Α,Β,Γ Τάξη 3 ο Γυμνάσιο Λαμίας

SAME WORLD Μοιραζόμαστε σχολικές πρακτικές για την αειφορία 1ος Ευρωπαϊκός Διαγωνισμός Καλών Εκπαιδευτικών Πρακτικών Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη του προγράμματος SAME WORLD «Η ρεαλιστική αφετηρία των μύθων» Ολιστικό, διαθεματικό περιβαλλοντικό πρόγραμμα σε διασύνδεση με το Όταν οι πηγές της Αργολίδας αναβλύζουν μύθους του ΚΠΕ Νέας Κίου» Γατής Απόστολος, ΠΕ 07, MΕd. apgatis@gmail.com Παπίστας Φώτιος, ΠΕ 11, Msc. fpapistas@gmail.com Α,Β,Γ Τάξη 3 ο Γυμνάσιο Λαμίας Λαμία, 16-5-2017 SAME WORLD p. 1 from 7 2017-05-16

1. Θέμα Κλιματική αλλαγή 2. Περίληψη Βασικός στόχος (σκοπός) του Περιβαλλοντικού Γεωμυθολογικού Προγράμματος ήταν η συλλογή, μελέτη, ανάλυση και ερμηνεία συγκεκριμένων αρχαιοελληνικών μύθων, που θα μας οδηγούσαν στον εντοπισμό των υποκρυπτόμενων σε αυτούς «φυσικών λόγων». Επρόκειτο για μια ολιστική, διαθεματική προσέγγιση η οποία βασίσθηκε σε συνδυασμό θεωριών μάθησης: α) scaffolding (Vygotsky) και επoικοδομητισμός (Piaget) και γ) του Bruner (discovery and iconic representation), ενισχυόμενο από τις θεωρητικές προσεγγίσεις: α) της Θεωρίας Κοινωνικού Ελέγχου (Social Control Theory) και β) της Θεωρία της Ροής (Flow Theory) κι επεκτάθηκε και στα τέσσερα επιμέρους πεδία των Προγραμμάτων Σχολικών Δραστηριοτήτων, συνδυάζοντας παράλληλα τις δυνατότητες ενός διευρυμένου σεναρίου διδασκαλίας με τη χρήση ΤΠΕ. Ο σχεδιασμός του προγράμματος στόχευε α) στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση β) στην Αγωγή Σταδιοδρομίας, γ) στην πολιτισμική επιμόρφωση και δ) στην Αγωγή Υγείας, μέσα από δομημένες θεωρητικές, ψηφιακές και βιωματικές πρακτικές. Για την άρτια διεξαγωγή του προγράμματος απαιτήθηκε η συνεργασία συνέργεια με τοπικούς κι ευρύτερους γεωγραφικά φορείς, προσθέτοντας με αυτό τον τρόπο μια κοινωνική διάσταση στο προφίλ του προγράμματος. 3. Περιγραφή Εκπαιδευτικής Πρακτικής 3.1 Εκπαιδευτικός/οί Ομάδα μαθητών Το πρόγραμμα με τις επιμέρους δράσεις παρουσιάστηκε σε ψηφιακή μορφή (ppt) στις 17-11-2016 σε όλους τους μαθητές-τριες του σχολείου μας, κατόπιν οι μαθητές-τριες εκδήλωναν την επιθυμία τους να συμμετάσχουν στη συγκεκριμένη ομάδα συμπληρώνοντας ένα Φύλλο Εργασίας (Knowledge Test) και έτσι σχηματίστηκε η περιβαλλοντική ομάδα «3gym-Think Green» αποτελούμενη από 30 μαθητές-τριες της Α, Β,Γ τάξης του 3 ου Γυμνασίου Λαμίας. Συνεργάτης εκπαιδευτικός του προγράμματος υπήρξε η κ. Δοβέλου Ιωάννα ΠΕ 04.05. 3.2 Εκπαιδευτικό πλαίσιο Σχολικό πρόγραμμα project (διάρκειας μερικών εβδομάδων ή μηνών) 3.3 Μαθησιακές δραστηριότητες & Μαθησιακά αποτελέσματα Το πρόγραμμα δομήθηκε πάνω σε μια σειρά πολυδιάστατων μορφών διδασκαλίας θεωρητική κατάρτιση (ομαδοσυνεργατική, φύλλα εργασίας, feed back, αναστοχασμός,) και αξιοποίηση εργαλείων ΤΠΕ (ιστολόγιο) και βιωματική SAME WORLD p. 2 from 7 2017-05-16

