ΤΡΟΧΑΙΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ & ΟΔΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ

ΤΡΟΧΑΙΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ & ΟΔΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΓΕΛ ΣΚΑΛΑΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΟΥ ΟΜΩΝΥΜΟΥ PROJECT ΤΗΣ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΧΟΛ.ΕΤΟΣ:2013-2014 1

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1 Περιεχόμενα... 2 2 Πρόλογος... 3 3 Ομάδες Εργασίας... 4 4 Ιστορία του Αυτοκινήτου... 5 5 Το Πρώτο Τροχαίο Ατύχημα στην Ελλάδα... 6 6 Στατιστικά Τροχαίων Ατυχημάτων... 7 7 Αίτια Παράγοντες που οφείλονται στο Όχημα... 11 7.1. Πέντε Κανόνες για Φρενάρισμα που πρέπει... 13 Να Γνωρίζετε 7.2. Ο Έλεγχος των Ελαστικών... 14 7.3. Ο Φωτισμός και οι ασφάλειες... 15 8 Αίτια Παράγοντες που οφείλονται στο Οδικό Δίκτυο... 16 και το Περιβάλλον 9 Αίτια Παράγοντες που οφείλονται στον Άνθρωπο... 19 10 Συνέπειες Τροχαίων Ατυχημάτων... 23 11 Επίλογος... 25 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 1 Πηγές Βιβλιογραφία... 27 2 Ερωτηματολόγιο...28 3 Αποτελέσματα Ερωτηματολογίου...30 2

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Τα τροχαία ατυχήματα αποτελούν ένα μείζον ζήτημα της εποχής μας. Με αφορμή αυτό το γεγονός, αποφασίσαμε να ασχοληθούμε με αυτό το θέμα για την ερευνητική εργασία του πρώτου τετραμήνου. Μέσα στην εργασία συμπεριλαμβάνονται ποικίλοι παράμετροι των τροχαίων, όπως τα αίτιαπαράγοντες και συνέπειες, καθώς επίσης και πληροφορίες αναφορικά με την οδική ασφάλεια. Εν συνεχεία, συλλέξαμε στατιστικά στοιχεία για τα τροχαία ατυχήματα της περιοχής μας, αλλά και όλης της χώρας. Στα πλαίσια αυτού του προγράμματος δημιουργήσαμε βίντεο με σκοπό την ενημέρωση και την πρόληψη των τροχαίων, καθώς επίσης και μια αφίσα για τον ίδιο σκοπό. Η μεθοδολογία που ακολουθήσαμε ήταν να συλλέξουμε πληροφορίες από το διαδίκτυο, από προσωπική συνέντευξη που πήραμε από το διοικητή του αστυνομικού τμήματος Σκάλας και από τα αποτελέσματα των ερωτηματολογίων, που ετοιμάσαμε και μοιράσαμε. Τελικά, καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι τα τελευταία δέκα χρόνια τα τροχαία ατυχήματα έχουν μειωθεί σημαντικά λόγω των αυστηρότερων μέτρων που έχουν ληφθεί από το υπουργείο Μεταφοράς και Προστασίας του Πολίτη. 3

ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1.Of course team : Παπαδοπούλου Παναγιώτα Ποντικόγιαννης Ιωάννης Σαρρής Θεόδωρος Χούμπαυλη Ευφροσύνη 2.Ότι να 'ναι: Μπουσουγιόκ Εβελίνα Ντερνόβα Ροζέτα Παρτσιλίβα Ηλιάνα Περγαντή Γεωργία 3.Άσμα ασμάτων: Βαρτέρι Ντανιέλ Καραμίχας Αναστάσιος Κορνέζος Γεώργιος Παπακωνσταντίνου Απόστολος Πρασσάς Αντώνης Φαρλέκας Ανάργυρος Φαρλέκας Ευστράτιος Συντονιστές ομάδων εργασίας: Μουρελάτου Νίκη (ΠΕ 06) Παυλάκος Γιώργος (ΠΕ 19) 4

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ Το 1600 στην Ολλανδία ο ΣΕΜΝΩΝ ΣΤΗΒΕΝΣ κατασκεύασε άμαξα κινούμενη με ιστία. Τον 18ο αιώνα μηχανικός της Νυρεμβέργης, ονομαζόμενος ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΑΟΥΤΣ κατασκεύασε άμαξα κινούμενη με ελατήρια, η οποία κινήθηκε για μια ώρα και διήνυσε απόσταση 2.000 βημάτων. Η άμαξα αυτή κινούνταν μπροστά ή πίσω με την βοήθεια χειροσροφάλων, τους οποίους κινούσαν δύο άτομα ευρισκόμενα εντός της άμαξας. Το 1770 στην Γαλλία ο ΖΟΖΕΦ ΚΙΝΙΟΝ κατασκεύασε το πρώτο αυτοκίνητο όχημα, το οποίο θεωρείται το πρώτο αυτοκίνητο του κόσμου και φυλάσσεται στο μουσείο τεχνών στο Παρίσι. Ο εφευρέτης όμως του πρώτου αυτοκινήτου φυλακίσθηκε, γιατί η εφεύρεσή του θεωρήθηκε ως απειλή κατά της δημόσιας τάξης και ασφάλειας και απαγορεύθηκε νέα δοκιμή της μηχανής. Το 1794 επινοείται η έκρηξη (σπινθήρας) ως πηγή κινητήριας δύναμης. Το 1800 στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής ο λοχαγός ΤΡΕΒΕΘΙΚ κατασκεύασε ατμομηχανή η οποία μπορούσε να μεταφέρει φορτίο πλέον των δέκα (10) τόνων. Το 1805 ο Γαλλοαμερικάνος ΦΑΡΝΕΣ κατασκεύασε ατμοκίνητο αυτοκίνητο, αλλά σκοτώθηκε όμως ο ίδιος και οι τρεις βοηθοί του λόγω έκρηξης του ατμολέβητα κατά την σύνδεση ατού μετά του κυρίου σώματος. Το 1868 ο ΠΙΕΡ ΡΑΒΕΥ κατασκεύασε το πρώτο πετρελαιοκίνητο αυτοκίνητο. Το 1876 ο ΟΤΤΟ ανακάλυψε την αρχή του κύκλου στους 4 χρόνους της μηχανής και χρησιμοποίησε ως καύσιμο, μίγμα φωταερίου με αέρα. Το έτος 1890 θεωρείται ως έτος άρσης των περιορισμών, οι οποίοι είχαν τεθεί σ όλα τα κράτη κατά της παραγωγής και εξέλιξης του αυτοκινήτου. Το 1893 η εταιρεία ΝΤΕ ΝΤΙΟΝ ΜΠΟΥΤΟΝ προσάρμοσε για πρώτη φορά βενζινοκινητήρα επί αυτοκινήτου οχήματος. 5

ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΤΡΟΧΑΙΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Το πρώτο αυτοκινητιστικό τροχαίο, και μάλιστα θανατηφόρο ατύχημα, που αναφέρεται στην Ελλάδα έγινε την Κυριακή 4 Μαρτίου 1907 και ώρα 11.30 περίπου επί της Λεωφόρου Συγγρού, μετά την Πύλη του Αδριανού στο ύψος του εργοστασίου ΦΙΞ, υπό τις ακόλουθες συνθήκες, όπως μας τις περιέγραψαν οι εφημερίδες της εποχής εκείνης. "Ο πρίγκηπας Ανδρέας μετά της συζύγου του Αλίκη και του Ανθυπασπιστού του Μεταξά, οδηγούσε το αυτοκίνητό του στη λεωφόρο Συγγρού για να μεταβεί στο Παλαιό Φάληρο και εκείθεν εις Πειραιά. Όπισθεν και σε απόσταση 30-40 μ. ακολουθούσε το αυτοκίνητο του Νικολάου Σινόπουλου Υπουργού, Βουλευτού Φθιώτιδος. Όταν τα δυο αυτοκίνητα ευρίσκονταν προ της γέφυρας και πλησίον του Ζυθοπωλείου Φοξ, ο Σινόπουλος θέλησε να υπερβεί το αυτοκίνητο του Πρίγκηπας, αυξάνων κατά τι την ταχύτητα του αυτοκινήτου του. Η οδός ήτο ελεύθερη από πεζούς και το αυτοκίνητο του Σιμόπουλου αφού προσπέρασε το προπορευόμενο, κατέλαβε το δεξιό της οδού και έβαινε κανονικώς επί της λεωφόρου. Ξαφνικά μία γυναίκα ευρισκόμενη με ένα παιδί επί του πεζοδρομίου εισήλθε επί της λεωφόρου και ευρέθη αντιμέτωπη με το αυτοκίνητο του Σιμόπουλου. Αυτός βλέποντας τον προφανή κίνδυνο ηθέλησε δι ελιγμών ν αποφύγει την μετά της γυναικός σύγκρουση, πλην όμως η άτυχη γυναίκα φοβηθείσα δεν εσταμάτησε αλλά έτρεξε να περάσει στο απέναντι πεζοδρόμιο με αποτέλεσμα το αυτοκίνητο να την ρίξει επί του εδάφους και να περάσει από το σώμα της. Φαίνεται ότι πάνω από το σώμα της άτυχης γυναίκας διήλθε και το αυτοκίνητο του Πρίγκηπος Ανδρέου, παρά το γεγονός ότι προσπάθησε να ανακόψει την ταχύτητά του. Ούτω, το πρώτο τροχαίο ατύχημα στην Αθήνα, είχε διαπραχθεί. Το πρώτο θύμα ήτο η άτυχη γυναίκα Ευφροσύνη Βαμβακά, ηλικίας 25 ετών, καταγόμενη από το Αργοστόλι, σύζυγος του σανδαλοποιού Θεοδώρου". 6

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΤΡΟΧΑΙΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ 2006-2007 Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία το 2006 τα ατυχήματα θανατηφόρα, σοβαρά,ελαφρά είναι περισσότερα από το 2007. Το 2007 παρατηρούμε μείωση κατά 6,6%. Οι παθόντες το 2006 ήταν περισσότεροι από το 2007. Το 2007 υπάρχει μείωση των παθόντων κατά 8,0%. 2007-2008 Στο έτος αυτό υπάρχει μικρή μείωση των ατυχημάτων. Από το 2007 έως το 2008 παρατηρείται για τα θανατηφόρα ατυχήματα μείωση στο 1,6% και για τους παθόντες μείωση 2,4%. 2008-2009 Το 2009 υπάρχει αύξηση των τροχαίων ατυχημάτων κατά 0,3%, η διαφορά είναι πολύ μικρή. Το 2009 τα ατυχήματα ήταν 12.072 και το 2008 12.035. Οι παθόντες το έτος 2009 μειώνονται στην ελάχιστη τιμή των 2 με ποσοστό 0,0%. 7

2009-2010 Στην διάρκεια των ετών 2009 και 2010 πάλι αυξάνονται τα τροχαία ατυχήματα. Το 2010 αυξάνονται κατά 10,1% από την προηγούμενη χρονιά και οι παθόντες αυξάνονται κατά 9,5%. 2010-2011 Από το 2010 στο 2011 υπάρχει μείωση στα τροχαία ατυχήματα αλλά χωρίς μεγάλη διαφορά 9,6%. Στους παθόντες υπάρχει μείωση κατά 10,6%. 2011-2012 Το έτος 2012 παρατηρούμε μείωση των τροχαίων ατυχημάτων σε ποσοστό 10,6%. Οι παθόντες το 2012 μειώνονται σε σύγκριση με το 2011 σε ποσοστό 9,6%. 8

