Guy Debord Ο Άρρωστος Πλανήτης (1971)

Guy Debord Ο Άρρωστος Πλανήτης (1971) Εισαγωγικό σηµείωµα της µετάφρασης Το κείµενο που ακολουθεί γράφτηκε από τον Γκυ Ντεµπόρ το 1971 για να εµφανιστεί στο 13 ο τεύχος (το οποίο δεν κυκλοφόρησε ποτέ) της επιθεώρησης Καταστασιακή ιεθνής. Παρέµεινε αδηµοσίευτο µέχρι το 2004, οπότε κυκλοφόρησε µε τον τίτλο La planète malade (Editions Gallimard, Οκτώβρης 2004) σαν µέρος µιας συλλογής κειµένων στην οποία περιλαµβάνονταν επίσης Η Παρακµή και η Πτώση της Θεαµατικής-Εµπορευµατικής Κοινωνίας (1966) και Το Σηµείο Έκρηξης της Ιδεολογίας στην Κίνα (1967). Πριονιστήριο το Χρυσό Χέρι εκέµβρης 2007 Guy Debord Ο Άρρωστος Πλανήτης (1971) Το ζήτηµα της «µόλυνσης» είναι στη µόδα σήµερα, µε τον ίδιο ακριβώς τρόπο µε τον οποίο είναι στη µόδα και η επανάσταση: αγκαλιάζει ολόκληρη τη ζωή της κοινωνίας και αναπαρίσταται απατηλά στο θέαµα. Είναι µια πληκτική φλυαρία στο πλαίσιο µιας πληθώρας εσφαλµένων γραπτών και συζητήσεων που προκαλούν σύγχυση, ενώ στην πραγµατικότητα επιβάλλεται αναγκαστικά στους πάντες. Αναδεικνύεται παντού ως ιδεολογία, ενώ κερδίζει έδαφος ως πραγµατική διαδικασία. Αυτές οι δύο ανταγωνιστικές κινήσεις το ανώτερο στάδιο της εµπορευµατικής παραγωγής και το σχέδιο της καθολικής της άρνησης, τα οποία είναι εξίσου πλούσια ως προς τις εσωτερικές τους αντιφάσεις αναπτύσσονται µαζί. Είναι οι δύο όψεις µέσω των οποίων εκδηλώνεται η ίδια ιστορική στιγµή, η οποία 1

αναµενόταν εδώ και πολύ καιρό και η οποία προβλέφτηκε συχνά από ανεπαρκή επιµέρους στοιχεία: η αδυναµία συνέχισης της λειτουργίας του καπιταλισµού. Η εποχή που διαθέτει όλα τα τεχνικά µέσα για να µεταβάλλει κατά τρόπο απόλυτο τις συνθήκες ζωής σε ολόκληρη τη Γη είναι η ίδια εποχή που, µέσω της ίδιας διαχωρισµένης τεχνικής και επιστηµονικής ανάπτυξης, διαθέτει όλα τα µέσα ελέγχου και αναµφισβήτητης προβλεπτικής ικανότητας προκειµένου να µετρήσει εκ των προτέρων µε ακρίβεια πού και πότε θα οδηγήσει η αυτόµατη αύξηση των αλλοτριωµένων παραγωγικών δυνάµεων της ταξικής κοινωνίας: δηλαδή, να µετρήσει την ταχεία υποβάθµιση των ίδιων των συνθηκών επιβίωσης µε την πιο γενική και τετριµµένη έννοια του όρου. Ενώ µερικοί ανόητοι στρέφονται στο παρελθόν και εξακολουθούν να ενδιατρίβουν και να αντιτίθενται σε µια αισθητική κριτική όλων αυτών, πιστεύοντας ότι δείχνονται διαυγείς και µοντέρνοι όταν προσποιούνται µε επιτήδευση ότι θέλουν να νυµφευθούν τον αιώνα τους, καθώς ισχυρίζονται ότι η λεωφόρος υπερταχείας κυκλοφορίας ή η Σαρσέλ (i) έχουν τη δική τους οµορφιά, την οποία πρέπει κανείς να προτιµά σε σχέση µε την έλλειψη ανέσεων των «γραφικών» παλιών γειτονιών, ή παρατηρώντας µε σοβαρότητα