ΥΡΖΜΑΣΟΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΑΝΑΛΤΖ ΚΑΗ ΓΗΔΡΔΤΝΖΖ ΣΖ ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ ΣΩΝ ΔΛΛΖΝΗΚΩΝ ΣΡΑΠΔΕΩΝ.

ΓΗΑΣΜΖΜΑΣΗΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΣΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΩΝ Γηπισκαηηθή Δξγαζία ΥΡΖΜΑΣΟΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΑΝΑΛΤΖ ΚΑΗ ΓΗΔΡΔΤΝΖΖ ΣΖ ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ ΣΩΝ ΔΛΛΖΝΗΚΩΝ ΣΡΑΠΔΕΩΝ. ΕΑΥΟΤ ΔΤΘΑΛΗΑ ηνπ ΑΡΓΤΡΗΟΤ Τπνβιήζεθε σο απαηηνύκελν γηα ηελ απόθηεζε ηνπ κεηαπηπρηαθνύ δηπιώκαηνο εηδίθεπζεο ζηε Γηνίθεζε Δπηρεηξήζεσλ (κε εμεηδίθεπζε ζηε Υξεκαηννηθνλνκηθή Γηνίθεζε) Φεβξνπάξηνο 2015

Αυιερώνεται στην οικογένειά μου και στον επιβλέποντα καθηγητή για την συμβολή του. Σελίδα 1

ΠΗΝΑΚΑ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΧΝ Πίλαθαο Πεξηερνκέλσλ....................................... 2 Καηάινγνο Πηλάθσλ......................................... 4 Πεξίιεςε.................................................. 5 Abstract................................................... 6 Δηζαγσγή.................................................. 7 1. Δηζαγσγή ζην ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα θαη ζηελ θξίζε.......... 8 1.1 Χξεκαηνπηζησηηθά ηδξύκαηα..............................8 1.2 Χξεκαηνπηζησηηθό ζύζηεκα.............................. 15 1.3 Χξεκαηννηθνλνκηθή θξίζε ηνπ 2008........................ 20 1.4 Διιεληθό ρξεκαηνπηζησηηθό ζύζηεκα..................... 23 2. ΒαζηιείαΗΗΗ, TIERI&II.................................... 28 2.1 Παξάγνληεο αλαζεώξεζεο επνπηηθνύ πιαηζίνπ.............. 28 2.2 Δπνπηηθά θεθάιαηα.................................... 29 2.3 Δπηηξνπή Βαζηιείαο.................................... 30 2.4 Βαζηιεία ΙΙΙ.......................................... 32 Σελίδα 2

3. Βηβιηνγξαθηθή αλαζθφπεζε...................................41 4. Γείθηεο ζπζηεκηθψλ ηξαπεδψλ θαη ζπγθξίζεηο..................... 45 4.1 Πηζηνιεπηηθή αμηνιόγεζε.................................. 45 4.2 Γεδνκέλα αγνξάο........................................ 48 4.3 Κεξδνθνξία............................................ 50 4.4 Κεθαιαηαθή επάξθεηα..................................... 53 4.5 Πηζησηηθή πνηόηεηα...................................... 58 4.6 Ρεπζηόηεηα............................................. 62 πκπεξάζκαηα............................................... 66 Βηβιηνγξαθία................................................. 68 Σελίδα 3

ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΠΗΝΑΚΧΝ 1.1 Τθηζηάκελε θαηάζηαζε ησλ ειιεληθψλ ηξαπεδψλ................. 27 2.1 Καηλνηφκνη δείθηεο Βαζηιείαο ΗΗΗ............................... 34 4.1 Πηζηνιεπηηθή δηαβάζκηζε S&P.............................. 45 4.2Πηζηνιεπηηθή δηαβάζκηζε Moody s............................ 46 4.3Πηζηνιεπηηθή δηαβάζκηζε Fitch s.............................. 47 4.4 Υξεκαηηζηεξηαθή αμία...................................... 48 4.5 Σηκή κεηνρήο / Λνγηζηηθή αμία................................ 49 4.6 ReturnOnAssets.......................................... 50 4.7 Καζαξφ Πεξηζψξην Κέξδνπο................................. 51 4.8 Απνδνηηθφηεηα............................................ 52 4.9 Tier 1................................................... 53 4.10Tier 1 & 2............................................... 54 4.11 Κνηλφ Μεηνρηθφ Κεθάιαην / Δλεξγεηηθφ........................ 55 4.12 Δλεξγεηηθφ / Ίδηα Κεθάιαηα................................. 56 4.13 Μ.Ο. Ηδίσλ Κεθαιαίσλ / Μ.Ο. Δλεξγεηηθνχ..................... 57 4.14 Texas.................................................. 58 4.15 Πξνβιέςεηο Απνκείσζεο Γαλείσλ / Γάλεηα..................... 59 4.16N.P.A. / Δλεξγεηηθφ....................................... 60 4.17N.P.A. / Γάλεηα........................................... 61 4.18 Γάλεηα / Καηαζέζεηο...................................... 62 4.19 Γάλεηα / Δλεξγεηηθφ....................................... 63 4.20 Καηαζέζεηο / Δλεξγεηηθφ................................... 64 4.21 Καηαζέζεηο / Υξεκαηνδφηεζε............................... 65 Σελίδα 4

ΠΔΡΗΛΖΦΖ θνπόο ηεο δηπισκαηηθήο είλαη ε αλάιπζε ηεο θαηάζηαζεο ησλ ειιεληθώλ ζπζηεκηθώλ ηξαπεδώλ ζην πιαίζην ηεο πξόζθαηεο ρξεκαηννηθνλνκηθήο θξίζεο. Αξρηθά, παξέρεηαη κία ζύληνκε εηζαγσγή επί ηνπ ζέκαηνο. ηελ ζπλέρεηα κειεηάηαη ε πξόζθαηε ρξεκαηννηθνλνκηθή θξίζε, ηα αίηηά ηεο θαη ε επίδξαζή ηεο ζην ειιεληθό ρξεκαηνπηζησηηθό ζύζηεκα. ηελ επόκελε ελόηεηα εμεηάδνπκε ην ξπζκηζηηθό πεξηβάιινλ εληόο ηνπ νπνίνπ ιεηηνπξγνύλ ηα ρξεκαηνπηζησηηθά ηδξύκαηα, παξνπζηάδνληαο ην λνκηθό πιαίζην θαη ηηο νδεγίεο θαη δηαηάμεηο ηεο Βαζηιείαο ΗΗΗ. Ζ δηπισκαηηθή επηθεληξώλεηαη ζηε παξνπζίαζε, αλάιπζε θαη ζύγθξηζε ησλ νηθνλνκηθώλ κεγεζώλ θαη δεηθηώλ έμη ηδξπκάησλ. Δπηπιένλ γίλεηαη ζύγθξηζε κε δύν γεξκαληθέο ηξάπεδεο θαη ηέινο, παξνπζηάδνληαη ηα ζπκπεξάζκαηα πνπ πξνέθπςαλ. Σελίδα 5

ABSTRACT The aim of this dissertation is to analyze the financial performance of Greek systemic banks in the context of the recent financial crisis. We start with a brief introduction to the concept of the current research and the recent financial crisis, alongside its causes and its consequences, and its effect on Greek banking sector. The next chapter outlines the institutional environment within which the banks operate, presenting the legal framework and the advisory notes and the provisions of Basel III. In the empirical section, the financial ratios of the six banks are calculated and the results are analyzed. Σελίδα 6

ΔΗΑΓΧΓΖ Σν παξψλ πφλεκα επηρεηξεί λα αμηνινγήζεη ηελ ρξεκαηννηθνλνκηθή θαηάζηαζε ησλ ηεζζάξσλ ειιεληθψλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ ηδξπκάησλ, πξνρσξψληαο ζε ζπγθξίζεηο ηφζν κεηαμχ ησλ ίδησλ ησλ ηξαπεδψλ φζν θαη κε αληίζηνηρα ηδξχκαηα ηνπ εμσηεξηθνχ. Ζ ρξεκαηννηθνλνκηθή θξίζε ηνπ 2008 πνπ επεξέαζε έληνλα ηα ρξεκαηνπηζησηηθά ηδξχκαηα έθεξε ζην πξνζθήλην δεηήκαηα ζρεηηθά κε ηελ ξεπζηφηεηα θαη ηελ θεξεγγπφηεηα ησλ ηξαπεδψλ θαη απνηέιεζε ην ηζρπξφηεξν θίλεηξν γηα ηελ αλάιεςε ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ζέκαηνο. Σν εξεπλεηηθφ εξψηεκα πνπ θαιείηαη λα απαληήζεη ην παξψλ έξγν αθνξά ηελ ρξεκαηννηθνλνκηθή θαηάζηαζε ησλ ηεζζάξσλ ειιεληθψλ ζπζηεκηθψλ ηξαπεδψλ ηελ πεληαεηία 2009 2013 θαη πην ζπγθεθξηκέλα ηεο Δζληθήο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο, ηελ Alpha Bank, ηελ Σξάπεδα Πεηξαηψο θαη ηελ Eurobank Ergasias. Γηα ηνλ ζθνπφ απηφ αλαιχεηαη ε πνξεία ηνπο κεηά ηελ θξίζε θάλνληαο παξάιιεια ζπγθξίζεηο ηφζν κεηαμχ ηνπο φζν θαη κε ηηο αληίζηνηρεο γεξκαληθέο Deutsche Bank θαη Commerzbank. Γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε απάληεζε ηνπ εξεπλεηηθνχ εξσηήκαηνο επηρεηξείηαη αξρηθά κία ζεσξεηηθή πξνζέγγηζε ζηελ έλλνηα ηεο ηξάπεδαο θαη ηνπ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο δίλνληαο έκθαζε παξάιιεια ζηελ πξφζθαηε ρξεκαηννηθνλνκηθή θξίζε θαη ηνλ ξφιν πνπ νη ίδηεο νη ηξάπεδεο δηαδξακάηηζαλ. Παξάιιεια, σο απφξξνηα ηεο ίδηα ηεο θξίζεο παξνπζηάδεηαη ην λέν θαλνληζηηθφ πιαίζην φπσο απηφ απνηππψλεηαη απφ ηελ Βαζηιεία ΗΗΗ κε παξάιιειεο αλαθνξέο ζηα θεθάιαηα Tier 1 θαη 2. Παξάιιεια, επηρεηξείηαη ε παξνπζίαζε βηβιηνγξαθηθψλ θαη εκπεηξηθψλ δεδνκέλσλ ζρεηηθά κε ηελ θαηάζηαζε ησλ ειιεληθψλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ ηδξπκάησλ, κέζσ βηβιηνγξαθηθήο επηζθφπεζεο ζε βηβιία, άξζξα θαη ινηπέο δεκνζηεπκέλεο πεγέο. Ζ απάληεζε ζην βαζηθφ εξεπλεηηθφ εξψηεκα γίλεηαη κε ηελ βνήζεηα πνιχηηκσλ εξγαιείσλ κεγεζψλ φπσο νη πηζηνιεπηηθέο δηαβαζκίζεηο ησλ νίθσλ αμηνιφγεζεο, ε θεξδνθνξία, ε θεθαιαηαθή επάξθεηα, ε πηζηνιεπηηθή πνηφηεηα θαη ε ξεπζηφηεηα. Σελίδα 7