Ακόμα Κάθε χρόνο: Σχεδόν 25.000 άτομα τραυματίζονται σε τροχαία Περίπου 1.700 άτομα πεθαίνουν από τροχαία εκ των οποίων περίπου 470 είναι παιδιά και νέοι Τραυματισμοί από τροχαία σε παιδιά 5-14 ετών Παιδιά που τραυματίζονται σε τροχαία: 9.300/ έτος Εκτιμώμενη ετήσια επίπτωση στην Ελλάδα: 790/100.000 Τα παιδιά που τραυματίζονται σε τροχαία: 1/2 είναι πεζός 1/3 είναι επιβάτης αυτοκινήτου 1/10 είναι ποδηλάτης και σχεδόν ΚΑΝΕΝΑ δεν φοράει κράνος 9

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Σχεδόν κάθε χρόνο παρατηρούμε μείωση των τροχαίων ατυχημάτων όμως από τα έτη 2009 και 2010 τα τροχαία ατυχήματα αυξάνονται με σημαντικά ποσοστά διαφοράς. Ύστερα, από το 2011 έως και το 2012, τα τροχαία ατυχήματα και οι παθόντες μειώνονται. 10

ΑΙΤΙΑ-ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ που οφείλονται στο ΟΧΗΜΑ Oι παράγοντες που εμπλέκονται σε ένα τροχαίο ατύχημα είναι τρεις:ο οδηγός,το όχημα και ο δρόμος. Τα πιο σημαντικά αίτια των τροχαίων ατυχημάτων οφείλονται στο όχημα. Αιτίες τροχαίων ατυχημάτων ως προς το όχημα εμφανίζονται παρακάτω. 1. Η μεγάλη ηλικία του οχήματος. 2. Η κακή ή ανεπαρκής συντήρηση. 3. Μηχανικές και άλλες βλάβες. 4. Ο μεγάλος αριθμός κυκλοφορούντων δικύκλων. 5. Το υπέρβαρο και οι παραβάσεις φόρτωση διαστάσεις φορτίου. 6. Ο μη τακτικός τεχνικός έλεγχος. 7. Η κυκλοφορία μεγάλου αριθμού φορτηγών αυτ/των και αγροτικών μηχανημάτων. 8. Ελλειψη φώτων αντικανονική χρήση φώτων. 9. ιαρροή φορτίου(χαλίκι, μπετόν, πετρέλαια, κλπ) 11

Απαιτείται η σταδιακή αντικατάσταση των παλαιού τύπου οχημάτων με οχήματα νέας τεχνολογίας που διαθέτουν περισσότερα συστήματα ασφάλειας και η τακτική συντήρηση των οχημάτων με ταυτόχρονο αυστηρό έλεγχο από τα ΚΤΕΟ. 12

ΠΕΝΤΕ ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΦΡΕΝΑΡΙΣΜΑ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ Κανόνας 1ος: Κάτω από κανονικές συνθήκες, ο ασφαλέστερος τρόπος για να ακινητοποιήσετε το όχημά σας είναι να φρενάρετε εγκαίρως και ήρεμα, ενώ για να φτάσετε σε πλήρη ακινητοποίηση να πιέζετε σταδιακά όλο και περισσότερο το φρένο. Κανόνας 2ος: Σε περίπτωση κινδύνου, θα πρέπει να φρενάρετε αμέσως, προσπαθώντας να αποφύγετε το μπλοκάρισμα των τροχών, καθώς αυτό μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια του ελέγχου του αυτοκινήτου. Κανόνας 3ος: Σε περίπτωση που φρενάρετε πολύ απότομα, το αυτοκίνητο μπορεί να αρχίσει να ντεραπάρει. Σε αυτή την περίπτωση, θα πρέπει να απομακρύνετε το πόδι σας από το φρένο και να γυρίσετε το τιμόνι προς την κατεύθυνση της ολίσθησης. Για παράδειγμα, εάν το πίσω μέρος του αυτοκινήτου ολισθαίνει προς τα δεξιά, θα πρέπει άμεσα να στρίψετε το τιμόνι προς τα δεξιά για να ανακτήσετε τον έλεγχο. Κανόνας 4ος: ABS. Εάν το αυτοκίνητό σας είναι εξοπλισμένο με σύστημα ABS, θα πρέπει να ακολουθείτε τις οδηγίες που βρίσκονται μέσα στο manual του αυτοκινήτου σας. Παρ' όλα αυτά, σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, πατήστε το φρένο με όλη σας τη δύναμη και μην το αφήσετε μέχρις ότου σταματήσετε ή φτάσετε σε επιθυμητά επίπεδα ταχύτητας. Θυμηθείτε όμως ότι αν και το ABS σάς διασφαλίζει ότι δεν θα χάσετε τον έλεγχο του τιμονιού σας, δεν σας διασφαλίζει ότι θα σταματήσετε σε μικρότερη απόσταση. Κανόνας 5ος: Τα φρένα επηρεάζονται από το νερό. Εάν έχετε περάσει μέσα από σημεία με πολύ νερό, τα φρένα σας ενδέχεται προσωρινά να είναι λιγότερο αποτελεσματικά. Δοκιμάστε τα πιέζοντας ελαφρά και συνεχίστε, οδηγώντας πάντα με χαμηλή ταχύτητα, μέχρι να στεγνώσουν., 13