ότι ολόκληρος ο πληθυσµός τρέφεται καλύτερα, παρά την ύπαρξη εκείνων που νοσταλγούν το καλό φαγητό, το πρόβληµα της υποβάθµισης της ολότητας του φυσικού και του ανθρώπινου περιβάλλοντος παύει ήδη εντελώς να τίθεται στο επίπεδο της λεγόµενης ποιότητας αισθητικής ή άλλης των παλιών χρόνων και µετατρέπεται ριζικά στο πρόβληµα της υλικής δυνατότητας ύπαρξης ενός κόσµου που ακολουθεί µια τέτοια κίνηση. Στην πραγµατικότητα, αυτή η αδυναµία ύπαρξης αποδεικνύεται ήδη από όλη τη διαχωρισµένη επιστηµονική γνώση, που δε συζητά πλέον παρά µόνο σχετικά µε την ηµεροµηνία λήξης και τα καταπραϋντικά που, αν εφαρµοστούν επιµελώς, µπορούν να την καθυστερήσουν ελαφρώς. Μια τέτοια επιστήµη µπορεί µονάχα να συνοδεύσει στην καταστροφή τον κόσµο που την παρήγαγε και την κατέχει, αλλά είναι αναγκασµένη να το κάνει µε τα µάτια ανοιχτά. είχνει έτσι, σε βαθµό καρικατούρας, τον ανώφελο χαρακτήρα της γνώσης που δε χρησιµοποιείται. 2

Μπορεί κανείς να µετρήσει και να εκτιµήσει µε εξαιρετική ακρίβεια την ταχεία αύξηση της χηµικής µόλυνσης του αέρα του νερού των ποταµών, των λιµνών και των ωκεανών την αµετάκλητη αύξηση της ραδιενέργειας που συσσωρεύεται εξαιτίας της ειρηνικής ανάπτυξης της πυρηνικής ενέργειας τις επιπτώσεις του θορύβου την εισβολή των πλαστικών στο χώρο, που απαιτεί την υγειονοµική ταφή-αποθήκευσή τους για µια αιωνιότητα τους φρενήρεις ρυθµούς αύξησης των γεννήσεων την παράλογη αλλοίωση των τροφίµων την πολεοδοµική λέπρα που κατακλύζει αυτά που κάποτε ήταν η πόλη και η ύπαιθρος καθώς επίσης τις ψυχικές ασθένειες συµπεριλαµβανοµένων των νευρωτικών φόβων και των παραισθήσεων που θα εµφανιστούν σύντοµα και θα πολλαπλασιαστούν σε σχέση µε το θέµα της µόλυνσης, για το οποίο αναδεικνύεται παντού µια εικόνα ανησυχίας και τις αυτοκτονίες, ο ρυθµός αύξησης των οποίων ταιριάζει µε ακρίβεια στο ρυθµό κατασκευής ενός τέτοιου περιβάλλοντος (για να µη µιλήσει κανείς για τον ατοµικό ή βακτηριολογικό πόλεµο, των οποίων τα µέσα υπάρχουν ήδη ως αµόκλεια σπάθη, αλλά οι επιπτώσεις τους προφανώς είναι ακόµα δυνατό να αποφεύγονται). Με λίγα λόγια, αν το εύρος και η ίδια η ύπαρξη των «Τρόµων του Έτους 1000» εξακολουθούν να αποτελούν αντικείµενο διαµάχης µεταξύ των ιστορικών, ο Τρόµος του Έτους 2000 είναι τόσο φανερός όσο και βάσιµος αποτελεί, από τώρα και στο εξής, επιστηµονική βεβαιότητα. Εντούτοις, αυτό που συµβαίνει δεν είναι θεµελιωδώς καινούριο: είναι απλώς η αναγκαστική κατάληξη µιας παλιάς διαδικασίας. Μια κοινωνία ολοένα πιο άρρωστη, αλλά επίσης ολοένα πιο ισχυρή, ανα-δηµιούργησε παντού τον κόσµο ως το περιβάλλον και το διάκοσµο της αρρώστιας της, ως έναν άρρωστο πλανήτη. Μια κοινωνία