1. ΔΗΑΓΧΓΖ ΣΟ ΥΡΖΜΑΣΟΠΗΣΧΣΗΚΟ ΤΣΖΜΑ &ΣΖΝ ΚΡΗΖ 1.1 Χξεκαηνπηζησηηθά ηδξύκαηα Απφ κηα ηζηνξηθή καηηά, νη πξψηεο ηξαπεδηθέο εξγαζίεο ππφ ηελ κνξθή αξγπξακνηβψλ εληνπίδνληαη ζηα αξραία ρξφληα θαη πην ζπγθεθξηκέλα ζηελ ειιεληζηηθή επνρή. Οη αλάγθεο ηεο θάζε επνρήο νδήγεζε ζε κεηαιιάμεηο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ επαγγέικαηνο, νδεγψληαο ζηαδηαθά ζηελ δεκηνπξγία ελψζεσλ κε ζθνπφ ηελ παξνρή πηζηψζεσλ θαηά ηελ επνρή ηνπ κεζαίσλα. Αθνινπζψληαο κία ξαγδαία πνξεία αλάπηπμεο ππνζηεξηδφκελε απφ ηελ ηερλνινγηθή εμέιημε θαη ηηο απμαλφκελεο απαηηήζεηο ηεο νηθνλνκίαο, ηα ρξεκαηνπηζησηηθά ηδξχκαηα έιαβαλ ηελ ζεκεξηλή ηνπο κνξθή κε πιήζνο δηαθνξεηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ αζθνχληαη ζε παγθφζκην επίπεδν. Πξηλ ηελ εκβάζπλζε ζηελ έλλνηα θαη ηδίσο ζην ππνθείκελν ηεο ηξάπεδαο, θξίλεηαη ζθφπηκνο ν νξηζκφο ηεο. Ωο ηξάπεδεο νξίδνληαη νη νξγαληζκνί πνπ «ζπγθεληξώλνπλ ηα ρξήκαηα ησλ απνηακηεπηώλ θαη παξέρνπλ ζ απηνύο κηα ζεηξά ρξεκαηνδνηηθώλ πξντόλησλ όπσο θαηαζέζεηο όςεσο, αλνηρηνύο ινγαξηαζκνύο θαη πξνζεζκίαο, θαη ηα δηνρεηεύνπλ ζηηο ειιεηκκαηηθέο νηθνλνκηθέο κνλάδεο». 1 Απφ ηνλ παξαπάλσ νξηζκφ πξνθχπηεη φηη κία ηξάπεδα ιεηηνπξγεί σο κεζάδνληαο κεηαμχ πιενλαζκαηηθψλ θαη ειιεηκκαηηθψλ νηθνλνκηθψλ κνλάδσλ. Παξάιιεια, έρνληαο ηελ κνξθή επηρείξεζεο ζεσξείηαη δεδνκέλν φηη ε «κεζηηεία» έρεη σο απψηεξν ζθνπφ ην θέξδνο. ην ζεκείν απηφ είλαη απαξαίηεηε ε ζηελφηεξε πξνζέγγηζε ηνπ ζέκαηνο κεηαθνξάο θεθαιαίσλ απφ ηηο πιενλαζκαηηθέο ζηηο ειιεηκκαηηθέο νηθνλνκηθέο κνλάδεο. Ζ ελ ιφγσ κεηαθνξά έρεη δχν κνξθέο νη νπνίεο είλαη: 2 Ζ άκεζε ρξεκαηνδφηεζε. Μέζσ ηεο άκεζεο ρξεκαηνδφηεζεο νη πιενλαζκαηηθέο νηθνλνκηθέο κνλάδεο ελφο νηθνλνκηθνχ ζπζηήκαηνο 1 Νοφλασ, 2005: 61 2 Νοφλασ, 2005 Σελίδα 8

ρξεκαηνδνηνχλ απεπζείαο ηηο ειιεηκκαηηθέο ρσξίο ηελ άκεζε δηακεζνιάβεζε θάπνηνπ ελδηάκεζνπ. Απηφ επηηπγράλεηαη θπξίσο κέζσ ηεο έθδνζεο κεηνρψλ ή νκνινγηψλ. ηελ δηαδηθαζία έθδνζεο θαη δηάζεζεο ησλ ηίηισλ δχλαηαη λα ζπκκεηέρεη ελδηάκεζνο, ρσξίο φκσο λα δηαδξακαηίδεη άκεζν ξφιν ζηελ ρξεκαηνδφηεζε αιιά ππνζηεξηθηηθφ. Ζ έκκεζε ρξεκαηνδφηεζε. Μέζσ ηεο έκκεζεο ρξεκαηνδφηεζεο, νη πιενλαζκαηηθέο νηθνλνκηθέο κνλάδεο ελφο νηθνλνκηθνχ ζπζηήκαηνο ρξεκαηνδνηνχλ ηηο ειιεηκκαηηθέο κέζσ ελφο κεζάδνληα. Σνλ ξφιν ηνπ κεζάδνληα ηνλ δηαδξακαηίδνπλ ηα ρξεκαηνπηζησηηθά ηδξχκαηα ηα νπνία ζπγθεληξψλνπλ ηα ρξήκαηα απφ έλα εχξνο πιενλαζκαηηθψλ νηθνλνκηθψλ κνλάδσλ θαη απνθαζίδνπλ ζε πνηεο ειιεηκκαηηθέο κνλάδεο ζα ηα δηαζέζνπλ. πλεπψο, ηα ηξαπεδηθά ηδξχκαηα αζρνινχληαη θπξίσο κε ηελ έκκεζε κνξθή ρξεκαηνδφηεζεο θαζψο απηή απνηειεί ην βαζηθφ αληηθείκελν δξαζηεξηφηεηάο ηνπο. Σν γεγνλφο απηφ φκσο δελ απνθιείεη θαη ηελ ζπκκεηνρή ηνπο ππνζηεξηθηηθά ζε πξάμεηο άκεζεο ρξεκαηνδφηεζεο. Πην ζπγθεθξηκέλα, ζηελ πξνζπάζεηα ζπγθέληξσζεο ησλ ρξεκάησλ ησλ πιενλαζκαηηθψλ νηθνλνκηθψλ κνλάδσλ κέζσ ησλ ηξαπεδηθψλ πξντφλησλ, ηα ηδξχκαηα πξνζθέξνπλ ζηηο πιενλαζκαηηθέο νηθνλνκηθέο κνλάδεο έλα αληάιιαγκα, ηνλ ηφθν. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ε ρνξήγεζε ησλ ρξεκάησλ ζηηο ειιεηκκαηηθέο νηθνλνκηθέο κνλάδεο ζπλήζσο κε ηελ κνξθή δαλείνπ γίλεηαη έλαληη επίζεο αληαιιάγκαηνο, ηφθνπ. Ζ δηαθνξά κεηαμχ ηνπ πξψηνπ θαη ηνπ δεχηεξνπ ηφθνπ απνηειεί ην θέξδνο γηα ην ρξεκαηνπηζησηηθφ ίδξπκα. ην ζεκείν απηφ θξίλεηαη απαξαίηεηνο ν δηαρσξηζκφο θεληξηθψλ θαη εκπνξηθψλ ηξαπεδψλ. Δλψ ε αλάιπζε πνπ πξνεγήζεθε αθνξά ηηο εκπνξηθέο ηξάπεδεο, αλεμαξηήησο θνξέα, νη θεληξηθέο ηξάπεδεο απνηεινχλ δηαθνξεηηθνχ ηχπνπ νξγαληζκνχο απνηειψληαο ηνλ λνκηζκαηηθφ θαη ειεγθηηθφ βξαρίνλα ηνπ θξάηνπο ζηελ νηθνλνκία θαη ην ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα. Ζ αλάιπζε ηνπ Σελίδα 9

ξφινπ ηεο θεληξηθήο ηξάπεδαο αθνινπζεί ζε επφκελε ππνελφηεηα ηνπ παξφληνο θεθαιαίνπ. ην πιαίζην άζθεζεο ηεο βαζηθήο ηνπο δξαζηεξηφηεηαο, ηα ρξεκαηνπηζησηηθά ηδξχκαηα θαηέρνπλ εμέρνληα ξφιν ζην νηθνλνκηθφ ζχζηεκα θαζψο πέξαλ ηνπ γεγνλφηνο φηη ππνζηεξίδνπλ ηελ αλάπηπμε κέζσ ηεο κεηαθνξάο ρξεκάησλ απφ ηηο πιενλαζκαηηθέο ζηηο ειιεηκκαηηθέο νηθνλνκηθέο κνλάδεο κηαο νηθνλνκίαο, έρνπλ ηελ δπλαηφηεηα δεκηνπξγίαο ρξήκαηνο. Απηφ επηηπγράλεηαη κέζσ ηνπ πνιιαπιαζηαζηή. Γηα ηελ θαιχηεξε θαηαλφεζε ηνπ ηξφπνπ δεκηνπξγίαο ρξήκαηνο αθνινπζεί ην παξαθάησ παξάδεηγκα. Έζησ κία ηξάπεδα δέρεηαη θαηαζέζεηο 100. Λφγσ ηνπ θαλνληζηηθνχ πιαηζίνπ πνπ νξίδεη ππνρξεσηηθφ πνζνζηφ δηαζεζίκσλ 10%, ε ηξάπεδα δηαηεξεί ηα θαηαζέζεηο 10 ζε δηαζέζηκα θαη ηα ππφινηπα ηα ρνξεγεί κε ηελ κνξθή δαλείνπ. Ο δαλεηδφκελνο εηζπξάηηεη ηα ρξήκαηα θαη ηα θαηαζέηεη είηε ζηελ ίδηα ηξάπεδα είηε ζε θάπνηα άιιε. Με ηνλ ηξφπν απηφ 100 δεκηνχξγεζαλ θαηαζέζεηο 190, δεκηνπξγψληαο κε ηνλ ηξφπν απηφ ρξήκα. πλεπψο φζν επαλαιακβάλεηαη ε ίδηα δηαδηθαζία ηφζν δεκηνπξγείηαη πξφζζεην ρξήκα ζηελ νηθνλνκία, ε πνζφηεηα ηνπ νπνίνπ ζπλδέεηαη αξλεηηθά κε ην πνζνζηφ ππνρξεσηηθψλ δηαζεζίκσλ. Όπσο έρεη ήδε αλαθεξζεί πξνεγνπκέλσο, ηα ρξεκαηνπηζησηηθά ηδξχκαηα κεηαιιάρζεθαλ αξθεηέο θνξέο ζην πέξαζκα ησλ αηψλσλ, αλαπηχζζνληαο πιήζνο δξαζηεξηνηήησλ κε γλψκνλα ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ νηθνλνκηθψλ αλαγθψλ ηεο επνρήο κε γλψκνλα πάληα ηελ θεξδνθνξία ηνπο. Οη δξαζηεξηφηεηεο ελφο ρξεκαηνπηζησηηθνχ ηδξχκαηνο κπνξνχλ λα νκαδνπνηεζνχλ σο εμήο: 3 Παζεηηθέο εξγαζίεο. Οη παζεηηθέο εξγαζίεο απνζθνπνχλ ζηελ ζπγθέληξσζε ησλ θεθαιαίσλ ησλ πιενλαζκαηηθψλ νηθνλνκηθψλ κνλάδσλ νχησο ψζηε ζηελ ζπλέρεηα λα ρνξεγεζνχλ ζηηο ειιεηκκαηηθέο. Ζ ραξαθηεξηζηηθφηεξε παζεηηθή ηξαπεδηθή εξγαζία είλαη ε θαηάζεζε. 3 Κιόχοσ& Παπανικολάου, 2000 Σελίδα 10

Δλεξγεηηθέο εξγαζίεο. Οη ελεξγεηηθέο ηξαπεδηθέο εξγαζίεο έπνληαη ρξνληθά ησλ παζεηηθψλ θαζψο αθνξνχλ ηελ ρνξήγεζε ησλ ζπγθεληξσκέλσλ κέζσ ησλ παζεηηθψλ εξγαζηψλ θεθαιαίσλ, ζηηο ειιεηκκαηηθέο κνλάδεο. Ζ ραξαθηεξηζηηθφηεξε ελεξγεηηθή εξγαζία είλαη ην δάλεην. Βνεζεηηθέο εξγαζίεο. Οη βνεζεηηθέο ηξαπεδηθέο εξγαζίεο απνζθνπνχλ ζηελ θάιπςε ησλ δηαθνξεηηθψλ αλαγθψλ ησλ πειαηψλ επηδηψθνληαο ηελ ηθαλνπνίεζήο ηνπο πάληα ππφ ην πξίζκα ηεο αχμεζεο ηνπ ηδίξνπ θαη ηεο θεξδνθνξίαο. Ζ ραξαθηεξηζηηθφηεξε βνεζεηηθή ηξαπεδηθή εξγαζία είλαη ε εμφθιεζε νθεηιψλ θαη ινγαξηαζκψλ. Λνηπέο εξγαζίεο. Οη ινηπέο ηξαπεδηθέο εξγαζίεο απνζθνπνχλ ζηελ θάιπςε ζχγρξνλσλ αλαγθψλ ησλ πειαηψλ κέζσ ηεο εηζφδνπ ηνπ ηδξχκαηνοζε λέεο αγνξέο, ζπλήζσο κέζσ ζπγαηξηθήο, πάληα ππφ ην πξίζκα ηεο αχμεζεο ηνπ ηδίξνπ θαη ηεο θεξδνθνξίαο. Υαξαθηεξηζηηθέο βνεζεηηθέο εξγαζίεο είλαη ε ρξεκαηνδνηηθή κίζζσζε (leasing), ε αζθάιηζε (insurance), ε πξαθηνξεία απαηηήζεσλ (factoring)θαη ε εθρψξεζε απαηηήζεσλ (forfaiting). Σν εχξνο θαη ε πνιππινθφηεηα ησλ δξαζηεξηνηήησλ ελφο ρξεκαηνπηζησηηθνχ νξγαληζκνχ, ηνλ θαζηζηά εθηεζεηκέλν ζε πιήζνο θηλδχλσλ κε ηνπο θπξηφηεξνπο λα είλαη νη εμήο: 4 Κίλδπλνο ξεπζηφηεηαο. Ο θίλδπλνο ξεπζηφηεηαο πνπ είλαη ηδηαίηεξα δηαδεδνκέλνο κεηά ην μέζπαζκα ηεο παγθφζκηαο ρξεκαηννηθνλνκηθήο θξίζεο ηνπ 2008 αθνξά ηελ δπλαηφηεηα ηνπ ηξαπεδηθνχ ηδξχκαηνο θαη φρη κφλν, λα αληαπνθξίλεηαη ζηηο βξαρπρξφληεο ππνρξεψζεηο ηνπ. Ζ 4 Νοφλασ, 2005 Σελίδα 11

