Stankovic Vlada,, 2003, Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Περίληψη : Ο μαρτυρεί με την άνοδό του στον αυτοκρατορικό θρόνο τις αλλαγές που διαδραματίζονταν στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία τον 11ο αιώνα, εποχή κατά την οποία οι επαρχίες απέκτησαν μεγαλύτερη επιρροή στην πρωτεύουσα στέλνοντας εκπροσώπους τους μέχρι τα ανώτερα αξιώματα της Κωνσταντινούπολης. Ο προερχόταν από την επαρχία (Παφλαγονία) και ήταν ταπεινής καταγωγής, ωστόσο, με την υποστήριξη της πολυάριθμης οικογένειάς του, έφτασε μέχρι τον αυτοκρατορικό θρόνο. Άλλα Ονόματα Παφλαγών Τόπος και Χρόνος Γέννησης (;) Παφλαγονία Τόπος και Χρόνος Θανάτου 10 Δεκεμβρίου 1041, Κωνσταντινούπολη Κύρια Ιδιότητα αυτοκράτορας (12 Απριλίου 1034-10 Δεκεμβρίου 1041) 1. Γέννηση οικογένεια Ο αυτοκράτορας γεννήθηκε σε οικογένεια αργυραμοιβών που καταγόταν από την Παφλαγονία. Όπως συνέβαινε συχνά εκείνη την εποχή, το τοπωνύμιο που δήλωνε την καταγωγή του αντικατέστησε το οικογενειακό όνομα. Έτσι ο Μιχαήλ για τους συγχρόνους του ήταν "ο Παφλαγών". Πολλά από τα μέλη της μεγάλης οικογένειάς του απέκτησαν μεγάλη επιρροή στο πρώτο μισό του 11ου αιώνα, κυρίως στη διάρκεια της διακυβέρνησης του Μιχαήλ. Ο γνωστότερος και με τη μεγαλύτερη επιρροή εκπρόσωπος της οικογένειας πάντως, ο οποίος οδήγησε και τον μέχρι το θρόνο, ήταν ο Ιωάννης Ορφανοτρόφος, αδελφός του Μιχαήλ. 1 Για τα νεανικά χρόνια του οι πληροφορίες που σώζονται είναι ανεπαρκείς. Στα κείμενα των συγχρόνων του το ενδιαφέρον στρέφεται πρωτίστως στη δράση του ισχυρού του αδελφού Ιωάννη Ορφανοτρόφου, ενώ ο Μιχαήλ αρχίζει να αναφέρεται μόνο μετά την άνοδό του στο θρόνο. 2. Δράση 2.1. Άνοδος στο θρόνο Ο χρωστούσε την επιτυχία του και το αυτοκρατορικό του στέμμα στην επιδέξια πολιτική του αδελφού του Ιωάννη Ορφανοτρόφου. Ο ευνούχος αυτός είχε καταφέρει να εξασφαλίσει μια θέση στη βυζαντινή αυτοκρατορική αυλή. Μετά το θάνατο του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Η (1028), όταν στον αυτοκρατορικό θρόνο βρέθηκαν η κόρη του τελευταίου, η αυτοκράτειρα Ζωή, και ο πρώτος της σύζυγος Ρωμανός Γ Αργυρός (1028-1034), ο Ορφανοτρόφος κατάφερε να αυξήσει τη δύναμή του προσεγγίζοντας την αυγούστα. Επιπλέον, εκμεταλλευόμενος την απόσταση ανάμεσα στη Ζωή και τον Ρωμανό Γ, ο Ιωάννης έφερε την αυτοκράτειρα κοντά στον νεαρό και όμορφο αδελφό του, τον Μιχαήλ. Σύντομα ο Μιχαήλ έγινε ευνοούμενος και εραστής της αυτοκράτειρας Ζωής (η οποία ήταν αρκετά μεγαλύτερη σε ηλικία από αυτόν) παρά την επιληψία από την οποία έπασχε. Στις 11 Απριλίου 1034 ο αυτοκράτορας Ρωμανός Γ Αργυρός βρέθηκε νεκρός στο λουτρό του κάτω από περίεργες Δημιουργήθηκε στις 13/10/2017 Σελίδα 1/6