που δεν έγινε ακόµα οµοιογενής και δεν αυτοκαθορίζεται, αλλά καθορίζεται ολοένα και περισσότερο από ένα τµήµα της που τοποθετεί τον εαυτό του υπεράνω αυτής, που είναι εξωτερικό ως προς αυτή, ανέπτυξε µια κίνηση κυριαρχίας επί της φύσης η οποία δεν ελέγχεται. Ο καπιταλισµός παρέσχε τελικά, µέσω της ίδιας του της κίνησης, την απόδειξη ότι δεν µπορεί να αναπτύξει πλέον τις παραγωγικές δυνάµεις και αυτό δεν ισχύει ποσοτικά, όπως πολλοί είχαν πιστέψει ότι κατάλαβαν, αλλά ποιοτικά. 3

Ωστόσο, για την αστική σκέψη, µεθοδολογικά, µονάχα το ποσοτικό είναι σοβαρό, µετρήσιµο, πραγµατικό ενώ το ποιοτικό δεν είναι παρά η αβέβαιη υποκειµενική ή καλλιτεχνική διακόσµηση του αληθινά πραγµατικού που εκτιµάται µε την πραγµατική του βαρύτητα. Αντίθετα, για τη διαλεκτική σκέψη εποµένως για την ιστορία και το προλεταριάτο το ποιοτικό είναι η πιο αποφασιστική διάσταση της πραγµατικής εξέλιξης. Ιδού λοιπόν αυτό που τελικά απέδειξαν ο καπιταλισµός κι εµείς. Οι αφέντες της κοινωνίας είναι τώρα υποχρεωµένοι να µιλήσουν για τη µόλυνση, για να την καταπολεµήσουν (διότι, σε τελευταία ανάλυση, ζουν στον ίδιο πλανήτη µε εµάς ιδού η µοναδική έννοια µε την οποία µπορεί κανείς να παραδεχτεί ότι η ανάπτυξη του καπιταλισµού πραγµατοποίησε µε αποτελεσµατικό τρόπο µια ορισµένη συγχώνευση των τάξεων) και για να την αποκρύψουν: διότι η απλή αλήθεια των βλαβών και των υπάρχοντων κινδύνων είναι αρκετή για να αποτελέσει έναν τεράστιο συντελεστή εξέγερσης, µια υλική απαίτηση των εκµεταλλευοµένων, εξίσου ζωτική όσο ήταν και η πάλη των προλετάριων του 19 ου αιώνα για τη δυνατότητά τους να τραφούν. Μετά τη θεµελιώδη αποτυχία όλων των ρεφορµισµών του παρελθόντος που απέβλεπαν όλοι στην οριστική επίλυση του προβλήµατος των τάξεων, ένας καινούριος ρεφορµισµός σκιαγραφείται, που υπακούει στις ίδιες αναγκαιότητες µε τους προηγούµενους: να λαδώσει τη µηχανή και να ανοίξει καινούριες ευκαιρίες κέρδους για τις επιχειρήσεις αιχµής. Ο πιο σύγχρονος τοµέας της βιοµηχανίας ρίχνεται µε τα µούτρα στα διάφορα καταπραϋντικά της µόλυνσης, που αποτελούν µια νέα ευκαιρία χρήσης και διαχείρισης του κεφαλαίου η οποία είναι πιο επικερδής από ένα µεγάλο µέρος του κεφαλαίου που µονοπωλείται από το Κράτος. Αλλά αν αυτός ο καινούριος ρεφορµισµός έχει εκ των προτέρων εξασφαλισµένη την αποτυχία του για τους ίδιους ακριβώς λόγους για τους οποίους απέτυχαν οι ρεφορµισµοί του παρελθόντος, διατηρεί έναντι εκείνων τη ριζική διαφορά ότι δεν έχει πια χρόνο. Η ανάπτυξη της παραγωγής έχει επαληθευτεί πλήρως µέχρι τώρα ως η πραγµατοποίηση της πολιτικής οικονοµίας: ως η ανάπτυξη της αθλιότητας, που εισέβαλε και κατέστρεψε το ίδιο το περιβάλλον της ζωής. Η κοινωνία όπου οι παραγωγοί σκοτώνονται στη δουλειά, και δεν έχουν να περιµένουν παρά µόνο αυτό το αποτέλεσµα, τους δίνει 4

