεκτών, εξαρτήματα και εγκαταστάσεις που είναι απαραίτητα για τη λειτουργία των συστημάτων τοποθετούνται υποχρεωτικά κάτω από τη στέγη ή το δώμα - Επιτρέπεται η εγκατάσταση των πανέλων σε δώμα υπό την προϋπόθεση ότι θα τοποθετούνται με κλίση μικρότερη του 3% και η κεκλιμένη επιφάνεια των πανέλων δεν θα απέχει από την επιφάνεια του δώματος απόσταση μεγαλύτερη των 20 εκατοστών. Επιτρέπεται η εγκατάσταση των πανέλων σε στέγη υπό τις παρακάτω προϋποθέσεις: - Η τοποθέτησή τους θα πρέπει να ακολουθεί την κλίση της στέγης. - Η κεκλιμένη επιφάνεια των πανέλων δεν θα απέχει από την επιφάνεια της στέγης απόσταση μεγαλύτερη των 10 εκατοστών. - Οι συστοιχίες των πανέλων θα πρέπει να οργανώνονται σε ενιαίο ορθοκανονικό κάναβο σε παραλληλία με τις πλευρές του κτίσματος και να αναπτύσσονται υποχρεωτικά εντός του περιγράμματος της στέγης. Απαγορεύονται διατάξεις που διαμορφώνουν οδοντωτές απολήξεις συστοιχιών. (εικ. 6) εικ 6. Στην πρώτη σειρά παρουσιάζονται επιτρεπόμενες διατάξεις πανέλων σε στέγη και δώμα. Στη δεύτερη σειρά παρουσιάζονται μη επιτρεπόμενοι τρόποι τοποθέτησης των πανέλων (οδοντωτές απολήξης, κλίση πανέλων μεγαλύτερη του 3%). Ενθαρρύνεται η εφαρμογή ενσωματωμένων φωτοβολταϊκών συστημάτων (ΦΒΕΚ - φωτοβολταϊκά ενσωματωμένα σε κτίρια / BIPV - Building Integrated PhotoVoltaics) σε κελύφη νέων κατασκευών ή και υφιστάμενων, και ειδικά σε κτίρια κοινής ωφέλειας. Τα φωτοβολταϊκά δύναται να χρησιμοποιηθούν ως δομικά στοιχεία του κελύφους, υποκαθιστώντας διαφανείς και μη επιφάνειες, όπως στέγες, προσόψεις, σκίαστρα και στέγαστρα εξωτερικού χώρου(φωτοβολταϊκά κεραμίδια, ημιδιαφανή ή διαφανή φωτοβολταϊκά), χωρίς να επηρεάζονται οι αισθητικές και λειτουργικές παράμετροι της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής (πχ. μονοκρυσταλλικά και πολυκρυσταλλικά στοιχεία, φωτοβολταϊκά λεπτού υμενίου, ευαισθητοποιημένα φωτοβολταϊκά κύτταρα με χρωστική - DSSC). (εικ. 7) Β' ΦΑΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ 20