ΛEΣXEΣ ANAΓNΩΣHΣ ΠAI IΩN KAI EΦHBΩN Ανακαλύψτε τον συναρπαστικό κόσµο του βιβλίου..
ηµιούργησε κι εσύ µια λέσχη ανάγνωσης! Σε µια λέσχη ανάγνωσης τα παιδιά συναντιούνται µε σκοπό να γνωρίσουν τα βιβλία, να συζητήσουν γι αυτά, να παίξουν, να γελάσουν, ώστε η ανάγνωση να γίνει συνήθεια και µέρος της καθηµερινότητάς τους. Λεσχεσ Aναγνωσησ 1
Στόχος είναι να λειτουργήσουν λέσχες ανάγνωσης από τις πρώτες κιόλας τάξεις του ηµοτικού, ώστε να καλλιεργηθεί αλλά και να διατηρηθεί στενή επαφή µε το βιβλίο. Με αυτόν τον τρόπο, τα παιδιά, µεγαλώνοντας, θα επιζητούν τη συντροφιά του βιβλίου από δική τους επιλογή και ανάγκη. 1 2 3 4 Στη χώρα µας είναι καταγεγραµµένες, µέχρι στιγµής, περίπου 20 παιδικές λέσχες ανάγνωσης ( www.ekebi.gr/), καθώς και αρκετές µε θέµα τα µαθηµατικά (http://www.thalesandfriends.org/). Το ενδιαφέρον εκπαιδευτικών, γονέων και παιδιών παρουσιάζεται ιδιαίτερα αυξηµένο. Πότε και πού γίνονται οι συναντήσεις Aρκετοί εκπαιδευτικοί έχουν δηµιουργήσει παιδικές λέσχες ανάγνωσης, οι οποίες όµως δεν αποτελούν σχολική αλλά εξωσχολική δραστηριότητα. Σε ώρες εκτός σχολείου, ο συντονιστής της λέσχης συγκεντρώνει τα ενδιαφερόµενα παιδιά. ιαβάζουν µαζί και συζητάνε για βιβλία, ενώ παράλληλα προχωρούν σε δηµιουργικές δραστηριότητες βασισµένες στο βιβλίο που διάβασαν. Πόσα παιδιά αποτελούν µια λέσχη ανάγνωσης Όσα παιδιά ενδιαφερθούν. Αν, όµως, µια ολόκληρη τάξη δείξει ενδιαφέρον συµµετοχής, θα είναι χρήσιµο να χωριστεί σε δύο οµάδες, καθώς η µέχρι στιγµής εµπειρία δείχνει ότι µια οµάδα 10-15 ατόµων µπορεί να λειτουργήσει καλύτερα. Πώς επιλέγονται τα βιβλία Η επιλογή των βιβλίων µπορεί να γίνει µε πολλούς τρόπους. Oρισµένοι συντονιστές επιλέγουν µικρές, αυτοτελείς ιστορίες, ενώ άλλοι επιλέγουν µακροσκελείς ιστορίες τις οποίες επεξεργάζονται σε συνέχειες. Άλλες φορές, πάλι, τα βιβλία επιλέγονται από τα ίδια τα παιδιά. Τουλάχιστον στο ηµοτικό ή το Γυµνάσιο, η δηµιουργία θεµατικών ενοτήτων µπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα γόνιµη. Σε αυτή την περίπτωση, επιλέγονται ένα-δύο βιβλία από κάθε θεµατική ενότητα, τα οποία πλαισιώνονται από άλλες δραστηριότητες και απο παιχνίδια, ανάλογα πάντα µε το θέµα. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης Οι περισσότερες παιδικές λέσχες λειτουργούν µε τον εξής τρόπο: ο συντονιστής αφηγείται την ιστορία (στις µεγαλύτερες τάξεις τα παιδιά έχουν διαβάσει ήδη το κείµενο), έπειτα όλοι µαζί συζητούν 2 Λεσχεσ Aναγνωσησ
(ανάλογα µε την ηλικία τους) για το θέµα, και τέλος προχωρούν σε κάποια δραστηριότητα (εικαστική ή θεατρική), εµπνευσµένη από το βιβλίο. Σε ορισµένες περιπτώσεις, τα ίδια τα παιδιά αναλαµβάνουν να παρουσιάσουν ένα βιβλίο στην επόµενη συνάντηση της λέσχης. Τέλος, ορισµένες λέσχες δρουν πιο δηµιουργικά, αλλάζοντας τα στοιχεία του βιβλίου και φτιάχνοντας προφορικά νέες ιστορίες, ή ακόµη και µαντεύοντας το τέλος της ιστορίας. Στο πλαίσιο της δραστηριότητας των παιδικών λεσχών, τα παιδιά επισκέπτονται βιβλιοπωλεία, γνωρίζουν συγγραφείς και εικονογράφους, οργανώνουν ολόκληρες εκθέσεις (βιβλίου, δραστηριοτήτων της λέσχης, κ.λπ). Από την έως τώρα εµπειρία των παιδικών λεσχών προτείνουµε κάποιες ιδέες δραστηριοτήτων, που πιθανώς να σας βοηθήσουν, ή να γίνουν αφορµή για δικές σας εµπνεύσεις.