µε ειλικρίνεια τη δυνατότητα να δουν, και να αναπνεύσουν, το γενικό αποτέλεσµα της αλλοτριωµένης εργασίας ως αποτέλεσµα θανάτου. Στην κοινωνία της υπερ-αναπτυγµένης οικονοµίας, τα πάντα εισέρχονται στη σφαίρα των οικονοµικών αγαθών, ακόµα και το νερό των πηγών και ο αέρας των πόλεων, δηλαδή τα πάντα µετατρέπονται στο οικονοµικό δεινό, «την τελειοποιηµένη άρνηση του ανθρώπου», που περιµένει τώρα την πλήρη υλική της κατάληξη. Η σύγκρουση ανάµεσα στις σύγχρονες παραγωγικές δυνάµεις και τις σχέσεις παραγωγής αστικές ή γραφειοκρατικές της καπιταλιστικής κοινωνίας εισήλθε στην τελική της φάση. Η παραγωγή της µη-ζωής ακολούθησε ολοένα και ταχύτερα τη γραµµική και σωρευτική της πορεία έχοντας δρασκελίσει ένα τελευταίο κατώφλι στην εξέλιξή της, παράγει τώρα µε άµεσο τρόπο το θάνατο. Σήµερα, η τελευταία ουσιαστική, αναγνωρισµένη λειτουργία της αναπτυγµένης οικονοµίας, σε ολόκληρο τον κόσµο όπου κυριαρχεί η εργασία-εµπόρευµα που εξασφαλίζει όλη την εξουσία για τους προστάτες της, είναι η παραγωγή θέσεων εργασίας. Εποµένως, βρίσκεται κανείς πολύ µακριά από τις ιδέες υπέρ της προόδου που υπήρχαν τον προηγούµενο αιώνα σε σχέση µε τη δυνατή µείωση της ανθρώπινης εργασίας µέσω της τεχνικής και επιστηµονικής αύξησης της παραγωγικότητας, που υποτίθεται ότι θα εξασφάλιζε ολοένα και ευκολότερα την ικανοποίηση αναγκών που αναγνωρίζονταν εκ των προτέρων από όλους ως πραγµατικές χωρίς µια θεµελιώδη µεταβολή της ποιότητας των αγαθών που ήταν διαθέσιµα. Σήµερα, γίνονται τα πάντα προκειµένου να δηµιουργηθούν θέσεις εργασίας, ακόµα και στις περιοχές της υπαίθρου που έχουν εκκενωθεί από τους χωρικούς, δηλαδή προκειµένου να χρησιµοποιηθεί ανθρώπινη εργασία ως αλλοτριωµένη εργασία, ως µισθαριάτο (ii) και έτσι, απειλούνται ανοήτως οι ίδιες οι βάσεις της ζωής του είδους, οι οποίες σήµερα είναι πιο εύθραυστες ακόµα και από τη σκέψη ενός Κέννεντυ ή ενός Μπρέζνιεφ. Ο αρχαίος ωκεανός αυτός καθαυτός είναι αδιάφορος απέναντι στη µόλυνση η ιστορία όµως δεν είναι. εν µπορεί να σωθεί παρά µόνο µε την κατάργηση της εργασίας-εµπορεύµατος. Και ποτέ άλλοτε δε χρειάστηκε τόσο επιτακτικά να κυριαρχήσει η ιστορική συνείδηση 5

