Πειραιώς 132, 118 54 Αθήνα Τηλ.: 210-3727400 Fax: 210-3255460 E-mail: info@rae.gr Web: www.rae.gr ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ ΡΑΕ ΥΠ ΑΡΙΘΜ. 373/2010 Τροποποίηση διατάξεων του Κώδικα Διαχείρισης του Συστήματος και Συναλλαγών Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΦΕΚ Β 655/17-05-2005) Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κατά την τακτική συνεδρίασή της, στην έδρα της, την 15 η Δεκεμβρίου 2010 και Λαμβάνοντας υπόψη: 1. Τις διατάξεις του ν. 2773/1999 (ΦΕΚ Α 286/22-12-1999), όπως ισχύουν και ειδικότερα τις διατάξεις των Άρθρων 19 και 20. 2. Τις διατάξεις του Κώδικα Διαχείρισης του Συστήματος και Συναλλαγών Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΚΔΣ&ΣΗΕ - ΦΕΚ Β 655/17-05-2005), όπως ισχύουν. 3. Τις διατάξεις του Κώδικα Συναλλαγών Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΦΕΚ Β 623/2001) όπως ισχύουν. 4. Το κείμενο της σύντομης δημόσιας διαβούλευσης που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα της ΡΑΕ στις 22 Οκτωβρίου 2010 5. Την επιστολή της εταιρείας DANSCE COMMODITIES (αριθμ. πρωτ. Ι-125407/29-10-2010) 6. Την επιστολή της εταιρείας EFT Hellas A.E. (αριθμ. πρωτ. Ι-125402/29-10-2010) 7. Την επιστολή της εταιρείας OET- United Energy Traders Ltd (αριθμ. πρωτ. Ι-125413/29-10- 2010) 8. Την επιστολή της εταιρείας Electrabel Energeia Hellas S.A. (αριθμ. πρωτ. Ι-125415/29-10- 2010) 9. Την επιστολή της εταιρείας GEN-I Athens SMLLC (αριθμ. πρωτ. Ι-125416/29-10-2010) 10. Την επιστολή της εταιρείας Ε.Σ.Α.Η. (αριθμ. πρωτ. Ι-125418/29-10-2010) 1
11. Την επιστολή της εταιρείας Aegean Power (αριθμ. πρωτ. Ι-125419/29-10-2010) 12. Την επιστολή της εταιρείας ELPEDISON Trading (αριθμ. πρωτ. Ι-125425/29-10-2010) 13. Τις επιστολές της εταιρείας VERBUND (αριθμ. πρωτ. Ι-125422/29-10-2010) 14. Την επιστολή της εταιρείας EGL Hellas S.A. (αριθμ. πρωτ. I-125725/29-10-2010) 15. Την Επιστολή του EFET (αριθμ. πρωτ. I- 128474/9-12-2010) σκέφθηκε ως εξής: Επειδή, και σύμφωνα με το σχεδιασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και μέχρι το έτος 2015, η χώρα μας, όπως και οι υπόλοιπες χώρες τις ΕΕ, οφείλει να εναρμονίσει τους κανόνες της χονδρεμπορικής αγοράς της με ένα κοινό μοντέλο οργάνωσης αγοράς, (target model), το οποίο και διέπει υποχρεωτικά τις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας των χωρών και τουλάχιστον τη διαχείρηση των διασυνδέσεων μεταξύ των χωρών και τους όρους πρόσβασης σε αυτές. Η εναρμόνιση σε αυτό το μοντέλο και η αποδοτικότερη εφαρμογή του, απαιτεί εμμέσως υψηλό επίπεδο εναρμόνισης και των συνολικών κανόνων της χονδρεμπορικής αγοράς, όπου βασικά εργαλεία θα είναι: α) αγορά εξισορρόπησης πραγματικού χρόνου (real time balancing market), η αποτελεσματικότερη ανάπτυξη της οποίας απαιτεί την «σύνδεση» (coupling) των αγορών τουλάχιστο όμορων χωρών, και β) αγορές μελλοντικής εκπλήρωσης (forward markets), οι οποίες θα ταυτιστούν (implicit auctioning) με την αγορά διασυνδετικών δικαιωμάτων. Επειδή, η ανάπτυξη του ως άνω προτεινόμενου μοντέλου χονδρεμπορικής αγοράς, που είναι αρκετά απλό ώστε όλες οι