Ο έλεγχος των ελαστικών Τα ελαστικά του αυτοκινήτου παίζουν σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της πορείας του οχήματος, επειδή είναι η μόνη επαφή ανάμεσα στο δρόμο και στο όχημά σας. Γι' αυτό είναι σημαντική η καλή κατάσταση και η σωστή πίεσή τους. Τα σύγχρονα ελαστικά φέρουν δείκτες φθοράς που αποτελούνται από προεξοχές στο βάθος των εγκοπών τους και σας προειδοποιούν πότε αυτό το όριο κοντεύει να ξεπεραστεί. Αυτοί οι δείκτες φθοράς εντοπίζονται από τα αρχικά γράμματα TWI ή ένα βέλος στην πλευρά. Να γνωρίζετε ότι αυτό το νόμιμο όριο των 1,6 mm είναι πραγματικά και το ελάχιστο αποδεκτό για την ασφάλειά σας. Δεν πρέπει να οδηγείτε με ελαστικά των οποίων οι πλευρές είναι παραμορφωμένες ή σχισμένες, επειδή είναι πολύ επικίνδυνο. Κυρίως ο κίνδυνος να σκάσουν ή να ξεφουσκώσουν είναι μεγάλος. Τα πλευρικά τοιχώματα μπορούν να καταστραφούν μετά από κάποια πρόσκρουση στα πεζοδρόμια. Μια άσχημη ζυγοστάθμιση ενός τροχού προκαλεί κραδασμούς στο τιμόνι από μια ορισμένη ταχύτητα και πάνω. Αυτό το φαινόμενο, εκτός του ότι είναι δυσάρεστο, μπορεί να καταστρέψει το σύστημα διεύθυνσης. Για κάθε είδος οχήματος και για κάθε τύπο ελαστικών ο κατασκευαστής των ελαστικών και ο σχεδιαστής του οχήματος καθορίζουν κυρίως δύο τιμές πίεσης, για την πλήρωσή τους με αέρα: Μία για τη συνήθη χρήση και μια άλλη για κυκλοφορία με πλήρες φορτίο. Κάποια μείωση της πίεσης σε ένα από τα ελαστικά (ή σε περισσότερα) χαλάει την ισορροπία του οχήματος. Παρόλα αυτά στην καθημερινή χρήση μπορεί να μην αντιληφθείτε αυτό το πρόβλημα. Για το λόγο αυτό πρέπει να ελέγχετε συχνά τα ελαστικά σας. Ο οπτικός έλεγχος των τεσσάρων τροχών πριν να επιβιβασθείτε σαs επιτρέπει να εντοπίσετε τις σοβαρές ανωμαλίες. Ο μηνιαίος έλεγχος της πίεσης με ένα μανόμετρο επιτρέπει την επιβεβαίωση της σωστής τιμής της πίεσης. Μην ξεχνάτε επίσης να ελέγχετε το βοηθητικό τροχό (ρεζέρβα) και να τον φουσκώνετε στην ανώτατη δυνατή πίεση. Έτσι θα μπορείτε, αν χρειασθεί, να μειώσετε την πίεσή του, εάν πρόκειται να αντικαταστήσετε έναν τροχό. 14

Ο φωτισμός και οι ασφάλειες Κάθε λαμπτήρας φθείρεται με τον καιρό, και ανά πάσα στιγμή μπορεί να καεί. Είναι σχετικά εύκολο να εντοπίζετε, κατά την ώρα της οδήγησης, κάποια δυσλειτουργία των δεικτών κατεύθυνσης (φλας) ή κάποιου προβολέα (φώτα διασταύρωσης ή πορείας), ενώ για τα υπόλοιπα φώτα ο εντοπισμός της δυσλειτουργίας είναι δύσκολος. Γι' αυτό πρέπει να τα ελέγχετε με το όχημά σας σε στάση. Εάν είστε μόνος, αρκεί να ανάψετε διαδοχικά τα διάφορα φώτα του οχήματός σας και να κάνετε το γύρο του. Για τα φώτα της πέδησης (στάσης, δηλαδή τα στοπ), τοποθετήστε το πίσω μέρος του αυτοκινήτου σας αντικριστά σε κάποια επιφάνεια που έχει τη δυνατότητα να αντανακλά (π.χ. κάποιον τοίχο) και πατήστε το φρένο. Τα φώτα και τα ηλεκτρικά εξαρτήματα (υαλοκαθαριστήρες, εξαερισμός, αντιθαμβωτικό μηχάνημα, κλπ.) προστατεύονται από τυχόν βραχυκύκλωμα με ασφάλειες, ομαδοποιημένες σε ένα κιβώτιο τοποθετημένο κάτω από τον πίνακα ελέγχου (ταμπλό) ή στο χώρο του κινητήρα (κάτω από το καπό). Σε περίπτωση βλάβης ενός συνόλου φώτων ή κάποιου εξαρτήματος, αναζητήστε πρώτα την αιτία της ελέγχοντας την αντίστοιχη ασφάλεια. Η θέση, ο κατάλογος και η ένταση κάθε ασφάλειας αναφέρονται στο βιβλίο του οχήματος. Να έχετε πάντα κάποιες εφεδρικές ασφάλειες μαζί σας. 15

ΑΙΤΙΑ-ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ που οφείλονται στο ΟΔΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΚΑΙ το ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ: 1.Κακή κατάσταση του οδικού δικτύου (λακούβες κλπ.). 2.Ανεπαρκής σήµανση και σηματοδότηση. 3.Πλήρης έλλειψη ή ανεπάρκεια οδικού φωτισµού. 4.Χαµηλά πρότυπα κατασκευής (θανάσιμες στροφές). 5.Ανεπαρκή γεωμετρικά χαρακτηριστικά. 6.Ελλιπής σήµανση κατά τη διάρκεια κατασκευών. 7. υσµενείς περιβαλλοντολογικές συνθήκες (χιόνι, βροχή, ομίχλη κλπ.). ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Το 80% των τροχαίων ατυχημάτων οφείλεται στον παράγοντα άνθρωπο, το 3% στο όχημα, το 6% στο οδικό δίκτυο και 11% οι καιρικές συνθήκες στο οδικό δίκτυο. Εικόνα στην οποία κύρια αιτία του ατυχήματος είναι το περιβάλλον (βροχή). Εικόνα στην οποία απεικονίζεται το ανεπαρκές οδικό δίκτυο (λακούβα). 16