μάθηση, αξιοποιώντας και τον άτυπο γραμματισμό. Στο τέλος έγινε η αξιολόγηση του προγράμματος από τους ίδιους τους μαθητές (ανώνυμα φύλλα αξιολόγησης) που περιελάμβανε τους τομείς: βαθμός πληρότητας του προγράμματος, υλικοτεχνική υποδομή, αξιολόγηση μέσων, διδασκαλίας και εκπαιδευτικών. Πιο συγκεκριμένα πραγματοποιήθηκαν: Θεωρητικές και ψηφιακές διδασκαλίες σχετικές με τα επιμέρους αντικείμενα του προγράμματος Ενημέρωση στην Πράσινη Οικονομία και τα Πράσινα Επαγγέλματα σε συνεργασία με το ΚΕΣΥΠ Λαμίας (18/1/2016) Εκπαιδευτική επίσκεψη στο ΚΠΕ Στυλίδας (θεωρητική, βιωματική μάθηση, 3/2/2016) Ενημέρωση-διάλεξη για την Γεωμυθολογία από τον καθηγητή Γεωλογίας του ΕΚΠΑ Δρ Ιωάννη Μπαντέκα (8/4/2016) Επίσκεψη στο Ε.Κ.Α.Β. Λαμίας για εκμάθηση Παροχής Πρώτων Βοηθειών (βιωματικό σεμινάριο, 31/3/2016) Πραγματοποίηση τριήμερης εκπαιδευτικής εκδρομής στο Ναύπλιο σε συνεργασία με το ΚΠΕ Νέας Κίου (17-19/4/2016) Δημιουργία ιστολογίου (άρθρα, διαγράμματα, δραστηριότητες προγράμματος, e βιβλιοθήκη, Φ.Ε., βοηθητικό υλικό και Φ.Ε. για την ενίσχυση των δεξιοτήτων στις Τ.Π.Ε. κ.α.): https://3gymlamiasthinkgreen.wordpress.com 1. Το πεδίο της Γεωμυθολογίας καλύφθηκε με την μελέτη της κλιματικής ιστορίας της Γης ανά γεωλογική εποχή, με έμφαση στις τρεις τελευταίες (Πλειόκαινο, Πλειστόκαινο και Ολόκαινο) μέσω βιντεοπαρουσίασης και στατιστικών διαγραμμάτων, και τη σύνδεσή τους με τις σύγχρονες περιβαλλοντικές μάστιγες, λιώσιμό πάγων (ice melting), υπερθέρμανση του πλανήτη (global warming) και το φαινόμενο του θερμοκηπίου (Greenhouse effect). γεωμυθολογικών γεγονότων (τοπικών και ευρύτερων) με άξονα τους κατακλυσμούς του Δαρδάνου, του Δευκαλίωνα και άθλων του Ηρακλή σε Φθιώτιδα και Αργολίδα, με αναφορά σε κείμενα της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας (Απολλόδωρος, Διόδωρος Σικελιώτης, Αρχίλοχος Πάριον Χρονικό, Στράβων Γεωγραφικά), αλλά και σύγχρονων ερευνητών (Ηλίας Μαριολάκος, Ελένη Μητροπέτρου) με την παρουσίαση-διάλεξη του καθηγητή Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Δρ Ιωάννη Μπαντέκα στο σχολείο μας (8/4/2016) με επίσκεψη στα ΚΠΕ Στυλίδας (3/2/2016) και Νέας Κίου (επιπλέον θεωρητική και βιωματική μάθηση στον αρχαιολογικό χώρο της Λέρνης, Ποντίνος ποταμός, και του νεολιθικού οικισμού των Κεράμων, 17 και 18/4/2016). SAME WORLD p. 3 from 7 2017-05-16