Stankovic Vlada,, 2003, Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος συνθήκες. Ο θάνατός του θεωρήθηκε δολοφονία, στην οποία ο ρόλος της Ζωής, του Μιχαήλ και του Ιωάννη Ορφανοτρόφου παρέμεινε σκοτεινός. Βέβαια επρόκειτο περισσότερο για εικασίες που δεν μπορούσαν να αποδειχτούν. Ωστόσο την ίδια μέρα, και ενώ η σορός του αυτοκράτορα βρισκόταν ακόμη στο αυτοκρατορικό παλάτι, η αυτοκράτειρα Ζωή και ο Ιωάννης Ορφανοτρόφος ετοίμαζαν εσπευσμένα τη στέψη του ευνοουμένου της Ζωής Μιχαήλ και το γάμο του ζευγαριού. Η μεγάλη βιασύνη της Ζωής, του Ορφανοτρόφου και του για το γάμο και τη νομιμοποίηση της στέψης μαρτυρεί την τεταμένη κατάσταση που επικρατούσε μετά το θάνατο του Ρωμανού Γ. Ο πατριάρχης Αλέξιος Στουδίτης (1025-1043) κλήθηκε στο παλάτι για να τελέσει το γάμο της Ζωής με τον Μιχαήλ και τη στέψη του τελευταίου. Παρά τον αρχικό δισταγμό και την απροθυμία του, ο πατριάρχης τελικά υπάκουσε, με την υπόσχεση μεγάλων δωρεών σε χρυσό. 2 Λίγο καιρό μετά ο άρχισε να αδιαφορεί για την αυτοκράτειρα Ζωή, την οποία επιπλέον παραμέρισε από τις υποθέσεις του κράτους και περιόρισε στο αυτοκρατορικό ανάκτορο υπό επιτήρηση. 2.2. Περίοδος βασιλείας Η βασιλεία του χαρακτηριζόταν από την τεράστια επιρροή που ασκούσε στον αυτοκράτορα ο αδελφός του Ιωάννης Ορφανοτρόφος, ο οποίος στην πραγματικότητα είχε συγκεντρώσει στα χέρια του όλη την εξουσία. Οι περισσότεροι Βυζαντινοί συγγραφείς, μάλιστα, θεωρούσαν υπαίτιο όλων των προβλημάτων που ταλάνιζαν την αυτοκρατορία τον Ορφανοτρόφο και όχι τον Μιχαήλ. Ιδίως στον τομέα της οικονομίας, η επιβολή νέων φόρων (το αερικόν) και εμπορικών τελών αποδόθηκε στην απληστία του Ιωάννη Ορφανοτρόφου και στην προσπάθειά του να εξασφαλίσει περισσότερα έσοδα για τον ίδιο και την οικογένειά του. 3 Ο ήταν ο πρώτος αυτοκράτορας ο οποίος ύστερα από δύο αιώνες βασιλείας της Μακεδονικής δυναστείας προσπάθησε και εν μέρει πέτυχε να οργανώσει τη διακυβέρνηση του κράτους σε μια βάση οικογενειοκρατική. Ανέθεσε πολλές κρατικές υποθέσεις σε διάφορα μέλη της πολυάριθμης οικογένειάς του, με επικεφαλής βέβαια τον Ιωάννη Ορφανοτρόφο. Εκτιμώντας σωστά τις συγκυρίες και την κατάσταση στην οποία βρισκόταν το κράτος στο πρώτο μισό του 11ου αιώνα, τα δυο αδέλφια προσπάθησαν να εδραιώσουν την εξουσία της οικογένειάς τους σε όσο το δυνατόν περισσότερους τομείς. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας, ο Ιωάννης Ορφανοτρόφος επιχείρησε, με τη βοήθεια ορισμένων μητροπολιτών, να αντικαταστήσει τον Αλέξιο Στουδίτη στον πατριαρχικό θρόνο το 1037. Το εγχείρημά του όμως αυτό δε στέφθηκε με επιτυχία. Εκτός αυτού, ο και ο Ιωάννης φρόντισαν να εξασφαλίσουν τη διαδοχή του θρόνου στην οικογένειά τους. Καθώς η κατάσταση της υγείας του επιδεινωνόταν διαρκώς και οι κρίσεις επιληψίας γίνονταν συχνότερες, ο προσπάθησε και πέτυχε, μαζί με τον Ιωάννη Ορφανοτρόφο, να πείσει την αυτοκράτειρα Ζωή να υιοθετήσει τον ανιψιό τους, γιο της αδελφής τους (τον μετέπειτα Μιχαήλ Ε ). Η συγκατάθεση της Ζωής, όσο και αν εκείνη είχε ουσιαστικά παραγκωνιστεί από την εξουσία, ήταν απαραίτητη, καθώς, ως απόγονος της νόμιμης Μακεδονικής δυναστείας, μπορούσε να εξασφαλίσει τη νομιμότητα της διαδοχής, ώστε να μη φαίνεται ότι η νέα παφλαγονική δυναστεία εδραιωνόταν στον αυτοκρατορικό θρόνο καταχρηστικά. 4 Η άνοδος της οικογένειας των Παφλαγόνων, ωστόσο, συνάντησε την αντίσταση της αριστοκρατίας. Η πολιτική του Μιχαήλ Δ και του Ορφανοτρόφου άφηνε λίγο πολύ άθικτα τα συμφέροντα της αριστοκρατίας των κρατικών αξιωματούχων της πρωτεύουσας, έθιγε όμως τα συμφέροντα της στρατιωτικής αριστοκρατίας της Μικράς Ασίας, οι οποίοι επιπλέον θεωρούσαν την άνοδο των ταπεινής καταγωγής Παφλαγόνων προκλητική. 5 Έτσι, ήδη τον Αύγουστο του 1034 ο και ο Ιωάννης Ορφανοτρόφος χρειάστηκε να αντιμετωπίσουν την εξέγερση του Κωνσταντίνου Δαλασσηνού, επιφανούς μέλους της μικρασιατικής αριστοκρατίας, που επιχείρησε να καταλάβει την εξουσία έχοντας στο πλευρό του υποστηρικτές όπως ο μετέπειτα αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Μονομάχος και ο κατοπινός πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Μιχαήλ Κηρουλάριος, μαζί με τον αδελφό του και τον γαμπρό του. Οι Παφλαγόνες κατόρθωσαν να καταστείλουν την εξέγερση και οι αντίπαλοί τους εξορίστηκαν, ενώ μεγάλο μέρος των περιουσιών τους κατασχέθηκε προς όφελος μελών της οικογένειας του Ορφανοτρόφου. 6 Όμως και στα Βαλκάνια πυροδοτήθηκαν εξεγέρσεις λόγω της αρπακτικής οικονομικής πολιτικής του Ιωάννη Ορφανοτρόφου. Η εξέγερση του Πέτρου Δελεάνου (Deljan), που ανακηρύχθηκε τσάρος στο Βελιγράδι το 1040 αλλά το κίνημά του καταπνίγηκε το 1041, ήταν εκδήλωση των φυγόκεντρων τάσεων στις βόρειες επαρχίες, τάσεων που έμελλε να Δημιουργήθηκε στις 13/10/2017 Σελίδα 2/6
