ΓΙΑΤΡΕΥΩ Τεύχος 3/ ÓåðôÝìâñéïò - ÍïÝìâñéïò 2006 ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ηµήτρης Κατσίµης ÅÐÉÓÔÇÌÏÍÉÊÏÓ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ o Áêáäçìáéêüò ÄçìÞôñçò Íáíüðïõëïò ÊáèçãçôÞò ÈåùñçôéêÞò ÖõóéêÞò Ðáíåð. Ôexas A&M - Ðñüåäñïò ôïõ Åèíéêïý Óõìâïõëßïõ ñåõíáò êáé Ôå íïëïãßáò ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΕΣ: Ηλίας Αλεξάκης - Βάιος Σύρρος ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚ ΟΣΗΣ: Χρήστος Γκίκας 8 ðåñéå üìåíá 10 14 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚ ΟΣΗΣ: INFO HEALTH ltd. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ: ΠΡΟΕ ΡΟΣ: Γ. Ανδρουλάκης, Καθηγητής Χειρουργικής Παν/µιου Αθηνών ιευθυντής Χειρουργικού Τοµέα ΑΝΤΙΠΡΟΕ ΡΟΣ: Β. Χαραλαµπίδης, ιευθυντής Παιδιατρικής Κλινικής Πρόεδρος Επιστηµονικής Εταιρείας του «Μ». ΜΕΛΗ: Σ. AðÝñãçò, ÁíáðëçñùôÞò ιευθυντής åéñïýñãïò Σ. Βασιλάκης, Καθηγητής Χειρουργικής Παν/µιου Κρήτης. ιευθυντής Χειρουργικής Κλινικής. Γ. Γεωργιάδης, ιευθυντής Μονάδας Εντατικής Θεραπείας. Στ. Γιακουµάκης, ιευθυντής Ουρολογικής Κλινικής. Α. Γραµµατόπουλος, ιευθυντής Γαστρεντερολογικής Κλινικής. Kþóôáò ÄåëÞò, ιευθυντής Γαστρεντερολογικής Κλινικής. Ευθ. Καπάνταης, ιευθυντής Τµήµατος ιαβήτη Παχυσαρκίας και Μεταβολισµού. Μιχ. Κυριακίδης, Αν.Καθηγητής Καρδιολογίας Παν/µιου Αθηνών, ιευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής. ÅììáíïõÞë Ëáæáñßäçò, ιευθυντής Áêôéíïöõóéêüò. Γ. Μάκος, ιευθυντής Καρδιοχειρουργικής Κλινικής. Ειρ. Μανουσάκη, ιευθύνουσα Νοσηλευτικής Υπηρεσίας.. Μπαφáëïýκος, ιευθυντής Ογκολογικής Κλινικής. Ιωσήφ Μπουτσικάκης, ιευθυντής Παθολογικής Κλινικής. Γ. Οικονοµόπουλος, ιευθυντής Καρδιοχειρουργός. ÅéñÞíç Oéêïíüìïõ - ÓôáìáôÜêç, ιευθύντρια Παθολογικής Κλινικής.. Πανταζόπουλος, Χειρουργός Ουρολόγος Αν. Καθηγητής Παν/µιου Αθηνών. Χαρ. Παυλόπουλος, Υπεύθυνος Τήµατος Υπερηχογραφίας. Êáëëéüðç ÐåôñÜêç, ιευθύντρια Παθοëïãïáíáôïìéêïý Åñãáóôçñßïõ,. Ρολόãης, ιευθυντής ôçò Íåõñï åéñ/êþò KëéíéêÞò êáé Ðñüåäñïò EðéóôçìïíéêÞò EðéôñïðÞò ôïõ Íïóïêïìåßïõ Ìetropolitan. AíáðëçñùôÞò ÊáèçãçôÞò. Γ. Σάπκας, Χειρουργός Ορθοπεδικός Αν. Καθηγητής Παν/µιου Αθηνών. Γρ.Τσιώτος, ιευθυντής Χειρουργικής Κλινικής. Ε. Χάλαρη, ιευθύντρια Αναισθησιολογικού Τµήµατος. Γραµµατική Χατζηδηµητρίου, ÄéäÜêôùñ, Éáôñüò Áéìáôïëüãïò, ιευθύντρια Αιµοδοσίας. Κ. Χατζησταύρου, Αν. Καθηγητής Πνευµονολογίας Παν/µιου Αθηνών, ιευθυντής Πνευµονολογικής Κλινικής. Το περιοδικό εκδίδεται, áíü ôñßìçíï, από την Επιστηµονική Εταιρεία του Νοσοκοµείου Metropolitan, της οποίας το.σ. έχει ως εξής: Πρόεδρος Βάσος Χαραλαµπίδης, Αντιπρόεδρος Γρηγόρης Τσιώτος, Γεν. Γραµµατέας ηµήτρης Μπαφαλούκος, Ταµίας Êáëëéüðç Πετράκη και Μέλη Κώστας ελής, Ειρήνη Οικονόµου-Σταµατάκη και Μιχάλης Παπαχαραλάµπους. ΕΣΕΙΣ ΚÁΙ ΕΜΕΙΣ: NEOTHTA 3 Η ΥΓΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ 4 ÂÇÌÁÔÁ ÊÁÉ ÁËÌÁÔÁ 6 ÔÏ ÓÙÌÁ ÅÉÍÁÉ ÔÅ ÍÇ 8 ÌÐOÑÅÉÔÅ ÓÔÁ 50 ÍÁ ÄÅÉ ÍÅÔÅ 35 10 ÐÁ ÕÓÁÑÊÉÁ ÓÔÁ ÐÁÉÄÉÁ ÊÁÉ ÓÔÏÕÓ ÅÖÇÂÏÕÓ 14 ÊÁÑÊÉÍÏÓ ÔÏÕ ÌÁÓÔÏÕ: Ç ÃÍÙÓÇ ÓÙÆÅÉ 20 ÐÑÏÓÅÎÔÅ ÔÏ ÊÅÖÁËÉ ÓÁÓ 22 ÁÐÏØH: Ç ÐÉÓÔÇ ÊÁÉ Ç ÁÑÑÙÓÔÉÁ 25 ÁÈËÇÔÉÓÌÏÓ ÊÁÉ ÕÃÅÉÁ 26 ÏÔÁÍ ÁÑÃÅÉ Ï ÐÅËÁÑÃÏÓ 28 Ç ÕÃÅÉÁ ÔÏÕ ÌÁÈÇÔÇ 30 ÏËÏÉ Å ÏÕÌÅ ÆÏ ÁÄÅÓ 32 Ï ÌÅËÉÔÁÉÏÓ ÐÕÑÅÔÏÓ 34 ÁÐÏ ÁÉÑÅÔÉÓÌÏÓ ÓÔÏÕÓ ÁÍÈÑÙÐÏÕÓ 36 ÖÔÉÁÎÔÅ ÔÏ ÐÑÏÓÙÐÏ ÓÁÓ 38 ÔÉ ËÅÔÅ ÃÉÁÔÑÅ; 41 EYPHMATA 44 EN OIKÙ 46 ÔÏ ÉÏÕÌÏÑ ÙÖÅËÅÉ ÓÏÂÁÑÁ ÔÇÍ ÕÃÅÉÁ 48 26 36 ΓΡΑΦΕΙΑ: Εθνάρχου Μακαρίου 9 και Ελευθερίου Βενιζέλου, 185 47, Ν. Φάληρο, τηλ. 210-4809000, fax 210-4814887 To περιοδικό ΓΙΑΤΡΕΥΩ διατίθεται δωρεάν. 30 TEYXOS3Final.indd 1 30/9/2006 11:19:02 ðì
Οι γιατροί που συνεργάζονται για την έκδοση του περιοδικού ΓΙΑΤΡΕΥΩ ΑΝ ΡΟΥΛΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑÍ. ΑΘΗΝΩΝ - /ΝΤΗΣ ÔÏÕ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚÏÕ ÔÏÌÅÁ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, EÐÉÊÏÕÑÏÓ ÊÁÈÇÃÇÔÇÓ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ LEICESTER ΑΓΓΛΙΑΣ - /ΝΤΗΣ ÈÙÑÁÊÏ ÅÉÑ/ÊÇÓ ÊËÉÍÉÊÇÓ ÁÐÅÑÃÇÓ ÓÔÁÌÁÔÇÓ ÁÍÁÐËÇÑÙÔÇÓ ÄÉÅÕÈÕÍÔÇÓ ÅÉÑÏÕÑÃÏÓ ΑΡΧΟΝΤΑΚΗΣ EYTYXHÓ, ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗΣ ΝΕΥΡΟΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑΣ ΑΦΡΟΥ ΑΚΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ, ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ - /ΝΤΗΣ ΗΠΑΤΟΛΟΓΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΒΑΙΛΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, /ΝΤΗΣ ΟΡΘΟΠΑΙ ΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΒΑΛΙΝΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, Ι ΑΚΤΩΡ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ - /ΝΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΒΑΛΣΑΜΑΚΗΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ, /ΝΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΒΑΣΙΛΑΚΗΣ ΣΟΦΟΚΛΗΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΝ. ΚΡΗΤΗΣ - /ΝΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Ι ΑΚΤΩΡ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ - /ΝΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑ ΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Ι ΑΚΤΩΡ ΠΑΝ. ΑΘΗΝΩΝ - /ΝΤΗΣ ΜΕΘ ΓΕΩΡΓΟΥΣΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ, Ι ΑΚΤΩΡ ΠΑΝ. ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ /ΝΤΗΣ ΟΡΘΟΠΑΙ ΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΩΜΟΥ ΚΑΙ ΑΓΚΩΝΟΣ ΓΙΑΚΟΥΜΑΚΗΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ, Ι ΑΚΤΩΡ ΠΑΝ. ΑΘΗΝΩΝ /ΝΤΗΣ ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, /ΝΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΓΛΥΝΟΣ ΜΙΧΑΗΛ, /ΝΤΗΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΟΥΣΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ /ΝΤΗΣ ΧΕΙΡ/ΚΗΣ ΕΝ ΟΚΡΙΝΩΝ Α ΕΝΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ, Ι ΑΚΤΩΡ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ /ΝΤΗΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΓΡΑΝΙΤΣΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, /ΝΤΗΣ ΟΡΘΟΠΑΙ ΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΑΟΥΤΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, Ι ΑΚΤΩΡ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ /ΝΤΗΣ ΜΙΚΡΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΕΛΗΓΙΑΝΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, /ΝΤΗΣ ΚΑΡ ΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΕΛΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ, Ι ΑΚΤΩΡ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ /ΝΤΗΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ÄÇÌÏÂÅËÇÓ ÐÅÔÑÏÓ, /ΝΤΗΣ ÐËÁÓÔÉÊÇÓ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΙΑΜΑΝΤΗΣ ΘΕΟ ΩΡΟΣ, ΑΝ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙ- ΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ /ΝΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΟΥΖΙΝΑΣ ΜΑΤΘΑΙΟΣ, /ΝΤΗΣ ΘΩΡΑΚΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΖΑΜΠΕΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, ΑΝ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ /ΝΤΗΣ Ο ΟΝΤΙΑΤΡΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΑΝΣΑΣ ΗΠΑ /ΝΤΗΣ ΑΓΓΕΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΚΑΝΕΛΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, /ΝΤΗΣ ΩΡΛ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΚΑΠΑΝΤΑΗΣ ΕΥΘΥΜΙΟΣ, /ΝΤΗΣ ΤΜΗΜ. ΙΑΒΗΤΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΥ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, /ΝΤΗΣ ΟΡΘΟΠΑΙ ΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΚΑΡΑΚΙΤΣIΟΣ ΣΤΕΡΓΙΟΣ, /ΝΤΗΣ ΟΡΘΟΠΑΙ ΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΚΑΡΑΜΑΝΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ, Ι ΑΚΤΩΡ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ /ΝΤΗΣ ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΚΑΤΣΑΡΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ, /ΝΤΗΣ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΚΟΛΟΒΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, /ΝΤΗΣ ΤΟΜΕΑ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΗΣ (ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΚΟ) ΚΟΥΤΡΟΥΒΕΛΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, /ΝΤΗΣ ΡΑ ΙΟΛΟΓΟΣ ΟΓΚΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΣΤ. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΤΜΗΜ. ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΚΥΡΙΑΚΙ ΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ, ΑΝ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙ- ΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ /ΝΤΗΣ ΚΑΡ ΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΚΥΡΙΤΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Ι ΑΚΤΩΡ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ /ΝΤΗΣ ΟΡΘΟΠΑΙ ΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ËÁÆÁÑÉÄÇÓ ÅÌÌÁÍÏÕÇË, /ΝΤΗΣ ÁÊÔÉÍÏÖÕÓÉÊÏÓ ΛΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ, Ι ΑΚΤΩΡ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ /ΝΤΗΣ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΛΟΥΣΚΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, /ΝΤΗΣ Ο ΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΜΑΚΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, CLINICAL ASSISTANT PROFES- SOR U.M.D.N.J MEDICAL SCHOOL ΗΠΑ /ΝΤΗΣ ΚΑΡ ΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΜΑΝΩΛΑΚΟΣ ΤΑΚΗΣ, Ι ΑΚΤΩΡ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ /ΝΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΜΑΡΑΝΤΟΣ ΑΓΓΕΛΟΣ, ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ ΠΑΙ ΙΑΤΡΟΣ ΜΑΡΙΑΤΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, /ΝΤΗΣ ΝΕΥΡΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΜΑΣΤΡΟΝΙΚΟΛΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ, Ι ΑΚΤΩΡ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ /ΝΤΡΙΑ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΜΕΛΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, ΤΕΩΣ ΠΡΟΕ ΡΟΣ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ /ΝΤΗΣ ΚΑΡ ΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΜΕΛΙΣΣΗΝΟΥ ΜΑΡΙΑ, /ΝΤΡΙΑ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΜΕΤΣΙΝΗΣ ΜΑΡΙΟΣ, /ΝΤΗΣ ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΜΠΑΦΑΛΟΥΚΟΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ, Ι ΑΚΤΩΡ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ /ΝΤΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΜΠΟΥΤΣΙΚΑΚΗΣ ΙΩΣΗΦ, /ΝΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ÌÕËÙÍÁÓ ÁÍÁÓÔÁÓÉÏÓ, Ι ΑΚΤΩΡ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ÁÍ. /ΝΤΗΣ ÃÍÁÈÏÐÑÏÓÙÐÉÊÇÓ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ MURRAY SAMUEL, /ΝΤΗΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΜΟΡΙΑΚΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΞΕΠΑΠΑ ΑΚΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ, Ι ΑΚΤΩΡ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ /ΝΤΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΜΑΣΤΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Ι ΑΚΤΩΡ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ FACS ΑΜΕΡΙΚΗΣ /ΝΤΗΣ ΚΑΡ ΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, Ι ΑΚΤΩΡ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ /ΝΤΗΣ ΟΡΘΟΠΑΙ ΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ, ΑΝ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ /ΝΤΗΣ ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, /ΝΤΗΣ ΠΛΑΣΤΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΠΑΠΑ ΑΚΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ, /ΝΤΗΣ ΑΓΓΕΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ, Ι ΑΚΤΩΡ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΛΕΙΨΙΑΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ /ΝΤΗΣ ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, ΑΝ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ /ΝΤΗΣ ΟΡΘΟΠΑΙ ΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΠΑΠΑΠΑΥΛΟΥ ΠΡΟ ΡΟΜΟΣ, Ι ΑΚΤΩΡ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ /ΝΤΗΣ ΑΓΓΕΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΠΑΠΑΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ ΜΙΧΑΗΛ, Ι ΑΚΤΩΡ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ /ΝΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΠΑΥΛΙ ΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗΣ ΝΕΥΡΟΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ, ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΑΣ ΠΕΤΡΑΚΗ ΚΑΛΛΙΟΠΗ, /ΝΤΡΙΑ ΠΑΘΟΛΟΓΟΑΝΑΤΟΜΙΚΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΠΟΛΥΖΩΗΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ, /ΝΤΗΣ ΟΡΘΟΠΑΙ ΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΠΡΩΤΟΠΑΠΠΑΣ ΙΟΝΥΣΙΟΣ, /ΝΤΗΣ ΩΡΛ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΡΙΖΟΥ ΗΜΗΤΡΑ, /ΝΤΡΙΑ ΓΝΑΘΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΡΟΛΟΓΗΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ, /ΝΤΗΣ ÔÇÓ ΝΕΥΡΟΧΕΙΡ/ΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ÊÁÉ ΠΡΟΕ ΡΟΣ THÓ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ÔÏÕ ΝÏÓÏÊÏÌÅÉÏÕ MÅÔROPOLITAN. ΑΝÁÐËÇÑÙÔÇÓ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΡΟΜΠΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, ΑΝ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ /ΝΤΗΣ ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΣΑΠΚΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, ΑΝ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ /ΝΤΗΣ ΟΡΘΟΠΑΙ ΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΣΚΙΑ ΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, /ΝΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΣΟΥΡΑΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ, /ΝΤΗΣ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΣΟΥΣΗΣ ΙΣΑΑΚ, ΛΕΚΤΩΡ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΝΕΑΣ ΥΟΡΚΗΣ ΗΠΑ /ΝΤΗΣ ΕΠΕΙΓΟΥΣΑΣ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΩΝ ΣΤΑΜΑΤΑΚΗ ΕΙΡΗΝΗ, /ΝΤΡΙΑ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, Ι ΑΚΤΩΡ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ /ΝΤΗΣ ΚΑΡ ΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΤΕΡΖΗΣ ΤΙΜΟΛΕΩΝ, Ι ΑΚΤΩΡ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ, /ΝΤΗΣ ΩΡΛ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΤΖΕΡΜΠΟΣ ΦΩΤΙΟΣ, /ΝΤΗΣ ΓΝΑΘΟΠΡΟΣΩΠ. ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ & ΕΜΦΥΤΕΥΜΑΤΩΝ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Ι ΑΚΤΩΡ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΠΟΛΩΝΙΑ ΙΑΤΑΛΙΑΣ /ΝΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΤΣΙΩΤΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ, ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΙΖΟΥΡΙ ΗΠΑ /ΝΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΤΣΟΠΕΛΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, /ΝΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΤΣΟΥΡΕΚΑ ΑΝΝΑ, /ΝΤΡΙΑ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΦΑΛΑΓΚΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, Ι ΑΚΤΩΡ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ /ΝΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙ ΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ, /ΝΤΗΣ ΠΑΙ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΚΛΙΝÉΚΗΣ ΧΑΤΖΗ ΗΜΗΤΡΙΟΥ - ΠΑΠΑΖΑΧΑΡΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ, ÄÉÄÁÊÔÙÑ, ÉÁÔÑÏÓ ÁÉÌÁÔÏËÏÃÏÓ, /ΝΤΡΙΑ ΑΙΜΟ ΟΣΙΑΣ ΧΑΤΖΗΪΩΑΝΝΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, /ΝΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΧΑΤΖΗΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ ΘΕΟ ΩΡΟΣ, /ΝΤΗΣ ΠΥΡΗΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤ. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΧΑΤΖΗΣΤΑΥΡΟΥ ΚΩΝ/ΝΟΣ, ΑΝ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ /ΝΤΗΣ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΧΡΙΣΤΟ ΟΥΛΟΥ ΚΩΝ/ΝΟΣ, /ΝΤΗΣ ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ, /ΝΤΗΣ ΕΝ ΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ TEYXOS3Final.indd 2 30/9/2006 11:19:03 ðì
Íåüôçôá [åóåßò êáé åìåßò] ô α νιάτα θα ήταν ιδανική κατάσταση αν έρχονταν λίγο αργότερα στη ζωή. Êι όµως, αν ζούσε σήµερα ο Άγγλος πολιτικός Χέρµπερυ Άσκουιθ, που διατύπωσε αυτήν την άποψη, θα ήταν πανευτυχής, βλέποντας τα νιάτα να έρχονται αργότερα, και µάλιστα αρκετά αργότερα, στη ζωή µας. εν εννοούµε, φυσικά, ότι καθυστερεί η έλευσή τους. Γιατί τότε θα επρόκειτο για µια µετάθεσή τους χρονική, που θα απαιτούσε αβάστακτη αναµονή. Αυτό που συµβαίνει είναι ότι η επιστήµη, σήµερα, χαρίζει αυτό το πανάκριβο δώρο της νεότητας σε προχωρηµένης ηλικίας άτοµα - ας πούµε σε µεσήλικες και άνω που, δεκαετίες πριν, δεν είχαν καµία ελπίδα να το απολαύσουν. Να απολαύσουν τι ; Ένα σώµα νεανικότερο της πραγµατικής ηλικίας του και, κατά πάσα âåâáéüôçôá, υγιές και αισθητικά αξιοπρόσεκτο. Αλλωστε, είναι τόσο αρχαίο όσο και σύγχρονο το ότι στο υγιές σώµα αντιστοιχεί ένα υγιές µυαλό και κατά συνέπεια µία υγιής καρδιά. Και τα τρία αυτά πρωταρχικά στοιχεία της ζωής συνθέτουν τη νεότητα. Η διατήρηση της, και πέρα από τα όρια της, είναι ένα σηµαντικό θέµα που αντιµετωπίζεται, µε ιδιαίτερη υπευθυνότητα, από την ιατρική επιστήµη, όπως θα διαβάσετε σε αυτό το τεύχος του «Γιατρεύω». «Η νεότητα είναι ένα θαυµάσιο πράγµα. Τι κρίµα να χαραµίζεται στα παιδιά», έλεγε, ευφυολογώντας, ο Μπέρναντ Σω. Ας είµαστε «αιωνίως παιδιά» και ας χαραµίζουµε τη νεότητα. Αρκεί ότι υπάρχει. Ä.Ê. [3] TEYXOS3Final.indd 3 30/9/2006 11:19:05 ðì
Ç ÕÃÅÉÁ ÓÔÏÍ ÊÏÓÌÏ Å é ä Þ ó å é ò ê á é ð ë ç ñ ï ö ï ñ ß å ò á ð ü ô ï Ä é á ä ß ê ô õ ï Ôï óôïìü é, ôá îõíü êáé ç ðáëõíäñüìçóç NÝá Õüñêç: Η παλινδρόµηση των γαστρικών υγρών δεν χρειάζεται να είναι ιδιαίτερα όξινη ώστε να προκαλέσει αίσθηµα καύσου, σύµφωνα µε νεότερη ολλανδική µελέτη που δηµοσιεύεται στο επιστηµονικό έντυπο Gut. Μάλιστα, το ρέψιµο µπορεί να συντελέσει σε στοµαχική καούρα ακόµα και όταν το αέριο δεν συνοδεύεται από υγρό καθώς ανέρχεται στον οισοφάγο. Ερευνητική οµάδα του Νοσοκοµείου του Αγίου Αντωνίου µε επικεφαλής τον ρ Α. Τζ. Μπρεντενόορντ έθεσε υπό ιατρική παρακολούθηση 32 ασθενείς µε γαστροοισοφαγική παλινδρόµηση, για συµπτώµατα σε ένα 24ωρο, χρησιµοποιώντας τον παραδοσιακό έλεγχο του ph του οισοφάγου καθώς και µια τεχνική που ονοµάζεται ανταπόκριση στην αντιπαλινδροµική θεραπεία. Η τεχνική αυτή εκτιµά πόσο µακριά από το στοµάχι εκτείνεται η παλινδρόµηση, µετρά τον όγκο της παλινδρόµησης και εκτιµά την οξύτητα µε µεγαλύτερη ακρίβεια. Όλοι οι ασθενείς είχαν διακόψει τη λήψη αντιόξινων. Ôï êáêüï ìåéþíåé ôçí áñôçñéáêþ ðßåóç ÓéêÜãï: Οι ηλικιωµένοι άνδρες που καταναλώνουν τις µεγαλύτερες ποσότητες κακάο έχουν 50% χαµηλότερο κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακά προβλήµατα, σύµφωνα µε ολλανδική µελέτη που δηµοσιεύεται στο επιστηµονικό έντυπο Archives of Internal Medicine. Το κακάο είναι γνωστό για την ικανότητά του να µειώνει την αρτηριακή πίεση, αν και παλαιότερες µελέτες διαφωνούν για το αν προλαµβάνει τα καρδιακά νοσήµατα σε βάθος χρόνου αφού περιέχεται σε τροφές µε αυξηµένο ποσοστό λιπαρών, ζάχαρης και θερµίδων. Ερευνητική οµάδα του Εθνικού Ινστιτούτου ηµόσιας Υγείας και Περιβάλλοντος της Ολλανδίας µε επικεφαλής τον ρ Μπράιαν Μπούιτζε έθεσε υπό ιατρική παρακολούθηση 470 άνδρες, 65-84 ετών. Οι συµµετέχοντες υπïβλήθηêαν σε σωµατικές εξετάσεις και έδωσαν στοιχεία για τη διατροφή τους όταν εγγράφηκαν στη µελέτη το 1985 και µετά πάλι το 1990 και το 1995. Κατά τη διάρκεια των 15 ετών, οι άνδρες που κατανάλωναν κακάο τακτικά είχαν σηµαντικά χαµηλότερη αρτηριακή πίεση συγκριτικά µε εκείνους που δεν κατανάλωναν κακάο σε οποιαδήποτε µορφή. O èõñåïåéäþò êáé ôá êáñäéïåãêåöáëéêü ðñïâëþìáôá NÝáÕüñêç: Η ήπια θυρεοειδοπάθεια γενικά δεν προκαλεί καρδιακά προβλήµατα και εγκεφαλικό επεισόδιο, σύµφωνα µε νέα µελέτη που δηµοσιεύεται στο επιστηµονικό έντυπο Journal of the American Medical Association. Εξαίρεση αποτελεί ο ελαφρώς υπερδραστήριος θυρεοειδής αδένας, ο οποίος µπορεί να αυξάνει τον κίνδυνο κολπικής µαρµαρυγής, κοινή διαταραχή του καρδιακού παλµού. Ερευνητική οµάδα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστηµίου της Πενσυλβάνια µε επικεφαλής την ρ Ανν Κάππολα έθεσε υπό ιατρική παρακολούθηση 3.233 ηλικιωµένους ενηλίκους που είχαν υποβληθεί σε έλεγχο της λειτουργικότητας του θυρεοειδούς αδένα µεταξύ 1989 και 1990 και βρίσκονταν υπό παρακολούθηση έως το 2002 για καρδιακά προβλήµατα και εγκεφαλικό επεισόδιο. Όλα τα άτοµα ήταν 65 ετών και άνω όταν ξεκίνησε η έρευνα. TEYXOS3Final.indd 4 30/9/2006 11:19:07 ðì
ô õ ï Ôï Üã ïò ôçò åñãáóßáò ïäçãåß óôá íáñêùôéêü NÝá Õüñêç: Οι νεαροί εργαζόµενοι που αγχώνονται πολύ εξαιτίας της δουλειάς τους µπορεί να είναι επιρρεπείς στη χρήση ναρκωτικών ουσιών, σύµφωνα µε νέα αµερικανική µελέτη που δηµοσιεύεται στο επιστηµονικό έντυπο American Journal of Epidemiology. Ερευνητική οµάδα του Πολιτειακού Πανεπιστηµίου του Μίτσιγκαν µε επικεφαλής τον ρ Φίλιππο Ρήντ µίλησε µε 985 εργαζόµενους και διαπίστωσε ότι εκείνοι που ανέφεραν υψηλά ποσοστά εργασιακού άγχους στην αρχή της µελέτης ήταν πιθανότερο να κάνουν χρήση ινδικής κάνναβης, κοκαΐνης, ηρωίνης ή άλλων ναρκωτικών έναν χρόνο αργότερα. Ειδικότερα, οι δουλειές όπου οι εργαζόµενοι έχουν µικρή επιτρεπόµενη αυτονοµία στην επίτευξη των στόχων, συσχετίστηκαν µε αυξηµένο κίνδυνο χρήσης ναρκωτικών. Εφόσον η µελέτη επικεντρώθηκε σε άτοµα που αρχικά δεν έκαναν χρήση ουσιών, οι επιστήµονες σηµειώνουν ότι το εργασιακό άγχος προηγείται της κατάχρησης ουσιών και όχι το αντίθετο. H âéôáìßíç D åëáôôþíåé ôïí êßíäõíï êáôüðôùóçò Νέα Υόρκη: Η µακροχρόνια λήψη συµπληρωµάτων βιταµίνης D και ασβεστίου µειώνει σηµαντικά τον κίνδυνο êáôüπτùσης µεταξύ των ηλικιωµένων ατόµων, σύµφωνα µε τα αποτελέσµατα µελέτης που δηµοσιεύονται στο επιστηµονικό έντυπο Archives of Internal Medicine. Ερευνητική οµάδα του Πανεπιστηµιακού Νοσοκοµείου της Ζυρίχης µε επικεφαλής τη ρ Heike A. Bischoff-Ferrari µε τυχαία επιλογή χορήγησε σε 199 άνδρες και 246 γυναίκες βιταµίνη D και ασβέστιο ή ψευδοφάρµακο σε καθηµερινή βάση. Τα άτοµα ήταν τουλάχιστον 65 ετών (κατά µέσο όρο περίπου 71 ετών) και έµεναν στο σπίτι τους και όχι σε οίκους ευγηρίας. Κατά τη διάρκεια των τριών ετών της µελέτης, το 49% των ανδρών και το 55% των γυναικών είχαν πτώσεις. Εκ των 231 συνολικών êáôáπτώσεων, 107 συνέβησαν στην οµάδα της βιταµίνης D-ασβεστίου και 124 στην οµάδα ελέγχου. Αναλύοντας τα στοιχεία οι ερευνητές, διαπίστωσαν ότι το συµπλήρωµα βιταµίνης D-ασβεστίου, συγκριτικά µε το ψευδοφάρµακο, δεν συσχετιζόταν µε συνολικά χαµηλότερο κίνδυνο êáôáπτώσεων στο σύνολο του δείγµατος. [5] TEYXOS3Final.indd 5 30/9/2006 11:19:09 ðì
