ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ
2 Η ΔΙAΛΕΞΗ 1. ΑΙΤΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΣΤΑ ΦΥΤΑ 2. ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ
ΑΙΤΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ EΝΔΟΓΕΝΗ Ζημιές γενετικής φύσης ΕΞΩΓΕΝΗ Ζημιές που προξενούν οι: ΑΒΙΟΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ: ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ Θερμοκρασία Φως Νερό Χαλάζι Κεραυνός ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Υγρασία Φυσική δομή Χημική σύσταση ασθένειες: φυσιολογικές ή μη παρασιτικές ΒΛΑΒΕΡΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ Διοξείδιο του Θείου Υδροφθορικό οξύ Υδροχλωρικό οξύ Νιτρώδεις & Νιτρικοί ατμοί Smog ΒΙΟΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ: Μύκητες,Βακτήρια, Φυτοπλάσματα Έντομα,Ακάρεα Νηματώδεις κ.α. Ιοί- Ιοειδή Ρικέτσιες Σπερματόφυτα Προκαλούν παρασιτικές ασθένειες
ΜΗ ΠΑΡΑΣΙΤΙΚΗ ΑΣΘΕΝΕΙΑ Η ασθένεια, η οποία οφείλεται σε δυσμενείς παράγοντες του περιβάλλοντος ή σε έλλειψη θρεπτικών στοιχείων (τροφοπενίες)
ΠΑΡΑΣΙΤΙΚΗ ΑΣΘΕΝΕΙΑ η ασθένεια, η οποία οφείλεται σε παράσιτα: Μύκητες Βακτήρια Φυτοπλάσματα Ρικέτσιες Ιούς
ΒΙΟΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΜΥΚΗΤΕΣ ΒΑΚΤΗΡΙΑ ΦΥΤΟΠΛΑΣΜΑΤΑ ΡΙΚΕΤΣΙΕΣ ΙΟΙ ΙΟΕΙΔΗ ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΑ ΖΩΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ: Έντομα, Ακάρεα ΝΗΜΑΤΩΔΕΙΣ ΓΑΣΤΡΟΠΟΔΑ ΘΗΛΑΣΤΙΚΑ ΠΟΥΛΙΑ
ΜΕΤΑΔΟΤΙΚΗ Η ΜΟΛΥΣΜΑΤΙΚΗ ΑΣΘΕΝΕΙΑ Τα έμβια παθογόνα αναπαραγόμενα αναπτύσσουν μεγάλους αριθμούς μολυσμάτων, τα οποία μπορούν να επεκτείνουν τις μολύνσεις και να μεταδώσουν την ασθένεια. Η ασθένεια αυτή ονομάζεται μεταδοτική ή μολυσματική ασθένεια.
ΜΟΛΥΣΜΑΤΙΚΑ ΠΑΘΟΓΟΝΑ ΣΕ ΦΥΤΙΚΟ ΚΥΤΤΑΡΟ
ΜΥΚΗΤΕΣ Altrnaria alternata Δ. Ζωάκη - Μαλισιόβα
ΜΥΚΗΤΕΣ Από τα 100.000 γνωστά είδη 10.000 προξενούν ασθένειες στα φυτά μειώνοντας την παραγωγή κατά 15-25% κατά έτος. Οι μύκητες αποτελούν ξεχωριστό Άθροισμα /Βασίλειο Πολλαπλασιάζονται εγγενώς και αγενώς με σπόρια (1-150μ) Ζουν σαπροφυτικά ή παρασιτικά ή συμβιώνουν με τα φυτά Φύκη Λειχήνες Ρίζες (95%των φυτών) Μυκόρριζα
ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΜΥΚΗΤΩΝ Ετερότροφοι, ευκαρυωτικοί (με πυρήνες) μικροσκοπικοί μικροοργανισμοί Χωρίς χλωροφύλλη Στερούνται αμύλου αλλά συνθέτουν γλυκογόνο Σχηματίζουν κατά την ανάπτυξη τους νηματοειδείς διακλαδιζόμενες υφές τα μυκήλια Έχουν κυτταρικό τοίχωμα με χιτίνη & Παράγουν διαφόρων ειδών σπόρια