Stankovic Vlada,, 2003, Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος εκφραστούν αργότερα με την ανεξαρτητοποίηση του κρατιδίου του Στέφανου Βοϊσθλάβου (Vojislav) στη Διόκλεια (1042). Αν και πιεζόταν από τις όλο και συχνότερες και ισχυρότερες κρίσεις της ασθένειάς του, ο προσπαθούσε να εκπληρώσει τις στρατιωτικές υποχρεώσεις του ως αυτοκράτορα. Έτσι ανέλαβε, αν και πολύ εξασθενημένος, την ηγεσία της εκστρατείας εναντίον του Πέτρου Δελεάνου. Η επιτυχία του στην εκστρατεία αυτή και η καταστολή της εξέγερσης του Δελεάνου ήταν το τελευταίο επίτευγμα του ως αυτοκράτορα. Μετά το θρίαμβο που τέλεσε στην Κωνσταντινούπολη για να γιορτάσει τη νίκη του, ο Μιχαήλ αποσύρθηκε στις 10 Δεκεμβρίου του 1041 στη μονή των Αγίων Αναργύρων του Κοσμιδίου, την οποία είχε ανακαινίσει ο ίδιος, βορειοδυτικά από το παλάτι των Βλαχερνών, όπου και πέθανε την ίδια μέρα. 7 3. Κρίσεις Στις βυζαντινές πηγές ο σκιαγραφείται ως καλός, τίμιος και ικανός κυβερνήτης, τη μεγαλύτερη επιτυχία του οποίου εμπόδιζε η φιλοδοξία του αδελφού του Ιωάννη Ορφανοτρόφου. Το γεγονός ότι ο εξασθενημένος από την επιληψία είχε παραχωρήσει σε μεγάλο βαθμό τη διακυβέρνηση του κράτους στον Ορφανοτρόφο οδήγησε στην απόδοση ευθυνών στον τελευταίο για τα προβλήματα που αντιμετώπιζε η αυτοκρατορία καθώς και για την εξοντωτική οικονομική πολιτική στα χρόνια της βασιλείας του. Ο Μιχαήλ Ψελλός, γράφοντας για τον, αντιπαραβάλλει τα πολυάριθμα προτερήματα του νεαρού αυτοκράτορα με τα ελαττώματα του αδελφού του, του Ιωάννη Ορφανοτρόφου. Τονίζει την ευσέβεια του Μιχαήλ, που εκφράστηκε με την ανακαίνιση της μονής των αγίων Αναργύρων του Κοσμιδίου αλλά και με τη μέριμνά του για τους μοναχούς. Αναφέρεται επίσης επαινετικά στη φροντίδα του για τους φτωχούς, για τους οποίους είχε ιδρύσει Πτωχοτροφείον, αλλά και για τις ιερόδουλες, για τις οποίες επίσης οικοδόμησε μοναστήρι στην Κωνσταντινούπολη στο οποίο μπορούσαν να καταφύγουν. Τέλος ο Ψελλός επαινεί τον αυτοκράτορα για την εύνοια με την οποία περιέβαλλε τους λογίους (τους «φιλοσόφους»), εύνοια που απολάμβανε και ο ίδιος ο συγγραφέας. Όσο για την αρνητική εικόνα ορισμένων συγχρόνων του για τον Μιχαήλ, ο Ψελλός την αποδίδει σε αντιπάθεια προς την οικογένειά του και την ταπεινή του καταγωγή, την οποία άλλωστε τονίζει και ο ίδιος, χωρίς όμως αυτό να επηρεάζει τη γενικότερη θετική εικόνα του Παφλαγόνα αυτοκράτορα. 8 1. Cheynet, J.-Cl., Pouvoir et contestations à Byzance (963-1210) (Paris 1990), σελ. 222. 2. Thurn, I. (ed.), Ioannes Scylitzes Synopsis historiarum (Berlin-New York 1973), σελ. 389-390. 3. Lemerle, P., Cinq études sur le XIe siècle byzantin (Paris 1977), σελ. 254 Janin, R., Un ministre byzantin. Jean l' Orphanotrophe, Échos d'οrient 30 (1931), σελ. 431 κ.