2. Το πεδίο της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης καλύφθηκε με τη μετάβαση στο ΚΠΕ Στυλίδας με τη χρήση φιλικού προς το περιβάλλον μέσου μαζικής μεταφοράς (προαστιακός) εθελοντική δράση καθαρισμού της παραλίας της Αγίας Μαρίνας (Φθιώτιδα) και την δημιουργία video από τους μαθητές (βασισμένο στο τραγούδι Humanity των Scorpions) επίσκεψη στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της Νέας Κίου Ναυπλίου όπου έλαβαν χώρα ποικίλες (εκ)παιδευτικές δράσεις (μουσικοκινητική, αισθησιοκινητική, καλλιτεχνική δημιουργία, πείραμα, παιχνίδι) με άξονα την προστασία και την ανάδειξη του ιστορικού περιβάλλοντος και των υγροτόπων. 3. Το πεδίο της Αγωγής Σταδιοδρομίας καλύφθηκε με εισήγηση-παρουσίαση συναδέλφων του προγράμματος και από το σχολείο μας παρουσίαση του επίσημου Οδηγού Σπουδών και Επαγγελμάτων του υπουργείου Παιδείας (γενική εισαγωγή στα πράσινα επαγγέλματα) εκτενή ενημέρωση-παρουσίαση από την υπεύθυνη του ΚΕΣΥΠ Λαμίας για την «Πράσινη Οικονομία» (αειφόρος ανάπτυξη) και τα «πράσινα επαγγέλματα» (σπουδές, εκπαιδευτικά ιδρύματα, ευκαιρίες καριέρας και απασχόλησης, 18/1/2016). 4. Το πεδίο της Αγωγής Υγείας καλύφθηκε με μία διαδρομή περίπατο 5χλμ (Στυλίδα Αγία Μαρίνα), που αποτέλεσε επίσης και την αφόρμηση «τι κάνουμε αν ;», ώστε να εισαγάγουμε τους μαθητές/τριες εκτός από την έννοια της βελτίωσης της φυσικής κατάστασης, στην έννοια της παροχής Πρώτων Βοηθειών σε έκτακτες περιπτώσεις (πρόληψη) επιμορφωτικό σεμινάριο από το Ε.Κ.Α.Β. Λαμίας στους χώρους του για εκμάθηση παροχής Πρώτων Βοηθειών (παροχή πιστοποιητικού) μια διαδρομή (πεζή) από Στυλίδα-Αγ. Μαρίνα (Φθιώτιδα), από τον αρχαιολογικό χώρο της Λέρνης μέχρι την εκβολή του Ποντίνου ποταμού (Νέα Κίος) και με την ανάβαση στο Παλαμήδι του Ναυπλίου. 5. Το πεδίο της Πολιτισμικής επιμόρφωσης καλύφθηκε με τριήμερη εκπαιδευτική εκδρομή στην πόλη του Ναυπλίου (Πράξη 27, 10/3/2016), η οποία εξυπηρετούσε παράλληλα και τον στόχο του ιστορικού γραμματισμού. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην επίσκεψη των αρχαιολογικών χώρων των Μυκηνών και της Επιδαύρου, περιήγηση σε ιστορικά σημεία (ιστορικοί αφηγηματικοί τόποι) της πόλης (Πρώτη Βουλή των Ελλήνων, Αρβανιτιά, μέρος δολοφονίας Ι. Καποδίστρια, SAME WORLD p. 4 from 7 2017-05-16

