1
2
Παιδαγωγός (παιδαγωγῶ= ἄγω τόν παῖδα), ήταν ένας μορφωμένος σκλάβος, ο οποίος συνόδευε τα παιδιά από το σπίτι στο σχολείο Υπάρχει μια ουσιαστική γλωσσική και ετυμολογική διαφορά ανάμεσα στις δύο έννοιες της παιδείας και της αγωγής Η αγωγή είναι ενέργεια που απορρέει από τον ἄγοντα το παιδί, δηλαδή τον παιδαγωγό. Αντίθετα, η παιδεία ξεκινά από το παιδί, με απώτερο στόχο την ομαλή και προπαντός, την ελεύθερη διαμόρφωση του παιδαγωγούμενου 3
Η κοινωνική διάσταση της εκπαιδευτικής πράξης οδηγεί και σε μια κριτική αντιμετώπιση της κοινωνίας Η κριτική αυτή διάσταση της σκέψης είναι το μέσο με το οποίο ο άνθρωπος θέτει σε συνεχή έλεγχο και αμφισβήτηση τις αξίες του καλού και του κακού, τις νόρμες του σωστού και του λάθους 4
Από τη στάση των γονέων και των δασκάλων θα εξαρτηθεί η ικανότητα του παιδιού να προσαρμοστεί Η μάθηση θα πρέπει να βιωθεί σαν μια δική του υπόθεση Το άτομο : Διαμορφώνει την προσωπική και την κοινωνική του ταυτότητα Προσπαθεί να αναδειχθεί και να βρει αναγνώριση από τους άλλους Συνειδητοποιεί την ανάγκη για ανεξαρτητοποίησή του 5
6
Ψυχή του σχολείου = ο παιδαγωγός Κατέχει πρωτεύοντα ρόλο στο θέμα της ορθής και αποτελεσματικής αγωγής των παιδαγωγουμένων αγαθός της παιδείας εργάτης Διακρίνεται για την : υπομονή διάκριση εξατομικευμένη αγωγή οξυδέρκεια αυτοκυριαρχία πνευματική του καλλιέργεια επίγνωση του καθοδηγητικού του έργου 7
Παράλληλα με την κατάρτισή του, τη σωφροσύνη, τη σεμνότητα και την πραότητα, την ενθαρρυντική του στάση την αληθινή του αγάπη, επιδρά αποτελεσματικά στην ψυχοπνευματική ανάπτυξη των μαθητών 8
Είναι καθήκον του καθ όλη τη διάρκεια της διδακτικής ώρας να μεριμνά, ώστε να ενεργοποιούνται τα απαραίτητα εκείνα κίνητρα, τα οποία αφενός μεν εξασφαλίζουν την ενεργητική συμμετοχή όλων στη διδακτική διαδικασία και αφετέρου συντελούν στην αποτελεσματικότητά της. Οι παράμετροι που συντείνουν στην ενεργοποίηση των κινήτρων μάθησης είναι, κατά κύριο λόγο, οι ακόλουθες πέντε : Η καλλιέργεια και η διέγερση του ενδιαφέροντος. Η παροχή πολλών ευκαιριών επιτυχίας. Η κατάλληλη προετοιμασία για αντιμετώπιση των σχολικών απαιτήσεων. Η ενθάρρυνση, ώστε να έχουν εμπιστοσύνη οι παιδαγωγούμενοι στον εαυτό τους. Η δημιουργία κλίματος ηρεμίας και συναισθήματος ασφάλειας στη σχολική τάξη. 9
Για τους μαθητές ο παιδαγωγός: i. Είναι πολύτιμος σύμβουλος στα προβλήματά τους, παρά ένα πρόσωπο εξουσίας, στο οποίο θα πρέπει μάλλον να υπακούσουν παρά να το συμβουλευτούν ii. Βοηθά στην ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης και της αυτογνωσίας τους, παράγοντες οι οποίοι συμβάλλουν στην πορεία τους για ωρίμανση 10
Η σύγχρονη κοινωνία απαιτεί από τον παδαγωγό να: I. Είναι «ανανεωτής»... II. Να διαθέτει ευστροφία, ευελιξία και ικανότητα προσαρμογής σε νέους ρόλους Το ερώτημα που τίθεται είναι με ποιο τρόπο ο εκπαιδευτικός θα δώσει θετική κατεύθυνση 11
Οφείλει να προετοιμάζεται πολύπλευρα προκειμένου να παρουσιάσει τη νέα γνώση Να ενισχύσει την εκμάθηση της... Απαιτείται συνεχή επιστημονική ενημέρωση για την κατάκτηση του διδακτικού αντικειμένου Παράλληλα, οφείλει να λάβει υπόψη τόσο το μαθησιακό επίπεδο όσο και τους ρυθμούς και το προσωπικό στυλ μάθησης του κάθε μαθητή της τάξης του 12