στον κόσµο της, διότι ο εχθρός που βρίσκεται στην πόρτα της δεν είναι πια µια ψευδαίσθηση, αλλά είναι ο θάνατός της. Καθώς οι φτωχοί αφέντες της κοινωνίας, της οποίας βλέπουµε την αξιοθρήνητη κατάληξη πολύ χειρότερη από όλες τις καταδίκες µε τις οποίες ήταν σε θέση να την κεραυνοβολήσουν άλλοτε οι πιο ριζοσπάστες ουτοπιστές, οφείλουν σήµερα να οµολογήσουν ότι το περιβάλλον µας έγινε κοινωνικό ότι η διαχείριση των πάντων έχει γίνει µια άµεσα πολιτική υπόθεση ακόµα και η διαχείριση των βοτάνων που υπάρχουν στους αγρούς, η δυνατότητα να πίνει κανείς νερό, η δυνατότητα να κοιµάται κανείς χωρίς να χρειάζεται να πάρει πολλά υπνωτικά χάπια ή η δυνατότητα να πλένεται χωρίς να υποφέρει από αλλεργίες, σε µια τέτοια στιγµή βλέπει κανείς επίσης ότι η παλιά εξειδικευµένη πολιτική οφείλει να οµολογήσει ότι έχει ξοφλήσει πλήρως. Έχει ξοφλήσει στην υπέρτατη µορφή του βολονταρισµού της: την ολοκληρωτική γραφειοκρατική εξουσία των λεγόµενων σοσιαλιστικών καθεστώτων, καθώς οι γραφειοκράτες που βρίσκονται στην εξουσία δε δείχνονται ικανοί να διαχειριστούν ούτε καν το προηγούµενο στάδιο της καπιταλιστικής οικονοµίας. Εάν µολύνουν πολύ λιγότερο οι Ηνωµένες Πολιτείες παράγουν το 50% της παγκόσµιας µόλυνσης, αυτό συµβαίνει επειδή είναι πολύ φτωχότεροι. Στην Κίνα, για παράδειγµα, δεν µπορούν να έχουν δεσµεύοντας ένα δυσανάλογο ποσοστό του προϋπολογισµού της αθλιότητάς τους παρά µόνο το πρεστίζ της µόλυνσης που αντιστοιχεί στις φτωχές δυνάµεις: µερικές ανακαλύψεις ή τελειοποιήσεις στις τεχνικές του θερµοπυρηνικού πολέµου ή, ακριβέστερα, του απειλητικού του θεάµατος. Αυτή η τόσο µεγάλη φτώχεια, υλική και πνευµατική, που υποστηρίζεται από τόση τροµοκρατία, καταδικάζει τις γραφειοκρατίες που βρίσκονται στην εξουσία. Ενώ αυτό που καταδικάζει την πιο εκσυγχρονισµένη αστική εξουσία είναι το ανυπόφορο αποτέλεσµα τόσου πλούτου που έχει δραστικά δηλητηριαστεί. Η λεγόµενη δηµοκρατική διαχείριση του καπιταλισµού, σε οποιαδήποτε χώρα, δεν προσφέρει παρά εκλογές-παραιτήσεις που, όπως βλέπει κανείς πάντα, δεν αλλάζουν ποτέ τίποτα στο σύνολο και αλλάζουν ακόµα λιγότερα ως προς τις λεπτοµέρειες µιας ταξικής κοινωνίας που φαντάζεται ότι θα µπορέσει να διαρκέσει απεριόριστα. Επιπλέον, δεν αλλάζουν τίποτα τη στιγµή κατά την οποία αυτή η διαχείριση βρίσκεται σε 6

κατάσταση πανικού και προσποιείται ότι επιθυµεί, προκειµένου να ρυθµίσει ορισµένα δευτερεύοντα αλλά επείγοντα προβλήµατα, κάποιες αµυδρές κατευθυντήριες γραµµές από το αλλοτριωµένο και κρετινοποιηµένο εκλογικό σώµα (ΗΠΑ, Ιταλία, Αγγλία, Γαλλία). Όλοι οι εξειδικευµένοι παρατηρητές είχαν ανέκαθεν παρατηρήσει το γεγονός χωρίς να τους απασχολεί ιδιαίτερα η ερµηνεία του ότι ο ψηφοφόρος δεν αλλάζει σχεδόν ποτέ τη «γνώµη» του: αυτό συµβαίνει διότι ο ψηφοφόρος είναι κάποιος που αναλαµβάνει, για µια σύντοµη στιγµή, τον αφηρηµένο ρόλο που αποσκοπεί ακριβώς να τον εµποδίσει να υπάρξει από µόνος του και να αλλάξει τον εαυτό του (ο µηχανισµός έχει αποδειχθεί εκατό φορές, τόσο από εκείνη την πολιτική ανάλυση που