ΔΡΑΣΗ ΜΥΚΗΤΩΝ ΩΦΕΛΙΜΙΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ Παράγουν αντιβιοτικά και άλλες ουσίες χρήσιμες στη Βιοχημεία και Βιομηχανία Τροφίμων (Οργανικά οξέα και Βιταμίνες) Παράγουν ένζυμα αποδόμηση οργ. ύλης στο φυσικό περιβάλλον (70.00είδη) Βιολογική Καταπολέμηση Εδώδιμοι Βασιδιομύκητες καλλιεργούνται για νωπή κατανάλωση ΖΗΜΙΟΓΟΝΑ ΔΡΑΣΗ προξενούν σοβαρές ασθένειες - στα φυτά10.000 είδη -στον άνθρωπο 50.000 και -στα ζώα 50.000 Παράγουν μυκοτοξίνες δηλητηριάσεις στα θηλαστικά και τον άνθρωπο -ΓΛΥΚΟΑΛΚΑΛΟΕΙΔΗ (Claviceps purpurea) -ΠΑΤΟΥΛΙΝΗ (Penicillium spp. και Aspergillus terreus) -ΑΦΛΑΤΟΞΙΝΗ (Aspergillus flavus) -ΩΧΡΑΤΟΞΊΝΗ (Aspergillus carbonarius και Asp. niger) Δ. Ζωάκη - Μαλισιόβα
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΕΠΙΔΡΑΣΗΣ ΦΥΤΟΠΑΘΟΓΟΝΩΝ ΜΥΚΗΤΩΝ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ
ΦΥΤΟΠΑΘΟΓΟΝΟΙ ΜΥΚΗΤΕΣ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΠΑΘΟΓΟΝΑ ΑΝΘΡΩΠΩΝ Ο μύκητας Cercospora apii που προκαλεί κηλίδωση στα φύλλα του μαϊδανού ευθύνεται συγχρόνως για μια σοβαρή δερματίτιδα στο ανθρώπινο πρόσωπο Ο μύκητας Fusarium solani που προκαλεί σηψιρριζία σε πολλά ετήσια φυτά μπορεί να προκαλέσει επιπεφυκίτιδα στον άνθρωπο Ο μύκητας Alternaria alternata, γνωστός για τις κηλιδώσεις των σολανωδών προκαλεί αλλεργικές παθήσεις στον άνθρωπο
ΒΑΚΤΗΡΙΑ
ΦΥΤΟΠΑΘΟΓΟΝΑ ΒΑΚΤΗΡΙΑ 250 είδη σε σύνολο 1600, προξενούν ασθένειες στα φυτά Απλοί μονοκύτταροι πρωκαρυωτικοί μικροοργανισμοί, σχήματος σφαιρικού,.ραβδοειδούς, ή νηματοειδούς και μεγέθους από 0,5-0,88x2-3 μm Έχουν αυτόνομη κίνηση, με τα μαστίγια που φέρουν Πολ/νται με απλή εγκάρσια διχοτόμηση Αντιδρούν θετικά στα αντιβιοτικά.
ΔΙΑΔΟΣΗ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ ΣΤΗ ΦΥΣΗ Τα βακτήρια έχουν μεγάλη διάδοση στη φύση. Αναπαράγονται πολύ γρήγορα. Βρίσκονται σε μεγάλους πληθυσμούς στο έδαφος, στον αέρα, το νερό και σε όλα τα τρόφιμα (μια σταγόνα γάλακτος περιέχει μέχρι 100.000.000 βακτήρια). Βρίσκονται επίσης: Στην εξωτερική επιφάνεια των φυτών και των ζώων Στα όργανα του αναπνευστικού συστήματος και Στους αγωγούς του πεπτικού συστήματος.
ΔΡΑΣΗ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ Ωφελιμιστική δράση Αποσύνθεση της οργανικής ύλης του εδάφους και μετατροπή της σε αφομοιώσιμες για τα φυτά ουσίες Συμβίωση με ορισμένα φυτά (αζωτολόγα βακτήρια) Ζυμώσεις (γαλακτική, αλκοολική ζύμωση) Ζημιογόνα δράση Από το πλήθος των βακτηρίων που υπάρχουν στη φύση λίγα μόνο είδη είναι υπεύθυνα για τις ασθένειες του ανθρώπου, των ζώων και των φυτών. Τα υπόλοιπα επιτελούν πολύ ωφέλιμο έργο και χωρίς αυτά θα ήταν ανύπαρκτη η ζωή.
ΙΟΙ ΙΟΕΙΔΗ (λατ. Virus = δηλητήριο) Είναι υπομικροσκοπικές, μολυσματικές οντότητες, που αναπαράγονται αποκλειστικά μέσα σε ζωντανά κύτταρα, και δημιουργούν ασθένειες στον άνθρωπο, τα ζώα και τα φυτά. Παρουσιάζουν ουσιώδεις διαφορές, τόσο προς τους μικροοργανισμούς, όσο και προς τα συστατικά των κυττάρων. Αντιδρούν αρνητικά στα αντιβιοτικά.