ÂÞìáôá êáé Üëìáôá Η επιστηµονική έρευνα για την υγεία µας, όπως αποτυπώνεται σε άρθρα διεθνών ιατρικών περιοδικών Τα προστατευτικά φάρμακα για την καρδιά, σε αρρώστους με περιφερικές αγγειακές παθήσεις. Feringa HH, van Waning VH, Box JJ, et al J Am Coll Cardiol 2006; 47: 1182-1187 Η µελέτη έλαβε χώρα µεταξύ των ετών 1983 και 2005 στη διάρκεια των οποίων, µελετήθηκαν 2.420 άρρωστοι µε παθήσεις των αγγείων των ποδιών. Σ αυτούς τους αρρώστους χορηγήθηκαν φάρµακα που αποδεδειγµένα προφυλάσσουν την καρδιά, όπως είναι οι στατίνες, οι β-αποκλειστές, οι αναστολείς του µετατρεπτικού ενζύµου της αγγειοτασίνης και η ασπιρίνη. Τελικά, διαπιστώθηκε από τη µελέτη, µετά από παρακολούθηση 8 ετών, ότι τα παραπάνω «καρδιοπροστατευτικά» φάρµακα αύξησαν τον χρόνο επιβίωσης των αρρώστων. Η σωστή δόση της ασπιρίνης προφυλάσσει από καρδιακά και εγκεφαλικά επεισόδια. Dalen JE Am Med 2006; 119: 198-202 Όπως προκύπτει από κλινικές µελέτες τα 100mg ασπιρίνης την ηµέρα ήταν η µικρότερη δραστική δόση για την πρόληψη του εµφράγµατος του µυοκαρδίου στις γυναίκες (µελέτη: Women s Health Study WHS). Τα 75mg ασπιρίνης µείωσαν κατά 42% το έµφραγµα στους άνδρες (µελέτη : HOT), ενώ σε άλλη µελέτη (σε γιατρούς στην Αµερική, ηλικίας µεγαλύτερης των 50 ετών) η δόση των 325mg ασπιρίνης µείωσε το έµφραγµα του µυοκαρδίου κατά 44%. Έτσι, από τις παραπάνω µελέτες προκύπτει, για τους άνδρες, δραστική δόση ασπιρίνης, µεταξύ 75 και 325mg. Στη µελέτη WHS τα 100mg ασπιρίνης κάθε δεύτερη ηµέρα, µείωσαν σηµαντικά τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια στις γυναίκες. όσεις ασπιρίνης 50mg µετά από παροδικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και δόσεις 160mg µετά από µόνιµο αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, έδειξαν ότι ήταν αποτελεσµατικές για την µείωση της επανάληψης των παραπάνω επεισοδίων. όσεις ασπιρίνης 75mg συνοδεύτηκαν µε µείωση κατά 34% των θανάτων και των εµφραγµάτων στην ασταθή στηθάγχη. Ενώ 160mg ασπιρίνης µετά από έµφραγµα του µυοκαρδίου µείωσαν κατά 45% την εµφάνιση νέου εµφράγµατος και κατά 23% τους θανάτους. Όµως και η συχνότητα των αιµορραγιών αυξάνεται µε τη χορήγηση ασπιρίνης. Ο αριθµός των µεγάλων αιµορραγιών από ασπιρίνη υπολογίζεται µεταξύ 0.19 και 1.6 ανά χίλιους αρρώστους κάθε χρόνο, χωρίς να υπάρχει διαφορά µεταξύ δόσεως 75mg και 160-325mg. Οι µικρές όµως αιµορραγίες φαίνεται να έχουν σχέση µε τις δόσεις της ασπιρίνης υπολογιζόµενες σε 1.8% για δόσεις µικρότερες των 100mg και σε 6.5% για δόσεις 325mg. Ίσως η δόση των 160mg να είναι η λογικότερη δόση σε σχέση µε το όφελος και τον κίνδυνο της αιµορραγίας. H δράση της βιταμίνης Β σε αρρώστους με αγγειακές παθήσεις. Lonn E, Yusuf S, Arnold MJ, et al N Engl J Med 2006; 354: 1567-1677. Υποβλήθηκαν σε έρευνα 5.522 άτοµα ηλικίας 55 ετών και µεγαλύτερα µε αγγειακές παθήσεις ή σακχαρώδη διαβήτη και έλαβαν σε διάφορους συνδυασµούς 2,5mg φυλλικού οξέος, 50mg βιταµίνης Β6 και 1mg βιταµίνης Β12. Τα παραπάνω άτοµα παρακολουθήθηκαν για 5 χρόνια. Όπως διαπιστώθηκε τελικά, η χορήγηση του φυλλικού οξέος, της βιταµίνης Β6 και της βιταµίνης Β12 ουδέν θετικόν προσέφεραν στην πρόγνωση των παραπάνω ασθενών. Η χρήση καπνού και ο κίνδυνος για έμφραγμα του μυοκαρδίου σε 52 χώρες. INTERHEART Study Investigators The Lancet 2006; 368: 647-658. Στη µελέτη αυτή εκτιµήθηκε ο κίνδυνος που προκύπτει από την χρήση του καπνού σε καπνιστές και µη καπνιστές (παθητικοί καπνιστές) παγκοσµίως. ιαπιστώθηκε ότι ο καπνός αποτελεί έναν από τους πλέον επικίνδυνους παράγοντες για οξύ έµφραγµα του µυοκαρδίου, κυρίως στους άνδρες σε όλες τις χώρες που έλαβαν µέρος στη µελέτη. Όλοι οι τρόποι χρήσεως του καπνού, συµπεριλαµβανοµένων των διαφόρων τρόπων καπνίσµατος, του µασήµατος του καπνού, αλλά και της εισπνοής του από τους µη καπνιστές (παθητικό κάπνισµα), θα πρέπει να αποφεύγονται για την προάσπιση της καρδιάς και των αγγείων. TEYXOS3Final.indd 6 30/9/2006 11:19:13 ðì
Κάπνισμα και θάνατος σε γυναίκες και άνδρες çλικίας μεταξύ 40 και 70 ετών. Vollset SE, Tverdal A, Gjessing Hk. Ann Inter Med. 2006; 144: 381-389. Η παραπάνω µελέτη έγινε στη Νορβηγία, µε σκοπό την ανεύρεση της σχέσης του καπνίσµατος τσιγάρων και του θανάτου, στις µέσες ηλικίες ανδρών και γυναικών. Μελετήθηκαν 24.505 γυναίκες και 25.034 γυναίκες που είχαν γεννηθεί µεταξύ του 1925 και του 1941 που παρακολουθούνταν ανά 5ετία ή 10ετία µετά την πρώτη τους εξέταση. Κατά τη διάρκεια της µελέτης απεβίωσαν 2.333 γυναίκες και 4.680 άνδρες. Μεταξύ των θανόντων µόνο 9% από τις γυναίκες και 14% από τους άνδρες δεν κάπνιζαν. Τα χρόνια της ζωής που χάθηκαν στους καπνιστές σε σχέση µε τους µη καπνιστές, που πέθαναν σε ηλικίες µεταξύ 40 και 70 ετών, ήταν 1.4 χρόνια για τις γυναίκες και 2.7 χρόνια για τους άνδρες. Η συχνότητα του καρκίνου του πνεύµονα ως αιτία θανάτου, ήταν ίδια µεταξύ ανδρών και γυναικών, ενώ η συχνότητα των καρδιαγγειακών αιτιών θανάτου ήταν µεγαλύτερη στους άνδρες καπνιστές από τις γυναίκες καπνίστριες. Σύµφωνα και µε τον Παγκόσµιο Οργανισµό Υγείας, το κάπνισµα είναι η πιο σηµαντική αιτία θανάτου, που µπορεί να αντιµετωπισθεί, και είναι υπεύθυνη για περίπου 5.000.000 θανάτους ετησίως σε όλο τον πλανήτη. Έμφραγμα του μυοκαρδίου στην εγκυμοσύνη. James AH, Jamison MG, Biswas MS, et al Circulation 2006; 113: 1564-1571. ιαπιστώθηκαν 859 οξέα εµφράγµατα του µυοκαρδίου, µε άλλα λόγια 6.2 περιπτώσεις ανά 100.000 τοκετούς. Οι θάνατοι από τα εµφράγµατα ήταν 44 ( 5.1%). Οι παράγοντες οι υπεύθυνοι για το έµφραγµα σε αυτές τις γυναίκες ήταν η υπέρταση, η θροµβοφιλία (τάση για σχηµατισµό θρόµβων), ο σακχαρώδης διαβήτης, το κάπνισµα, οι λοιµώξεις και οι µεγαλύτερες ηλικίες. Τα επικίνδυνα μικροσωματίδια. Dominici F, Peng RD, Bell ML, et al JAMA 2006; 295: 1127-1134. Η µελέτη έλαβε χώρα από το 1999 έως το 2002 µε καθηµερινές µετρήσεις της θερµοκρασίας και της περιεκτικότητας της ατµόσφαιρας σε µικροσωµατίδια, παράλληλα µε τις εισαγωγές αρρώστων στα Νοσοκοµεία σε 204 επαρχιακές πόλεις των ΗΠΑ µε πληθυσµό>200.000. Από την παραπάνω µελέτη προέκυψε ότι η αύξηση της ατµοσφαιρικής µόλυνσης συµβάδιζε µε την αύξηση των εισαγωγών ασθενών στα νοσοκοµεία και µε καρδιαγγειακά και αναπνευστικά προβλήµατα. Πολύτιμες συμβουλές για όσους έχουν καρδιοπάθεια ή αγγειοπάθεια. Smith SC Jr, Allen J, Blair SN, et al Circulation 2006; 113: 2363-2372. 1. ιακοπή καπνίσµατος και αποφυγή χώρων µε καπνούς τσιγάρων. 