ηµοτικό Σε αυτές τις ηλικίες όλα ξεκινούν από το παιχνίδι. 4 Λεσχεσ Aναγνωσησ
Καλλιεργείται η πρώτη επαφή των παιδιών µε τα βιβλία, η οποία θα πρέπει να είναι -κατά το δυνατόν- έντονη και συναρπαστική. Η ηλικία των παιδιών, στις πρώτες τάξεις του ηµοτικού, δεν προσφέρεται τόσο γι αυτή καθ αυτή την ανάγνωση βιβλίων, όσο για τις δραστηριότητες που πλαισιώνουν το όλο εγχείρηµα, οι οποίες αποκτούν καθοριστική σηµασία. Στις µεγαλύτερες τάξεις, τα παιδιά διαβάζουν από µόνα τους τα βιβλία, σε ενότητες που ορίζει κάθε φορά ο υπεύθυνος της οµάδας. Για να υπάρχει συχνή επαφή µε το βιβλίο, οι συναντήσεις καλό είναι να γίνονται µία φορά την εβδοµάδα. H συνεργασία µε τους γονείς κρίνεται χρήσιµη, αφού και αυτοί µπορούν να συµβάλλουν σηµαντικά στην προσπάθεια. Βρείτε µε τα παιδιά ένα όνοµα ή ένα σήµα για τη λέσχη και σχεδιάστε µια αφίσα µε τις φωτογραφίες τους, µε το όνοµα και το σήµα της λέσχης. Ζωγραφίστε σελιδοδείκτες, και µετά πλαστικοποιήστε τους και µοιράστε τους στα παιδιά. Ένας ωραίος τρόπος να προκληθεί το ενδιαφέρον των παιδιών, ώστε να ζήσουν την ιστορία αλλά και να νιώσουν άνετα και φιλικά στο χώρο, είναι η δηµιουργία θεατρικού σκηνικού (εφόσον αυτό είναι δυνατόν) που να θυµίζει κάτι από την ιστορία. Η ανάγνωση των βιβλίων, ειδικά στις πρώτες τάξεις του ηµοτικού, πρέπει να γίνεται µε θεατρικό τρόπο, ενώ η συνοδεία µουσικής εµπλουτίζει σαφώς την όλη διαδικασία. Mπορείτε να κάνετε ερωτήσεις για το πώς φάνηκαν στα παιδιά συγκεκριµένα σηµεία του κειµένου. Αν, δηλαδή, ήταν κάποιος χαρακτήρας ή κάποια πράξη καλή ή κακή, σωστή ή λάθος. Ρωτήστε τα επίσης τι πιστεύουν ότι θα γίνει στη συνέχεια. Τα παιδιά µπορούν να συµµετάσχουν στην αφήγηση και να την αλλάξουν, υποδυόµενα χαρακτήρες του έργου, ή ακόµα και να υποδείξουν τη συνέχεια της ιστορίας. Μετά την ανάγνωση, και εφόσον τα παιδιά δεν έχουν δει τις εικόνες του βιβλίου, αφήστε τα να ζωγραφίσουν πώς φαντάζονται τους χαρακτήρες της ιστορίας. Μπορείτε να µπερδέψετε τις εικόνες ενός κόµικ, ώστε τα ίδια τα παιδιά να µαντέψουν τη σωστή σειρά της πλοκής. Mπορείτε επίσης να αφαιρέσετε τους διαλόγους της ιστορίας, ώστε τα παιδιά να γράψουν µόνα τους τα λόγια των ηρώων, µε βάση τις εικόνες. Ευχάριστη απασχόληση είναι και το παιχνίδι της «κρεµάλας», µε επιλογή λέξεων από την ιστορία, που αφηγείται το βιβλίο ή το κόµικ. Μπορείτε να κάνετε χειροτεχνίες µε απλά υλικά και να οργανώσετε Λεσχεσ Aναγνωσησ 5