Ο ρόλος του παιδαγωγού στο σύγχρονο σχολείο i. Δεν περιορίζεται στην απλή μετάδοση γνώσης ii. iii. iv. Γίνεται συμβουλευτικός... Ο παραδοσιακός δάσκαλος δεν επαρκεί στην αντιμετώπιση των σύγχρονων εξελίξεων στην εκπαίδευση Πολύπλευρη ευθύνη του εκπαιδευτικού-παιδαγωγού... 13
Όλα αυτά συμβαίνουν όταν ο παιδαγωγός προσηλωμέμος στην αρχή της επικαιρότητας, γνωρίζει γεγονότα από όλες τις πτυχές της ανθρώπινης ζωής που μπορούν να αποτελέσουν έναυσμα προβληματισμού και να σταθούν κριτικά απέναντι στους παιδαγωγούμενους 14
Η ΑΓΩΓΗ ΩΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ είναι: Επικοινωνία Σχέση βαθειά ανθρωπολογική, ουσιαστική και μόνιμη Όχι προσωπείο Για να πετύχει όλα αυτά ο παιδαγωγός : Διδάσκει αυτό που είναι Μεταδίδει στάσεις ζωής με τη δική του ζωή... την ανθρωπιά με τη δική του ανθρωπιά Σωκρατική απόφαση: ελαττώνεται για να υπάρξει ο μαθητής του εκμηδενίζει την παρουσία του για να διευκολύνει το παιδί να μαθαίνει μόνο του και να αξιοποιεί τις δικές του δυνάμεις Ο παιδαγωγός: Πιστεύει στη δύναμη της αγωγής, αλλά γνωρίζει και τα όρια Έχει συνεχή αυτοπειθαρχία Δεν εφησυχάζει 15
Λειτουργός = λέξη - σύμβολο προσφοράς, τίτλος αξίας, αναγνώρισης «Βασικό χαρακτηριστικό του γεννημένου παιδαγωγού είναι η συνείδηση της ανεπάρκειάς του» E. Spranger 16
Μόνο τότε η παιδεία μπορεί να απομακρύνει από την ζωή των νέων και μάλιστα των εφήβων στοιχεία όπως: oη χαλάρωση της δυναμικότητας o Η ατονία των ορματισμών o Η έλλειψη ενδιαφέροντος o Η παραμέληση των στόχων o Η έλλειψη προοπτικής o Το υπαρξιακό κενό 17
18
ΑΠΟΣΤΟΛΗ παιδευτική ιδιότητα, διάπλαση χαρακτήρων, αξιών, ήθους, παρά τη μετάδοση γνώσεων ή την καλλιέργεια δεξιοτήτων. Καθήκον = μη ελευθερία= νόμος Υπευθυνότητα =ελευθερία Αγωγή = το πιο δύσκολο πρόβλημα για τον άνθρωπο, αφού αφορά την ελευθερία του προσώπου και τις ανθρώπινες σχέσεις. Σχολείο = εργαστήρι δημιουργικής μάθησης και ανθρωπιάς. 19
ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΉ 20
Κάθε πτυχή της ανθρώπινης ζωής σχολικής, πρέπει να νοηματοδοτείται μέσα από το πρίσμα της φιλίας, της αδελφοσύνης και της ομοψυχίας. Ο δάσκαλος και οι μαθητές του πρέπει να συνυπάρχουν ως μέλη της κοινότητας όλων των ανθρώπων που έχουν ως άξονα της ζωής τους την αγάπη. Μέριμνα του δασκάλου είναι να γευτούν οι μαθητές του και μέσα στην τάξη την αγαπητική ενότητα, να αποδείξουν ελεύθερα, ότι η αγάπη βιώνεται και προσφέρεται εδώ και τώρα, παντού και πάντα, προς οποιονδήποτε πρόσωπο, χωρίς καμία διάκριση. 21
Αρμονική ενότητα του ανθρώπου με τον Θεό. Θεός = αγάπη κοινωνία προσώπων υπέρβαση της μονάδας (ατομικισμού, εγωπάθειας) υπέρβαση της δυάδας (αποκλειστικότητας, αντίθεσης) τριαδικότητα (ενότητα με όλους) Άγιο Πνεύμα Ο άλλος 22
Αρμονική ενότητα με τον εαυτό του : ψυχή και σώμα Συντονισμός Συν-κίνηση Μη συντονισμού βουλητικό Συν- βούλονται βουλησιαρχία λογιστικό Συν-σκέπτονται διανοητικισμός συναισθηματικό Συν-αισθάνονται συναισθηματισμός Μόνο ψυχή > ιδεαλισμό Μόνο σώμα > υλισμό 23
