Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 6 Οκτωβρίου 2017 (OR. en) 12563/17 SOC 597 EMPL 458 ECOFIN 750 EDUC 346 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Θέμα: Επιτροπή Απασχόλησης (EMCO) Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων / Συμβούλιο Βασικές προκλήσεις απασχόλησης: Βασικά μηνύματα από την Επιτροπή Απασχόλησης βάσει της Ετήσιας Έκθεσης Επιδόσεων Απασχόλησης και του Δείκτη Επιδόσεων Απασχόλησης - Έγκριση των βασικών μηνυμάτων Επισυνάπτονται για τις αντιπροσωπίες τα βασικά μηνύματα από την Επιτροπή Απασχόλησης (EMCO) που βασίζονται στην Ετήσια Έκθεση Επιδόσεων Απασχόλησης και στον Δείκτη Επιδόσεων Απασχόλησης (ΔΕΑ). Η πλήρης ετήσια έκθεση επιδόσεων απασχόλησης περιέχεται στο έγγρ.: 12563/17 ADD 1. Ο δείκτης επιδόσεων απασχόλησης (ΔΕΑ) περιέχεται στο έγγρ: 12563/17 ADD 2. 12563/17 ΜΜ/ριτ 1
Βασικά επεξηγηματικά μηνύματα για την Ετήσια Έκθεση Επιδόσεων Απασχόλησης και τον Δείκτη Επιδόσεων Απασχόλησης 1. Στο πλαίσιο της εντολής της που ορίζεται στο άρθρο 150 της ΣΛΕΕ, η Επιτροπή Απασχόλησης συνέταξε, για το Συμβούλιο, την ετήσια ανασκόπηση της κατάστασης της απασχόλησης στην ΕΕ. Η ανασκόπηση παρατίθεται στον «Δείκτη Επιδόσεων Απασχόλησης» (ΔΕΑ) που παρακολουθεί την πρόοδο επίτευξης των στόχων του 2020 και προσδιορίζει τις βασικές προκλήσεις στον τομέα της απασχόλησης καθώς και καλά αποτελέσματα στην αγορά εργασίας σε ολόκληρη την ΕΕ και στο κάθε κράτος μέλος. Ο δείκτης επιδόσεων απασχόλησης υποβάλλεται στο Συμβούλιο παράλληλα με την ετήσια έκθεση επιδόσεων απασχόλησης της Επιτροπής Απασχόλησης όπου συνοψίζονται τα κύρια ευρήματα του ΔΕΑ και, όσον αφορά το μέλλον, οι εξελίξεις που απαιτούνται σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο ώστε να επιτευχθούν οι αντίστοιχοι στόχοι των ποσοστών απασχόλησης ως το 2020. Από την ανασκόπηση αυτή, η Επιτροπή Απασχόλησης θα ήθελε να επισημάνει τα ακόλουθα μηνύματα. 2. Το 2016, το ποσοστό απασχόλησης της ΕΕ (20-64) συνέχισε να αυξάνεται και έφθασε το 71,0%, ξεπερνώντας τα προ κρίσης επίπεδα για πρώτη φορά από το 2008. Τα πλέον πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι η θετική τάση έχει συνεχιστεί, με το ποσοστό να φτάνει το 71,7% κατά το πρώτο τρίμηνο του 2017. Εάν το ποσοστό απασχόλησης συνεχίσει να αυξάνεται με τον ίδιο ρυθμό όπως το 2016, η ΕΕ θα βρεθεί σε τροχιά επίτευξης του στόχου της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για ποσοστό απασχόλησης 75%. Αν και ευπρόσδεκτες, οι εξελίξεις αυτές δεν θα πρέπει να επισκιάζουν τις αποκλίσεις: σε έξι κράτη μέλη, τα ποσοστά απασχόλησης βρίσκονται σημαντικά χαμηλότερα από τα προ κρίσης επίπεδα. 3. Η πλειοψηφία των κρατών μελών έχει επιτύχει την ελάχιστη αύξηση της απασχόλησης που, εφόσον διατηρηθεί, θα τους επιτρέψει να επιτύχουν τους στόχους τους το 2020, ενώ επτά κράτη μέλη έχουν ήδη επιτύχει τον εθνικό στόχο τους. Ωστόσο, η απόκλιση παραμένει σημαντική (απαιτείται περαιτέρω μέση αύξηση 3 ως 4 ποσοστιαίων μονάδων) συνιστώντας ουσιαστική πρόκληση για τα κράτη μέλη. Το 2016, για τα περισσότερα κράτη μέλη που δεν έχουν ακόμη επιτύχει τον εθνικό τους στόχο, το χάσμα μεταξύ του εθνικού στόχου και του ποσοστού απασχόλησης το 2016 έχει μειωθεί σε σύγκριση με το 2015. 12563/17 ΜΜ/ριτ 2