έκθεση των έργων της λέσχης ανάγνωσης. Τα παιδιά µπορούν να κατασκευάσουν απλές µαριονέτες και να παίξουν σε κουκλοθέατρο την ιστορία τους. Σε µεγαλύτερες τάξεις τα παιδιά µπορούν να χωριστούν σε δύο οµάδες και να δηµιουργήσουν τη δική τους ιστορία, µε δικής τους έµπνευσης χαρακτήρες. ώστε τους κάποια ερεθίσµατα, όπως, για παράδειγµα, ένα θέµα ή κάποιες λέξεις-κλειδιά, διαφορετικές για κάθε οµάδα, που θα πρέπει να υπάρχουν στην ιστορία, ή κάποια φράση που θα λειτουργεί σαν τίτλος. εν είναι, βέβαια, απαραίτητο να χρησιµοποιήσουν όλα τα στοιχεία που τους δώσατε. Eν συνεχεία, πρέπει να εικονογραφήσουν σκηνές από την ιστορία τους. Τυπώστε τα έργα των δυο οµάδων και µοιράστε τα στους γονείς. Οι πιο µεγάλες τάξεις µπορούν να παρουσιάζουν στην εφηµερίδα του σχολείου, τις απόψεις τους και τη βαθµολογία των βιβλίων που διάβασαν και παράλληλα να προτείνουν στους συµµαθητές τους τα αγαπηµένα τους βιβλία. Οργανώστε πάρτι µε διαγωνισµούς σχετικούς µε τα βιβλία που έχουν διαβαστεί στη λέσχη. Τα παιδιά µπορούν ακόµη και να µεταµφιεστούν, παίρνοντας ιδέες από τους ήρωες των βιβλίων. Tο στοιχείο της επιβράβευσης σε αυτές τις ηλικίες είναι πάντοτε σηµαντικό, γι αυτό φροντίστε να υπάρχει στο τέλος συµβολικό έπαθλο για τους µικρούς αναγνώστες (δεν είναι απαραίτητο να έχει σχέση µε το βιβλίο). Σε περιόδους διακοπών παροτρύνετε τους γονείς και τα παιδιά να επισκεφθούν τουλάχιστον µία φορά ένα βιβλιοπωλείο και να σηµειώσουν έναν-δύο τίτλους βιβλίων που τους άρεσαν για να τους προτείνουν στη λέσχη. Αν υπάρχουν πολλές προτάσεις, τα παιδιά θα ψηφίσουν ανάλογα µε τον τίτλο των βιβλίων. Ένας άλλος τρόπος επιλογής βιβλίων είναι να δείξετε στους µικρούς αναγνώστες κάποια εξώφυλλα, επιλεγµένα από εσάς, και να τους αφήσετε να κάνουν εκείνοι την τελική επιλογή. Ανάγνωση της ιστορίας και κίνηση Επιλέξτε, για παράδειγµα, ένα πολύ αστείο κείµενο. Ο δάσκαλος µπορεί να διαβάζει την ιστορία και τα παιδιά να κάνουν κύκλους γύρω από µαξιλάρες ή καρέκλες. Όταν σταµατάει η ανάγνωση, τα παιδιά πρέπει να βρουν θέση να καθίσουν. Οι θέσεις είναι πάντα λιγότερες από τα παιδιά. Στις µεγαλύτερες τάξεις, εκείνοι που βγαίνουν από το παιχνίδι µπορούν να συνεχίζουν την ανάγνωση της ιστορίας. Χωρίστε τα παιδιά σε δύο οµάδες, µε ονόµατα που έχουν σχέση µε την ιστορία. Παίξτε το µαντίλι ή συνδυάστε διάφορα κινητικά παι-
χνίδια µε την ιστορία, ανάλογα πάντα µε το χώρο και τις καιρικές συνθήκες. Eπιχειρήστε ακόµα και να µαγειρέψετε, αν αυτό «προκύπτει» από την αφήγηση. Τέλος, οργανώστε κοινές συναντήσεις παιδιών και γονέων. Βάλτε και τους γονείς στο παιχνίδι, δίνοντάς τους διάφορους ρόλους: να παίζουν µαζί µε τα παιδιά, να κάνουν µαζί χειροτεχνίες, να διαβάζουν εκείνοι τις ιστορίες. Λεσχεσ Aναγνωσησ 7