δηαηήξεζε ρακειψλ δηαζεζίκσλ απμάλεη ηελ έθζεζε ζηνλ ζπγθεθξηκέλν θίλδπλν Κίλδπλνο αγνξάο. Ο θίλδπλνο ηεο αγνξάο αθνξά ηηο δπλεηηθέο κεηαβνιέο ζηηο αγνξέο ζηηο νπνίεο δξαζηεξηνπνηείηαη ε επηρείξεζε. ηελ πεξίπησζε ησλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ ηδξπκάησλ ν ελ ιφγσ θίλδπλνο ζπλδέεηαη κε ηελ κεηαβνιή ηνπ επηηνθίνπ δηαηξαπεδηθνχ δαλεηζκνχ πνπ νξίδεηαη απφ ηελ θεληξηθή ηξάπεδα, ηελ κεηαβνιή ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ, ηελ κεηαβνιή ησλ ηηκψλ ησλ νκνιφγσλ θαη ησλ ινηπψλ ρξενγξάθσλ θαζψο θαη ηελ κεηαβνιή ησλ εηζεγκέλσλ ζηηο θεθαιαηαγνξέο κεηνρψλ. Πηζησηηθφο θίλδπλνο. Ο πηζησηηθφο θίλδπλνο πνπ είλαη ηδηαίηεξα δηαδεδνκέλνο κεηά ην μέζπαζκα ηεο παγθφζκηαο ρξεκαηννηθνλνκηθήο θξίζεο ηνπ 2008 αθνξά ηελ δπλαηφηεηα ησλ δαλεηνδνηνχκελσλ λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο ππνρξεψζεηο ηνπο. Ζ πνιηηηθή πςειψλ ρνξεγήζεσλ, ν κε απζηεξφο έιεγρνο ησλ πηζηνδνηνχκελσλ θαη ε έιιεηςε εμαζθαιίζεσλ απμάλνπλ ηελ έθζεζε ζηνλ ζπγθεθξηκέλν θίλδπλν Δπηρεηξεκαηηθφο θίλδπλνο. Ο επηρεηξεκαηηθφο ή αιιηψο ιεηηνπξγηθφο θίλδπλνο είλαη θίλδπλνο ζηνλ νπνίνλ είλαη εθηεζεηκέλν ην ζχλνιν ησλ επηρεηξήζεσλ θαη αθνξά ην ελδερφκελν απφθιηζεο απφ ηνλ νξηζζέληα ζηφρν θεξδνθνξίαο θαη ηελ δεκηνπξγία δεκηάο. Ζ ηδηαηηεξφηεηα ησλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ ηδξπκάησλ έλαληη ηνπ θηλδχλνπ έγθεηηαη ζην γεγνλφο φηη ελψ ζηνπο πεξηζζφηεξνπο νηθνλνκηθνχο θιάδνπο ε απνηπρία κηαο επηρείξεζεο δελ επεξεάδεη ηηο επηρεηξήζεηο ηνπ ηδίνπ θιάδνπ, ζηα ρξεκαηνπηζησηηθά ηδξχκαηα, ε απνηπρία ελφο είλαη πηζαλφλ λα επεξεάζεη ηελ ζεκαληηθά ηελ ιεηηνπξγία αθφκα θαη ζε επίπεδν επηβίσζεο ησλ Σελίδα 12

ππνινίπσλ ηξαπεδηθψλ νξγαληζκψλ. Αληηζέησο θάηη ηέηνην δελ παξαηεξείηε ζε άιινπο θιάδνπο ηεο νηθνλνκίαο, φπνπ ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο ε απνηπρίαο κηαο επηρείξεζεο επηδξά ζεηηθά ζηνπο αληαγσληζηέο ηεο. ην αλσηέξσ πξέπεη λα πξνζηεζεί ην γεγνλφο πνπ έρεη απνδεηρζεί κέζσ ηεο πξφζθαηεο ρξεκαηννηθνλνκηθήο θξίζεο, φηη πέξαλ ηεο ζεκαληηθήο επίπησζεο ηεο απνηπρίαο κηαο ηξάπεδαο ζηηο ππφινηπεο ηξάπεδεο ηνπ θιάδνπ, παξαηεξείηαη αθφκα εληνλφηεξε αξλεηηθή επίδξαζε ζηελ ίδηα ηελ νηθνλνκία. Έηζη, κέζσ ησλ δηαηξαπεδηθψλ ζπλαιιαγψλ, ε απνηπρία ελφο ρξεκαηνπηζησηηθνχ ηδξχκαηνο πνπ ππφ θπζηνινγηθέο ζπλζήθεο ζα επεξέαδε κφλν ηνπο ζπλαιιαζζφκελνπο ηεο, επεξεάδεη ηα ππφινηπα ρξεκαηνπηζησηηθά ηδξχκαηα θαη ελ ζπλέρεηα ηνπο δηθνχο ηνπο ζπλαιιαζζφκελνπο. 5 Με ηνλ ηξφπν απηφ, ην πξφβιεκα κηαο θαη κφλν ηξάπεδαο κπνξεί λα γηγαλησζεί θαη λα απνηειέζεη πξφβιεκα νιφθιεξεο ηεο νηθνλνκίαο. Παξαδείγκαηνο ράξε, έλα ρξεκαηνπηζησηηθφ ίδξπκα πνπ απέηπρε θαη αληηκεησπίδεη ζεκαληηθά πξνβιήκαηα, κπνξεί κέζσ ησλ δηαηξαπεδηθψλ ζπλαιιαγψλ λα επεξεάζεη ηηο ζπλεξγαδφκελεο κε απηφ ηξάπεδεο κε απνηέιεζκα λα ηεζεί ζέκα γεληθφηεξεο αμηνπηζηίαο θαη ελδερνκέλσο λα νδεγήζεη ζε θαηλφκελα φπσο απφζπξζε θαηαζέζεσλ θαη δηαθνπήο δηαηξαπεδηθψλ ζπλαιιαγψλ. πλεπψο γίλεηαη θαηαλνεηφ φηη ε πξνζπάζεηα ζηήξημεο ελφο πξνβιεκαηηθνχ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ηδξχκαηνο, δελ αθνξά απνθιεηζηηθά ηελ ηξάπεδα απηή θαζ απηή, αιιά επηδηψθεη ηελ ειαρηζηνπνίεζε ηνπ θηλδχλνπ θαηάξξεπζεο άιισλ ηξαπεδψλ θαη ελ ζπλέρεηα ηεο νηθνλνκίαο. 6 Γηα ηελ θαιχηεξε θαηαλφεζε ελφο ηξαπεδηθνχ νξγαληζκνχ θξίλεηαη ζθφπηκε ε παξνπζίαζε ησλ βαζηθφηεξσλ ρξεκαηννηθνλνκηθψλ κεγεζψλ. Σα ζεκαληηθφηεξα εμ απηψλ είλαη: 7 Σα δηαζέζηκα. Με ηνλ φξν δηαζέζηκα λννχληαη ηα ρξήκαηα ηα νπνία ην ρξεκαηνπηζησηηθφ ίδξπκα δηαηεξεί θαη δελ ηα θαηεπζχλεη πξνο νπνηαδήπνηε δξαζηεξηφηεηα. Σα ελ ιφγσ ρξήκαηα βξίζθνληαη 5 Αναςταςάτοσ, 2008 6 Weil, 2004 7 Νοφλασ, 2005 Σελίδα 13

είηε ζηελ θαηνρή ηνπ ηδξχκαηνο είηε θαηαηεζεηκέλα ζηελ θεληξηθή ηξάπεδα. Μάιηζηα δηαρσξίδνληαη ζε ππνρξεσηηθά, ηα νπνία είλαη ππνρξεσκέλε λα δηαηεξεί κία ηξάπεδα βάζεη ζπγθεθξηκέλσλ θξηηεξίσλ θαη ζε πιενλάδνληα, πνπ δηαηεξεί πξναηξεηηθά ην ίδξπκα ζην πιαίζην αληηζηάζκηζεο ηνπ θηλδχλνπ ξεπζηφηεηαο. Οη επελδχζεηο. Οη ελεξγεηηθέο ηξαπεδηθέο εξγαζίεο πεξηιακβάλνπλ ηηο επελδχζεηο. Οη επελδχζεηο δελ είλαη ηίπνηα παξαπάλσ απφ ηελ ηνπνζέηεζε κέξνπο ησλ ρξεκάησλ πνπ ζπγθεληξψλεη κία ηξάπεδα ζε πξντφληα φπσο κεηνρέο, νκφινγα θαη παξάγσγα. Οη ρνξεγήζεηο. Όπσο έρεη ήδε ζεκεησζεί, ε βαζηθφηεξε ελεξγεηηθή ηξαπεδηθή εξγαζία είλαη ε ρνξήγεζε δαλείσλ. Πην ζπγθεθξηκέλα ηα ρξεκαηνπηζησηηθά ηδξχκαηα ρνξεγνχλ πηζηψζεηο παξέρνληαο ηα ρξήκαηα πνπ έρνπλ ζπγθεληξψζεη απφ ηηο πιενλαζκαηηθέο νηθνλνκηθέο κνλάδεο κε ηελ ππνρξέσζε ηεο επηζηξνθήο ηνπο πιένλ ελφο νξηζκέλνπ ηφθνπ. Οη ρνξεγήζεηο δχλαηαη λα δηαθξηζνχλ ζε ρνξεγήζεηο κε πξνζσπηθή εμαζθάιηζε, ζε ρνξεγήζεηο κε αιιειφρξεν ινγαξηαζκφ, ζε ελππφζεθεο ρνξεγήζεηο θαη ζε ρνξεγήζεηο κε ελέρπξν θηλεηψλ πξαγκάησλ. 8 Σα ίδηα θεθάιαηα. Σα ίδηα θεθάιαηα απνηεινχλ έλα είδνο εγγχεζεο πξνο ηνπο ζπλαιιαζζφκελνπο κηαο επηρείξεζεο εληζρχνληαο ηελ θεξεγγπφηεηά ηεο. Σα ίδηα θεθάιαηα απνηεινχληαη απφ ην κεηνρηθφ θεθάιαην, θνηλφ θαη πξνλνκηνχρν θαζψο θαη απφ ηα δηάθνξα απνζεκαηηθά. Οη θαηαζέζεηο. 8 Κιόχοσ& Παπανικολάου, 2000 Σελίδα 14

Οη παζεηηθέο ηξαπεδηθέο εξγαζίεο πεξηιακβάλνπλ σο επί ην πιείζηνλ ηηο θαηαζέζεηο θαη απνηεινχλ έλα απφ ηα δχν θνκκάηηα ηεο βαζηθήο ηξαπεδηθήο ιεηηνπξγίαο. Μέζσ ησλ θαηαζέζεσλ ην ρξεκαηνπηζησηηθφ ίδξπκα απνδέρεηαη ηα ρξήκαηα ησλ πιενλαζκαηηθψλ νηθνλνκηθψλ κνλάδσλ, κε ηελ ππνρξέσζε επηζηξνθήο ηνπο έλαληη θάπνηνπ πξνθαζνξηζκέλνπ ηφθνπ. ηελ πξνζπάζεηα ησλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ ηδξπκάησλ λα θαιχςππλ ηηο αλάγθεο ηνπ πειαηνινγίνπ ηνπο δεκηνχξγεζαλ έλα πιήζνο θαηαζεηηθψλ πξντφλησλ πνπ πεξηιακβάλεη ηηο θαηαζέζεηο φςεσο, ηνπ ηξερνχκελνπο ινγαξηαζκνχο, ηηο θαηαζέζεηο ηακηεπηεξίνπ, ηηο θαηαζέζεηο κε πξνεηδνπνίεζεο, ηνπο πξνζεζκηαθνχο ινγαξηαζκνχο, ηνπο επελδπηηθνχο θαηαζεηηθνχο ινγαξηαζκνχο, ηηο θαηαζέζεηο ζε μέλν λφκηζκα, ηηο δεζκεπκέλεο θαηαζέζεηο θαζψο θαη ηηο ζπκθσλίεο επαλαγνξάο (repos). 9 1.2 Χξεκαηνπηζησηηθό ζύζηεκα Όπσο έρεη ήδε επηζεκαλζεί ζε πξνεγνχκελε ππνελφηεηα ηνπ ηξέρνληνο θεθαιαίνπ, πθίζηαηαη δηαρσξηζκφο κεηαμχ εκπνξηθψλ θαη θεληξηθψλ ηξαπεδψλ. Έλα δίθηπν εκπνξηθψλ θαη κηαο ή πεξηζζνηέξσλ θεληξηθψλ ηξαπεδψλ ραξαθηεξίδεηαη σο ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα. Σν ζχλνιν ησλ νηθνλνκηψλ ησλ αλεπηπγκέλσλ ρσξψλ ππνζηεξίδεηαη απφ έλα απνηειεζκαηηθφ ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα. Απηφ θαζψο ε αλαπνηειεζκαηηθφηεηα ή ε αλεπάξθεηα ελφο ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο νδεγεί ζε δχζθνιε άληιεζε θεθαιαίσλ θαη ζπλεπψο κε αλάιεςε απνδνηηθψλ επελδχζεσλ. 10 Οη βαζηθνί ζηφρνη ησλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ ζπζηεκάησλ κπνξνχλ λα ζπλνςηζηνχλ σο εμήο: 9 Νοφλασ, 2007 10 Νοφλασ, 2005 Αληηκεηψπηζε, απνθπγή θαη δηάρπζε θηλδχλνπ. Άξηζηε θαηαλνκή νηθνλνκηθψλ πφξσλ. Σελίδα 15