Παλαμήδι, Αρχαιολογικό Μουσείο Ναυπλίου, 18-19/4/2016) που συνδέονται άμεσα με την διαχρονική ιστορική πορεία του νεοελληνικού κράτους. Η προεργασία έγινε με κατάλληλα διαμορφωμένα φύλλα εργασίας (διαδρομή, τόποι ενδιαφέροντος)..για.την.αναζήτηση και συλλογή υλικού προς αξιοποίηση και δημιουργία βίντεο από τους μαθητές σε ρόλο «ξεναγού» στους ιστορικούς αφηγηματικούς τόπους. Αποτελέσματα Όπως διαφαίνεται, η εφαρμογή της δράσης στόχευσε και στις τρεις διαστάσεις των μαθητών στην γνωστική στην σωματική ψυχοκινητική στην πνευματική συναισθηματική και προέκυψαν τα εξής αποτελέσματα: Θεωρητική ενημέρωση για την προστασία του περιβάλλοντος από έγκυρους φορείς (ΚΠΕ Στυλίδας, ΚΠΕ Νέας Κίου). Ενστέρνιση ευρείας κοινωνικήςτοπικής θεσμικής συμμετοχικής έκφρασης και διαλόγου. Ενίσχυση του πνεύματος του εθελοντισμού και της συμμετοχικότηταςομαδικότητας. Ενημέρωση για την Πράσινη Οικονομία και τα Πράσινα Επαγγέλματα και η διασύνδεση της έννοιας της ανάπτυξης με τους νέους προκύπτοντες λόγους Καλλιέργεια «πράσινης» συμπεριφοράς (χρήση ΜΜΜ, προστασία και μέριμνα για το περιβάλλον). Άμεση επαφή με πολιτισμικά στοιχεία και μυθολογικούς, ιστορικούς αφηγηματικούς τόπους μέσα από το περιβάλλον πραγμάτωσής τους (η Ιστορία ως νήμα στο σημαίνον «άνθρωπος-περιβάλλον» και τη διαδραστική σχέση τους). Παρουσίαση των επιμέρους πεδίων της δράσης σε ψηφιακή μορφή από τις ομάδες των μαθητών του προγράμματος σε ειδική εκδήλωση του σχολείου (10/5/2016) και δημιουργία video (ανάπτυξη κρίσης, αξιολόγησης και δεξιοτήτων). Απονομή βεβαιώσεων παροχής πρώτων βοηθειών στους μαθητές από πιστοποιημένο φορέα (ΕΚΑΒ) Διάχυση της πληροφόρησης σε όλους τους μαθητές, τους εκπαιδευτικούς και στους γονείς του σχολείου μας. Ανάρτηση στην ιστοσελίδα του σχολείου (www.3gymlamias.gr) όλων των επιμέρους δράσεων. (μέγιστο 1200 λέξεις) SAME WORLD p. 5 from 7 2017-05-16

4. Αναστοχασμός της Εκπαιδευτικής Πρακτικής Το πρόγραμμα βασίστηκε σε συνδυασμό θεωριών μάθησης: scaffolding (Vygotsky) και επoικοδομητισμός (Piaget) και του Bruner (discovery learning and iconic representation) µέσω της ενεργητικής συμμετοχής των μαθητών, ενισχυόμενο από τις θεωρητικές προσεγγίσεις: α) της Θεωρίας Κοινωνικού Ελέγχου (Social Control Theory) και β) της Θεωρία της Ροής (Flow Theory). Η πολυπρισματικότητα διαμόρφωσε τον άξονα σύνδεσης θεωρίας και πράξης α) ως προς την ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας, της ιστορικής και περιβαλλοντικής συνείδησης μέσω συγκριτικών προσεγγίσεων (διαγράμματα, αυθεντικές πηγές, αποκωδικοποίηση) σε συνδυασμό με τοπικές και παγκόσμιες διαστάσεις του θέματος (κατακλυσμοί του Δαρδάνου, Νώε, τήξη πάγων, διαχρονική διαμόρφωση γεωπεριβάλλοντος στο τρίπτυχο Περιβάλλον-Υγεία-Οικονομία, ανάπτυξη και απασχόληση και β) την τοπικότητα: Η Φθιώτιδα είναι περιοχή με άμεση αναφορά σε γεωμυθολογικά, ιστορικά στοιχεία (π.