(ανάλογα µε την ηλικία τους) για το θέµα, και τέλος προχωρούν σε κάποια δραστηριότητα (εικαστική ή θεατρική), εµπνευσµένη από το βιβλίο. Σε ορισµένες περιπτώσεις, τα ίδια τα παιδιά αναλαµβάνουν να παρουσιάσουν ένα βιβλίο στην επόµενη συνάντηση της λέσχης. Τέλος, ορισµένες λέσχες δρουν πιο δηµιουργικά, αλλάζοντας τα στοιχεία του βιβλίου και φτιάχνοντας προφορικά νέες ιστορίες, ή ακόµη και µαντεύοντας το τέλος της ιστορίας. Στο πλαίσιο της δραστηριότητας των παιδικών λεσχών, τα παιδιά επισκέπτονται βιβλιοπωλεία, γνωρίζουν συγγραφείς και εικονογράφους, οργανώνουν ολόκληρες εκθέσεις (βιβλίου, δραστηριοτήτων της λέσχης, κ.λπ). Από την έως τώρα εµπειρία των παιδικών λεσχών προτείνουµε κάποιες ιδέες δραστηριοτήτων, που πιθανώς να σας βοηθήσουν, ή να γίνουν αφορµή για δικές σας εµπνεύσεις.
Καλλιεργείται η πρώτη επαφή των παιδιών µε τα βιβλία, η οποία θα πρέπει να είναι -κατά το δυνατόν- έντονη και συναρπαστική. Η ηλικία των παιδιών, στις πρώτες τάξεις του ηµοτικού, δεν προσφέρεται τόσο γι αυτή καθ αυτή την ανάγνωση βιβλίων, όσο για τις δραστηριότητες που πλαισιώνουν το όλο εγχείρηµα, οι οποίες αποκτούν καθοριστική σηµασία. Στις µεγαλύτερες τάξεις, τα παιδιά διαβάζουν από µόνα τους τα βιβλία, σε ενότητες που ορίζει κάθε φορά ο υπεύθυνος της οµάδας. Για να υπάρχει συχνή επαφή µε το βιβλίο, οι συναντήσεις καλό είναι να γίνονται µία φορά την εβδοµάδα. H συνεργασία µε τους γονείς κρίνεται χρήσιµη, αφού και αυτοί µπορούν να συµβάλλουν σηµαντικά στην προσπάθεια. Βρείτε µε τα παιδιά ένα όνοµα ή ένα σήµα για τη λέσχη και σχεδιάστε µια αφίσα µε τις φωτογραφίες τους, µε το όνοµα και το σήµα της λέσχης. Ζωγραφίστε σελιδοδείκτες, και µετά πλαστικοποιήστε τους και µοιράστε τους στα παιδιά. Ένας ωραίος τρόπος να προκληθεί το ενδιαφέρον των παιδιών, ώστε να ζήσουν την ιστορία αλλά και να νιώσουν άνετα και φιλικά στο χώρο, είναι η δηµιουργία θεατρικού σκηνικού (εφόσον αυτό είναι δυνατόν) που να θυµίζει κάτι από την ιστορία. Η ανάγνωση των βιβλίων, ειδικά στις πρώτες τάξεις του ηµοτικού, πρέπει να γίνεται µε θεατρικό τρόπο, ενώ η συνοδεία µουσικής εµπλουτίζει σαφώς την όλη διαδικασία. Mπορείτε να κάνετε ερωτήσεις για το πώς φάνηκαν στα παιδιά συγκεκριµένα σηµεία του κειµένου. Αν, δηλαδή, ήταν κάποιος χαρακτήρας ή κάποια πράξη καλή ή κακή, σωστή ή λάθος. Ρωτήστε τα επίσης τι πιστεύουν ότι θα γίνει στη συνέχεια. Τα παιδιά µπορούν να συµµετάσχουν στην αφήγηση και να την αλλάξουν, υποδυόµενα χαρακτήρες του έργου, ή ακόµα και να υποδείξουν τη συνέχεια της ιστορίας. Μετά την ανάγνωση, και εφόσον τα παιδιά δεν έχουν δει τις εικόνες του βιβλίου, αφήστε τα να ζωγραφίσουν πώς φαντάζονται τους χαρακτήρες της ιστορίας. Μπορείτε να µπερδέψετε τις εικόνες ενός κόµικ, ώστε τα ίδια τα παιδιά να µαντέψουν τη σωστή σειρά της πλοκής. Mπορείτε επίσης να αφαιρέσετε τους διαλόγους της ιστορίας, ώστε τα παιδιά να γράψουν µόνα τους τα λόγια των ηρώων, µε βάση τις εικόνες. Ευχάριστη απασχόληση είναι και το παιχνίδι της «κρεµάλας», µε επιλογή λέξεων από την ιστορία, που αφηγείται το βιβλίο ή το κόµικ. Μπορείτε να κάνετε χειροτεχνίες µε απλά υλικά και να οργανώσετε Λεσχεσ Aναγνωσησ 5