4. Στην προσπάθεια υποστήριξης των προσπαθειών των κρατών μελών, η Επιτροπή Απασχόλησης έχει εντοπίσει, ανά χώρα, εκείνες τις υποομάδες της αγοράς εργασίας όπου αυξημένα ποσοστά απασχόλησης θα είχαν το υψηλότερο δυνατό αντίκτυπο στο συνολικό εθνικό ποσοστό απασχόλησης και όπου, εν ανάγκη, οι προσπάθειες θα μπορούσαν να ενισχυθούν. Σε ολόκληρη την ΕΕ, οι ομάδες αυτές είναι: γυναίκες και άνδρες ηλικίας 30-54, γυναίκες ηλικίας 55-64 ετών, ανειδίκευτοι εργαζόμενοι. 5. Όσον αφορά τις οριζόντιες τάσεις στην απασχόληση που χρήζουν παρακολούθησης, αύξηση στο συνολικό ποσοστό απασχόλησης έχει παρατηρηθεί σε δεκατρία κράτη μέλη και αύξηση της συνολικής απασχόλησης σε δεκαοχτώ. Σε είκοσι τέσσερα κράτη μέλη, υπήρξε αύξηση στο ποσοστό απασχόλησης των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας. Ωστόσο, σε ένδεκα κράτη μέλη παρατηρήθηκε επιδείνωση ως προς την αεργία και τη μερική απασχόληση λόγω προσωπικών ή οικογενειακών υποχρεώσεων. 6. Το θεματικό εύρος των βασικών προκλήσεων στον τομέα της απασχόλησης και καλών αποτελεσμάτων στην αγορά εργασίας καταδεικνύει σαφώς ότι η εκπαίδευση, η κατάρτιση, οι δεξιότητες και η διά βίου μάθηση πρέπει όλες να παραμείνουν στο επίκεντρο των εργασιών μας. Αν και αρκετά κράτη μέλη έχουν αναφέρει θετικά αποτελέσματα στους τομείς αυτούς, εξακολουθούν να υπάρχουν πολλές προκλήσεις. Μεταξύ αυτών, η εξάρτηση των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων από το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο και από την προέλευση από περιβάλλον μεταναστών, η χαμηλή συμμετοχή στη διά βίου μάθηση και οι αναντιστοιχίες δεξιοτήτων. Το έργο πολυμερούς εποπτείας της Επιτροπής Απασχόλησης έχει εντοπίσει πολλές μεταρρυθμίσεις στους τομείς αυτούς τα τελευταία έτη έχει, όμως, επίσης τονίσει τη σημασία της συνέχισης των προσπαθειών για την εφαρμογή τους, δεδομένου του χρόνου που απαιτείται τόσο για την εφαρμογή τέτοιων μεταρρυθμίσεων όσο και για να καταστούν ορατά τα οφέλη τους. 12563/17 ΜΜ/ριτ 3
7. Τα δύο τρίτα των κρατών μελών ανέφεραν καλά αποτελέσματα της αγοράς εργασίας στον τομέα της συμμετοχής στην αγορά εργασίας, αν και σχεδόν όλα τα κράτη μέλη αντιμετωπίζουν εκκρεμείς προκλήσεις στον τομέα αυτόν, που παρεμποδίζουν την άνοδο του ποσοστού απασχόλησης στο μέλλον. Οι περισσότερες από τις προκλήσεις αυτές σχετίζονται με χαμηλή συμμετοχή στην αγορά εργασίας των μεταναστών υπηκόων κρατών εκτός της ΕΕ των 28, των μεγαλύτερης ηλικίας εργαζομένων και των ανειδίκευτων εργαζομένων. Πολιτικές που απευθύνονται στις ομάδες αυτές με προτάσεις για τις ιδιαίτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν θα πρέπει να ενταχθούν σε μια γενικότερη στρατηγική για την αγορά εργασίας. Αναφορικά με την ένταξη των μεταναστών, πολλές χώρες συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν προβλήματα με τη δεύτερη και την τρίτη γενιά: τα κράτη μέλη πρέπει να αντλήσουν διδάγματα από τα λάθη πολιτικής του παρελθόντος και να δώσουν έμφαση στην ένταξη, από νωρίς, στην αγορά εργασίας και στην εκμάθηση γλωσσών σε μικρή ηλικία. Όσον αφορά τους εργαζομένους μεγαλύτερης ηλικίας, η μεταρρύθμιση των συστημάτων πρόωρης συνταξιοδότησης είναι εξαιρετικά δύσκολη: η εμπειρία των κρατών μελών τονίζει την ανάγκη για μια ευρεία πολιτική προσέγγιση που να οδηγήσει σε δημόσια αποδοχή και υποστήριξη. Τα τελευταία χρόνια, έχουν καταβληθεί σημαντικές προσπάθειες για να βελτιωθεί η προσφορά επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης όμως πρέπει να γίνουν περισσότερα ώστε να διασφαλισθεί ότι η ανταπόκριση θα φθάσει στο επιθυμητό επίπεδο. 