ΔΡΟΜΟΙ Ο παράγοντας «δρόμος» είναι υπεύθυνος για το 1/3 των τροχαίων ατυχημάτων. Σε μια μελέτη βρέθηκε ότι η δημιουργία αριστερών και δεξιών λωρίδων κυκλοφορίας για τη στροφή των οχημάτων προκάλεσε μείωση κατά 20 30% στις μετωπικές συγκρούσεις. Η ανακατασκευή των ολισθηρών οδοστρωμάτων μείωσε κατά 30 40% τον αριθμό των τροχαίων ατυχημάτων. Ο ικανοποιητικός φωτισμός του οδικού δικτύου επέφερε μια μείωση της τάξης του 20 30% των συγκρούσεων. Η αυξημένη ορατότητα των σημάνσεων του οδικού δικτύου ελάττωσε κατά 30 40% τον αριθμό των μετωπικών συγκρούσεων. Η ικανοποιητική ορατότητα του δρόμου και οι περιορισμοί στάθμευσης βρέθηκε ότι μειώνουν κατά 20 30% τον αριθμό των τροχαίων ατυχημάτων. Τέλος, η κατασκευή διαβάσεων για τους πεζούς, καθώς και ο κατάλληλος φωτισμός τους, μείωσαν κατά 10 20% τον αριθμό των τροχαίων ατυχημάτων. ΒΡΟΧΗ Όταν οι καιρικές συνθήκες επιδεινώνονται η οδήγηση γίνεται δυσκολότερη. Πολλά τροχαία ατυχήματα συμβαίνουν συχνά λόγω υδρολίσθησης. Για να αποφύγεις το ατύχημα δώσε περισσότερη προσοχή όταν βρέχει. ΠΑΓΟΣ Μια από τις πιο ύπουλες φυσικές καταστάσεις είναι ο πάγος που δημιουργείται σε ανήλια συνήθως σημεία κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Ρίξε μια ματιά στο θερμόμετρο του αυτοκινήτου για να γνωρίζεις την εξωτερική θερμοκρασία κι αν παρατηρήσεις ότι πέφτει κάτω από τους 3 βαθμούς μείωσε ταχύτητα και δώσε μεγαλύτερη προσοχή στον έλεγχο του τιμονιού, φρένο και γκάζι. Ο μαύρος πάγος παραμονεύει... ΧΙΟΝΙ Το χιόνι είναι ένα επικίνδυνο μίγμα από νερό και πάγο που συναντάται σε χειμερινές περιόδους. Η χιονόπτωση όπως και ο πάγος, δεν είναι ένα συχνό φαινόμενο στην Ελλάδα. Παρ όλα αυτά, στις ορεινές περιοχές οι οδηγοί θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί και εφοδιασμένοι με τον κατάλληλο εξοπλισμό (χειμερινά λάστιχα, αλυσίδες, γάντια, εργαλεία, ρεζερβουάρ γεμάτο βενζίνη). 17

ΛΑΚΟΥΒΕΣ Όλοι οι οδηγοί στην Ελλάδα γνωρίζουν καλά τους κινδύνους που προέρχονται από τις λακκούβες στους δρόμους. Οι οδηγοί διατρέχουν τον κίνδυνο να χάσουν τον έλεγχο του οχήματός τους, είτε πέφτοντας μέσα σε μια από αυτές, είτε προσπαθώντας να τις αποφύγουν. Βλέποντας λοιπόν στο βάθος του δρόμου μπορείς πολύ εύκολα να τις αποφύγεις έγκαιρα και χωρίς απότομες κινήσεις. 18

ΑΙΤΙΑ-ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ που οφείλονται στον άνθρωπο Τα οδικά τροχαία ατυχήματα στη χώρα μας παρουσιάζουν ξεχωριστό ενδιαφέρον για τις Δυτικές Ευρωπαϊκές χώρες, διότι σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία, ο δείκτης είναι πολύ μεγαλύτερος από εκείνον των χωρών αυτών. Έτσι, τα οδικά τροχαία ατυχήματα αποτελούν για τη χώρα μας το πιο οξύ κοινωνικό πρόβλημα, αφού στα άλλα μεγάλα κοινωνικά προβλήματα συμμετέχει σε μικρό ή μεγάλο βαθμό εκούσια ενέργεια ή παράλειψη του ανθρώπου (ναρκωτικά, άλλες τοξικές ουσίες, μεταδοτικές, ανίατες ή ιάσιμες ασθένειες, ρύπανση του περιβάλλοντος κ.λ.π.). ΜΕΡΙΚΑ ΑΠΟ ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΑΥΤΩΝ ΤΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΕΙΝΑΙ: 1) Υπερβολική ταχύτητα Δεν είναι λίγες οι φορές που θα έχεις δει οδηγούς να κινούνται με υπερβολική ταχύτητα. Η ταχύτητα μπορεί να σκοτώσει είτε τον ίδιο τον οδηγό, είτε τους συνεπιβάτες του, είτε τους υπόλοιπους χρήστες του οδικού δικτύου. Όσο μεγαλύτερη είναι η ταχύτητα, τόσο μεγαλύτερη γίνεται η απόσταση ακινητοποίησης με αποτέλεσμα να είναι δυσκολότερο να αποφευχθεί ένα πιθανό ατύχημα. 19

2) Οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ Όταν πίνεις, χάνεις τη μέγιστη ικανότητα επιδεξιότητας στην οδήγηση και οι αντιδράσεις σου γίνονται πολύ πιο αργές, με αποτέλεσμα να αυξάνουν οι πιθανότητες εμπλοκής σου σε ατύχημα. Ο χρόνος αντιδράσεως σου αυξάνεται κατά πολύ με αποτέλεσμα να αυξάνεται και η απόσταση ακινητοποίησις σου. Οπότε, καλό θα ήταν να μην οδηγεί κανείς υπό την επήρεια αλκοόλ ώστε να μειωθούν σε ένα βαθμό τα τροχαία ατυχήματα. Το αλκοόλ και η οδήγηση είναι δύο πράγματα εντελώς ασυμβίβαστα. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να διαλέξεις πιο από τα δύο προτιμάς. Το ποτό ή την οδήγηση. Μέση λύση δεν υπάρχει. Είναι επιπόλαια και εγκληματική η νοοτροπία που εκδηλώνεται με τις φράσεις «όταν πίνω λίγο οδηγώ καλύτερα», «εμένα το ποτό δεν με πειράζει». 3)Απόσπαση προσοχής H μεγαλύτερη αιτία των οδικών ατυχημάτων δεν είναι ούτε η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, ούτε η παραβίαση ερυθρού σηματοδότη, ούτε οι κόντρες (αυτοσχέδιοι αγώνες ταχύτητας).η απόσπαση προσοχής είναι ο νούμερο ένα λόγος ατυχημάτων στην Ευρώπη και στην Αμερική. Αυτή οφείλεται συνήθως στην ομιλία στο κινητό τηλέφωνο, στην αποστολή γραπτών μηνυμάτων, όπως και στην κατανάλωση φαγητού ή καφέ κατά τη διάρκεια της οδήγησης. 20

4) Παραβίαση ερυθρού σηματοδότη Η παραβίαση του ερυθρού σηματοδότη ενδέχεται να προκαλέσει τροχαίο ατύχημα. Όταν περνάς ένα κόκκινο φανάρι, διατρέχεις τον κίνδυνο σοβαρού ατυχήματος. Για να αποφύγεις ένα πιθανό ατύχημα πρόβλεψε και έλεγξε τη διασταύρωση έστω κι αν περνάς με πράσινο. Γι αυτό πάντα θα πρέπει να ελέγχουμε τον δρόμο πριν περάσουμε. 5) Αλλαγές λωρίδας κυκλοφορίας Κάποια στιγμή θα φτάσεις σε ένα σημείο όπου θα πρέπει να αλλάξεις θέση στο οδόστρωμα, είτε για προσπέραση, είτε για να μπεις- βγεις από λωρίδες επιταχύνσεως επιβραδύνσεως αντίστοιχα, να στρίψεις κλπ. Όταν λοιπόν οι οδηγοί δε κάνουν ασφαλείς αλλαγές θέσεως στο οδόστρωμα, αυτό συχνά οδηγεί σε τροχαίο ατύχημα. Για να αποτρέψεις λοιπόν κάτι τέτοιο, έλεγξε καθρέπτες και νεκρές γωνίες άναψε φλας και έπειτα προχώρησε στην επόμενη ενέργεια. 6) Οδηγώντας υπό την επήρεια ναρκωτικών ουσιών Δεν είναι μόνο το αλκοόλ που επηρεάζει τον ανθρώπινο οργανισμό κατά την οδήγηση αλλά και τα ναρκωτικά, είτε νόμιμα (φάρμακα) είτε παράνομα. Όλα αυτά προκαλούν καταστολή του κεντρικού νευρικού συστήματος, με αποτέλεσμα την ελλιπή αντίδραση, την υπνηλία καθώς και την έλλειψη αυτοσυγκέντρωσης. 7) Οδήγηση ενώ νυστάζεις Αν καθώς οδηγείς νιώσεις χαλάρωση κι αν τα βλέφαρα βαρύνουν, σίγουρα είναι ενδείξεις ότι δεν αντέχεις άλλο ξυπνητός. Τα περισσότερα ατυχήματα που οφείλονται σ αυτό το αίτιο, γίνονται συνήθως βράδυ. Αν λοιπόν βρεθείς σε τέτοια κατάσταση προσπάθησε να βρεις άμεσα ένα χώρο για στάση τουλάχιστον μισής ώρας ακόμη κι αν βρίσκεσαι κοντά στον προορισμό σου. Μη ξεχνάς ότι τα περισσότερα ατυχήματα γίνονται σε ακτίνα μικρότερη των 50kmαπό την κατοικία μας. 21

8)Παραβίαση πινακίδας διακοπής πορείας (STOP) Άλλο ένα σοβαρό αίτιο είναι η παραβίαση του STOP καθώς υπάρχει κίνδυνος σύγκρουσης με άλλο όχημα. Οι πινακίδες STOP δεν πρέπει ποτέ να αγνοούνται. Όταν όμως αυτό συμβαίνει, η εμπλοκή σε ατύχημα είναι πολύ πιθανή! Κάθε χρόνο χιλιάδες ατυχήματα συμβαίνουν γι αυτό το λόγο. Πρέπει πάντα να ελέγχεις αν υπάρχει πινακίδα STOP και να σταματάς για προσεκτικό έλεγχο της διασταύρωσης. 9) Απερίσκεπτη οδήγηση. Αν δεν οδηγείς προσεκτικά είναι πολύ πιθανό να εμπλακείς σε ατύχημα. Αυτό συμβαίνει συχνά σε απερίσκεπτους οδηγούς που αλλάζουν ξαφνικά λωρίδες κυκλοφορίας, κάνουν απότομες κινήσεις, ξεχνάνε να ανάψουν φλας κλπ Οι απερίσκεπτοι οδηγοί είναι συχνά ανυπόμονοι οπότε είναι βέβαιο ότι πρέπει να έχεις τεταμένη την προσοχή σου σε τέτοιου είδους οδηγούς και να αντιδράς υπομονετικά. 10) Παράνομες κόντρες Επηρεασμένοι πολλές φορές από τις κινηματογραφικές ταινίες, πολλοί οδηγοί προσπαθούν να μιμηθούν τους κασκαντέρ της ταινίας προσπαθώντας να πραγματοποιήσουν τις ίδιες τακτικές. Προκαλούνται από τις κόντρες και σχεδιάζουν αντίστοιχες σε δημόσιους δρόμους. Οι κόντρες είναι μια παράνομη κουλτούρα που αν δημιουργηθεί ατύχημα ενδέχεται να είναι θανατηφόρο. Με κινητήρες v-tec, τούρμπο και φιάλες νίτρου τα αυτοκίνητα έχουν τη δυνατότητα να κινούνται με πραγματικά γρήγορους ρυθμούς και πολλές φορές μη ελεγχόμενους. Αν και είναι η τελευταία (25 η ) παράγραφος, άρα με τις χαμηλότερες στατιστικές, σκέψου τί μπορεί να συμβεί αν χαθεί ο έλεγχος του οχήματος 22