δεν τελεί υπό σύγχυση όσο και από τις ερµηνείες της επαναστατικής ψυχανάλυσης). Ο ψηφοφόρος δεν αλλάζει σε µεγαλύτερο βαθµό ούτε όταν ο κόσµος γύρω του αλλάζει ολοένα και πιο εσπευσµένα και, ως ψηφοφόρος, δεν θα άλλαζε ούτε καν λίγο πριν το τέλος του κόσµου. Κάθε αντιπροσωπευτικό σύστηµα είναι ουσιαστικά συντηρητικό, ενώ αντίθετα οι συνθήκες ύπαρξης της καπιταλιστικής κοινωνίας δε διατηρήθηκαν ποτέ αµετάβλητες: τροποποιούνται συνεχώς και ολοένα ταχύτερα, αλλά η απόφαση που είναι πάντοτε, εν τέλει, η απόφαση να αφεθεί ανεµπόδιστη η εξέλιξη της εµπορευµατικής παραγωγής αφήνεται ολοκληρωτικά στους διαφηµιζόµενους ειδικούς είτε αυτοί οι ειδικοί είναι µόνοι τους στην κούρσα είτε βρίσκονται σε ανταγωνισµό µε εκείνους που πρόκειται να κάνουν το ίδιο πράγµα και, επιπλέον, το αναγγέλλουν δυνατά. Εντούτοις, ο ίδιος εκείνος άνθρωπος που µόλις ψήφισε «ελεύθερα» υπέρ των γκωλλιστών ή υπέρ του P.C.F. (iii), όπως και εκείνος που ψήφισε, υπό συνθήκες βίας και εξαναγκασµού, υπέρ ενός Γκοµούλκα (iv), είναι ικανός να δείξει αυτό που πραγµατικά είναι την αµέσως επόµενη εβδοµάδα, συµµετέχοντας σε µια άγρια απεργία ή σε µια εξέγερση (v). Η λεγόµενη «πάλη ενάντια στη µόλυνση», από την κρατιστική και ρυθµιστική της άποψη πρόκειται καταρχήν να δηµιουργήσει καινούριες ειδικεύσεις, υπουργικές υπηρεσίες, jobs (vi), γραφειοκρατική πρόοδο. Και η αποτελεσµατικότητά της θα µετρηθεί εξολοκλήρου µε τέτοια µέσα. εν µπορεί να αναχθεί σε πραγµατική βούληση παρά µόνο µετασχηµατίζοντας ριζικά το υπάρχον παραγωγικό σύστηµα. Και δεν µπορεί να εφαρµοστεί µε σταθερότητα παρά µόνο τη στιγµή όπου όλες οι αποφάσεις της, οι 7

οποίες θα παίρνονται δηµοκρατικά και µε πλήρη γνώση της κατάστασης από τους παραγωγούς, θα ελέγχονται κάθε στιγµή και θα εκτελούνται από τους ίδιους τους παραγωγούς (για παράδειγµα, τα πλοία θα απορίπτουν αναπόφευκτα το πετρέλαιό τους στη θάλασσα όσο δε θα υπόκεινται στην εξουσία των αληθινών σοβιέτ των θαλασσών). Για να πάρουν όλες αυτές τις αποφάσεις και να τις εκτελέσουν, οι παραγωγοί πρέπει να ενηλικιωθούν: πρέπει όλοι τους να πάρουν την εξουσία. H επιστηµονική αισιοδοξία του 19 ου αιώνα κατέρρευσε σε τρία βασικά σηµεία. Πρώτον, στην αξίωση να εγγυηθεί την επανάσταση ως την ευτυχή επίλυση των υπάρχουσων συγκρούσεων (αυτή ήταν η Αριστερή-Χεγγελιανή και Μαρξιστική ψευδαίσθηση, η οποία βιώθηκε λιγότερο από την αστική διανόηση, αλλά ήταν η πλουσιότερη και, τελικά, η λιγότερο απατηλή). εύτερον, στη συνεκτική θεώρηση του σύµπαντος και, απλούστατα, ακόµα και της ίδιας της ύλης. Τρίτον, στην ευφορική και γραµµική αίσθηση της ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάµεων. Αν