χώρες να μπορούν να το εφαρμόσουν, προϋποθέτει ότι οι αγορές κάθε χώρας έχουν επιλύσει τα δομικά προβλήματα οργάνωσης της αγοράς που έχουν, διαθέτουν την αναγκαία ρευστότητα (liquidity), ήτοι επαρκή αριθμό συμμετεχόντων στην αγορά, ώστε να εφαρμοστούν τα σχετικά απλά (και ορθολογικά) σχήματα που προτείνονται. Επειδή, η αγορά της χώρας μας, λόγω των σοβαρών δομικών προβλημάτων που έχει στην οργάνωσή της, παρουσιάζει ορισμένα προβλήματα λειτουργίας, και ιδίως την ανάγκη λήψης ιδιαιτέρως σύνθετων ρυθμιστικών μέτρων και σχεδιασμών, τα οποία καλούνται να αντιμετωπίσουν τα υφιστάμενα δομικά προβλήματα. Επειδή είναι ανάγκη να αρχίσει άμεσα η άρση όσων ρυθμιστικών μέτρων ή σχεδιασμών είτε βρίσκονται σε σύγκρουση με τα προβλεπόμενα στο κοινό μοντέλο αγοράς 2015 είτε, ακόμα και εάν δεν είναι αντίθετα στους βασικούς κανόνες του μοντέλου αυτού, προκαλούν λανθασμένα οικονομικά σήματα και οδηγούν σε πρακτικές δραστηριοποίησης από τους συμμετέχοντες οι οποίες θα πρέπει να ανατραπούν πλήρως στην επόμενη διετία. Επειδή, στο πλαίσιο του γενικού σχεδιασμού για το 2015, θα προταθούν από τη ΡΑΕ, άμεσες ενέργειες και παρεμβάσεις στη χονδρεμπορική αγορά, λαμβάνοντας υπόψη και τις εξελίξεις αναφορικά με τις αποφάσεις επί των «ισοδύναμων μέτρων» σε σχέση με τους σταθμούς της ΔΕΗ, ώστε να αρθούν τα εμφανή προβλήματα που ήδη διαπιστώνονται, ξεκινώντας από τους όρους πρόσβασης στις διασυνδέσεις. Επειδή, η ΡΑΕ διαπιστώνοντας ότι συγκεκριμένα μέτρα, τα οποία θεωρούνται εύλογα διότι εξυπηρετούν βασικές αρχές λειτουργίας της αγοράς, όπως ότι όσες μονάδες λειτουργούν και παράγουν ηλεκτρική ενέργεια κατά τη διάρκεια της ημέρας θα πρέπει να καλύπτουν τουλάχιστο τα βραχυχρόνια κόστη τους, εφαρμόζονται με τρόπο που δεν προάγουν τον υγιή ανταγωνισμό, προτίθεται να διατυπώσει προτάσεις και σχεδιασμούς που υποκαθιστούν υφιστάμενα ρυθμιστικά μέτρα, όπως το μηχανισμό κάλυψης του μεταβλητού κόστους μονάδων. Ειδικότερα, η ΡΑΕ 2
προτίθεται να διατυπώσει προτάσεις ώστε το πραγματικό αυτό κόστος παραγωγής να αντανακλάται στην Οριακή Τιμή του Συστήματος, ο σχηματισμός της οποίας να αποκαλύπτει την αξία της ηλεκτρικής ενέργειας δίνοντας πιο σωστά οικονομικά σήματα σε καταναλωτες, εμπόρους και επενδυτές. 1. Αναφορικά με τη συμμετοχή των Εκπροσώπων Φορτίου που διενεργούν Εξαγωγές στον επιμερισμό του κόστους των Λογαριασμών Προσαυξήσεων Επειδή σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 202 και 203 του Κώδικα, το κόστος των χρεώσεων των λογαριασμών προσαυξήσεων και ιδίως των χρεώσεων του Λογαριασμού ΛΠ-2 για τον ισοσκελισμό των Εκκαθαρίσεων, σχετικά με ποσά που δεν μπορούν να επιμερισθούν με τις διαδικασίες της Εκκαθάρισης του ΗΕΠ και της Εκκαθάρισης των Αποκλίσεων, και του Λογαριασμού ΛΠ-3, για την πληρωμή της παροχής Επικουρικών Υπηρεσιών και του Μηχανισμού Ανάκτησης Μεταβλητού Κόστους, επιμερίζεται και στους Εκπρόσωπους Φορτίου που διενεργούν εξαγωγές αναλόγως της ποσότητα ενέργειας που αφορά στην απορρόφηση ενέργειας στα Διασυνοριακά Σημεία Τιμολόγησης. Επειδή σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στον Κανονισμό 