8. Σε ορισμένα κράτη μέλη παρατηρούνται ακόμη υψηλά ποσοστά ανεργίας των νέων και/ή νέων ΕΕΑΚ (εκτός εκπαίδευσης, απασχόλησης ή κατάρτισης), γεγονός που υπογραμμίζει την ανάγκη να συνεχιστεί η δέσμευση στο πρόγραμμα «Εγγυήσεις για τη νεολαία». Η προβολή και η ικανότητα των υπηρεσιών, μεταξύ άλλων των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης (ΔΥΑ), εξακολουθούν να διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στην αντιμετώπιση της ανεργίας των νέων. Τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίσουν την ποιότητα της προσφοράς και τη βιωσιμότητα της ένταξης στην αγορά εργασίας. 9. Ο ΔΕΑ καταδεικνύει επίσης τις συνεχιζόμενες προκλήσεις και τα σχετικά λίγα θετικά αποτελέσματα στον τομέα της μεταρρύθμισης των ενεργών πολιτικών αγοράς εργασίας και των ΔΥΑ. Δεδομένων της κλίμακας και του αριθμού των σημαντικών και βαθέων μεταρρυθμίσεων στον τομέα αυτόν τα τελευταία χρόνια, είναι υψίστης σημασίας η παρακολούθηση και αξιολόγηση των μέτρων πολιτικής για τη διασφάλιση της βέλτιστης χρήσης των δημόσιων πόρων. 10. Σε αρκετά κράτη μέλη, οι προκλήσεις στην καταπολέμηση του κατακερματισμού της αγοράς εργασίας επιμένουν, καθώς παρατηρείται σημαντική ανομοιογένεια: σε ορισμένα κράτη μέλη, οι επιπτώσεις είναι κυκλικές, ενώ σε άλλα είναι διαρθρωτικού χαρακτήρα και συνδέονται με τη νομοθεσία περί απολύσεων, διαφορές στη φορολογική μεταχείριση, ανανέωση συμβάσεων ή τις δικαστικές διαδικασίες. 12563/17 ΜΜ/ριτ 4
11. Εξέχουσα θέση στον ΔΕΑ κατέχουν και προκλήσεις που σχετίζονται με τον συνδυασμό επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν προκειμένου να αξιοποιηθεί το ανεκμετάλλευτο δυναμικό της αγοράς εργασίας. Αυτές σχετίζονται πρωτίστως με οικογενειακές υποχρεώσεις: περισσότερες από τις μισές αφορούν την παροχή υπηρεσιών παιδικής μέριμνας ή τις εγκαταστάσεις φροντίδας εξαρτώμενων προσώπων. Τα κράτη μέλη δοκιμάζουν νέες ρυθμιστικές προσεγγίσεις και επενδύουν στα επιδόματα βρεφονηπιακού σταθμού για την αντιμετώπιση της συνεχιζόμενης έντασης μεταξύ της ποιότητας και της διαθεσιμότητας εγκαταστάσεων παιδικής μέριμνας. 12. Ο ΔΕΑ εντοπίζει σχετικά λίγες προκλήσεις που σχετίζονται με μηχανισμούς διαμόρφωσης των μισθών και την εξέλιξη του κόστους εργασίας. Παρ' όλα ταύτα, στις φετινές ΣΑΧ τα μισθοδοτικά ζητήματα κατέχουν πιο εξέχουσα θέση σε σχέση με το παρελθόν. 13. Πολλά κράτη μέλη αντιμετωπίζουν προκλήσεις σχετικά με τη διαμόρφωση επαρκών συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης προσανατολισμένων στην απασχόληση. Η εξισορρόπηση των συστημάτων αυτών για την πρόληψη της φτώχειας και την προώθηση της ενεργού ένταξης είναι τομέας όπου παρατηρήθηκε πρόοδος τα τελευταία χρόνια σε πολλά κράτη μέλη ωστόσο απομένει ακόμη να γίνουν πολλά. 12563/17 ΜΜ/ριτ 5