2. Αρτηριακή πίεση µικρότερη των 140/90mmHg. Στους διαβητικούς και στους αρρώστους µε νεφρική ανεπάρκεια η πίεση να είναι µικρότερη των 130/80mmHg. 3. Έλεγχος των λιπιδίων του αίµατος. Η χαµηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνη χοληστερόλη ( η κακή χοληστερόλη - LDL) να είναι µικρότερη των 100mg/dl ή ακόµη µικρότερη και από τα 70mg/dl. 4. Σωµατική άσκηση 30 λεπτών την ηµέρα κάθε ηµέρα (το λιγότερο που µπορεί να είναι ωφέλιµο είναι οι 5 φορές την εβδοµάδα). 5. ιατήρηση φυσιολογικού σωµατικού βάρους. 6. Ρύθµιση τυχόν συνυπάρχοντος σακχαρώδους διαβήτη αρχικά µε δίαιτα και εν συνεχεία µε φάρµακα. 7. Λήψη αντιαιµοπεταλιακών φαρµάκων (δηλαδή, µικρή ποσότητα ασπιρίνης). Η διαφορά στις μελέτες κερδοσκοπικών και μη κερδοσκοπικών Οργανισμών. Ridker PM, Torres J JAMA 2006; 295: 2270-2274. Από τις 324 διαδοχικές κλινικές µελέτες µε αντικείµενο καρδιαγγειακά νοσήµατα, δηµοσιευµένες στα ιατρικά περιοδικά JAMA, The Lancet και στο New England Journal of Medicine, µεταξύ των ετών 2000 και 2005, εκείνες που προέρχονταν από την χρηµατοδότηση των µη κερδοσκοπικών Οργανισµών είχαν λιγότερο «καλά» αποτελέσµατα - καθόσον αφορούσαν νέες θεραπείες µε καινούρια φάρµακα - συγκριτικά µε τα αποτελέσµατα των µελετών που χρηµατοδοτούνταν από κερδοσκοπικούς Οργανισµούς. 8. Λήψη άλλων φαρµάκων (αν κριθεί αναγκαίο), όπως οι β-αποκλειστές (Lopresor, Ten ormin, Dilatrend, κ.α.), οι ανταγωνιστές του µετατρεπτικού ενζύµου της αγγειοτασίνης (Renitec, Triatec, Zestril, κ.α.) και ανταγωνιστές της αλδοστερόνης (Aldacton). 9. Αντιγριππικός εµβολιασµός. [7] TEYXOS3Final.indd 7 30/9/2006 11:19:17 ðì
Του Βασίλη Θεοχαράκη Προέδρου του.σ του Νοσοκοµείου Metropolitan IáôñéêÞ êáé æùãñáöéêþ Ôï óþìá åßíáé ôý íç Oκαθηγητής καρδιολογίας Μιχάλης Κυριακίδης, διευθυντής του Καρδιολογικού Τοµέα του Metropolitan, και οι συνεργάτες του παρουσίασαν, κι εφέτος, το βιβλίο «Καρδιολογία 2006» ως συνέχεια του «Καρδιολογία 2004». Είναι µια έκδοση όπου, όπως σηµειώνει, προλογίζοντας, ο καθηγητής «αποτυπώνονται οι σύγχρονες απόψεις για το αντικείµενο της καρδιολογίας από γιατρούς µε εµπειρία, επιστηµονική επάρκεια και ικανότητα επικοινωνίας και µετάδοσης γνώσεων». Αυτό, όµως, που ξαφνιάζει ευχάριστα στο αξιόλογο αυτό ακόµη και για µη γιατρούς - βιβλίο, είναι οι τρεις πρώτες σελίδες, όπου µιλάει, µε θέµα «Ιατρική και æωγραφική», ο κ. Θεοχαράκης, πρόεδρος του.σ. του Νοσοκοµείου Metropolitan, λάτρης της Τέχνης, ζωγράφος ο ίδιος, µε επιτυχία και ìå πολλές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, όπως αυτή ðïõ εγκαινιάσθηκε στο Παρίσι, τον Απρίλη. Εδώ αναδηµοσιεύουµε την οµιλία του κ. Θεοχαράκη για τη σχέση éατρικής και æωγραφικής, όπως δηµοσιεύτηκε στο βιβλίο «Καρδιολογία 2006». Ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα για την εντυπωσιακή εκδοχή που αναπτύσσει σχετικά µε τη συνάφεια Τέχνης και Επιστήµης. Εάν ρωτούσαµε κάποιον για τη σχέση που έχει η τέχνη και ιδιαίτερα η ζωγραφική µε την ιατρική επιστήµη αβίαστα θα έλεγε «τι σχέση έχει ο φάντης µε το ρετσινόλαδο». Åίναι, üìùò, πράγµατι έτσι; Μήπως είναι επιπόλαιη µια τέτοια απάντηση; Γιατί είναι γεγονός ότι πρόκειται για δύο τελείως διαφορετικά πράγµατα. Êαι όµως εάν τα εξετάσει κανείς σε βάθος θα διαπιστώσει ότι από τα πρώτα χρόνια της ιατρικής επιστήµης είχε αναπτυχθεί στενή σχέση µεταξύ αυτής και της ζωγραφικής. Η σχέση αυτή είναι οφθαλµοφανής στην περίπτωση της ορθοπαιδικής, πριν ακόµα βγει η φωτογραφία. Ο ζωγράφος εκαλείτο από τον ορθοπαιδικό να σχεδιάσει τον ανθρώπινο σκελετό, τµήµα προς τµήµα, ώστε να µπορέσει η διδασκαλία της ορθοπαιδικής να γίνει πιο κατανοητή από τους σπουδαστές της ιατρικής. Το ίδιο γινόταν, και θα έλεγα συνεχίζεται ακόµη, στην ανατοµία, για το σχεδιασµό των µυώνων αλλά και άλλων οργάνων του σώµατος. Παλιά, έπρεπε ο ζωγράφος να αποτυπώσει σε σχέδια τις εφαρµοζόµενες ιατρικές πρακτικές, την ανατοµία του ανθρώπινου σώµατος αλλά και τις τεχνικές που πρέπει να χρησιµοποιηθούν ώστε να επιτευχθεί η θεραπεία του ασθενούς. Όπως γνωρίζετε, υπάρχουν σπουδαίοι χειρουργικοί άτλαντες οι οποίοι βασίζονται µόνο ή κατά κύριο λόγο σε σκίτσα. Το σχέδιï δείχνει πολύ καθαρότερα τη φορά των µυών και υπεισέρχεται σε µέρη τους που δεν τα βλέπει η φωτογραφία. Σχετικά, σας παραπέµπω στα θαυµάσια σχέδια του Leonardo da Vinci που απεικονίζουν τους µυώνες του ανθρώπινου σώµατος και που χωρίς αµφιβολία θα έπαιξαν στην εποχή τους εξαιρετικά σπουδαίο ρόλο στη γνώση και στην ανάπτυξη της ανατοµίας. Θα µου πείτε ότι µε την εξέλιξη της τεχνολογίας τώρα βλέπουµε τα πάντα. εν αντιλέγω, όµως ακόµα πιστεύω ότι το σχέδιο, τουλάχιστον για τους σπουδαστές, είναι πιο εύληπτο ËåïíÜñíôï íôá Âßíôóé, Âéôñïýâéïò Üíäñáò TEYXOS3Final.indd 8 30/9/2006 11:19:20 ðì
και πιο διδακτικό. Εξάλλου εάν εξετάσουµε τη σχέση της ζωγραφικής µε την ιατρική είναι πολλές εκείνες οι περιπτώσεις στις οποίες δηµιουργήθηκαν εξαιρετικά έργα τέχνης µε θέµα την ιατρική. Πασίγνωστος είναι ο πίνακας του Ρέµπραντ «Μάθηµα áνατοµίας». Ο πίνακας αυτός, που τον έκανε ο µεγάλος ζωγράφος το 1632, δείχνει τον δόκτορα Νιkοlαο Tulp να κρατά µε το δεξί του χέρι τη χειρουργική λαβίδα και µε αυτήν τους µυς και τους τένοντες του ανατοµούµενου. Συγχρόνως ο δόκτωρ δίνει τις αναγκαίες εξηγήσεις στους παριστάµενους, που τα σκυµµένα κεφάλια τους και η ένταση µε την οποία φωτίζει ο ζωγράφος τα πρόσωπά τους αναδεικνύουν το µεγάλο ενδιαφέρον των παρισταµένων για το εγχείρηµα. Η εξαιρετική ατµοσφαιρική ποιότητα του πίνακα, η ανάγλυφη µορφή των προσώπων και του ανατοµούµενου και η ένταση των κινήσεων των προσώπων θα ήταν αδύνατο να αποδοθούν σε µια απλή φωτογραφία. Και βέβαια δε θα είχε η φωτογραφία αυτή την τροµερή απήχηση που έχει προκαλέσει αυτός ο πίνακας παγκοσµίως. Εξάλλου, αν πάει κανείς σε ιατρεία θα προσέξει ότι υπάρχουν εκατοντάδες πίνακες µε θέµατα ιατρικά που κοσµούν τους τοίχους των χώρων υποδοχής. Όµως θα ήθελα ακόµα να θίξω ένα θέµα που µε κάνει να προβληµατίζοµαι σοβαρά. Τι σχέση µπορεί να έχει ένας πίνακας ζωγραφικής µε έναν ασθενή, αλλά και µε αυτόν τον ίδιο το γιατρό; Ένας αξιόλογος πίνακας δεν είναι νεκρό αντικείµενο φτιαγµένο µε χρώµατα επάνω σε ένα µουσαµά ή σε χαρτί. Είναι κάτι που λειτουργεί ενεργά και δηµιουργεί µια στενή σχέση µεταξύ θεατή και θεωµένου. Ένας πίνακας µπορεί να πει πολύ περισσότερα και να έχει µεγαλύτερη απήχηση από ένα ολόκληρο βιβλίο. ηµιουργεί θετικά ή αρνητικά συναισθήµατα που µπορούν να παίξουν τεράστιο ρόλο στην ψυχική και, γιατί όχι, στη σωµατική υγεία του ασθενούς. Θυµάµαι πάντα έναν θαυµάσιο γιατρό παθολόγο που είχε ειδικευτεί στη ψυχοσωµατική στο Φρέιµπουργκ της Γερµανίας και έκανε ψυχοθεραπεία ή αν θέλετε ψυχανάλυση. Λόγω της συγγενικής µου σχέσης µαζί του, του είχα χαρίσει εδώ και 25 χρόνια έναν πίνακά µου για το ιατρείο του. Ο πίνακας απεικόνιζε, µε αρκετά µοντέρνο τρόπο, µια απλή γλάστρα µε λουλούδια. Ο γιατρός, αφού θαύµασε τον πίνακα, µου είπε «Βασίλη, δεν θέλω να θεωρήσεις ότι δεν µου αρέσει ο πίνακάς σου. ÑÝìðñáíô, ÌÜèçìá áíáôïìßáò ôïõ äüêôïñïò Íikolao Tulp Μου αρέσει πολύ αλλά θα τον βάλω πίσω από την πόρτα για να µην τον βλέπουν οι ασθενείς µου». Και στην ερώτησή µου «γιατί να µην τον βλέπουν;» µου απάντησε: «το νευρώδες σχέδιο του πίνακα και η χρωµατική του γκάµα είναι