Απνθπγή ιηκλαδφλησλ απνηακηεχζεσλ. Τπνζηήξημε ησλ αληαιιαγψλ αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ. Έιεγρνο ηνπ ηξφπνπ δηνίθεζεο ησλ εκπιεθνκέλσλ εηαηξεηψλ. Δμέρνληα ζέζε ζε έλα ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα θαηέρεη ε θεληξηθή ηξάπεδα. Ζ ηζηνξία ησλ θεληξηθψλ ηξαπεδψλ είλαη ζαθψο ζπληνκφηεξε απφ απηή ησλ εκπνξηθψλ ηξαπεδηθψλ ηδξπκάησλ θαζψο μεθηλάεη ηνλ 17 ν αηψλα ζηελ νπεδία, φπνπ θαη ηδξχζεθε ην 1668 ε Riksbankέρνληαο σο αξκνδηφηεηεο ηελ ρνξήγεζε δαλείσλ απφ ηα θπβεξλεηηθά θεθάιαηα θαη ηνλ εκπνξηθφ ζπκςεθηζκφ. Έμη ρξφληα αξγφηεξα, αθνινχζεζε ε ίδξπζε ηεο αληίζηνηρεο θεληξηθήο ηξάπεδαο ηεο Αγγιίαο κε ζηφρν ηελ αγνξά ηνπ θπβεξλεηηθνχ ρξένπο. Ζ ζπγθεθξηκέλε ηξάπεδα δηαδξακάηηζε ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ παγθφζκηα νηθνλνκία θαηέρνληαο ηα άηππα πξσηεία έσο ηνλ δεχηεξν παγθφζκην πφιεκν θαη ηελ ζπλζήθε ηνπ BretonWoods, φηαλ θαη πξαθηηθά απνθαζειψζεθε. Αξθεηά ρξφληα κεηά ηελ ίδξπζε ηεο αγγιηθήο θεληξηθήο ηξάπεδαο θαη πην ζπγθεθξηκέλα θαηά ηελ γαιιηθή επαλάζηαζε, ν Ναπνιένληαο ίδξπζε ηελ θεληξηθή ηξάπεδα ηεο Γαιιίαο, ηελ BanquedeFrance. Ζ ελ ιφγσ ηξάπεδα είρε βαζηθέο αξκνδηφηεηεο ηελ αχμεζε ησλ δεκνζίσλ εζφδσλ, ηελ ζηαζεξνπνίεζε ηνπ δείθηε ηηκψλ θαη ζπλεπψο θαη ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο πνπ είραλ εηζέιζεη ζε αλεμέιεγθηε ηξνρηά ιφγσ ησλ αλαηαξαρψλ. Σν 1828 ήηαλ ε ζεηξά ηεο Διιάδνο κε ηελ ίδξπζε ηεο Δζληθήο Υξεκαηνδνηηθήο Σξάπεδαο απφ ηνλ Καπνδίζηξηα, πξνζπάζεηα πνπ φκσο δελ θαξπνθφξεζε θαη ζχληνκα δηέθνςε ηελ ιεηηνπξγία ηεο. 11 Πεξίπνπ κηα δεθαεηία αξγφηεξα, ηελ δηαδέρζεθε ε Δζληθή Σξάπεδα ηεο Διιάδνο πνπ έσο ην 1946 είρε θαη αξκνδηφηεηεο θεληξηθήο ηξάπεδαο. Ζ θεληξηθή ηξάπεδα ζπγθεληξψλεη πιήζνο αξκνδηνηήησλ φπσο ε επνπηεία ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο, ε άζθεζε ηεο λνκηζκαηηθήο θαη 11 Κιόχοσ& Παπανικολάου, 2000 Σελίδα 16

πηζησηηθήο πνιηηηθήο, ε δηαθχιαμε ηεο ζηαζεξφηεηάο ηνπ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο θαζψο θαη: 12 Ζ έθδνζε ηξαπεδνγξακκαηίσλ. Ζ ζπγθέληξσζε ησλ θαηαζέζεσλ ησλ εκπνξηθψλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ ηδξπκάησλ. Ζ παξνρή δαλείσλ ζηα εκπνξηθά ρξεκαηνπηζησηηθά ηδξχκαηα. Ζ δηαρείξηζε ησλ ηακεηαθψλ δηαζεζίκσλ ηνπ θξάηνπο. Ζ δηαρείξηζε ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ δηαζεζίκσλ Σνπ θξάηνπο. Ζ δηαρείξηζε ησλ απνζεκάησλ πνιχηηκσλ κεηάιισλ ηνπ θξάηνπο. Δπηπξνζζέησο, ζην πιαίζην άζθεζεο ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο, ε θεληξηθή ηξάπεδα νξίδεη ην πνζνζηφ ππνρξεσηηθψλ δηαζεζίκσλ πνπ φπσο έρεη ήδε αλαθεξζεί επεξεάδεη άκεζα ηελ δεκηνπξγία ρξήκαηνο απφ ηηο ίδηεο ηηο ηξάπεδεο κέζσ ηνπ πνιιαπιαζηαζηή. Παξάιιεια, νξίδεη ην δηαηξαπεδηθφ επηηφθην θαη δηελεξγεί πξάμεηο αλνηρηήο αγνξάο κε ζηφρν ηνλ έιεγρν ηεο πξνζθνξάο ρξήκαηνο. Δπίζεο, ε θεληξηθή ηξάπεδα έρεη ηελ αξκνδηφηεηα λα παξέρεη νδεγίεο, ζπκβνπιέο θαη παξνηξχλζεηο ππφ ην πξίζκα πάληα ηεο δηαθχιαμεο ηεο ζηαζεξφηεηαο ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο. 13 Πξαθηηθά, κία θεληξηθή ηξάπεδα θαηέρεη ηνλ ξφιν ηνπ ξπζκηζηή κηαο νηθνλνκίαο, φζνλ αθνξά ηελ πνζφηεηα ρξήκαηνο πνπ είλαη ζε θπθινθνξία, ιεηηνπξγψληαο φκσο θαη σο αξρηηξαπεδίηεο αιιά θαη επφπηεο ησλ εκπνξηθψλ ηξαπεδηθψλ ηδξπκάησλ. Ο ηειεπηαίνο ξφινο φκσο ζε αξθεηέο πεξηπηψζεηο ρσξψλ έρεη δηαρσξηζηεί θαη έρεη αλαηεζεί ζε άιια φξγαλα. 14 Σν ηξαπεδηθφ ζχζηεκα νινθιεξψλεηαη απφ έλα δίθηπν εκπνξηθψλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ ηδξπκάησλ ηα νπνία απνηεινχλ είηε απηνηειείο νηθνλνκηθέο κνλάδεο είηε ππνθαηαζηήκαηα ηνπ δηθηχνπ αιινδαπψλ ηδξπκάησλ. 12 Κιόχοσ& Παπανικολάου, 2000 13 Κιόχοσ& Παπανικολάου, 2000 14 Νοφλασ, 2005 Σελίδα 17

εμήο: 15 Ωο εκπνξηθά ρξεκαηνπηζησηηθά ηδξχκαηα κπνξνχλ λα ζεσξεζνχλ ηα 1. Οη εκπνξηθέο ηξάπεδεο. Σα ελ ιφγσ ρξεκαηνπηζησηηθά ηδξχκαηα απνηεινχλ ηελ ξαρνθνθαιηά ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο, ζπγθεληξψλνληαο κεγάιν κέξνο θαηαζέζεσλ θαη ρνξεγψληαο δάλεηα γηα δηαθνξεηηθνχο ιφγνπο. Δπηπξνζζέησο ζπκκεηέρνπλ ζην κεηνρηθφ θεθάιαην άιισλ εηαηξεηψλ, παξέρνπλ φπσο έρεη ήδε αλαιπζεί βνεζεηηθέο θαη ινηπέο ππεξεζίεο θαη δξαζηεξηνπνηνχληαη ζε πιήζνο αγνξψλ κέζσ ζπγαηξηθψλ. 2. Οη επελδπηηθέο ηξάπεδεο. Οη επελδπηηθέο ηξάπεδεο έρνπλ σο ζθνπφ ηελ εμεηδίθεπζε ζε ζπγθεθξηκέλνπο θιάδνπο ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο παξέρνληαο δάλεηα κε ζθνπφ ηελ πινπνίεζε επελδπηηθψλ πξνγξακκάησλ. 3. Οη θηεκαηηθέο ηξάπεδεο. Οη θηεκαηηθέο ηξάπεδεο έρνπλ σο ζθνπφ ηελ εμεηδίθεπζε ζην ηνκέα ησλ θηηξηαθψλ δαλείσλ, είηε πξφθεηηαη γηα ηδησηηθέο ζηεγαζηηθέο ρνξεγήζεηο είηε γηα επηρεηξεκαηηθέο κε ζθνπφ ηελ αγνξά ή απνπεξάησζε θηηξηαθψλ εγθαηαζηάζεσλ. 4. Οη ζπλεηαηξηζηηθέο ηξάπεδεο. Οη ζπλεηαηξηζηηθέο ηξάπεδεο απνηεινχλ σο επί ην πιείζηνλ ηνπηθνχ ραξαθηήξα ρξεκαηνπηζησηηθά ηδξχκαηα, πνπ αζθνχλ ηηο δξαζηεξηφηεηεο ησλ εκπνξηθψλ ηξαπεδψλ ζε κία ζπγθεθξηκέλε πεξηνρή ελψ ραξαθηεξίδνληαη απφ πεξηνξηζκέλνπο πφξνπο. 5. Σα ηαρπδξνκηθά ηακηεπηήξηα. 15 Νοφλασ, 2005 Σελίδα 18

Σα ηαρπδξνκηθά ηακηεπηήξηα απνηεινχλ πηζησηηθνχο νξγαληζκνχο ησλ ηαρπδξνκείσλ κε ζθνπφ ηελ άζθεζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ ησλ εκπνξηθψλ ηξαπεδψλ παξέρνληαο φκσο πςειφηεξν ηφθν ζηνπο θαηαζέηεο θαη επηδηψθνληαο ηελ ρξεκαηνδφηεζε αλαπηπμηαθψλ θαη θνηλσληθψλ πξνγξακκάησλ. 6. Σα ηακεία παξαθαηαζεθψλ θαη νη ινηπνί πηζησηηθνί νξγαληζκνί. Σα ηακεία παξαθαηαζεθψλ έρνπλ σο βαζηθή αξκνδηφηεηα ηελ θχιαμε θαη δηαρείξηζε παξαθαηαζεθψλ θαζψο θαη ηελ ζπγθέληξσζε θαηαζέζεσλ κε ζθνπφ ηελ παξνρή ζηεγαζηηθψλ δαλείσλ. ην ίδην πιαίζην δχλαηαη λα ζπλαληψληαη αληίζηνηρνη εηδηθνί πηζησηηθνί νξγαληζκνί κε ζπγθεθξηκέλν ζθνπφ θαη εμεηδίθεπζε. Πέξαλ ηεο θεληξηθήο ηξάπεδαο θαη ησλ εκπνξηθψλ ηδξπκάησλ, έλα ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα ππφ ηελ επξεία ηνπ κνξθή πεξηιακβάλεη ηηο ρξεκαηνπηζησηηθέο αγνξέο θαη ηηο αληίζηνηρεο ππνδνκέο. ραξαθηεξηζηηθφηεξεο ρξεκαηνπηζησηηθέο αγνξέο είλαη νη αγνξέο ρξήκαηνο θαη θεθαιαίνπ πνπ δηνρεηεχνπλ ηα πιενλάδνληα θεθάιαηα ζηνπο δαλεηνδφηεο. Όζνλ αθνξά ηηο ρξεκαηνπηζησηηθέο ππνδνκέο, απηέο πεξηιακβάλνπλ φιεο εθείλεο ηηο ππνδνκέο πνπ επηηξέπνπλ θαη ππνζηεξίδνπλ ηελ δηαπξαγκάηεπζε, ηελ εθθαζάξηζε, ηνλ δηαθαλνληζκφ θαη ηελ νινθιήξσζε ησλ πιεξσκψλ ζηηο αλσηέξσ αγνξέο. Σέινο, πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ηα δνκηθά ζηνηρεία ησλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ ζπζηεκάησλ απνηεινχλ απφξξνηα ηεο νηθνλνκίαο θαη ησλ δπλάκεψλ ηεο, νη νπνίεο θαη επεξεάδνπλ άκεζα ηνλ αληαγσληζκφ, ηελ παξαγσγηθφηεηα, ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα, ην επίπεδν ηηκψλ θαη ηελ πνηφηεηα θαη πνζφηεηα ησλ παξερφκελσλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ. 17 Σέηνηεο δπλάκεηο κπνξεί λα είλαη ε αχμεζε ηεο αβεβαηφηεηαο θαη ηεο πνιππινθφηεηαο ζρεηηθά κε ηελ νηθνλνκία, νη ηερλνινγηθέο εμειίμεηο θαη νη πεηξειατθέο θξίζεηο, ε ελνπνίεζε αγνξψλ θαη ε αχμεζε ηνπ αληαγσληζκνχ. 16 Οη 16 Λώλοσ, 1999 17 Νοφλασ, 2005 Σελίδα 19