1228/2003, άρθρο 4, «δεν επιβάλλεται ειδικό τέλος δικτύου σε μεμονωμένες συναλλαγές για δηλωθείσα διαμετακόμιση ηλεκτρικής ενέργειας». Επειδή, στις απόψεις που κατατέθηκαν στο πλαίσιο της σύντομης δημόσιας διαβούλευσης, το σύνολο των συμμετασχόντων σε αυτή, δήλωσε ότι δεν θα έπρεπε να υπάρχουν χρεώσεις λογαριασμών προσαυξήσεων για διαμετακομίσεις. Ορισμένοι συμμετέχοντες εκτιμούν ότι δεν θα έπρεπε να υπάρχουν οι σχετικές χρεώσεις για τις συνολικές εξαγωγές, πράγμα όπως που δημιουργεί σημαντική ασυμμετρία μεταξύ των εγχώριων καταναλωτών, που καταναλώνουν την παραγόμενη στην χώρα ενέργεια, και των καταναλωτών άλλης χώρας, που καταναλώνουν την ενέργεια που παράγεται στην πρώτη σε διαφορετική, χαμηλότερη τιμή. Επειδή, η δυνατότητα ελεύθερης εμπορικής συναλλαγής μεταξύ μη όμορων χωρών, πρέπει να προκύπτει αποκλειστικά από τις συνθήκες και την διαφορά της τιμής μεταξύ των δύο χωρών, χωρίς να παρεμβάλλονται άλλες χρεώσεις από τρίτη χώρα, της οποίας χρησιμοποιείται το δίκτυο μόνο για τη διαμετακόμιση ενέργειας. Οι όποιες επιπλέον χρεώσεις, οι οποίες αφορούν στην χώρα διαμετακόμισης, στην πραγματικότητα αφορούν κόστη που θα έπρεπε να αντανακλώνται στην οριακή τιμή του συστήματος, και ουδόλως επηρεάζουν την όποια δυνατότητα εμπορίου μεταξύ των χωρών που χρησιμοποιούν το δίκτυο της χώρας διαμετακόμισης. Αντίθετα στην περίπτωση της εξαγωγικής δραστηριότητας, η όποια ευκαιρία εμπορίου, πρέπει να λαμβάνει υπόψη την πραγματική διαφορά τιμών μεταξύ των όμορων χωρών, όπως αυτές διαμορφώνονται είτε μονοσήμαντα μέσω μια κεντρικής αγοράς και μιας τιμής, είτε συνθετικά μέσω των επιμέρους χρεώσεων οι οποίες συνθετικά διαμορφώνουν την τιμή σε κάθε χώρα. Σε περίπτωση που δεν εφαρμόζονταν στις εξαγωγές το σύνολο των χρεώσεων, που συνθέτουν τη συνολική τιμή ηλεκτρικής ενέργειας, τότε θα δημιουργούνταν σημαντική ασυμμετρία, μεταξύ των καταναλωτών εντός της χώρας, που θα πλήρωναν μεγαλύτερο τίμημα, από τους καταναλωτές της χωράς όπου εξάγεται η ίδια ηλεκτρική ενέργεια. 3
2. Αναφορικά με την υποχρέωση των Εκπροσώπων Φορτίου να προσκομίζουν Αποδεικτικά Διαθεσιμότητας Ισχύος Επειδή, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του Κώδικα, οι εξαγωγείς ηλεκτρικής ενέργειας, εξαιρουμένων αυτών που ταυτοχρόνων εισάγουν ενέργεια οφείλουν να προσκομίζουν Αποδεικτικά Διαθεσιμότητας Ισχύος, αναλόγως της ποσότητας ενέργειας που εξάγουν. Λόγω δε του γεγονότος ότι οι εξαγωγές γίνονταν μέχρι σήμερα σε ώρες εκτός αιχμής, οι υποχρεώσεις σε ΑΔΙ των εξαγωγέων ήταν πολύ μικρή. Επειδή, ο βασικός σχεδιασμός του Μηχανισμού Διασφάλισης Ισχύος προβλέπει την πληρωμή μονάδων που είναι εγκατεστημένες στην χώρα αναλόγως της διαθεσιμότητας ισχύος τους. Αντιθέτως, οι εξαγωγές ενέργειας είναι δραστηριότητα μετακίνησης ενέργειας και όχι εκμετάλλευσης ισχύος. Οι μονάδες παραγωγής που εκδίδουν Αποδεικτικά Διαθεσιμότητας Ισχύος δικαιούνται αμοιβής, ακόμα και εάν μια μονάδα μια χρονική στιγμή δεν παράγει, λόγω υψηλής προσφοράς της και μη κατανομής της από το Διαχειριστή, αλλά είναι διαθέσιμη να παράξει εάν κληθεί. Συνεπώς, η διαθεσιμότητα των μονάδων