ΜΥΚΟΠΛΑΣΜΑΤΑ Μονοκύτταροι κατώτεροι φυτικοί οργανισμοί μεγέθους 0,2 1,0 μ. Ανακαλύφθηκαν το 1967 στην Ιαπωνία (Doi και συνεργάτες) Είναι διεθνώς γνωστά με το όνομα Mycoplasma like organisms (MLO) Δημιουργούν ασθένειες στον άνθρωπο, τα ζώα και τα φυτά Έχουν μεγάλη ανθεκτικότητα στις πενικιλίνες ενώ παρουσιάζουν ευαισθησία στις τετρακυκλίνες.
ΡΙΚΚΕΤΣΙΕΣ Υποχρεωτικά παράσιτα, διεθνώς γνωστά ως RLO. Πολλαπλασιάζονται μέσα στο κύτταρο του ξενιστή και δείχνουν ιδιαίτερη προτίμηση στα αρθρόποδα, που αποτελούν και το βασικό τρόπο μετάδοσής τους. 1972: 1 η ηλεκτρονική παράσταση των RLO σε άρρωστα φυτά μηδικής μετά από μετάδοση των παθογόνων με τζιτζικάκια. Παρατηρούνται στην περιοχή των αγγειωδών δεσμίδων. Μεταδίδονται με αφίδες, τζιτζικάκια. Είναι ευαίσθητα στα αντιβιοτικά όπως συμβαίνει και με τα βακτήρια.
ΦΥΤΟΠΑΘΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ ΠΑΘΟΓΟΝΟ: ένας οργανισμός ή ιός που προκαλεί κάποια ασθένεια ΞΕΝΙΣΤΗΣ: - Οργανισμός, ο οποίος φιλοξενεί κάποιον άλλον - Οργανισμός, σε βάρος του οποίου ζει κάποιος άλλος
ΞΕΝΙΣΤΗΣ - Οργανισμός που φιλοξενεί κάποιον άλλο οργανισμό - Οργανισμός σε βάρος του οποίου ζει κάποιος άλλος οργανισμός φυτόπλασμα σε φυτό Arabidopsis thaliana, μετατρέπει τα άνθη του ξενιστή σε τροποποιημένα φύλλα. Αυτά προσελκύουν τα έντομα φορείς μέσω των οποίων μετακινείται το παράσιτο από φυτό σε φυτό. Ο ξενιστής έτσι παύει να αναπαράγεται (Πηγή: Α. Μ. ΜcLean et al.). Δ. Ζωάκη - Μαλισιόβα
ΛΟΙΠΟΙ ΦΥΤΟΠΑΘΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ Βλέπε Κεφάλαιο 9, Διατροφική εξάρτηση και κύκλος μεταδοτικών παθογόνων αιτιω ν, Φυτοπαθολογι α, Ε. Τζα μος, 2007 Σελ 365-370
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ 1. Agrios G., 2006. Plant pathology. Academic Press 2. Boerner H., 1975. Pflanzenkrankheiten und Pflanzenschutz 3. Γεωργόπουλος 1979. Καταπολέμηση των ασθενειών των φυτών, ΑΘΗΝΑ 4. Γεωργόπουλος, 1984. Βασικές γνώσεις φυτοπαθολογίας. ΑΘΗΝΑ 5. Ζωάκη-Μαλισσιόβα Δ. 1995, Μαθήματα Φυτοπροστασίας Ι Διδακτικές σημειώσεις, Εκδόσεις ΤΕΙ Ηπείρου 6. Ζωάκη-Μαλισσιόβα Δ. 1995, Μαθήματα Φυτοπροστασίας Ι Εργαστηριακές σημειώσεις, Εκδόσεις ΤΕΙ Ηπείρου 7. Goidanich G 1969. Εγχειρίδιο Φυτοπαθολογίας. (Μετάφραση ιταλικής έκδοσης 1968) Εκδότης Μ. Γκιούρδας Αθήνα. Τόμοι Ι-V 8. Tζάμος Ελευθέριος Κ., 2007, Φυτοπαθολογία Εκδόσεις Αθ. Σταμούλης 9. Κατής Ν.Ι., 2000, Ιολογία Φυτών. Εκδόσεις, Α. Σιμώνη Φ. Χατζηπάντου Ο.Ε. Θεσσαλονίκη 10. Κλωνάρη Ι.Κ., 1996, Γενική Φυτοπαθολογία. Πανεπιστημιακές Παραδόσεις ΑΠΘ. Θεσσαλονίκη
Ευχαριστώ για την προσοχή σας