1.3 Χξεκαηννηθνλνκηθή θξίζε ηνπ 2008 Ζ ρξεκαηννηθνλνκηθή θξίζε εκθαλίζηεθε αξρηθά ζηηο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο Ακεξηθήο ην 2007, σο ζηεγαζηηθή θξίζε θαη απέθηεζε παγθφζκην ην 2008 φηαλ θαη εμαπιψζεθε ξαγδαία ζην κεγαιχηεξν θνκκάηη ηνπ αλαπηπγκέλνπ θφζκνπ. Οη ζπλζήθεο γηα ην μέζπαζκα ηεο θξίζεο άξρηζαλ λα δεκηνπξγνχληαη απφ ην 2001, φηαλ ε θεληξηθή ηξάπεδα ησλ Ζλσκέλσλ Πνιηηεηψλ Ακεξηθήο, ε FED (FederalReserveBank), δηαηήξεζε ηδηαίηεξα ρακειά ην δηαηξαπεδηθφ επηηφθην νδεγψληαο ηα ρξεκαηνπηζησηηθά ηδξχκαηα ζηελ αλάιεςε πςειψλ θηλδχλσλ απνζθνπψληαο ζηελ αχμεζε ηνπ ηδίξνπ θαη ηεο απνδνηηθφηεηάο ηνπο. Πην ζπγθεθξηκέλα, ηα ρξεκαηνπηζησηηθά ηδξχκαηα άξρηζαλ λα παξέρνπλ ρακειφηνθεο ζηεγαζηηθέο ρνξεγήζεηο κε ειάρηζηεο ή αθφκα θαη κεδεληθέο εμαζθαιίζεηο, απμάλνληαο ξαγδαία ηελ δήηεζε ζηελ αγνξά αθηλήησλ. Σν γεγνλφο απηφ νδήγεζε ζε αχμεζε ηεο ηηκήο ησλ αθηλήησλ, αχμεζε φκσο πνπ δελ αληαπνθξηλφηαλ ζηελ πξαγκαηηθφηεηα αιιά εμαξηηφηαλ απφ ηελ πξνζθνξά ρξήκαηνο πνπ ηξνθνδνηνχζε ηελ δήηεζε, δεκηνπξγψληαο κε ηνλ ηξφπν απηφ κηα θνχζθα ηηκψλ. 18 ηελ πξνζπάζεηά ηνπο λα απμήζνπλ ηνλ θχθιν εξγαζηψλ ηνπο θαη ηελ θεξδνθνξίαο ηνπο ηα ρξεκαηνπηζησηηθά ηδξχκαηα ρνξεγνχζαλ ηέηνηνπ ηχπνπ ζηεγαζηηθά δάλεηα ζε πειάηεο επηζθαιείο ή πεξηνξηζκέλεο πηζηνιεπηηθήο ηθαλφηεηαο. Οη ρνξεγήζεηο απηέο βαζίδνληαλ ζε έλαλ αλαπνηειεζκαηηθφ ηξφπν αμηνιφγεζεο πειαηψλ θαη ζηηο νηθνλνκηθέο ζπγθπξίεο. 19 Απηφ είρε σο απνηέιεζκα ηνλ ραξαθηεξηζκφ ησλ ελ ιφγσ ρνξεγήζεσλ σο πςεινχ θηλδχλνπ. Ζ αλσηέξσ πξαθηηθή δελ ήηαλ αξθεηή, θαζψο ηα ρξεκαηνπηζησηηθά ηδξχκαηα ζηελ πξνζπάζεηά ηνπο λα αληιήζνπλ επηπιένλ θεθάιαηα γηα λέεο ρνξεγήζεηο, αληαπνθξίζεθαλ ζηηο αλάγθεο ησλ επελδπηψλ γηα λέα επελδπηηθά πξντφληα. Άιισζηε ηα ρακειά επηηφθηα πνπ επηθξαηνχζαλ ιφγσ ηεο πνιηηηθήο 18 Ηοπουνίδησ, 2009 19 Ηοπουνίδησ, 2009 Σελίδα 20

ηεο θεληξηθήο ηξάπεδαο, θαηέζηεζαλ ηνπο επελδπηέο πην δεθηηθνχο ζε λέεο επελδχζεηο. Έηζη ηα ηξαπεδηθά ηδξχκαηα ρξεζηκνπνηψληαο ζχγρξνλα ρξεκαηννηθνλνκηθά εξγαιεία, πξνρψξεζαλ ζε ηηηινπνίεζε ησλ αλσηέξσ ρακειήο εμαζθάιηζεο δαλείσλ. Ζ δηαδηθαζίεο πνπ πξνεγήζεθαλ δηήξθεζαλ έσο ην 2006, φηαλ θαη ε θεληξηθή ηξάπεδα ησλ Ζλσκέλσλ Πνιηηεηψλ Ακεξηθήο άξρηζε λα απμάλεη ζηαδηαθά ην δηαηξαπεδηθφ επηηφθην, απμάλνληαο κε ηνλ ηξφπν απηφ θαη ηα επηηφθηα ηεο αγνξάο. Ζ αχμεζε ησλ επηηνθίσλ δεκηνχξγεζε δηπιφ πξφβιεκα ζηα ρξεκαηνπηζησηηθά ηδξχκαηα θαζψο αθελφο ε ρξεκαηνδφηεζή ηνπο θαηέζηε αθξηβφηεξε θαη αθεηέξνπ νδήγεζε ζε έλα ζεκαληηθφ κέξνο ησλ δαλεηνιεπηψλ λα κελ κπνξεί λα αληαπνθξίλεηαη ζηηο ππνρξεψζεηο ηνπ ιφγσ ηνπ θπκαηλφκελνπ επηηνθίνπ. 20 Σα παξαπάλσ πεξηφξηζαλ ζεκαληηθά ηελ ρνξήγεζε ζηεγαζηηθψλ δαλείσλ, ζηεξψληαο απφ ηελ αγνξά αθηλήησλ ρξήκα, νδεγψληαο κνηξαία ζε πηψζε ησλ ηηκψλ. Μάιηζηα ε κείσζε ηεο δήηεζεο αθηλήησλ ζπλδπάζηεθε κε αχμεζε ηεο πξνζθνξάο ιφγσ ησλ πξψησλ πιεηζηεξηαζκψλ ζπκπηέδνληαο αθφκα πεξηζζφηεξν ηηο ηηκέο. Λακβάλνληαο ππφςε φηη ην ππνζεθεπκέλν αθίλεην απνηεινχζε ζε αξθεηέο πεξηπηψζεηο ηελ κνλαδηθή εμαζθάιηζε ησλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ ηδξπκάησλ απφ ηα δάλεηα πςεινχ θηλδχλνπ, ηα ηξαπεδηθά ηδξχκαηα βξέζεθαλ πιήξσο εθηεζεηκέλα ζηνλ πηζησηηθφ θίλδπλν. Πέξαλ φκσο ησλ ηξαπεδψλ, ε ηηηινπνίεζε ησλ ελ ιφγσ δαλείσλ κεηέθεξε έλα ηξαπεδηθφ πξφβιεκα ησλ Ζλσκέλσλ Πνιηηεηψλ Ακεξηθήο ζε άιινπο θιάδνπο ηεο νηθνλνκηθήο δσήο ζε πνιιά κέξε ηνπ θφζκνπ. Απηφ θαζψο ν πηζησηηθφο θίλδπλνο κεηαθέξζεθε ζηηο παγθφζκηεο αγνξέο νκνιφγσλ, κε ηνπο επελδπηέο λα κελ είλαη ζε ζέζε λα γλσξίδνπλ εθ ησλ πξνηέξσλ ηνλ θίλδπλν πνπ εκπεξηείραλ ηα ζπγθεθξηκέλα ρξεφγξαθα. 21 Ζ κείσζε ηεο ξεπζηφηεηαο ησλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ ηδξπκάησλ, ε ζπζζψξεπζε ζεκαληηθψλ δεκηψλ απφ ηελ κείσζε ηεο αμίαο ησλ αλσηέξσ ηίηισλ θαη ε κείσζε ηεο εκπηζηνζχλεο, νδήγεζε ζε αθφκα κεγαιχηεξν 20 Dhameja, 2010 21 Valiante, 2010 Σελίδα 21

πεξηνξηζκφ ησλ πηζηψζεσλ, εληείλνληαο ην πξφβιεκα θαη δεκηνπξγψληαο έλαλ θαχιν θχθιν. Ζ θξίζε, αθνινπζψληαο ηελ πνξεία ησλ επελδπηηθψλ ηίηισλ πνπ ζπλδένληαλ κε ηα δάλεηα πςεινχ θηλδχλνπ, εμαπιψζεθε φπσο έρεη ήδε ζεκεησζεί ζην κεγαιχηεξν ηκήκα ηνπ αλεπηπγκέλνπ θφζκνπ, δεκηνπξγψληαο πνηθίια πξνβιήκαηα ζηα θξάηε πνπ δελ είραλ αλαγλσξίζεη ηνλ θίλδπλν θαη δελ είραλ ιάβεη έγθαηξα ηα απαξαίηεηα κέηξα γηα λα πξνζηαηεπζνχλ. Λακβάλνληαο ππφςε ηελ ζχληνκε ηζηνξηθή αλαδξνκή πνπ πξνεγήζεθε, κπνξνχλ λα ζπλνςηζηνχλ νη ζεκαληηθφηεξεο αηηίεο πνπ νδήγεζαλ ζηελ εκθάληζε θαη ζηελ επέθηαζε ηεο θξίζεο αθνινχζσο: 22 1. Τπεξβνιηθή ρξήζε ηεο κφριεπζεο. Αδηακθηζβήηεηα ε πνιηηηθή πςεινχ δαλεηζκνχ θαη ρνξεγήζεσλ πνπ αθνινχζεζαλ ηα ρξεκαηνπηζησηηθά ηδξχκαηα απνηειεί ηνλ ππξήλα ηνπ πξνβιήκαηνο. Με ηελ ελζάξξπλζε ηνπ ρακεινχ δηαηξαπεδηθνχ επηηνθίνπ, νη ηξάπεδεο ζεψξεζαλ δεδνκέλεο ηηο ηξέρνπζεο νηθνλνκηθέο ζπγθπξίεο κπαίλνληαο ζε έλαλ αγψλα εχξεζεο μέλσλ θεθαιαίσλ κε ζηφρν ηελ ρνξήγεζή ηνπο θαη αχμεζεο ηεο παξαγσγηθφηεηαο θαη ηεο απνδνηηθφηεηάο ηνπο. 2. Σηηινπνίεζε ησλ ζηεγαζηηθψλ δαλείσλ. Δάλ ε ππεξβνιηθή ρξήζε μέλσλ θεθαιαίσλ ζηηο δξαζηεξηφηεηεο ησλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ ηδξπκάησλ απνηειεί ηνλ θχξην ιφγν εκθάληζεο ηεο θξίζεο, ε ηηηινπνίεζε ησλ ζηεγαζηηθψλ δαλείσλ απνηειεί ηνλ θχξην ιφγν ξαγδαίαο επέθηαζήο ηεο θξίζεο ζε νιφθιεξν ηνλ θφζκν. Ζ ελ ιφγσ δηαδηθαζία κεηέθεξε ηνλ θίλδπλν ζηηο θεθαιαηαγνξέο νιφθιεξνπ ηνπ θφζκνπ, επηθαιχπηνληαο ην πξαγκαηηθφ επίπεδν θηλδχλνπ. Οη ελ ιφγσ ηίηινη ζα κπνξνχζαλ λα ραξαθηεξηζηνχλ σο νη δνχξεηνη ίππνη ηνπ παγθφζκηνπ νηθνλνκηθνχ ζπζηήκαηνο. 22 Σραυλόσ, 2008 Σελίδα 22