κατακτήσουµε το πρώτο σηµείο, θα έχουµε επίσης επιλύσει το τρίτο και, αργότερα, θα µάθουµε να κάνουµε το δεύτερο σηµείο δική µας υπόθεση και παιχνίδι. Αυτό που χρειάζεται δεν είναι να αντιµετωπίσουµε τα συµπτώµατα αλλά την ίδια την αρρώστια. Σήµερα, ο φόβος βρίσκεται παντού δεν θα µπορέσουµε να ξεφύγουµε από αυτόν παρά µόνο αν εµπιστευθούµε τις δικές µας δυνάµεις, τη δική µας ικανότητα να καταστρέψουµε όλη την υπάρχουσα αλλοτρίωση και όλες τις εικόνες της εξουσίας που µας διαφεύγει. Εναποθέτοντας τα πάντα, εκτός από τους εαυτούς µας, στη µοναδική εξουσία των Εργατικών Συµβουλίων που θα κατέχουν και θα ανακατασκευάζουν κάθε στιγµή την ολότητα του κόσµου, δηλαδή στην πραγµατική ορθολογικότητα, σε µια καινούρια νοµιµότητα. Σε σχέση µε το «φυσικό» και το κατασκευασµένο περιβάλλον, το ρυθµό αύξησης των γεννήσεων, τη βιολογία, την παραγωγή, την «τρέλα», η επιλογή δε θα είναι ανάµεσα στη γιορτή και τη δυστυχία αλλά συνειδητά και σε κάθε σταυροδρόµι ανάµεσα σε ένα πλήθος από ευτυχείς ή καταστροφικές δυνατότητες, σχετικά επιδιορθώσιµες, από τη µια πλευρά και την εκµηδένιση από την άλλη. Οι τροµερές επιλογές του κοντινού µέλλοντος αφήνουν µονάχα αυτή την εναλλακτική λύση: καθολική δηµοκρατία ή καθολική γραφειοκρατία. Εκείνοι που διατηρούν αµφιβολίες σε 8

σχέση µε την καθολική δηµοκρατία πρέπει να καταβάλουν οι ίδιοι προσπάθειες για να παράσχουν αποδείξεις υπέρ της, δίνοντάς της την ευκαιρία να αποδειχθεί κατά τη λειτουργία της διαφορετικά, το µόνο που τους µένει είναι να αγοράσουν τον τάφο τους ανάλογα µε τα χαρακτηριστικά του σώµατός τους, διότι «την εξουσία την είδαµε επί τω έργω, και τα έργα της την καταδικάζουν» (Joseph Déjacque) (vii). «Επανάσταση ή θάνατος»: αυτό το σύνθηµα δεν είναι πια η λυρική έκφραση της εξεγερµένης συνείδησης αλλά η τελευταία λέξη της επιστηµονικής σκέψης του αιώνα µας. Βρίσκει την εφαρµογή του στους κινδύνους που αντιµετωπίζει το είδος, καθώς επίσης στην αδυναµία προσαρµογής των ατόµων σε αυτούς τους κινδύνους. Σε αυτή την κοινωνία όπου, όπως είναι γνωστό, η αυτοκτονία προοδεύει, οι ειδικοί αναγκάστηκαν να αναγνωρίσουν ενοχληµένοι ότι είχε πέσει σε σχεδόν µηδενικά επίπεδα το Μάη του 1968. Εκείνη η άνοιξη αξίωσε επίσης έναν όµορφο ουρανό χωρίς να ανέλθει µε σαφήνεια σε αυτόν κατά τη διάρκεια της εφόδου, καθώς αρκετά αυτοκίνητα πυρπολήθηκαν και όλα τα υπόλοιπα δεν είχαν τη βενζίνη που χρειάζονταν για να µολύνουν. Όταν βρέχει, όταν υπάρχουν τεχνητά σύννεφα πάνω από το Παρίσι, µην ξεχνάτε ποτέ ότι υπαίτια είναι η εξουσία. Η αλλοτριωµένη βιοµηχανική παραγωγή προκαλεί τη βροχή. Η επανάσταση οµορφαίνει τον καιρό. Γκυ Ντεµπόρ (1971) 9