δυνατό να τους προκαλέσει αναστάτωση και ψυχολογικά προβλήµατα που δε θα ήθελα». Εσείς οι γιατροί γνωρίζετε καλύτερα από κάθε άλλον ότι η ψυχολογική κατάσταση του ασθενούς εξαρτάται κατά µεγάλο ποσοστό από την ψυχική υγεία του. Έτσι, υπάρχουν χρώµατα που άλλα ερεθίζουν και άλλα δηµιουργούν ψυχική ηρεµία. Γι αυτό βάφουµε τώρα τους τοίχους των νοσοκοµείων µε χρώµατα που πιστεύουµε ότι βοηθούν στην ψυχική ηρεµία των ασθενών. Παλαιότερα, όλα τα νοσοκοµεία, µερικά ακόµα και τώρα, ήταν βαµµένα γκρίζα και άσπρα, µε καταθλιπτικά χρώµατα που µόλις έµπαινες µέσα πλακωνόταν η ψυχή σου. Τώρα οι αντιλήψεις έχουν αλλάξεις και µπαίνεις στο Metropolitan και ανοίγει η καρδιά σου, παρά το γεγονός ότι ορισµένοι από τους πίνακες που έχουµε αναρτήσει δεν βοηθούν σε αυτό. Mάλλον αναστάτωση φέρνουν και βέβαια θα πρέπει να τους αλλάξουµε. Εξάλλου, όλοι σας γνωρίζετε τα ευεργετικά αποτελέσµατα που µπορεί να έχει η µουσική ή η ζωγραφική στην επιτάχυνση της ίασης. εν είναι τυχαίο ότι σε πολλά νοσοκοµεία κύρους, κυρίως του εξωτερικού, λειτουργούν τµήµατα όπου οι ασθενείς έρχονται σε επαφή µε την τέχνη δηµιουργώντας αυτοί οι ίδιοι τέχνη, π.χ. ζωγραφίζοντας ή παίζοντας κάποιο όργανο. Όταν ήµουν στο Πανεπιστήµιο µελετούσα, για λόγους δικούς µου µόνο, στην πανεπιστηµιακή Λέσχη. Η µόνη µου διασκέδαση στα διαλείµµατά µου ήταν να διαβάζω τη Μαιευτική του Λούρου. Θα την έχετε δει οι περισσότεροι από εσάς. ιερωτηθήκατε ποτέ γιατί ήταν τόσο ευχάριστη; Mα γιατί και τα γράµµατα ήταν καθαρά και µεγάλα και το χαρτί καλό και κυρίως γιατί είχε πλήθος σχεδίων και φωτογραφιών που σου έδιναν τη δυνατότητα να καταλάβεις εύκολα το θέµα. Έτσι, από την εποχή εκείνη είχα ήδη πεισθεί για τη συγγένεια της ιατρικής επιστήµης µε την τέχνη και ιδιαίτερα µε αυτήν της ζωγραφικής που, ενώ φαίνονται άσχετες, έχουν στενή σχέση µεταξύ τους σε σηµείο που είναι να απορεί κανείς. Λέτε αυτός να είναι ο λόγος που κάνει τόσους πολλούς γιατρούς να ζωγραφίζουν; εν έχω δει πολλούς φιλόλογους, φυσικούς ή άλλους επιστήµονες να ζωγραφίζουν όσο οι γιατροί. Είναι σύµπτωση; Νοµίζω πως όχι. Πιστεύω ότι οφείλεται στο γεγονός ότι από σπουδαστές µάθατε να παρατηρείτε το ανθρώπινο σώµα, µάθατε να βλέπετε φωτογραφίες και σχέδια και σε πολλούς από εσάς δηµιουργήθηκε το ενδιαφέρον και η επιθυµία να σχεδιάσετε ή να ζωγραφίσετε. Άλλωστε, στα νοσοκοµεία έρχεστε σε καθηµερινή επαφή µε την ελπίδα και τη µαταιότητα, τον πόνο και την ανακούφιση, την καρτερικότητα και την απελπισία, τη ζωή και το θάνατο. Αυτό, κατ ανάγκη, σας έχει ευαισθητοποιήσει και σας φέρνει πολύ πιο κοντά στην ευαισθησία του καλλιτέχνη. Φτάνοντας στο τέλος της σύντοµης οµιλίας µου δεν ξέρω αν σας έπεισα, ξέρω όµως ότι σας προβληµάτισα και ξέρω ακόµη ότι κάποιο κυµατισµό θα αφήσει το πετραδάκι που έριξα στη λίµνη. [9] TEYXOS3Final.indd 9 30/9/2006 11:19:22 ðì
Γράφει ο Νίκος Γρανίτσας, Χειρουργός Ïρθοπαιδικός του Νοσοκοµείου Metropolitan Ìð ï ñ å ß ô å 50 óôá íá äåß íåôå 35 Το µυστικό είναι να γυµνάζεστε Εκτός από τη σωµατική, ενισχύεται και η νοητική σας ικανότητα. ε τι διαφέρει ένας πενηντάρης Óαπό έναν εικοσάρη; Η αυθόρµητη απάντηση είναι: σε πολλά. Εάν, πλάι µας, περάσει ένα άτοµο 50 ετών και ένα 20 ετών, µε την άκρη του οπτικού πεδίου µας θα αντιληφθούµε τον πενηντάρη λόγω του ότι είναι περισσότερο ογκώδης και αργός στην κίνηση. Θα µπορούσε αυτό να αλλάξει, και ο πενηντάρης να δίδει εντύπωση ενός εικοσάρη; Η απάντηση είναι όχι. Αλλά θα ήταν άσχηµο να έδειχνε ο πενηντάρης για τριανταπεντάρης; Ασφαλώς όχι. Αναλύοντας της οπτική εικόνα του πενηντάρη θα παρατηρήσουµε ότι δείχνει ογκωδέστερος λόγω αυξηµένου βάρους και αργότερος, στην κίνηση, λόγω δυσκαµψίας των αρθρώσεων και της απώλειας της µυϊκής ισχύος που είχε σε νεαρότερη ηλικία. Η απάντηση στο ερώτηµα «πως µπορούµε να δείχνουµε νεότεροι;» είναι: να γυµνασθούµε. Η µυϊκή µας δύναµη µετά τα τριάντα αρχίζει να µειώνεται σταθερά. Υπάρχουν, όµως, µελέτες σύµφωνα µε τις οποίες, ανεξαρτήτως ηλικίας, το κέρδος σε µυϊκή δύναµη µε την άσκηση είναι το ίδιο και για τα νεαρότερα άτοµα και για τα µεγαλύτερα. Οι ίδιες µελέτες αναφέρουν ότι η απώλεια ασβεστίου, ειδικότερα στις γυναίκες, γίνεται σε µεγαλύτερα χρονικά διαστήµατα εάν το άτοµο γυµνάζεται. Μεταξύ της ηλικίας των 30 και 70, τα άτοµα χάνουν το 20 30% της ελαστικότητας των αρθρώσεων. Όµως, άτοµα µεγάλης ηλικίας, που συµµετέχουν σε προγράµµατα γυµναστικής, βελτιώνουν κατά 12% την ελαστικότητα των γονάτων τους και κατά 48% την ελαστικότητα των ποδοκνηµικών. Ο ίδιες µελέτες παρουσιάζουν στοιχεία σύµφωνα µε τα οποία, εκτός από τη βελτίωση του σώµατος, τα ίδια άτοµα είχαν βελτίωση σε test πνευµατικής διαύγειας. Είναι γνωστό ότι στους µεσήλικες η ικανότητα της λογικής αλληλουχίας, της ανάλυσης και η πνευµατική διαύγεια µειώνονται. Στην προκειµένη περίπτωση, τέσσερις µήνες σωµατικής ασκήσεως ήταν αρκετοί ώστε να υπάρξει βελτίωση στα αποτελέσµατα των test νοήσεως πάντοτε σε συσχέτιση µε την οµάδα που δεν είχε σωµατική δραστηριότητα. Ôï ìõúêü óýóôçìá εν µπορείς να κατασκευάσεις νέους µυς, όπως δεν µπορείς να ψηλώσεις ή TEYXOS3Final.indd 10 30/9/2006 11:19:25 ðì
Τα πρώτα καλά αποτελέσµατα θα φανούν µετά από γυµναστική 3-4 εβδοµάδων. να αλλάξεις τον βασικό σωµατικό σου τύπο. Αυτό που µπορεί να αλλάξει είναι ο τόνος και το σχήµα των µυών, σε όποιον σωµατικό τύπο κι αν κατατάσσεστε ώστε να γεφυρώσετε το κενό µεταξύ αυτού που θα θέλατε να είστε και αυτού που είστε όταν κοιτάζεστε στον καθρέπτη κάθε ηµέρα. Οι µυς που καθορίζουν το σχήµα µας είναι περισσότεροι από 400. Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι για να έχουν µια καλή σωµατική διάπλαση χρειάζονται ατέλειωτες ασκήσεις γυµναστικής. Η αλήθεια είναι ότι χρειάζονται λίγες βασικές, αλλά σωστά εκτελεσµένες, για να διαπιστώσουµε µια εκπληκτική βελτίωση. Όταν αναφερόµαστε σε µυϊκό τόνο που προέρχεται από την άσκηση, αυτό έχει να κάνει µε την εµφάνιση και την λειτουργική κατάσταση των µυών. Στην πράξη, ένα τονισµένο µυϊκό σύστηµα θα έχει ως αποτέλεσµα να παύσουν να κρέµονται χαλαροί οι µυς όπως κρέµονται στο αγύµναστο χέρι ή στην κοιλιά, και το δέρµα που τους καλύπτει θα δείχνει σφριγηλό και σταθερά συνδεδεµένο. Επίσης Με λίγες βασικές, αλλά σωστά εκτελεσµένες, ασκήσεις θα διαπιστώσετε εκπληκτική βελτίωση. η αύξηση της µυϊκής δύναµης θα έχει ως αποτέλεσµα τη µικρότερη κόπωση στην καθηµερινή µας ενασχόληση. Η κίνηση µας θα είναι σταθερότερη, γιατί οι µυς µας συγκρατούν 200 κόκαλα του σώµατός µας. Εάν οι µυς δεν είναι επαρκώς δυνατοί, η κατανοµή των φορτίων στις αρθρώσεις και στα µακρά οστά είναι ανώµαλη, µε αποτέλεσµα να υπάρχει πρόωρη φθορά. Θα σας περνούσε ποτέ η σκέψη να πάρετε ένα σφυρί και να κτυπάτε το γόνατο σας 200 300 ή και παραπάνω φορές κάθε µέρα συνεχώς για χρόνια; Ασφαλώς όχι. Και όµως αυτό πιθανόν κάνετε. Ο τετρακέφαλος, ο µυς που έχει σχέση µε το γόνατο κατά τη βάδιση καθώς και κατά την άνοδο ή κάθοδο σκάλας, είναι γνωστό ότι µετά τα τριάντα µας χάνει 1% της µυϊκής ισχύος κάθε χρόνο. Στα πενήντα µας έχει χάσει ήδη 20% της ισχύος του. Σε µεγαλύτερη ηλικία ακόµα περισσότερο. Έχετε όλοι δει ηλικιωµένα άτοµα να µη µπορούν να σηκωθούν εύκολα από την καρέκλα και αυτός είναι ο λόγος. Εκτός από την κίνηση, ο τετρακέφαλος σταθεροποιεί και την άρθρωση του