3. Αλαπνηειεζκαηηθή επνπηεία. Ζ επνπηεία ηφζν ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο γεληθφηεξα φζν θαη ησλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ ηδξπκάησλ εηδηθφηεξα απνδείρηεθε αλαπνηειεζκαηηθή. Όρη κφλν γηαηί δελ απέηξεςε ηελ εκθάληζε ηεο θξίζεο, αιιά γηαηί δελ αληηιήθζεθε παξά κφλν κεηά ηελ εμάπισζή ηεο ην πξαγκαηηθφ πξφβιεκα. Άιισζηε, απηφ απνηέιεζε θαη ηνλ ιφγν γηα ηνλ επαλαζρεδηαζκφ ηνπ επνπηηθνχ πιαηζίνπ κε ηελ Βαζηιεία ΗΗΗ. 4. Αλαπνηειεζκαηηθή πηζηνιεπηηθή δηαβάζκηζε. Πέξαλ ηεο αλαπνηειεζκαηηθήο επνπηείαο, αληίζηνηρε αλαπνηειεζκαηηθφηεηα θαηαγξάθεθε θαη απφ πιεπξάο νίθσλ αμηνιφγεζεο. Πην ζπγθεθξηκέλα, νη νίθνη πηζηνιεπηηθήο αμηνιφγεζεο είηε απέηπραλ λα αμηνινγήζνπλ είηε παξέβιεςαλ ηνλ πθηζηάκελν θίλδπλν ηφζν ησλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ ηδξπκάησλ φζν θαη ησλ ηίηισλ πνπ δεκηνχξγεζαλ. 5. Αθαηάιιειν ζχζηεκα ακνηβψλ ησλ ηξαπεδηθψλ ζηειερψλ. Σν ζχζηεκα ακνηβψλ κε ηα κπφλνπο παξαγσγηθφηεηαο πνπ αθνινχζεζαλ νη ρξεκαηνπηζησηηθνί νξγαληζκνχ ελζάξξπλε ηα ζηειέρε ηνπο λα επηδηψθνπλ βξαρπρξφληεο πςειέο απνδφζεηο παξαβιέπνληαο καθξνπξφζεζκα ζηνηρεία. 1.4 Διιεληθό Χξεκαηνπηζησηηθό ύζηεκα Όπσο έρεη ήδε ζεκεησζεί, δελ πθίζηαηαη αλεπηπγκέλε ρψξα ρσξίο απνηειεζκαηηθφ ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα. Απηφ θαζψο ην ηξαπεδηθφ ζχζηεκα ιεηηνπξγεί ππνζηεξηθηηθά ζηελ νηθνλνκία. Ζ πξνζπάζεηα δεκηνπξγίαο ελφο ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο κε γλψκνλα ηελ αλάπηπμε ηεο ρψξαο, ζρεδηάζηεθε πξψηε θνξά ζηελ ζχγρξνλε Διιάδα απφ ηνλ Καπνδίζηξηα. Πην ζπγθεθξηκέλα, ην 1828 ηδξχζεθε ε Δζληθή Υξεκαηνδνηηθή Σξάπεδα, κε θχξην ζθνπφ ηελ ζπγθέληξσζε θεθαιαίσλ θαη ηελ ρξεκαηνδφηεζε επελδχζεσλ. Ζ πξψηε απηή πξνζπάζεηα δελ θαξπνθφξεζε Σελίδα 23

θαζψο δελ θέξδηζε ηελ εκπηζηνζχλε ησλ πνιηηψλ θαη κνηξαία έπαπζε ηελ δξαζηεξηφηεηά ηεο. 23 Αθνινχζεζε ε ίδξπζε ηεο Ηνληθήο ην 1839, ε νπνία αλ θαη ειιεληθή, δξαζηεξηνπνηήζεθε αξρηθά ζηα θαηερφκελα απφ ηνπο Ηηαινχο Δπηάλεζα. Αληίζηνηρν παξάδεηγκα απνηέιεζε ε Σξάπεδα Κξήηεο πνπ ηδξχζεθε ζηελ ηνπξθνθξαηνχκελε Κξήηε ην 1899. 24 Σν 1840 απνηειεί ρξνληά νξφζεκν γηα ην ειιεληθφ ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα θαζψο ηδξχεηαη έπεηηα απφ πξνηξνπή ηεο Κνηλσλίαο ησλ Δζλψλ ε Δζληθή Σξάπεδα ηεο Διιάδνο. Σν ελ ιφγσ ίδξπκα ζπγθέληξσλε ηφζν ηηο αξκνδηφηεηεο κηαο εκπνξηθήο φζν θαη κηαο θεληξηθήο ηξάπεδαο. Ζ ίδξπζή ηεο Δζληθήο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο απνηέιεζε ηελ απαξρή ηνπ ειιεληθνχ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο, κε ηελ ίδηα λα δηαηεξεί ηνλ δηπιφ ηεο ξφιν έσο ην 1946, φηαλ ε ζπκθσλία ηνπ BretonWoodsπξνέβιεπε ηελ χπαξμε μερσξηζηνχ νξγαληζκνχ άζθεζεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο. Σηο πξψηεο δεθαεηίεο κεηά ηνλ δεχηεξν παγθφζκην πφιεκν, ην ειιεληθφ ηξαπεδηθφ ζχζηεκα ραξαθηεξηδφηαλ απφ έληνλν θξαηηθφ παξεκβαηηζκφ. Απηφ θαζψο ηα πεξηζζφηεξα εθ ησλ εκπνξηθψλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ ηδξπκάησλ άλεθαλ ζην δεκφζην θαη αγφξαδαλ ππνρξεσηηθά θξαηηθά νκφινγα, ε ειιεληθή θεληξηθή ηξάπεδα έζεηε αθξηβψο ηα επηηφθηα ρνξεγήζεσλ θαη θαηαζέζεσλ ελψ παξάιιεια δέζκεπε ηα απνζέκαηα ζε μέλν λφκηζκα πνπ είραλ νη εκπνξηθέο ηξάπεδεο. Απφ ηα αλσηέξσ πξνθχπηεη φηη ην ειιεληθφ ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα έσο ηελ δεθαεηία ηνπ 1980, ήηαλ πιήξσο ειεγρφκελν απφ ην θξάηνο, ρσξίο ίρλε αληαγσληζκνχ θαη κε παξσρεκέλα πξντφληα, ππεξεζίεο θαη επξχηεξεο ηξαπεδηθέο ιεηηνπξγίεο. 25 Σελ δεθαεηία ηνπ 1990 δξνκνινγείηαη ε κεηάιιαμε ηνπ ειιεληθνχ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο κε βάζε ησλ εηζεγήζεσλ ηεο επηθνξηηζκέλεο κε απηφ ην ζέκα επηηξνπήο Καξαηδά. Μάιηζηα, ε πξννπηηθή ζπκκεηνρήο ηεο Διιάδνο ζηελ Οηθνλνκηθή θαη Ννκηζκαηηθή Έλσζε ιεηηνχξγεζε θαηαιπηηθά, επηηαρχλνληαο δηο δηαδηθαζίεο εμέιημεο θαη σξίκαλζεο ηεο αγνξάο, ζέηνληαο 23 Κιόχοσ& Παπανικολάου, 2000 24 Νοφλασ, 2007 25 Νοφλασ, 2005 Σελίδα 24

ηηο απαξαίηεηεο βάζεηο γηα ηελ δεκηνπξγία ελφο ζχγρξνλνπ, αληαγσληζηηθνχ θαη εμσζηξεθνχο ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο. Ζ δεθαεηία ηνπ 2000 απνηέιεζε ηελ πεξίνδν κε ηηο πεξηζζφηεξεο αιιαγέο ζην ειιεληθφ ηξαπεδηθφ ζχζηεκα. Αξρηθά ε είζνδνο ηεο ρψξαο ζηελ δψλε ηνπ επξψπξνθάιεζε ξηδηθέο κεηαβνιέο κε ραξαθηεξηζηηθφηεξε ηελ ζπκκεηνρή ηεο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο ζην ζχζηεκα Κεληξηθψλ Σξαπεδψλ ππφ ηελ Δπξσπατθή Κεληξηθή Σξάπεδα, θαη ηελ παξαρψξεζε ζε απηήλ δηθαηψκαηα φπσο ε άζθεζε ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο. Έηζη ε θεληξηθή ηξάπεδα ηεο Διιάδνο έρεη ηελ επζχλε ηεο εθαξκνγήο ησλ λνκηζκαηηθψλ πνιηηηθψλ ηεο Δπξσπατθήο Κεληξηθήο Σξάπεδαο, ηελ επνπηεία ηνπ ειιεληθνχ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο, ηελ ιήςε κέηξσλ γηα ηελ δηαηήξεζε ηεο ζηαζεξφηεηαο ηνπ πιεζσξηζκνχ θαη ηελ ππνζηήξημε ηεο ειιεληθήο θπβέξλεζεο ζε δεηήκαηα άζθεζεο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο. Πέξαλ ηεο εηζφδνπ ηεο Διιάδνο ζηελ δψλε ηνπ επξψ, ε ζπγθεθξηκέλε δεθαεηία ζηηγκαηίζηεθε απφ ηελ εκθάληζε ηεο ρξεκαηννηθνλνκηθήο θξίζεο. Οη επηπηψζεηο ηεο ρξεκαηννηθνλνκηθήο θξίζεο ζην ειιεληθφ ηξαπεδηθφ ζχζηεκα θαηεγνξηνπνηνχληαη ζε έκκεζεο θαη άκεζεο. Οη πξψηεο αθνξνχλ ηα κέηξα πνπ ιήθζεθαλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο θξίζεο, φπσο ε αιιαγή ηνπ επνπηηθνχ πιαηζίνπ, ελψ νη δεχηεξεο ζπλδένληαη κε ηα επαθφινπζα ηεο ίδηαο ηεο θξίζεο, φπσο ε έιιεηςε πίζηεο. ε έλα επξχηεξν πιαίζην, είλαη ελζαξξπληηθή ε πεξηνξηζκέλε έθζεζε ηνπ ειιεληθνχ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο θαη ησλ ειιεληθψλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ ηδξπκάησλ εηδηθφηεξα ζηα «ηνμηθά» επελδπηηθά πξντφληα πνπ ήηαλ ζπλδεδεκέλα κε ηα ζηεγαζηηθά δάλεηα ρακειήο εμαζθάιηζεο θαη πςεινχ θηλδχλνπ πνπ δεκηνπξγήζεθαλ ζηηο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο Ακεξηθήο. 26 Άιισζηε ηφζν ην βάζνο φζν θαη ην εχξνο ηεο θξίζεο εμαξηήζεθε απφ ηελ δηάδνζε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ πξντφλησλ. Γίλεηαη νπφηε αληηιεπηφ φηη ην ειιεληθφ ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα δελ επεξεάζηεθε ζε επηθίλδπλν βαζκφ απφ ηελ ρξεκαηννηθνλνκηθή θξίζε απηή θαζ απηή. 26 Σριαντόπουλοσ &Σςικριπθσ, 2010 Σελίδα 25

εκαληηθφηεξε φκσο ήηαλ ε επίδξαζε απφ ηελ θξίζε δεκνζίνπ ρξένπο πνπ αθνινχζεζε. Ζ έιιεηςε πίζηεο θαη ε αχμεζε ησλ επηηνθίσλ ζηέξεζε απφ ην ειιεληθφ δεκφζην ζεκαληηθή θαη «θζελή» ρξεκαηνδφηεζε, θέξλνληαο ζηελ επηθάλεηα δνκηθά πξνβιήκαηα ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο. Λακβάλνληαο ππφςε ηελ πςειή έθζεζε ησλ ειιεληθψλ ηξαπεδψλ ζην δεκφζην ρξένο θαη ηελ επίπησζε ησλ πνιηηηθψλ δεκνζηνλνκηθή πξνζαξκνγήο ζηελ νηθνλνκία, ην ειιεληθφ ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα βξέζεθε ζε δπζκελή ζέζε. Ζ κείσζε ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαη ε αχμεζε ηεο νηθνλνκηθήο αβεβαηφηεηαο νδήγεζε ζε κείσζε ησλ εζφδσλ ησλ ηξαπεδψλ, αχμεζε ησλ επηζθαιεηψλ, κείσζε ηεο απνδνηηθφηεηαο θαη θπξίσο ζε πξνβιήκαηα ρξεκαηνδφηεζεο. εκαληηθφ πιήγκα πνπ επηβάξπλα ξαγδαία ηελ θαηάζηαζε ζηελ νπνία βξηζθφηαλ ην ειιεληθφ ηξαπεδηθφ ζχζηεκα απνηέιεζε ε ζπκκεηνρή ησλ ηξαπεδψλ ζην «εζεινληηθφ θνχξεκα» ησλ νκνιφγσλ ηνπ ειιεληθνχ δεκνζίνπ, εγείξνληαο αθφκα θαη δήηεκα βησζηκφηεηαο. Γίλεηαη νπφηε αληηιεπηφ φηη δελ ήηαλ ε ρξεκαηννηθνλνκηθή θξίζε ηνπ 2008 πνπ επεξέαζε ζεκαληηθά ην ειιεληθφ ηξαπεδηθφ ζχζηεκα, αιιά ε θξίζε ρξένπο πνπ αθνινχζεζε θαη έπιεμε κηα νκάδα επξσπατθψλ θξαηψλ. ήκεξα, ην ειιεληθφ ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα βξίζθεηαη αθφκα ζε έλα ζηάδην πξνζαξκνγήο κεηά ηα πξφζθαηα γεγνλφηα. Πνιιά ρξεκαηνπηζησηηθά ηδξχκαηα εμαγνξάζηεθαλ ή ζπγρσλεχζεθαλ, άιια εληζρχζεθαλ θεθαιαηαθά γηαηί ήηαλ πνιχ κεγάια γηα λα πησρεχζνπλ ελψ θάπνηα αθνινχζεζαλ ηελ ειεγρφκελε πηψρεπζε θαη ηελ κεηαβίβαζε ηνπ πγηνχο ελεξγεηηθνχ ηνπο ζε άιιεο ηξάπεδεο. Γίλεηαη θαηαλνεηφ φηη ππάξρεη κία ηάζε ζπγθέληξσζεο, φπνπ ζηελ αγνξά επηθξαηεί πεξηνξηζκέλνο αξηζκφο ηζρπξψλ ηξαπεδψλ. Αθνινπζεί πίλαθαο πνπ παξνπζηάδεη ηελ θαηάζηαζε ζηελ νπνία βξίζθνληαη ηα ειιεληθά ρξεκαηνπηζησηηθά ηδξχκαηα. Σελίδα 26