Σηµειώσεις της µετάφρασης (i) Σαρσέλ (Sarcelles): Συνοικία στα βορειοδυτικά προάστια του Παρισιού, όπου κυριαρχούν τα τεράστια, τετράγωνα κτιριακά συγκροτήµατα που κατασκευάστηκαν τη δεκαετία του 1950 και 1960 στο πλαίσιο στεγαστικών προγραµµάτων του γαλλικού κράτους ιδίως για τη µαζική στέγαση των αλγερινών και άλλων βορειοαφρικανών µεταναστών. (ii) Salariat: Νεολογισµός που χρησιµοποιεί ο συγγραφέας συνδυάζοντας τις λέξεις µισθός (salaire) και προλεταριάτο (proletariat). (iii) P.C.F: Το Γαλλικό Κοµµουνιστικό Κόµµα (Parti Communiste Français). (iv) Βλάντισλαβ Γκοµούλκα (1905-1982): Ηγέτης του πολωνικού κοµµουνιστικού Κόµµατος. Μετά την πολωνική εξέγερση του 1956, ο Γκοµούλκα (ο οποίος βρισκόταν στη φυλακή κατά την περίοδο 1951-54 εξαιτίας διαµαχών στο εσωτερικό του κόµµατος), τοποθετήθηκε στη θέση του γενικού γραµµατέα και παρέµεινε σε αυτή µέχρι την εξέγερση του 1970 [βλ. σηµείωση (v)]. (v) Το εκέµβρη του 1970 ξέσπασε εξέγερση σε ένα πλήθος πόλεων της βόρειας Πολωνίας (Γκντανσκ, Γκντύνια, Έλµπλαγκ και Στσέτσιν), µε αφορµή την ξαφνική αύξηση των τιµών των τροφίµων και άλλων βασικών αγαθών. Στις 17 εκέµβρη, ο στρατός πήρε εντολή να ανοίξει πυρ κατά των εργατών στην Γκντύνια. Στη συνέχεια, η εξέγερση επεκτάθηκε και σε άλλες πόλεις της Πολωνίας, οδηγώντας σε ένα κύµα απεργιών και καταλήψεων. Οι ειδικές δυνάµεις της αστυνοµίας και ο στρατός, εξοπλισµένος µε τεθωρακισµένα και πολυβόλα, κατέστειλαν βίαια την εξέγερση, δολοφονώντας τουλάχιστον 40 και τραυµατίζοντας τουλάχιστον 1000 ανθρώπους. Περίπου 3000 συνελήφθησαν. Ο Γκοµούλκα και άλλα ηγετικά στελέχη του κόµµατος αναγκάστηκαν να παραιτηθούν. (vi) Jobs: Θέσεις εργασίας (αγγλικά στο πρωτότυπο). (vii) Ζοζέφ Ντεζάκ (Joseph Déjacque, 1821-1864): Γάλλος αναρχοκοµµουνιστής. Κήρυξε την κατάργηση της ατοµικής ιδιοκτησίας επικρίνοντας τον Προυντόν, τον οποίο θεωρούσε «κεντριστή Αναρχικό», φιλελεύθερο αλλά όχι ελευθεριακό. Πήρε µέρος στη Γαλλική επανάσταση του 1848, οπότε συνελήφθη και φυλακίστηκε. Το 1851 διέφυγε στο Λονδίνο και, αργότερα, εγκαταστάθηκε στις Ηνωµένες Πολιτείες. Την περίοδο που βρισκόταν στο Τζέρσεϊ (1852-53) έγραψε το αναρχικό δοκίµιο Το Επαναστατικό Ζήτηµα. Το 1855, ο Ντεζάκ ήταν µεταξύ εκείνων που υπέγραψαν το πρόγραµµα της ιεθνούς. Στη Νέα Υόρκη εξέδιδε από το 1958 ως το 1961 το περιοδικό Ο Ελευθεριακός, Επιθεώρηση του Κοινωνικού Κινήµατος όπου δηµοσίευσε σε συνέχειες το βιβλίο του Η Ανθρωπόσφαιρα, Μια Αναρχική Ουτοπία. Λίγο πριν το ξέσπασµα του αµερικανικού εµφυλίου (1861) επέστρεψε στο Λονδίνο και από εκεί στο Παρίσι, όπου και πέθανε (βλ. Μαξ Νεττλώ, Η Ιστορία της Αναρχίας, σελ. 96-98, εκδ. ιεθνής Βιβλιοθήκη). 10