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΡΟΧΑΙΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ Στην σύγχρονη κοινωνία, ο ρυθμός των τροχαίων ατυχημάτων αυξάνεται ραγδαία, ιδίως στην Ελλάδα, που είναι μια μικρή χώρα, και άρα το πρόβλημα των τροχαίων είναι πολύ μεγάλο. Αυτή η κατάσταση επιφέρει ολέθριες συνέπειες σε κοινωνικό, ατομικό και οικονομικό επίπεδο. Μέχρι πρόσφατα η αποτίμηση των συνεπειών του 'ακήρυκτου πολέμου της ασφάλτου' ήταν στραμμένη στις απώλειες ζωής, στους τραυματισμούς, στα οικονομικά μεγέθη, που προκύπτουν από τις ζημιές, και στην περίθαλψη των θυμάτων. Συγκεκριμένα, ένα τροχαίο ατύχημα, ακόμα και αν δεν είναι θανατηφόρο, μπορεί να οδηγήσει σε μακρόχρονη νοσηλεία, αναπηρία ή σοβαρή οργανική-ψυχολογική βλάβη. Επιπροσθέτως, η απώλεια μνήμης, η κατάθλιψη, η ανορεξία, η κοινωνική απομόνωση, τα σεξουαλικά προβλήματα και ακόμα σκέψεις για αυτοκτονία, βασανίζουν τα άτομα που τραυματίζονται σοβαρά αλλά και τις οικογένειες τους για πολλά χρόνια μετά το ατύχημα, ενώ πολλοί από αυτούς μπορεί και να μην το ξεπεράσουν ποτέ αν δεν συμβουλευτούν ψυχοθεραπευτή. Ωστόσο, εκτός από τις ατομικές συνέπειες υπάρχουν και οικονομικές, όπως ήδη προαναφέραμε. Οι οικονομικές αυτές επιπτώσεις σχετίζονται άμεσα με το άτομο αλλά και την κοινωνία. Με το θάνατο των ανθρώπων, λόγω των τροχαίων ατυχημάτων, οι οποίοι αποτελούν το εργατικό δυναμικό της κοινωνίας-κράτους, αυτόματα ελαττώνονται οι εισφορές τους, καθώς και επιδεινώνεται το τεράστιο δημογραφικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Επιπλέον, με τους τραυματισμούς και τις αναπηρίες, από τη μία επιβαρύνεται το κράτος οικονομικά, καθώς υποχρεούται να παρέχει επιδόματα αναπηρίας, πρώτες βοήθειες, νοσηλεία εντός και εκτός νοσοκομείου, καθώς επίσης και ιδιαίτερη εκπαιδευτική φροντίδα και επαγγελματική αποκατάσταση. Από την άλλη, στο οικογενειακό περιβάλλον του παθόντα πρέπει να επέλθουν ριζικές μεταβολές αναφορικά με τη διαρρύθμιση της κατοικίας και τα ειδικά μέσα για τη μεταφορά του, έτσι ώστε να προσαρμοστούν στις ανάγκες του. Εν τω μεταξύ, όσον αφορά το ίδιο 23

το άτομο, θα πρέπει να δαπανηθούν επιπλέον χρήματα για την νοσηλεία του σε νοσοκομεία της χώρας ή του εξωτερικού, που δεν παρέχονται από το κράτος ή την υπάρχουσα ασφάλειά του. Τέλος, ένας δευτερεύων αντίκτυπος είναι οι ζημιές σε προσωπικές περιουσίες, όπως οι καταστροφές κτιρίων και οχημάτων. Επομένως, αυτές οι απώλειες παράμετροι επιτείνουν την ανάγκη καταλυτικής και άμεσα αποτελεσματικής κρατικής βοήθειας και παρέμβασης. Η λύση, ωστόσο, δεν μπορεί να προκύπτει ως μία εκ των υστέρων κρατική παρέμβαση, αλλά αντίθετα θα πρέπει το κράτος να μπορεί να λειτουργεί προληπτικά προς αποφυγή τέτοιων δυσάρεστων επιπτώσεων. Γιατί, τόσο τα Άτομα με Αναπηρία, όσο και η ανισορροπία που προκαλείται, όχι μόνο σε διαπροσωπικό αλλά και οικονομικό επίπεδο μέσα στην οικογένεια, τελικά επιβαρύνουν το ίδιο το κράτος, προκαλώντας δυσανάλογα μεγαλύτερο πολιτικό κόστος από εκείνο που ενδεχομένως να απαιτούσε μία τακτική πρόληψης ατυχημάτων. 24

ΕΠΙΛΟΓΟΣ Στην εργασία αυτή καταφέραμε να συγκεντρώσουμε τα ερωτηματολόγια, όπως και τις πληροφορίες που είναι απαραίτητες για τα αίτια, τους παράγοντες, τις συνέπειες και τα στατιστικά στοιχεία. Στη διαδρομή συναντήσαμε αρκετές δυσκολίες καθώς μερικά από τα στοιχεία που συγκεντρώσαμε, είτε δεν ήταν επαρκή είτε χρειάζονταν επεξεργασία. Στα πλαίσια της συγκεκριμένης εργασίας μάθαμε να δουλεύουμε συλλογικά και να συνεργαζόμαστε προκειμένου να έχουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα. Πολύ περισσότερο, μάθαμε να συγκλίνουμε αντικρουόμενες απόψεις, να τεκμηριώνουμε τα επιχειρήματά μας και μέσω ενός γόνιμου διαλόγου να επιτυγχάνουμε το προσδοκώμενο αποτέλεσμα. 25