Πίλαθαο 1.1: Τθηζηάκελε Καηάζηαζε ησλ Διιεληθώλ Σξαπεδώλ (Ηαλνπάξηνο 2015) ΣΡΑΠΔΕΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ Δζληθή Σξάπεδα ηεο Διιάδνο Alpha Bank Eurobank Ergasias Σξάπεδα Πεηξαηψο Emporiki Bank Σαρπδξνκηθφ Σακηεπηήξην Proton Bank T Bank A.T.E. Bank Σξάπεδα Κχπξνπ Geniki Bank Marfin Egnatia Bank Λατθή Σξάπεδα Millenium Bank Διιεληθή Σξάπεδα FB Bank Pro Bank Παλειιήληα Σξάπεδα Σξάπεδα Αηηηθήο Σακείν Παξαθαηαζεθψλ & Γαλείσλ Σνπηθέο ζπλεηαηξηζηηθέο ηξάπεδεο ΚΑΣΑΣΑΖ Θεσξήζεθε σο ζπζηεκηθή θαη εληζρχζεθε θεθαιαηαθά. Θεσξήζεθε σο ζπζηεκηθή θαη εληζρχζεθε θεθαιαηαθά. Θεσξήζεθε σο ζπζηεκηθή θαη εληζρχζεθε θεθαιαηαθά. Θεσξήζεθε σο ζπζηεκηθή θαη εληζρχζεθε θεθαιαηαθά. Δμαγνξάζηεθε απφ ηελ AlphaBank. Δμαγνξάζηεθε απφ ηελ Eurobank Ergasias. Δμαγνξάζηεθε απφ ηελ Eurobank Ergasias. Πηψρεπζε κε ζηνηρεία ηεο λα κεηαβηβάδνληαη ζηoσαρ. Σακηεπηήξην. Πηψρεπζε κε ζηνηρεία ηεο λα κεηαβηβάδνληαη ζηελ Σξάπ. Πεηξαηψο. Δμαγνξάζηεθε απφ ηελ Σξάπεδα Πεηξαηψο. Δμαγνξάζηεθε απφ ηελ Σξάπεδα Πεηξαηψο. Δμαγνξάζηεθε απφ ηελ Σξάπεδα Πεηξαηψο. Δμαγνξάζηεθε απφ ηελ Σξάπεδα Πεηξαηψο. Δμαγνξάζηεθε απφ ηελ Σξάπεδα Πεηξαηψο. Δμαγνξάζηεθε απφ ηελ Σξάπεδα Πεηξαηψο. Δμαγνξάζηεθε απφ ηελ Δζληθή. Δμαγνξάζηεθε απφ ηελ Δζληθή. Αλαδεηά θεθαιαηαθή ελίζρπζε. Αλαθεθαιαηνπνηείηαη. Βξίζθεηαη ζηελ ππάξρνπζα θαηάζηαζε. Ωο επί ην πιείζηνλ αλαδεηνχλ θεθαιαηαθή ελίζρπζε....................................................................................................... Σελίδα 27

2. ΒΑΗΛΔΗΑΗΗΗ, TIERI&II 2.1 Παξάγνληεο αλαζεώξεζεο επνπηηθνύ πιαηζίνπ Σν μέζπαζκα ηεο ρξεκαηννηθνλνκηθήο θξίζεο θαη ηδίσο ηα αίηηα πνπ νδήγεζαλ ζηελ ελ ιφγσ εμέιημε, είραλ σο ζπλέπεηα ηελ αχμεζε ηνπ ζθεπηηθηζκνχ φζνλ αθνξά ηελ επάξθεηα θαη ηνλ βαζκφ απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπ πθηζηάκελνπ επνπηηθνχ πιαηζίνπ ζηελ πξφιεςε θαη απνηξνπή ρξεκαηννηθνλνκηθψλ θξίζεσλ θαη πηψρεπζεο ηξαπεδψλ. Σα αλσηέξσ είραλ σο απνηέιεζκα ηελ ιήςε απζηεξφηεξσλ κέηξσλ θαη ηελ ηζρπξνπνίεζε ηνπ ξπζκηζηηθνχ πιαηζίνπ ιεηηνπξγίαο ησλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ αγνξψλ. Απφ κία άιιε νπηηθή, κέξνο ησλ ζθεπηηθηζηψλ ππνζηεξίδνπλ φηη ε εκθάληζε ηεο ρξεκαηννηθνλνκηθήο θξίζεο δελ απνηέιεζε απφξξνηα έιιεηςεο απζηεξψλ θαλφλσλ, αιιά επξχηεξεο αδπλακίαο ησλ επνπηηθψλ αξρψλ, ππνζηεξίδνληαο ηελ χπαξμε κηαο κε επνπηεπφκελεο ππφ ηελ πθηζηάκελε κνξθή ρξεκαηνπηζησηηθήο αγνξάο. 27 Πξέπεη δε λα ζεκεησζεί φηη πξηλ αιιά θαη θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο θξίζεο, ε πξνιεπηηθή επνπηεία ππφ ηελ ζεκεξηλή ηεο κνξθή επέθεξε ζηξεβιψζεηο ζηελ ρξεκαηνπηζησηηθή αγνξάο επηβαξχλνληαο ζεκαληηθά ηφζν ηα ρξεκαηνπηζησηηθά ηδξχκαηα φζν θαη ηελ ίδηα ηελ νηθνλνκία κε πξφζζεηα θφζηε. Μία άιιε άπνςε γχξσ απφ ηνλ ξφιν ηεο κεηά θξίζεο επνπηείαο, επαλαπξνζδηνξίδεη ηνλ ζθνπφ ηεο. Πην ζπγθεθξηκέλα ππνζηεξίδεηαη φηη ζθνπφο ηεο πξνιεπηηθήο επνπηείαο δελ είλαη ε απνηξνπή ηεο ρξεσθνπίαο κηαο επηρείξεζεο, ζηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε κηαο ηξάπεδαο, αιιά ε επίιπζε ησλ αζηνρηψλ ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο. Μία ηέηνηα αζηνρία είλαη ε αδπλακία ηνπ θαηαζέηε λα ειέγμεη ηελ ρξήζε απφ πιεπξάο ηδξχκαηνο ησλ ρξεκάησλ πνπ έρεη θαηαζέζεη. Μία άιιε αζηνρία ζρεηίδεηαη κε ην ελδερφκελν κεηάδνζεο ησλ επηπηψζεσλ ηεο πηψρεπζεο ελφο 27 Αναςταςάτοσ, 2008 Σελίδα 28

ρξεκαηνπηζησηηθνχ ηδξχκαηνο ζε άιιε πγηή ηδξχκαηα θαη ζην επξχηεξν ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα. 28 Απφ ηα παξαπάλσ γίλεηαη θαηαλνεηφ φηη ε πξφζθαηε θξίζε ηνπ 2008 δελ νδήγεζε κφλν ζε απζηεξφηεξν ξπζκηζηηθφ πιαίζην ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο, αιιά δηεχξπλε ηελ έλλνηα ηεο ίδηαο ηεο επνπηείαο. Δηδηθφηεξα, πέξαλ ηεο απζηεξφηεηαο πνπ ζε αξθεηέο πεξηπηψζεηο απνηειεί νπηνπηθή έλλνηα, ηνλίδεηαη ε ζχγθξηζε θφζηνπο νθέινπο, ν ξφινο ηεο δηαθάλεηαο θαη ε χπαξμε ησλ απαξαίηεησλ «ζηεγαλψλ», πνπ ζα ελεξγνπνηεζνχλ ηελ θαηάιιειε ζηηγκή ψζηε λα απνηξέςνπλ ηελ κεηάδνζε ηεο θξίζεο ηφζν εληφο ηνπ ίδηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο φζν θαη ζε έηεξα ζπζηήκαηα. 2.2 Δπνπηηθά θεθάιαηα Ωο Tier 1 θαη 2 νξίδνληαη ηα επνπηηθά θεθάιαηα ελφο ρξεκαηνπηζησηηθνχ νξγαληζκνχ. Πην ζπγθεθξηκέλα ηα πξψηα απνηεινχλ ηα βαζηθά επνπηηθά θεθάιαηα ελψ ηα δεχηεξα είλαη ηα ζπκπιεξσκαηηθά. Ζ νκαδνπνίεζή ηνπο γίλεηαη κε κνλαδηθφ θξηηήξην ηελ πξνηεξαηφηεηα γηα ηελ εμφθιεζή ηνπο. 29 Λακβάλνληαο ππφςε ηελ πξνηεξαηφηεηα ζηελ εμφθιεζε, ηα βαζηθά επνπηηθά θεθάιαηα, Tier 1, πεξηιακβάλνπλ ηα εμήο: 30 Σν θνηλφ κεηνρηθφ θεθάιαην θαη κεξηθά ήδε ηνπ πξνλνκηνχρνπ κεηνρηθνχ θεθαιαίνπ. Σα θέξδε απφ ηελ έθδνζε κεηνρψλ ζε ηηκή κεγαιχηεξε ηνπ άξηηνπ. Σα θέξδε εηο λένλ. Σα θέξδε ηεο ηξέρνπζαο ρξήζεο. Σν ζχλνιν ησλ απνζεκαηηθψλ εμαηξνπκέλνπ ηνπ απνζεκαηηθνχ αλαπξνζαξκνγήο αμηψλ. 28 Μαςουράκησ, 2010 29 Douglas, 2010 30 Ρόκασ &Γκόρτςοσ, 2012 Σελίδα 29

Σνπο πβξηδηθνχο ηίηινπο θάησ απφ ζπγθεθξηκέλεο πξνυπνζέζεηο. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ηα ζπκπιεξσκαηηθά επνπηηθά θεθάιαηα, Tier 2, πεξηιακβάλνπλ ηα εμήο: 31 Σν πξνλνκηνχρν κεηνρηθφ θεθάιαην ησλ ζσξεπηηθψλ κεξηζκάησλ. Σν απνζεκαηηθφ αλαπξνζαξκνγήο αμηψλ. Οη ρξεσζηηθνί ηίηινη κε αφξηζηε δηάξθεηα. Σν ζχλνιν ησλ δαλείσλ κε κεησκέλε εμαζθάιηζε. Όπσο έρεη ήδε ζεκεησζεί, βαζηθφ θξηηήξην δηαρσξηζκνχ ησλ επνπηηθψλ θεθαιαίσλ Tier 1 θαη 2, είλαη ε πξνηεξαηφηεηα γηα ηελ απνπιεξσκή ηνπο. Γηα ηνλ ιφγν απηφ ε Βαζηιεία δίλεη κεγαιχηεξε βαξχηεηα ζηα βαζηθά επνπηηθά θεθάιαηα απφ φηη ζηα ζπκπιεξσκαηηθά θαζψο ηα βαζηθά εμνθινχληαη ηειεπηαία. Δηδηθφηεξα, ηα βαζηθά επνπηηθά θεθάιαηα Tier 1, αθνξνχλ απνθιεηζηηθά ηνπο κεηφρνπο επελδπηέο θαη ζπλεπψο εμνθινχληαη ηειεπηαία, εμαζθαιίδνληαο κε ηνλ ηξφπν απηφ ηνπο ηξίηνπο. Με ηνλ ηξφπν απηφ θαζίζηαληαη νη κέηνρνη εγγπεηέο έσο ηνπ πνζνχ ηεο ζπκκεηνρήο ηνπο, ησλ ππνρξεψζεσλ ηνπ ηξαπεδηθνχ ηδξχκαηνο, αλαιακβάλνληαο κε ηνλ ηξφπν απηφ ηελ επζχλε θαη ηνλ αληίζηνηρν θίλδπλν. 32 2.3 Δπηηξνπή ηεο Βαζηιείαο Με ηνλ φξν Βαζηιεία ελλννχκε ηνπο θαλφλεο πνπ έρνπλ ηεζεί φζνλ αθνξά ηελ θεξεγγπφηεηα ησλ ηξαπεδηθψλ ηδξπκάησλ. Σα ζπγθεθξηκέλα πξφηππα έρνπλ δεκνζηεπζεί ζε ηξεηο θάζεηο απφ ηελ αξκφδηα επηηξνπή πνπ εδξεχεη ζηελ ειβεηηθή πφιε ηεο Βαζηιείαο. Ζ πξψηε δέζκε θαλφλσλ, γλσζηή σο Βαζηιεία Η δηαηππψζεθε ην 1988 εζηηάδνληαο απνθιεηζηηθά ζηελ ζρέζε κεηαμχ θεθαιαίσλ θαη ζηαζκηζκέλνπ ελεξγεηηθνχ θαη ζην ειάρηζην απνδεθηφ θεθάιαην. Πξαθηηθά ε Βαζηιεία Η 31 Ρόκασ &Γκόρτςοσ, 2012 32 Douglas, 2010 Σελίδα 30