ηµοτικό Σε αυτές τις ηλικίες όλα ξεκινούν από το παιχνίδι. 4 Λεσχεσ Aναγνωσησ
Πολλά παιδιά αγαπούν ήδη την ανάγνωση και έχουν διαµορφωµένη άποψη για τις προτιµήσεις τους, ώστε να µπορούν να επιλέξουν και µόνα τους το βιβλίο που θα διαβάσουν. Παρ όλα αυτά, κάποιες προτάσεις από τον καθηγητή µπορούν να γίνουν. Οι συναντήσεις γίνονται όποτε µπορούν τα παιδιά και έχουν ελεύθερο χρόνο. Καλό θα είναι, βέβαια, να γίνεται συνάντηση τουλάχιστον µία φορά το µήνα. Γενικά οι έφηβοι χαρακτηρίζονται από έντονες εσωτερικές αναζητήσεις: αµφισβητούν, επαναστατούν, αντιδρούν. Αυτή τους η ψυχολογία και τα αντίστοιχα συναισθήµατα µπορούν να αξιοποιηθούν µε πολύ θετικό και γόνιµο τρόπο. Η λέσχη ανάγνωσης πρέπει να παρουσιαστεί στους έφηβους ως διέξοδος από την καθηµερινή πίεση επίδοσης, καθώς και από την πνευµατική αλλά και σωµατική κόπωση. Οι συναντήσεις της λέσχης, λοιπόν, πρέπει να είναι στιγµές ηρεµίας και συνεύρεσης µε φίλους, µε πολύ χιούµορ, συζήτηση, αλλά και ελευθερία απόψεων και συναισθηµάτων έξω από το σχολικό πλαίσιο. Ό,τι εµπνέει τους έφηβους και λειτουργεί ως πρότυπο θα µπορούσε να αποτελέσει αντικείµενο ανάγνωσης και συζήτησης: πολιτικά, ιστορικά, επαναστατικά βιβλία, αλλά και ό,τι έχει να κάνει µε µουσική ή κινηµατογράφο και µπορεί να συνδεθεί µε τη λογοτεχνία (για παράδειγµα, η ποίηση και η µελοποιηµένη ποίηση). Συχνά, ένα καλό βιβλίο ψυχολογίας, ένα λογοτεχνικό, φιλοσοφικό, ιστορικό δοκίµιο, ενδιαφέρει τους αναγνώστες αυτής της ηλικίας γιατί καλύπτει τις ιδεολογικές τους αναζητήσεις. Μια άλλη πρόταση είναι, λόγω του λιγοστού χρόνου των παιδιών, να επιλέγονται άρθρα από εφηµερίδες, που αναφέρονται στη σύγχρονη πραγµατικότητα (πολιτική, παιδεία, σχέσεις µεταξύ κρατών, γενετική), ή ακόµα και σε τρέχοντα γεγονότα, που µπορούν να αποτελέσουν αφορµή για διάλογο. Ελκυστικά µπορεί να αποδειχθούν βιβλία που πραγµατεύονται θέµατα της τεχνολογίας, ή βιβλία µαθηµατικής λογοτεχνίας, τα οποία ενδιαφέρουν πολλούς νέους. Μπορεί επίσης να τους ενθουσιάσει ένα θεατρικό κείµενο, καθώς και η προοπτική να υποδυθούν τους ρόλους σε µια θεατρική παράσταση, ή να επισκεφθούν µια θεατρική σκηνή όπου παρουσιάζεται το έργο που διάβασαν. Λεσχεσ Aναγνωσησ 11