ε. 4. Lemerle, P., Cinq études sur le XIe siècle byzantin (Paris 1977), σελ. 254 Vryonis, S., Byzantine Imperial Authority. Theory and Practice in the Eleventh Century, στο Byzantine Institutions, Society and Culture I: The Imperial Institution and Society (New York 1994), σελ. 29. 5. Ostrogorsky, G., Ιστορία του Βυζαντινού Κράτους Β (Αθήνα 1997), σελ. 211. Πρβ. Μιχαήλ Ψελλός, Χρονογραφία IV. 10 Renauld, É. (ed.), Michel Psellos. Chronographie ou histoire d'un siècle de Byzance (976-1077) I (Paris 1926), σελ. 57. 6. Cheynet, J.-Cl., Pouvoir et contestations à Byzance (963-1210) (Paris 1990), σελ. 224. 7. The Oxford History of Byzantium 2, σελ. 1365 (λήμμα Michael IV Paphlagon ). 8. Βλ. το τέταρτο βιβλίο της Χρονογραφίας του Ψελλού, που είναι αφιερωμένο στη βασιλεία του Renauld, É. (ed.), Michel Psellos. Chronographie ou histoire d'un siècle de Byzance (976-1077) I (Paris 1926), σελ. 53-85. Δημιουργήθηκε στις 13/10/2017 Σελίδα 3/6
Stankovic Vlada,, 2003, Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Βιβλιογραφία : Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών, Thurn, I. (ed.), Ioannis Skylitzae Synopsis Historiarum, Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5, Berlin New York 1973 Μιχαήλ Ψελλός, Χρονογραφία, Renauld, É. (ed.), Michael Psellos, Chronographie ou histoire d un siècle de Byzance (976-1077), Ι-ΙΙ, Paris 1926-1928 (ανατ. 1967) Μιχαήλ Ατταλειάτης, Ιστορία, Bekker, I. (ed.), Michaelis Attaliotae Historia, Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae, Bonn 1853 Ιωάννης Ζωναράς, Επιτομή Ιστοριών, Büttner-Wobst, T. (ed.), Ioannis Zonarae epitomae historiarum libri XVIII 1-3, Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae, Bonn 1841-1897 Cheynet J.-C., Pouvoir et contestations à Byzance (963-1210), Paris 1990, Byzantina Sorbonensia 9 Βραχέα Χρονικά, Schreiner P. (ed.), Die byzantinische Kleinchroniken 1-3, Wien 1975-1977 Lemerle P., Cinq études sur le XIe siècle byzantin, Paris 1977 Μιχαήλ Ψελλός, Scripta Minora, Kurtz E. Fr. Drexl (eds), Michel Psellos, Scripta Minora magnam partem adhuc inedita, I-II, Milano Ι: 1936, ΙΙ: 1942 Μιχαήλ Ψελλός, Orationes panegyricae, Dennis, G.T. (ed.), Michaelis Pselli, Orationes panegyricae, Stutgard-Lipsia 1994 Janin R., "Un ministre byzantin. Jean l'orphanotrophe", Échos d'orient, 30, 1931, 431-43 Anastos M., V., "The Coronation of Emperor Michael IV in 1034 by Empress Zoe and Its Significance", Langdon, J.S. (ed.), ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ. Studies