γόνατος. Είναι επόµενο η απώλεια ισχύος του τετρακέφαλου να οδηγεί στη χαλάρωση της άρθρωσης του γόνατος. Η κίνηση κατά τη βάδιση γίνεται ασταθής, τα φορτία έχουν ανώµαλη κατανοµή και το τελικό αποτέλεσµα είναι µια µη οµαλή κίνηση που έχει αντίκτυπο παραπλήσιο µε το σφυροκόπηµα του γονάτου µας. Λόγω του ότι οι αλλαγές στην αρθρική επιφάνεια συντελούνται αργά, το άτοµο προσαρµόζεται να περπατά λιγότερο, να λαµβάνει φάρµακα για τον πόνο µέχρις ότου η κατάσταση να είναι µη αναστρέψιµη πλέον και να γίνει σκέψη για χειρουργική αποκατάσταση της Üρθρώσçς. Και όµως, η εκ νέου ενδυνάµωση του µυός, µπορεί να καθυστερήσει ή και να αποτρέψει το χειρουργείο. Εάν µέχρι τώρα σας είπα ότι πρέπει να ασκηθείτε για να δείχνετε νεότεροι το επόµενο ερώτηµα είναι πόση άσκηση χρειάζεται; Εάν είστε αγύµναστοι χρειάζεται ένα πρόγραµµα 30 λεπτών τρεις φορές την εβδοµάδα. Εάν ασχολείστε µε δραστηριότητες, όπως τρέξιµο, κολύµβηση ή άλλες αθλητικές δραστηριότητες ο χρόνος βελτίωσης της κίνησης σας και της εµφüνéσç σας είναι συντοµότερος. Τα πρώτα αποτελέσµατα θα τα δείτε σε 3-4 εβδοµάδες άσκησης. Εάν σταµατήσετε την άσκηση τότε η βελτίωση που αποκτήσατε σιγά σιγά θα χαθεί. Με την άσκηση και η κοιλιά δε θα πέσει αλλά και ούτε θα υπάρξει σηµαντική µείωση του σωµατικού βάρους, όµως θα δείχνέτε λεπτότεροι και θα µειωθεί η περίµετρος της περιφέρειας σας. Oé äßáéôåò Ξέρετε γιατί αποτυγχάνουν οι θερµιδικές δίαιτες και γιατί αυτοί που τις κάνουν συνήθως ξαναπαίρνουν βάρος και µάλιστα µεγαλύτερο; Στις θερµιδικές δίαιτες δηλαδή στις δίαιτες όπου περιορίζουν δραστικά τη λήψη τροφής ο οργανισµός καίει λίπος αλλά καίει και µυς. Η απώλεια βάρους οφείλεται και στην απώλεια λίπους αλλά και στην απώλεια µυϊκής µάζας. Στον ανθρώπινο οργανισµό ο µυς είναι το «µηχάνηµα» όπου καταναλώνεται η ενέργεια που λαµβάνουµε από την τροφή. Όση τροφή δεν χρειάζεται αποθηκεύεται ως λίπος.η άσκηση µας δίδει µεγαλύτερους και ισχυρότερους µυς, άρα µεγαλύτερο µηχανισµό κατανάλωσης ενέργειας, δηλαδή αυξάνονται οι καύσεις. Αντιθέτως, όσο χάνουµε µυϊκή µάζα, τόσο περισσότερο αδυνατούµε να καταναλώσουµε ενέργεια, άρα η τροφή που δεν µεταβολίζεται αποθηκεύεται ως λίπος. Όταν, λοιπόν, χάσουµε µυϊκή µάζα, µετά από δίαιτα, και αρχίσουµε να ξανασιτιζόµεθα, αδυνατούµε να καταναλώσουµε ενέργεια και η τροφή αποθηκεύεται ως λίπος. Μετά δε από κάθε θερµιδική δίαιτα, αυτή η κατάσταση επιδεινώνεται. Γι αυτό το σωστό είναι να αναπληρώνουµε τη µυϊκή µάζα, που φυσιολογικά χάνουµε µε την ηλικία, ώστε να µπορούµε να καταναλώνουµε την ενέργεια της τροφής, παράλληλα δε να µειώσουµε λίγο και να εκλογικεύσουµε την ποσότητα και την ποιότητα της τροφής. Εάν µέχρι τώρα σας έπεισα üôé µε τη γυµναστική έχετε ëýóåé üëá ôá ðñïâëþìáôá και νοµίζετε ότι τελειώσατε πρέπει να σας πω ότι απατάσθε. Μέχρι τώρα δεν έχουµε αναφερθεί στην καρδιά και στους πνεύµονες óå ó Ýóç ìå ôçí áåñüâéá Üóêçóç. [11] TEYXOS3Final.indd 11 30/9/2006 11:19:27 ðì
Áåñüâéá Üóêçóç Όλοι έχετε ακούσει για την αερόβια άσκηση. Με τον όρο αυτό εννοούµε όλες τις δραστηριότητες, όπως το τρέξιµο, το κολύµπι, το γρήγορο βάδισµα, το ποδήλατο όπου υπάρχει αρκετή ένταση και διάρκεια ώστε να επιταχυνθεί η αναπνοή και να προκληθούν οι απαραίτητες καρδιοαναπνευστικές προσαρµογές. Ο σωστά γυµνασµένος µπορεί να καταναλώσει περισσότερο οξυγόνο από τον αγύµναστο κατά την έντονη σωµατική προσπάθεια και αυτό γίνεται γιατί µε την αεροβική άσκηση η καρδιά εκπαιδεύεται να συστέλλεται εντονότερα και να παρέχει περισσότερο αίµα, οι δε πνεύµονες εκπαιδεύονται να αναλώνουν γρήγορα το οξυγόνο. Ως αερόβια ικανότητα θεωρούµε την ικανότητα του οργανισµού να καταναλώνει τη µέγιστη δυνατή ποσότητα οξυγόνου, ανά λεπτό, και αυτός είναι ο σπουδαιότερος δείκτης φυσικής κατάστασης του οργανισµού και συνώνυµο της βιολογικής αξίας ενός ατόµου. Ένα άτοµο 50 ετών, που γυµνάζεται, έχει κατά µέσον όρο την αερόβια ικανότητα ενός σαραντάχρονου ή ακόµη ενός τριανταπεντάχρονου που δεν γυµνάζεται. Στην πράξη, η αερόβια άσκηση οδηγεί σε ένα βιολογικό ξανάνιωµα 10-15 ετών. Οι ασκήσεις γιόγκα έχουν µηδαµινή επίδραση στην αερόβια ικανότητα, όπως επίσης η σουηδική γυµναστική και η άρση βαρών που, όµως, βελτιώνουν άλλες ικανότητες, όπως την ευκινησία και τη µυϊκή δύναµη. Συνοψίζοντας: Η άσκηση θα σας κάνει να αισθάνεστε και να φαίνεστε νεότεροι. Προβλήµατα οσφυαλγίας θα µειωθούν, οι αρθρίτιδες, που σε όλους µας συµβαίνουν, θα ενοχλούν λιγότερο. Όπως έχετε ήδη καταλάβει πρέπει να ασχολείσθε µε δύο ειδών ασκήσεις: τα βάρη και µε δραστηριότητες όπως το βάδισµα για αερόβια βελτίωση. Στο ερώτηµα σας πώς να αρχίσετε, η απάντηση µας είναι: πηγαίνετε σε ένα βιβλιοπωλείο. Αγοράστε βιβλία σχετικά µε άσκηση. Τίτλοι υπάρχουν άφθονοι στα µεγάλα βιβλιοπωλεία. Έτσι, πρώτα θα εκπαιδεύσετε το µυαλό σας που ïé áíáóôïëýò ôïõ åßíáé óõíýðåéá της καθιστικής ζωής. Εν συνεχεία έχετε δύο επιλογές: Η θα εγγραφείτε σε ένα γυµναστήριο ή θα βρείτε έναν γυµναστή που θα σας διδάξει τι πρέπει να κάνετε, µέχρι να µπορείτε να το κάνετε µόνοι σας σωστά. Μετά από λίγες µόλις εβδοµάδες, η ζωή θα σας φαίνεται καινούρãια και ρόδινη. Η αερόβια άσκηση οδηγεί σε ένα βιολογικό ξανάνιωµα 10-15 ετών. TEYXOS3Final.indd 12 30/9/2006 11:19:28 ðì
TEYXOS3Final.indd 13 30/9/2006 11:19:28 ðì
Ç ÐÁ ÕÓÁÑÊÉÁ óôá ðáéäéü êáé óôïõò åöþâïõò Αποτελεί ανησυχητικό φαινόµενο η δραµατική αύξηση της συχνότητας µε την οποία εµφανίζεται στην Ελλάδα. Çραγδαία αύξηση της συχνότητας της παχυσαρκίας δεν αφορά µόνο τις κοινωνίες δυτικού τύπου, αλλά και τις αναπτυσσόµενες, ακόµη και χώρες που παραδοσιακά δεν αντιµετώπιζαν πρόβληµα, όπως πχ η Κίνα. Στην Ελλάδα, σύµφωνα µε την πολύ πρόσφατη πανελλήνια επιδηµιολογική µελέτη που διενήργησε η Ελληνική Ιατρική Εταιρεία Παχυσαρκίας και στην οποία µελετήθηκαν 18.045 παιδιά και έφηβοι σε ολόκληρη την Επικράτεια, δεν φαίνεται να υπάρχει ιδιαίτερο πρόβληµα παχυσαρκίας. Ανησυχητικό όµως είναι το γεγονός του αυξηµένου επιπολασµού (óõ íüôçôáò) των υπέρβαρων παιδιών και εφήβων (Εικόνα 1). Ας σηµειωθεί ότι τελευταία, διεθνώς, για τον ορισµό της παχυσαρκίας σε ηλικίες έως 18 ετών, χρησιµοποιούνται ιδιαίτερες καµπύλες. Αυτές οι καµπύλες αντιστοιχούν για κάθε ηλικία σε είκτη Μάζας Σώµατος ( ΜΣ= Βάρος / Ύψος 2 25 kg/m2 και 30 kg/m2) όπου αντίστοιχα είναι και τα όρια του φυσιολογικού και του παχύσαρκου για τους ενήλικες. Εκτός από τις άµεσες επιπτώσεις του υπερβάλλοντος βάρους στην παιδική και εφηβική ηλικία, αυτό είναι σηµαντικός καθοριστικός παράγοντας της εξέλιξης του ατόµου, αφού εάν το βάρος στην παιδική ηλικία είναι πάνω από την 75η εκατοστιαία θέση, τότε η πιθανότητα να είναι υπέρβαρο ως ενήλικας είναι 75% (Εικόνα 2). Γράφει ο Ευθύµιος Καπάνταης MD Παθολόγος ιαβητολόγος ιευθυντής του Τµήµατος ιαβήτη Παχυσαρκίας Μεταβολισµού του Νοσοκοµείου Metropolitan Εικüíá 1 TEYXOS3Final.indd 14 30/9/2006 11:19:30 ðì
Η παχυσαρκία στην παιδική και εφηβική ηλικία είναι πολύ πιθανό να δηµιουργήσει έναν παχύσαρκο ενήλικα. [15] TEYXOS3Final.indd 15 30/9/2006 11:19:31 ðì