εηζήγαγε ηελ απνηίκεζε ηεο θαηάζηαζεο ελφο ρξεκαηνπηζησηηθνχ ηδξχκαηνο ρξεζηκνπνηψληαο ζηαζεξνχο ζπληειεζηέο ζηάζκηζεο ηνπ ελεξγεηηθνχ ηνπ. Με ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ έγηλαλ αληηιεπηέο νη αδπλακίεο θαη νη αηέιεηεο ησλ θαλφλσλ πνπ απνηεινχζαλ ηελ Βαζηιεία Η, νδεγψληαο ην 2002 ζηελ ζέζπηζε ελφο λένπ ξπζκηζηηθνχ πιαηζίνπ πνπ έγηλε γλσζηφ σο Βαζηιεία ΗΗ. Σν ζπγθεθξηκέλν παθέην θαλφλσλ επεθηεηλφηαλ ζηελ αμηνιφγεζε ηεο ζρέζεο ηδίσλ θεθαιαίσλ θαη πηζησηηθνχ θηλδχλνπ, ζηελ αλάπηπμε ηξφπσλ αληηζηάζκηζεο πηζησηηθνχ θηλδχλνπ, ζηελ επηβνιή απαηηήζεσλ ζρεηηθά κε ηελ θεθαιαηαθή θαηάζηαζε, ζηελ θαηαζθεπή θαη ρξήζε απφ πιεπξάο ηδξπκάησλ κνληέισλ αμηνιφγεζεο θαη αληηκεηψπηζεο ηνπ πηζησηηθνχ θηλδχλνπ θαη ηέινο ζηελ χπαξμε αξρψλ ζρεηηθά κε ηελ γεληθφηεξε αμηνιφγεζήο ηνπ. ην αλσηέξσ πιαίζην, ε Βαζηιεία ΗΗ ππνρξέσζε ηηο ηξάπεδεο λα ιακβάλνπλ ππφςε έλα ζχλνιν κεηαβιεηψλ θαηά ηελ δεκηνπξγία ελφο ραξηνθπιαθίνπ ρνξεγήζεσλ ππφ ην πξίζκα πάληνηε ηεο έθζεζεο ζηνλ πηζησηηθφ θίλδπλν. 33 Πξαθηηθά ε Βαζηιεία ΗΗ επέθηεηλε ηηο δηαηάμεηο ηεο Βαζηιείαο Η, ζηαζκίδνληαο ην ελεξγεηηθφ ησλ ηξαπεδψλ φρη κε έλαλ ζηαζεξφ ζπληειεζηή αιιά κε ζπληειεζηή πνπ βαζίδεηαη ζε πηζησηηθέο δηαβαζκίζεηο. Μάιηζηα, νη ζπγθεθξηκέλεο πηζησηηθέο δηαβαζκίζεηο πξνθχπηνπλ είηε απφ εμσηεξηθέο πεγέο φπσο νη νίθνη αμηνιφγεζεο είηε κέζσ εζσηεξηθψλ ζπζηεκάησλ. Όπσο ε Βαζηιεία ΗΗ απνηέιεζε ηελ κεηεμέιημε ηεο Βαζηιείαο Η ζην πιαίζην επίιπζεο ησλ αζηνρηψλ ηεο, έηζη θαη ε Βαζηιεία ΗΗΗ ζεζπίζηεθε ην 2010 κε ζθνπφ λα δηνξζψζεη ηηο αζηνρίεο ηεο Βαζηιείαο ΗΗ πνπ εληνπίζηεθαλ θαηά ηελ ρξεκαηννηθνλνκηθή θξίζε ηνπ 2008. Πξέπεη φκσο λα ζεκεησζεί, φηη ζε αληίζεζε κε ηελ Βαζηιεία ΗΗ πνπ απιά ιεηηνχξγεζε ζπκπιεξσκαηηθά ζηελ Βαζηιεία Η, ε Βαζηιεία ΗΗΗ απνηειεί κία «επαλάζηαζε», κεηαξξπζκίδνληαο ην ξπζκηζηηθφ πιαίζην ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο. Άιισζηε, νη δηαηάμεηο ηεο Βαζηιείαο ΗΗΗ θαηεγνξηνπνηνχληαη αλάινγα κε ηνλ αλ απνηεινχλ επέθηαζε ή δηφξζσζε ησλ δηαηάμεσλ ηεο Βαζηιείαο Η θαη ΗΗ ή αλ εηζάγνπλ λέα θαηλνηφκα ζηνηρεία. 34 33 Χαρδοφβελησ, 2008 34 Γκόρτςοσ, 2011 Σελίδα 31

2.4 Βαζηιεία ΙΙΙ Όπσο έρεη ήδε ζεκεησζεί ζε πξνεγνχκελε ππνελφηεηα, Ζ Βαζηιεία ΗΗΗ δεκνζηεχζεθε ην 2010, ζηνλ απφερν ηεο ρξεκαηννηθνλνκηθήο θξίζεο, απνηειψληαο κία κεηαξξχζκηζε ζηνλ ηνκέα ηνπ ξπζκηζηηθνχ πιαηζίνπ ελφο ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο. Μάιηζηα, ηα κέηξα πνπ εηζάγεη ρσξίδνληαη ζε θαλφλεο πνπ επεθηείλνπλ ή δηνξζψλνπλ δηαηάμεηο ηεο Βαζηιείαο Η θαη ΗΗ θαη ζε θαλφλεο πνπ εηζάγνπλ δηάθνξεο θαηλνηνκίεο. Όζνλ αθνξά ηνπο θαλφλεο πνπ επεθηείλνπλ ή δηνξζψλνπλ αζηνρίεο πθηζηάκελσλ δηαηάμεσλ, απηνί εζηηάδνπλ ζηα ειάρηζηα απνδεθηά θεθάιαηα ησλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ ηδξπκάησλ ζην πιαίζην θάιπςήο ηνπο απφ ηελ έθζεζή ηνπο ζε θίλδπλν. Δηδηθφηεξα εηζάγεηαη αιιαγή ζηνλ ηξφπν ππνινγηζκνχησλ επνπηηθψλ θεθαιαίσλ αιιά θαη ζηνλ ηξφπν αληηκεηψπηζεο ρξεκαηννηθνλνκηθψλ πξντφλησλ πνπ δελ αλαγλσξίδνληαλ απφ ηα δχν πξνγελέζηεξα πιαίζηα. Σέινο, ζέηεηαη σο 3% ν ζπληειεζηήο κφριεπζεο ελψ ν ειάρηζηνο απνδεθηφο ζπληειεζηήο ρξεκαηνδφηεζεο θαη θάιπςεο θηλδχλνπ ξεπζηφηεηαο ζέηεηαη ζην 100%. ρεηηθά κε ηνπο θαλφλεο πνπ εηζάγνπλ θαηλνηνκίεο, ππάξρνπλ δηαηάμεηο ζρεηηθά κε ηελ καθξν πξνιεπηηθή θαη ηελ κίθξν πξνιεπηηθή παξέκβαζε.όζνλ αθνξά ηελ πξψηε ραξαθηεξηζηηθφηεξν παξάδεηγκα ην αληηθπθιηθφ θεθαιαηαθφ απφζεκα πνπ ηέζεθε κεηαμχ 0% θαη 2,5% θαη ην θεθαιαηαθφ απφζεκα ζπληήξεζεο πνπ ηέζεθε ζην 2,5%. Αληίζηνηρν παξάδεηγκα γηα ηελ κηθξν πξνιεπηηθή παξέκβαζε απνηεινχλ νη ζπληειεζηέο κφριεπζεο θαη νη ζπληειεζηέο ξεπζηφηεηαο. Σα θπξηφηεξα ζεκεία ζηα νπνία δίλεη έκθαζε ε Βαζηιεία ΗΗΗ ζαθψο επεξεαζκέλε απφ ηελ ρξεκαηννηθνλνκηθή θξίζε κπνξνχλ λα ζπλνςηζηνχλ σο εμήο: 35 Ζ αχμεζε ηνπ επηπέδνπηφζν ηεο δηαθάλεηαο θαη ηεο πνηφηεηαο φζν θαη ηεο ζπλέπεηαο ησλ θεθαιαίσλ ησλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ ηδξπκάησλ. Δηδηθφηεξα, ζηνλ πξψην ππιψλα πεξηιακβάλνληαη ηα θεθάιαηα ηα νπνία έρνπλ ηελ κνξθή ηφζν θνηλψλ αιιά θαη πξνλνκηνχρσλ κεηνρψλ 35 Zakka, 2010 Σελίδα 32

φζν θαη ησλ θεξδψλ εηο λένλ. ηνλ δεχηεξν ππιψλα παξνπζηάδνληαη ηα απαξαίηεηα εξγαιεία φζνλ αθνξά ην ηξαπεδηθφ θεθάιαην πνπ πξέπεη λα ελαξκνληζηνχλ. Σέινο ηα ηξαπεδηθά θεθάιαηα πνπ πεξηιακβάλνληαη ζηνλ ηξίην ππιψλα θαηαξγνχληαη. Ζ αχμεζε ηνπ βαζκνχ θάιπςεο θηλδχλσλ πνπ ζπλδένληαη άκεζα κε ηελ θεξεγγπφηεηα θαη ηελ θεθαιαηαθή επάξθεηα. Ζ πξνψζεζε κηαο πην πιήξνπο αληηκεηψπηζεο, ηνπ πηζησηηθνχ θίλδπλνπ ζηνλ νπνίν είλαη εθηεζεηκέλα ηα ρξεκαηνπηζησηηθά ηδξχκαηα. Ζ πξνζζήθε φζνλ αθνξά ηελ αμηνιφγεζε ηνπ πηζησηηθνχ θηλδχλνπ ζηνλ νπνίν είλαη εθηεζεηκέλα ηα ρξεκαηνπηζησηηθά ηδξχκαηα, κηαοπηζησηηθήο πξνζαξκνγήο. Ζ αχμεζε ησλαπαηηήζεσλ ζρεηηθά κε ην ηξαπεδηθφ θεθάιαην πνπ πξννξίδεηαη γηα ηελ θάιπςε ηνππηζησηηθνχ θηλδχλνπ ησλ ρξεκαηννηθνλνκηθψλ παξαγψγσλησλρξεκαηνπηζησηηθψλ ηδξπκάησλ, ηηο ζπκθσλίεο επαλαγνξάο ηίηισλ (repos) θαη ηέινο ηηο ζπλαιιαγέο ρξεκαηνδφηεζεο ηίηισλ. Ζ αχμεζε ησλ απαηηήζεσλ ζρεηηθά κε ην ηξαπεδηθφ θεθάιαην πνπ πξννξίδεηαη γηα ηελ ππνζηήξημε ρξεκαηνπηζησηηθψλ επελδχζεσλ. Ζ παξνρή επηπξφζζεησλ θηλήηξσλ κε γλψκνλα πάληα ηελ ππνζηήξημε ηφζν ησλ ρξεκαηννηθνλνκηθψλ παξαγψγσλ φζν θαη ησλεμσ ρξεκαηηζηεξηαθψλ ζπκβάζεσλ. Ζ ελζάξξπλζε ησλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ ηδξπκάησλ γηα απνηειεζκαηηθφηεξε δηαρείξηζε ηνπ θηλδχλνπ, φζνλ αθνξά ην επελδπηηθφ ηνπο πξφγξακκα. Ζ αχμεζε ησλ πξνηχπσλ πνπ πξννξίδνληαη γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε δηαρείξηζεηφζν ηνπ πηζησηηθνχ θηλδχλνπ φζν θαη ηνπθηλδχλνπ ηεο δπζκελήο ζπζρέηηζεο. Ζ εηζαγσγή ελφο θαηλνχξγηνπ δείθηε κφριεπζεο,κε γλψκνλα ηελ χπαξμε ελφο αλψηαηνπ επηπέδνπ κφριεπζεο θαη ηελ χπαξμε επηπξφζζεησλ δηαζθαιίζεσλ φζνλ αθνξά ην ζθάικα κέηξεζεο. Σελίδα 33