in Honor of Speros Vryonis, Jr., Volume I, New Rochelle- New York 1993, 23-43 Kazhdan A., Brand C.M., Cutler A., "Michael IV Paphlagon", Kazhdan, A. (ed.), Oxford Dictionary of Byzantium 2, New York Oxford 1991, 1365-6 Δικτυογραφία : Michael Psellus (1018 - after 1078): Chronographia http://www.fordham.edu/halsall/basis/psellus-chrono04.html Γλωσσάριo : αερικόν, το Συμπληρωματική έκτακτη φορολογία. Συναντάται με δύο διαφορετικές σημασίες: πρώτον, ως πρόστιμο για κάποιο πταίσμα, το οποίο εισέπραττε κάποιος ιερέας ή φοροεισπράκτορας, και δεύτερον, ως συμπληρωματικός φόρος 4-20 νομισμάτων που επιβαλλόταν σε ένα χωριό. αυγούστα, η Ισόβιος τιμητικός τίτλος που απονεμόταν από τον αυτοκράτορα στη σύζυγό του, την αυτοκράτειρα, συνήθως μετά τη γέννηση του γιου και διαδόχου. Πολύ σπάνια και σε εξαιρετικές περιπτώσεις ο τίτλος δινόταν και σε εξέχουσες προσωπικότητες του στενού οικογενειακού κύκλου του αυτοκράτορα. Δημιουργήθηκε στις 13/10/2017 Σελίδα 4/6
Stankovic Vlada,, 2003, Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Πηγές Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών, ed. I. Thurn, Ioannes Scylitzes, Synopsis historiarum, Corpus Fontium Historiae Byzantinae, Series Berolinensis 5 (Berlin New York 1973). Ιωάννης Ζωναράς, Επιτομή Ιστοριών, ed. Th. Büttner Wobst, Ioannis Zonarae, Epitomis historiarum III, Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae (Bonnae 1897). Μιχαήλ Ατταλειάτης, Ιστορία, ed. I. Bekker, Michaelis Attaliotae historia, Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae (Bonn 1853). Dennis, G.T. (ed.), Michaelis Pselli orationes panegyricae (Stuttgart Lipsia 1994). Μιχαήλ Ψελλός, Χρονογραφία, ed. É. Renauld, Michel Psellos. Chronographie ou histoire dʹun siècle de Byzance (976 1077) I II (Paris I: 1926, II: 1928, ανατ. 1967). Kurtz, E. Fr. Drexl (ed.), Michel Psellos. Scripta Minora magnam partem adhuc inedita I II (Milano, Ι: 1936, ΙΙ: 1942). Βραχέα Χρονικά, ed. P. Schreiner, Die byzantinischen Kleinchroniken 1. Teil (Einleitung und Text) Corpus Fontium Historiae Byzantinae, Series Vindobonensis 12 (Wien 1975). Παραθέματα Ο Μιχαήλ Δ σύμφωνα με τον Μιχαήλ Ψελλό (Χρονογραφία IV, 9 10) Ἐπεὶ δὲ πρὸς τὸ μέγεθος τοῦ κράτους διέβλεψε καὶ τὸ πολυειδὲς τῆς προνοίας διέγνω, καὶ ὁπόσον μέρος τῶν περιστάσεων αἱ περὶ τὰ πράγματα φροντίδες τῷ ὡς ἀληθῶς συλλέγουσιν βασιλεῖ, ὅλως ἀθρόος μετήλλακτο, καὶ ὥσπερ ἀνὴρ ἐκ μειρακίου γενόμενος ἀνδρικώτερον ἅμα καὶ γενναιότερον τῆς βασιλείας αντείχετο. Και τοῦτο πρῶτον