χ. Ηρακλής, Τιτάνες, ηφαιστειακό σύμπλεγμα Λιχαδονησίων, Θερμοπύλες, καταστροφικό τσουνάμι στην αρχαιότητα, έντονη σεισμικότητα, σημαντικούς βιότοπους και υγροβιότοπους), περιβαλλοντικά, γεωμυθολογικά και ιστορικά σημαίνοντα με υπερτοπικές προβολές-σύνολα (φυσικές καταστροφές), αποτέλεσαν ισχυρό κίνητρο. Το πρόγραμμα εστίασε στην καινοτομία: ΤΠΕ και ιστολόγιο της ομάδας, εφαρμογή σεναρίων, βιωματική μάθηση, καλλιέργεια κοινωνικού και πολιτικού γραμματισμού μέσω διάδρασης των μαθητών με κοινωνικούς θεσμικούς φορείς (ΚΠΕ Στυλίδας-Υπάτης, Ν. Κίου, ΕΚΑΒ Λαμίας και χορήγησης αναγνωρισμένου πιστοποιητικού ανά συμμετέχοντα), σε συνδυασμό με down-up αναστοχασμό σε όλες τις φάσεις του προγράμματος, ενδυνάμωσε τις σχέσεις και ανέπτυξε την ομαδικότητα, τη συνεργατικότητα, τον εθελοντισμό, την ανάληψη πρωτοβουλιών κι ευθύνης, οι μαθητές έγιναν παραγωγοί γνώσης, ενισχύθηκε προσέτι ο «κοινωνικός γραμματισμός» και ο ρόλος του πολίτη (επαφή-εξοικείωση με φορείς και θεσμούς) και η ευρύτερη κοινωνική ευαισθητοποίηση με αναρτήσεις σε τοπικά σάιτς των δραστηριοτήτων μας. Το ιστολόγιο του Προγράμματος «διεύρυνε» τον χρόνο ενασχόλησης εκτός σχολείου, καλύπτοντας τις απαιτήσεις του προγράμματος αλλά και του ψηφιακού εγγραμματισμού (ανάρτηση άρθρων, διαδίκτυο, εξοικείωση με Word, Power Point), βελτιώθηκαν η γλωσσική επικοινωνιακή ικανότητα των μαθητών καθώς και οι δεξιότητες παραγωγής και κατανόησης του γραπτού λόγου και σε πιο σύνθετες για την ηλικία τους μορφές (ακόμα και εξειδικευμένης ορολογίας), καλλιεργήθηκαν κι ενισχύθηκαν η αυτενέργεια των μαθητών και δημιουργία εκπαιδευτικών εργαλείων από τους ίδιους (δημιουργία βίντεο και παρουσίασης, ανάληψη και ενσάρκωση ρόλων) και διαμόρφωσε στάσεις απέναντι σε σύγχρονα προβλήματα και προβληματισμούς (περιβάλλον, υγεία, ανάπτυξη, απασχόληση). Σημειώνεται η αδυναμία μαθητών να παρευρεθούν σε όλες τις συναντήσεις-διδασκαλίες (εφαρμογή του προγράμματος εκτός σχολικού ωραρίου και παράλληλων σχολικών δράσεων). Σημαντική αναγνώριση εκτός από τη βράβευσή μας από τον Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων, η παρουσίαση του προγράμματος στο 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο SAME WORLD p. 6 from 7 2017-05-16

Εκπαιδευτικής Καινοτομίας το 2016 ( ISSN 2529-1580, τόμος Α ), (θετική κρίση από την επιστημονική επιτροπή αξιολόγησης ως «πρόγραμμα πρότυπο»). SAME WORLD p. 7 from 7 2017-05-16