Η αντιµετώπιση της παχυσαρκίας στα παιδιά και στους εφήβους, θα πρέπει να διαχωρισθεί σε τρία σκέλη. α)στην πρωτογενή πρόληψη, δηλαδή στην προσπάθεια να µην αυξηθεί το σωµατικό βάρος, σε επίπεδο πληθυσµιακό αλλά και ατοµικό, β)στη θεραπεία του παχύσαρκου παιδιού και εφήβου και γ) Στη δευτερογενή πρόληψη, δηλαδή στην προσπάθεια να µην ανακτηθεί το ήδη απωλεσθέν βάρος Εικüíá 2 Τα σχετιζόµενα µε το αυξηµένο βάρος προβλήµατα υγείας, φαίνεται ότι έχουν τις ρίζες τους στις µικρές ηλικίες, αφού ο σχετικός κίνδυνος να εµφανίσει ένας υπέρβαρος ενήλικας το µεταβολικό σύνδροµο είναι 16 Εικüíá 3 φορές εάν ήταν φυσιολογικού βάρους στην παιδική του ηλικία, ενώ ο σχετικός κίνδυνος εκτοξεύεται στο 56 εάν ήταν και υπέρβαρος ως παιδί, συγκρινόµενος µε άτοµα που ήταν πάντοτε νορµοβαρή (Εικόνα 3). ΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ Κύριες αιτίες εµφάνισης αυξηµένου σωµατικού βάρους είναι οι κακές διατροφικές συνήθειες του παιδιού ή του εφήβου αλλά και της οικογένειάς του, η µειωµένη σωµατική δραστηριότητα και συµπεριφεριολογικά προβλήµατα. Επίσης, έχουν ενοχοποιηθεί αιτιολογικά το σωµατικό βάρος των γονέων, κοινωνικοοικονοµικοί παράγοντες της οικογένειας, το βάρος γέννησης, ο θηλασµός κλπ. Ιδιαίτερη βαρύτητα λοιπόν στην πρόληψη της παχυσαρκίας θα πρέπει να δοθεί τόσο στην τροποποίηση της διατροφικής συµπεριφοράς των παιδιών αλλά και ολόκληρης της οικογένειας όσο και στην ώθηση σε άσκηση και γενικότερα σε αυξηµένη σωµατική δραστηριότητα. Οι στρατηγικές πρόληψης θα πρέπει να αφορούν παιδιά και εφήβους υψηλού κινδύνου εµφάνισης παχυσαρκίας τόσο σε κοινωνικό όσο και σε ατοµικό επίπεδο. Αµιγείς µελέτες συγκεκριµένης διαιτητικής προληπτικής παρέµβασης δεν υπάρχουν, όπως δεν υπάρχουν αντίστοιχες µελέτες τροποποίησης της συµπεριφοράς. Σε µελέτη, παιδιά υψηλού κινδύνου για ανάπτυξη παχυσαρκίας, ηλικίας 6-12 ετών, τέθηκαν σε διάφορες θεραπευτικές µεθόδους, που όµως όλες περιελάµβαναν διαιτητικές οδηγίες και εντατικοποιηµένη συµπεριφεριολογική τροποποίηση για 8-12 βδοµάδες και ακολούθως για 6-12 µήνες περίοδο συντήρησης. Μετά από 10 χρόνια παρακολούθησης, υπήρξεσαφής ελάττωση του ποσοστού των υπέρβαρων ατόµων. Προγράµµατα παρέµβασης στηρι- TEYXOS3Final.indd 16 30/9/2006 11:19:32 ðì
γµένα στο σχολείο εµφάνισαν θετικά αποτελέσµατα. Αυτά όµως, εκτός της διατροφικής εκπαίδευσης περιελάµβαναν πάντοτε και αυξηµένη σωµατική δραστηριότητα. Η αύξηση της σωµατικής δραστηριότητας, όπως έχει αποδειχθεί, προλαµβάνει εκ του ασφαλούς την αύξηση του σωµατικού βάρους και την εµφάνιση παχυσαρκίας, και επιφέρει µικρότερη αύξηση του ενδοκοιλιακού λίπους, το οποίο είναι γνωστό ότι έχει αιτιολογική σχέση µε πολλά και ποικίλα προβλήµατα υγείας. Ο ΗΓΙΕΣ Ο τρόπος χειρισµού των παιδιών και εφήβων αναφορικά µε το σωµατικό τους βάρος, κυρίως των ενδιάµεσων γευµατιδίων (snacks). Εποµένως, θα õðïäåé èåß µείωση της κατανάλωσης σοκολάτας, παγωτών, τσιπς, µπισκότων, αναψυκτικών και κυρίως γλυκών τύπου πάστας ή τούρτας. Επίσης, θα πρέπει να αποφεύγεται η πρόχειρη διατροφή µε πίτσες, χάµπουργκερς ή αγορασµένα από έξω έτοιµα γεύµατα, καθώς και τα γεύµατα υψηλής περιεκτικότητας σε λίπος και θερµίδες, που καταναλώνουν εκτός σπιτιού ιδιαίτερα οι έφηβοι. H σε σταθερή βάση άσκηση και ιδιαίτερα η αερόβια, βοηθά στην αύξηση της ενεργειακής κατανάλωσης, αλλά και µειώνει την ενεργειακή πρόσληψη, προκαλόντας µεγαλύτερο αρνητικό ενεργειακό ισοζύγιο, σε παχύσαρκα παιδιά και εφήβους. Η άσκηση πρέπει πάντοτε να συνδυάζεται µε διαιτητικές Εικüíá 4 φαίνεται παραστατικά στην Εικόνα 4. Πριν ξεκινήσει η θεραπεία, θα πρέπει να ακολουθηθεί η συνήθης ιατρική τακτική, δηλαδή η λήψη του ατοµικού και οικογενειακού ιστορικού, να γίνει κλινική εξέταση και ακολούθως να εφαρµοσθεί ο αλγόριθµος της Εικόνας 5. Επίσης, οι κατευθυντήριες οδηγίες αντιµετώπισης των υπέρβαρων παιδιών, φαίνονται στην Εικόνα 6. Οι διαιτητικές οδηγίες θα πρέπει να είναι µια ισοθερµιδική ή ήπια υποθερµιδική ισορροπηµένη διατροφή, στην οποία θα πρέπει να περιοριστουν σηµαντικά οι τροφές υψηλής θερµιδικής πυκνότητας και παρεµβάσεις και τροποποιήσεις της διατροφικής συµπεριφοράς, προς επίτευξη και διατήρηση σηµαντικών αποτελεσµάτων. εδοµένης της πολυπλοκότητας των αλλαγών συµπεριφεριφοράς για κάθε παιδί ή έφηβο ξεχωριστά, είναι αντιληπτή η δυσκολία ένταξης ατόµων σε συγκεκριµένο πρωτόκολλο. Όµως είναι αποδεκτή η χρησιµότητα της τροποποίησης της διατροφικής συµπεριφορά και αποδεδειγµένη. Η χορήγηση φαρµακευτικής αγωγής για την αντιµετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας δεν έχει έως σήµερα καµµία ένδειξη. Η κακή διατροφή και η µειωµένη σωµατική δραστηριότητα αποτελούν βασικές αιτίες αύξησης του σωµατικού βάρους στα παιδιά και στους εφήβους. [17] TEYXOS3Final.indd 17 30/9/2006 11:19:35 ðì
Εικüíá 5 Για για την αντιµετώπιση της εφηβικής παχυσαρκίας υπάρχουν 1-2 µελέτες, όπου στη µία χορηγήθηκε ορλιστάτη σε 20 εφήβους για 3 µήνες µε ενθαρρυντικά αποτελέσµατα και στην άλλη σιµπουτραµίνη σε 82 εφήβους για 6 µήνες µε αποτέλεσµα τη σηµαντική µείωση του βάρους τους και βελτίωση των προερχόµενων από αυτό προβληµάτων τους. Μέχρι σήµερα, δεν υπάρχει έγκριση από τον ΕΟΦ για χορήγηση φαρµακευτικής αγωγής στην αντιµετώπιση της εφηβικής παχυσαρκίας. Η παχυσαρκία είναι µία χρόνια νόσος, για την αντιµετώπιση της οποίας απαιτείται διαβίου ένας τρόπος ζωής, µε σωστή υγιεινή διατροφή και µε σωµατική δραστηριότητα. Μετά από µια προσπάθεια απώλειας βάρους, τόσο τα παιδιά όσο και οι γονείς θα πρέπει να συνεχίζουν την προσπάθεια διατήρησης των συνηθειών που απέκτησαν, ώστε να διατηρούν το σωµατικό τους βάρος και να βελτιώνουν το ΜΣ τους. Μία δραστική προσπάθεια διατήρησης του βάρους, θα πρέπει να περιλα- µβάνει υποστήριξη τόσο στο παιδί ή τον έφηβο όσο και στην οικογένειά του, σε τακτά χρονικά διαστήµατα. Εικüíá 6 TEYXOS3Final.indd 18 30/9/2006 11:19:35 ðì
TEYXOS3Final.indd 19 30/9/2006 11:19:35 ðì
Ç Ã Í Ù Ó Ç Ó Ù Æ Å É Γράφει ο Γρηγόρης Ξεπαπαδάκης ιευθυντής του Χειρουργικού Τµήµατος Μαστού στο Νοσοκοµείο Μetropolitan Ο,ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΤΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ Τα βασικά σηµεία για την έγκαιρη πρόληψη και την αποτελεσµατική αντιµετώπισή του Ìε το δεδοµένο της αύξησης της συχνότητας, µε την οποία εµφανίζεται ο καρκίνος του µαστού (ας µη ξεχνüìå ότι προσβάλλει µία στις δέκα γυναίκες), είναι απολύτως αναγκαίο να δίδεται ιδιαίτερο βάρος στην έγκαιρη διάγνωση. ιότι, σήµερα, µε τα σηµαντικά µέσα που διαθέτει η επιστήµη, η έγκαιρη διάγνωση οδηγεί, σε µεγάλο βαθµό, στην αποτελεσµατική αντιµετώπιση αυτής της σοβαρής απειλής για την υγεία των γυναικών. Πρωτίστως, όµως, είναι απαραίτητη η συχνή ενηµέρωση, που εξουδετερώνει το φόβο, την παθητικότητα και την προκατάληψη. Οι παράγοντες που σχετίζονται µε την εµφάνιση καρκίνου του µαστού είναι: Κυήσεις σε µεγάλη ηλικία (ðρώτη κύηση σε ηλικία άνω των 35 ετών), η µακροχρόνια χρήση οιστρογόνων µετά την εµµηνόπαυση, η παχυσαρκία και η έλλειψη σωµατικής άσκησης, θετικό οικογενειακό ιστορικό (δηλαδή, γυναίκα συγγενής α βαθµού µε ιστορικό καρκίνου του µαστού) και ο κληρονοµικός καρκίνος, ï ïðïßïò ïφείλεται σε µετάλλαξη ενός γονιδίου. Εδώ η πιθανότητα εµφάνισης καρκίνου του µαστού είναι περίπου 80% στην διάρκεια της ζωής της γυναίκας-φορέα του γονιδίου. Συνοδεύεται και από υψηλή πιθανότητα εµφάνισης καρκίνου των ωοθηκών, περίπου 60%. Ο κληρονοµικός καρκίνος αποτελεί µόλις το 5-7% του συνολικού αριθµού καρκίνων µαστού. TEYXOS3Final.indd 20 30/9/2006 11:19:39 ðì