θαυμάζειν ἔχω τοῦ αὐτοκράτορος, ὅτι ἐξ ἐλάττονος τύχης τῆς μεγίστης ταύτης εύδαιμονίας τυχών, οὔτ ἐξεπλάγη τὸ φρόνημα, οὔτε ἥττων εὑρέθη τοῦ κράτους, ἀλλ οὔ τι τῶν καθεστώτων ἠλλοίωσε ἀλλ ὥσπερ πρὸς τοῦτο διαμεμελετημένος πόρρωθεν καὶ οἷον ἠρέμα προσεγγίσας τῷ πράγματι, τοιοῦτος εὐθὺς ἐγνώριστο καθ ἣν ἐβεβασιλεύκει ἡμέραν, ὁποῖος εἰ χθὲς καὶ πρῴην διεῖπε τὴν βασιλείαν οὔτε γάρ τι τῶν συνήθως πραττομένων ἐκαινοτόμησεν, οὔτε νόμον ἀνεῖλεν, οὐδ ἀντίθετον τούτῳ είσήνεγκεν, ἀλλ οὔτε τινὰ τῶν τῆς γερουσίας μετήμειψεν, οἷα δὴ φιλεῖ ἐν ταῖς καιναῖς βασιλείαις νεωτερίζεσθαι... Renauld, É. (ed.), Michel Psellos. Chronographie ou histoire dʹ un siècle de Byzance (976 1077) I (Paris 1926), σελ. 57. Ο Μιχαήλ Ψελλός εγκωμιάζει τον Μιχαήλ Δ για την πνευματικότητά του (Χρονογραφία IV, 28) Οἶδα δὲ καὶ τὸν ἄνδρα εὐσέβειαν πᾶσαν μετὰ τὴν βασιλείαν ἐπιδειξάμενον, καὶ οὐ θείοις ναοῖς μόνον προσκείμενον, ἀλλὰ καὶ φιλοσόφοις ἀνδράσι προσανακείμενον καὶ ὑπερφυῶς θεραπεύοντα φιλοσόφους δέ φημι οὐ τοὺς τὰς οὐσίας τῶν ὄντων διερευνησαμένους, οὐδὲ τὰς ἀρχὰς μὲν τοῦ κόσμου ζητήσαντας, τῶν δὲ ἀρχῶν τῆς οἰκείας σωτηρίας καταμελήσαντας, ἀλλὰ τοὺς κόσμου καταφρονήσαντας καὶ μετὰ τῶν ὑπερκοσμίων ζήσαντας. Τίς γοῦν ἐκεῖνον τῶν οὕτω βεβιωκότων διέλαθε; Renauld, É. (ed.), Michel Psellos. Chronographie ou histoire dʹ un siècle de Byzance (976 1077) I (Paris 1926), σελ. 73. Χρονολόγιο λίγο πριν από τις 12 Απριλίου 1034: Ο Μιχαήλ πλησιάζει την αυτοκράτειρα Ζωή και γίνεται εραστής της χάρη στον αδελφό του Ιωάννη Ορφανοτρόφο 11 Απριλίου 1034: Αμέσως μετά το θάνατο του αυτοκράτορα Ρωμανού Γ Αργυρού ο Μιχαήλ νυμφεύεται την αυτοκράτειρα Ζωή και στέφεται αυτοκράτορας Δημιουργήθηκε στις 13/10/2017 Σελίδα 5/6
Stankovic Vlada,, 2003, Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος 1034: Στάση στην Κωνσταντινούπολη εναντίον του Μιχαήλ Δ. Η στάση καταστέλλεται και οι ηγέτες της εξορίζονται 1037: Αποτυχημένη προσπάθεια του Μιχαήλ Δ και του Ιωάννη Ορφανοτρόφου να απομακρύνουν τον πατριάρχη Αλέξιο Στουδίτη (1025 1043) και να ανεβάσουν στον πατριαρχικό θρόνο τον Ορφανοτρόφο 1034 1041: Ο Μιχαήλ Δ ανακαινίζει τη μονή των Αγίων Αναργύρων κοντά στα τείχη της Κωνσταντινούπολης 1041: Ο Μιχαήλ Δ ηγείται στρατιωτικής εκστρατείας εναντίον της εξέγερσης στα Βαλκάνια. Μετά τη νίκη και την επιστροφή του στην πρωτεύουσα αποσύρεται στο καθίδρυμά του των Αγίων Αναργύρων όπου και γίνεται μοναχός 10 Δεκεμβρίου 1041: Ο Μιχαήλ Δ πεθαίνει ως μοναχός στη μονή των Αγίων Αναργύρων Δημιουργήθηκε στις 13/10/2017 Σελίδα 6/6