Αρμονική ενότητα με τον συνάνθρωπο : μαύρος +λευκό, Ασιάτης + Αφρικανός, άνδρας + γυναίκα. Ο άλλος είναι αδελφός Συνέπειες μη συν-εργασίας : μόνο διαφορά > ατομικισμός, απομονωτισμός Μόνο ενότητα >μαζοποίηση,ολοκληρωτισμός Ιδιομορφία = Μονοτονία # Διαφορά = ομορφιά 24
Αρμονική ενότητα με τη φύση. Άνθρωπος + φύση =συνύπαρξη Μόνο άνθρωπος > τεχνοκρατία Μόνο φύση > φυσιολατρία 25
Κάθε άνθρωπος γεννιέται ως μέλος μιας κοινότητας. Οικογένεια: Αυτή προσφέρει βιολογική τροφή, υπαρξιακή τροφή (ταυτότητα) > γλώσσα, εθνικότητα, πολιτότητα, θρησκευτικότητα, μουσική κλπ. Πολιτεία: Μέσω της Εκπαίδευσης, του προσφέρει ό,τι τον βοηθούν να ζήσει αρμονικά μέσα στην κοινωνία. Αρχίζει από το ίδιο και ανοίγεται στο ξένο. (γλώσσες, ευρύτερη ιστορία, θρησκεύματα) 26
o Αν εγκλεισθεί στο ίδιο και υποβαθμίσει το έτερο > συλλογικό ναρκισσισμό, απομονωτισμό. o Αν παραγνωρίσει το ίδιο και εγκλεισθεί στο έτερο > απρόσωπο ισοπεδωτισμό. o Διάλογος ιδίου και ετέρου μέσα στην αλήθεια. 27
Όλες οι πτυχές της εκπαίδευσης πρέπει να συμβαδίζουν με την επέκταση των χωροχρονικών υπαρξιακών ορίων του ανθρώπου. Δίνω έχει κόστος κι ενώ νομίζεις ότι χάνεις, κερδίζεις > υψοποιός ταπείνωση. 28
Μεταμόρφωση όλων των πτυχών της ζωής o Οικονομία σε φιλανθρωπία ( τα πάντα υπηρετούν τις ανάγκες του ανθρώπου) o Πολιτική σε διακονία του εμείς (συλλογικός θεσμός) o Εργασία σε δημιουργία (αναδεικνύεται το τάλαντό μου) o Τέχνη σε αναγωγή 29
Ιστορία εκφράζει την ελευθερία > πολιτισμό >παθολογία Θρησκευτικά δίνουν απαντήσεις στα υπαρξιακά ερωτήματα και προβάλλουν τις θρησκείες Μαθηματικά εκφράζουν τη λογική του σύμπαντος Φυσική αγωγή εκφράζει τη σωματοψυχική άσκηση Μουσική εκφράζει τη ψυχοσωματική άσκηση Γλώσσα εκφράζει το ήθος της ευρύτερης κοινωνίας Φυσική εκφράζει την αλληλεπίδραση των διαφόρων όντων μεταξύ τους όχι σχέση στατική, αλλά διαλεκτική Γεωγραφία εκφράζει την αλληλεπίδραση ανθρώπου φύσης 30
Παιδαγωγία= η μέγιστη τέχνη, αφού διά μέσου της οι άνθρωποι νοηματοδοτούν τη ζωή και καταξιώνουν τις υπαρξιακές τους δυνατότητες. o Το περιεχόμενο της διδακτικής πράξης πρέπει να αναφέρεται στην πολυδιάστατη πραγματικότητα που περιβάλλει τον μαθητή. o Η μάθηση είναι προετοιμασία για τη ζωή, είναι τελικά ζωή. 31
Νόημα και πληρότητα από την αγάπη των μαθητών του «Μετά την αγάπη προς τους γονείς, καμία αγάπη δεν είναι πιο βαθειά και δεν διαρκεί πιο πολύ, όσο η αγάπη προς τον δάσκαλο, ο οποίος κατάλαβε και προώθησε κάποιον ως άνθρωπο» Spranger 32
Διδακτικές αρχές: o Υλοποίηση στόχων o Ομαλή εκδίπλωση της ύλης o Καθορισμένος χρόνος o Επικαιρότητα o Παιδοκεντρικότητα o Εξατομίκευση o Αυτενέργεια o Εποπτικότητα o Βιωματικότητα o Κοινωνικότητα o Ευδοκιμούν και καρποφορούν μόνον όπου η παιδεία αποτελεί αγαπητική αλληλοπεριχώριση παιδαγωγού- μαθητή 33
34
35
36
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΓΙΑΓΚΟΥ - ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΙΩΑΝΝΟΥ - ΘΕΟΛΟΓΟΣ ΛΥΚΕΙΟ ΕΘΝΟΜΑΡΤΥΡΑ ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ - ΣΤΡΟΒΟΛΟΣ - ΛΕΥΚΩΣΙΑ 37