θα πρέπει να πληρώνεται από τους εγχωρίους καταναλωτές οι οποίοι και ενδιαφέρονται για τη μακροχρόνια δυνατότητα τους να καταναλώνουν ενέργεια, χρηματοδοτώντας την απαιτούμενη από αυτούς ασφάλεια εφοδιασμού. Αντιθέτως, οι εξαγωγείς, δραστηριοποιούμενοι κυρίως λόγω της συγκυριακής διαφοράς τιμής μεταξύ δύο χωρών, δεν έχουν κανένα απολύτως κίνητρο ως προς την ανάπτυξη ή όχι εγχώριας παραγωγικής ισχύος. Ειδικότερα., εάν κατατάξουμε τους καταναλωτές με βάση την ελαστικότητα της ζήτησης τους, τότε τα εξαγωγικά φορτία είναι τα πλέον ελαστικά, διότι καταναλώνονται μόνον όταν η τιμή είναι συμφέρουσα (arbitrage opportunity), αντίθετα στο άλλο άκρο βρίσκονται τα φορτία του οικιακού τομέα, τα οποία δείχνουν πρακτικά πλήρη ανελαστικότητα. Σύμφωνα δε με τον κανόνα του Ramsey, σε ελαστικούς καταναλωτές δεν χρεώνεται ισχύς, ενώ στους ανελαστικούς χρεώνεται μόνο ισχύς. Λαμβάνοντας υπόψη τα ως άνω, η μακροχρόνια διαθεσιμότητα μονάδων στην χώρα αφορά και έχει μεγαλύτερη χρησιμότητα (utility) μόνο τους εγχωρίους καταναλωτές, οι οποίοι και μπορούν να αξιολογήσουν και να τιμολογήσουν την αξία της ασφάλειας εφοδιασμού. Αντιθέτως,, οι εξαγωγείς, είναι συγκυριακοί συμμετέχοντες και οι οποίοι και δεν ενδιαφέρονται για τη μακροχρόνια ύπαρξη διαθέσιμων μονάδων στη χώρα. Η όποια αξία δημιουργείται λόγω της διαφοράς τιμής μεταξύ δύο χωρών, διευθετείται μέσω του μηχανισμού διασυνοριακού εμπορίου. Γνωμοδοτεί: Προς την Υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στις διατάξεις των παραγράφων (1) των Άρθρων 19 και 20 του ν. 2773/1999, για την έκδοση Υπουργικής Απόφασης για την τροποποίηση και συμπλήρωση των διατάξεων του Κώδικα Διαχείρισης του Συστήματος και Συναλλαγών Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΦΕΚ Β 655/17-05- 2005), ως ακολούθως: Αναφορικά με τη συμμετοχή των Εκπροσώπων Φορτίου που διενεργούν Εξαγωγές στον επιμερισμό του κόστους των Λογαριασμών Προσαυξήσεων 1. Την τροποποίηση των διατάξεων του Άρθρου 202 και 203 με την προσθήκη παραγράφου 6, ως εξής: 4
«6. Για τον υπολογισμό της ποσότητας ενέργειας που αφορά στην απορρόφηση ενέργειας στα Διασυνοριακά Σημεία Τιμολόγησης για κάθε Εκπρόσωπο Φορτίου που διενεργεί εξαγωγές, δεν λαμβάνονται υπόψη οι εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας κατά το ύψος που αντιστοιχεί στις εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας, που ο ίδιος Εκπρόσωπος Φορτίου διενεργεί κατά την ίδια Περίοδο Κατανομής (συνυπολογιζόμενων των απωλειών έγχυσης των εισαγωγών).» Αναφορικά με την υποχρέωση των Εκπροσώπων Φορτίου να προσκομίζουν Αποδεικτικά Διαθεσιμότητας Ισχύος 2. Την διαγραφή της δεύτερης περιόδου της παραγράφου 5 του άρθρου 223 «Για τον υπολογισμό» 3. Την τροποποίηση των διατάξεων του Άρθρου 223, παράγραφος 10 ως εξής: «10. Το Φορτίο Αιχμής.υπόψη του Μετρητές Φορτίου και Ορίων Δικτύου που εκπροσωπούσε ο Εκπρόσωπος και Περιοδικής Εκκαθάρισης Προμηθευτών Δικτύου. Για τον υπολογισμού Φορτίου Αιχμής Εκπροσώπου Φορτίου δεν λαμβάνεται υπόψη η εκπροσώπηση Μετρητών Διασυνδέσεων.» Αθήνα, 15-12- 2010 Ο Πρόεδρος της ΡΑΕ, Δρ. Νίκος Βασιλάκος 5