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 26

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 ΠΗΓΕΣ - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ http://topaliatzidiko.blogspot.comhttp://anoixti-matia.blogspot.com http://www.astynomia.gr/index.php?option=ozo_content&perform=view &id=81&itemid=73&lang www.aodos.gr http://www.lsamaras.gr/ http://www.slideshare.net/gdo/ss-7909557 http://library.tee.gr/digital/m2141/m2141_sgouros.pdf http://www.eviaportal.gr/content.asp?id=616 http://gymnasiokrestenon.blogspot.gr/2009/03/blog-post.html http://www.idimon.net/blog/ https://docs.google.com/document/preview?hgd=1&id=1imrvjpna72ed9st99p5t0dymh26-2xukm_8ysz0dzc&pli=1 http://www.youtube.com/watch?v=iurt-ttbcv8 27

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΤΡΟΧΑΙΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ & ΟΔΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ 1. Ηλικία: 15-20 20-30 30-40 40-50 50+ 2. Φύλο: Άνδρας Γυναίκα 3. Οδηγείτε; Ναι Όχι 4. Εάν οδηγείτε τι; Αυτοκίνητο Μηχανάκι (50άρι) Μηχανή Ποδήλατο 5. Έχετε τραυματιστεί ποτέ λόγω τροχαίου ατυχήματος; Ναι Όχι 6. Αν ναι, ελαφρά ή βαριά; Ελαφρά Βαριά 28

7. Έχετε γίνει ποτέ μάρτυρας σε τροχαίο ατύχημα; Ναι Όχι 8. Καθώς οδηγείτε, ακολουθείτε τους κανόνες του Κ.Ο.Κ.; Ναι Όχι Μερικές φορές 9. Έχετε υπάρξει ποτέ η αιτία πρόκλησης τροχαίου; Ναι Όχι 10. Όντας οδηγός, συνοδηγός ή συνεπιβάτης λαμβάνετε τα απαραίτητα μέτρα προστασίας (ζώνη ασφαλείας, κράνος κτλ); Ναι Όχι 11. Πιστεύετε πως τα μέτρα πρόληψης από τα τροχαία ατυχήματα επαρκούν ή υστερούν στη χώρα μας; Επαρκούν Υστερούν 12. Ποιος νομίζετε ότι είναι ο κυριότερος παράγοντας πρόκλησης τροχαίων ατυχημάτων; (Ως 3 απαντήσεις) Επήρεια αλκοόλ/ναρκωτικών ουσιών Επίδειξη στους συνομηλίκους Κακή κατάσταση οδοστρώματος Παραβίαση Κ.Ο.Κ. Χρήση κινητού τηλεφώνου εν ώρα οδήγησης Υπερβολική ταχύτητα 13. Συντηρείτε τακτικά το αυτοκίνητό σας; Ναι Όχι 29

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3 Ερώτηση 1: ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΩΝ ΚΥΜΕΝΕΤΑΙ ΑΠΟ ΗΛΙΚΙΕΣ 15-20 Ηλικία 30 26 24 25 21 20 17 15 12 10 5 0 15 20: 20 30: 30 40: 40 50: 50+ Γραμμή 2 Ερώτηση 2: ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΩΝ ΗΤΑΝ ΑΝΤΡΕΣ Φύλο Γυναίκα: 46 Γραμμή 5 Άνδρας: 54 42 44 46 48 50 52 54 56 30

Ερώτηση 3: ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΩΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕ ΝΑΙ Ερώτηση 4: ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΩΝ ΟΔΗΓΕΙ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Εάν οδηγείτε τι; 74 28 15 17 Αυτοκίνητο: Μηχανάκι: Μηχανή: Ποδήλατο: Γραμμή 11 31

Ερώτηση 5: ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΩΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕ ΟΧΙ Ερώτηση 6: ΟΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΙ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΙ ΗΤΑΝ ΕΛΑΦΡΕΙΣ 32

Ερώτηση 7: ΟΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΙ ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΑΝ ΝΑΙ Ερώτηση 8: Η ΠΛΕΙΟΨΗΦΙΑ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΩΝ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΤΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΟΥ Κ.Ο.Κ 33

Ερώτηση 9: ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΩΝ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΠΡΟΚΑΛΕΣΕΙ ΤΡΟΧΑΙΟ Ερώτηση 10: ΜΙΑ ΑΔΥΝΑΜΗ ΠΛΕΙΟΨΗΦΙΑ ΛΑΜΒΑΝΕΙ ΤΑ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ.ΩΣΤΟΣΟ, ΕΝΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΔΕΝ ΤΑ ΤΗΡΕΙ 34

Ερώτηση 11: ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΠΙΣΤΕΥΕΙ ΟΤΙ ΤΑ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΥΣΤΕΡΟΥΝ Ερώτηση 12: ΟΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΙΝΑΙ Η ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗ ΤΑΧΥΤΗΤΑ,Η ΕΠΗΡΕΙΑ ΑΛΚΟΟΛ/ΝΑΡΚΩΤΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΒΙΑΣΗ ΤΟΥ Κ.Ο.Κ 35

Ερώτηση 13: Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΛΕΙΟΨΗΦΙΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΕΙ ΟΤΙ ΣΥΝΤΗΡΕΙ ΤΑΚΤΙΚΑ ΤΟ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ ΤΗΣ 36