Η έρευνα µέσω του διαδικτύου, όπως και η αρθρογραφία ή ο σχολιασµός σε ιστοσελίδες των µαθητών (για βιβλία που διάβασαν) ή σε ιστοσελίδες συγγραφέων, πιθανόν να ενδιαφέρει επίσης τους έφηβους. Στις µεγαλύτερες τάξεις οι συναντήσεις της λέσχης ανάγνωσης δεν είναι απαραίτητο να γίνονται στο χώρο του σχολείου. Μπορούν κάλλιστα να γίνονται σε κάποια ήσυχη καφετέρια, ή όπου νιώθουν τα παιδιά πιο ευχάριστα και άνετα. Βοηθήστε µας να δηµιουργήσουµε µια τράπεζα υλικού και δραστηριοτήτων, µεταφέροντας έτσι τη δική σας εµπειρία και το υλικό σας και σε άλλους συντονιστές, ή σε όσους θέλουν να δηµιουργήσουν µια λέσχη ανάγνωσης παιδιών ή νέων. Προτείνετέ µας νέες ιδέες. Tις χρειαζόµαστε. Η ανάγνωση βιβλίων συµβάλλει στη διαµόρφωση του τρόπου σκέψης, διευρύνει τους ορίζοντες και ανοίγει προοπτικές. Ας δείξουµε στα παιδιά το δρόµο της ανάγνωσης. 12 Λεσχεσ Aναγνωσησ
Σε αυτή την ηλικία τα ενδιαφέροντα των παιδιών διαφοροποιούνται, ενώ το παιχνίδι και η κίνηση δεν παίζουν πια τόσο σηµαντικό ρόλο όσο πριν. Μπορεί να πάρει κανείς ιδέες από τα πιο µικρά παιδιά, αλλά και από τις δραστηριότητες του Λυκείου, και να τις προσαρµόσει στα ενδιαφέροντα των εφήβων του Γυµνασίου. Οι συναντήσεις γίνονται µία φορά την εβδοµάδα ή το δεκαπενθήµερο. Κάθε βιβλίο που επιλέγεται µπορεί να χωρίζεται σε ενότητες, ώστε τα παιδιά να έχουν κάθε φορά να διαβάσουν συγκεκριµένο απόσπασµα. Είναι χρήσιµο να δοθεί µεγαλύτερη έµφαση στο διάλογο, στη δηµιουργική γραφή και στις κατασκευές, αφού πλέον οι ικανότητες των παιδιών είναι σαφώς αυξηµένες. ραστηριότητες του ηµοτικού µπορούν να εξελιχθούν σε πιο απαιτητικές και περίπλοκες, προκειµένου να κινήσουν το ενδιαφέρον και των παιδιών του Γυµνασίου (το γράψιµο, για παράδειγµα, µιας ιστορίας φαντασίας και η εικονογράφησή της). Σε αυτή την ηλικία υπάρχει έντονο το αίσθηµα του ανταγωνισµού, γι αυτό είναι καλό να χωριστούν τα παιδιά σε οµάδες. Eν συνεχεία, ο υπεύθυνος συντονιστής µπορεί να βαθµολογήσει την κάθε ιστορία, για την εικονογράφηση, την πλοκή, την πρωτοτυπία της. Επίσης, θα ήταν πολύ ενδιαφέρον αν ο συντονιστής οργάνωνε, παράλληλα, εργαστήρι εικονογράφησης, σε συνεργασία µε κάποιον ειδικό. Οργανώστε θεµατικές συγγραφέων (κάθε µήνα και ένας συγγραφέας). Επιλέξτε κάποιους συγγραφείς και διαβάστε µε τη λέσχη έργα τους. Τα παιδιά πρέπει να βρουν φωτογραφίες τους και βιογραφικά στοιχεία, αλλά και να επιλέξουν αγαπηµένα τους αποσπάσµατα από τα έργα των συγγραφέων αυτών, όπως µικρές προτάσεις που τις θεωρούν σηµαντικές και «σοφές». Oι φράσεις αυτές µπορούν να κολληθούν σε µεγάλα χαρτόνια και, µαζί µε άλλες ανάλογες πρωτοβουλίες, να αποτελέσουν ενδιαφέρουσα έκθεση στο τέλος της χρονιάς. Βιβλία σχετικά µε το περιβάλλον, την τεχνολογία, το σύµπαν, την ιατρική εξέλιξη, τις µηχανές, τα µαθηµατικά και πολλά άλλα, εξάπτουν κατεξοχήν τη φαντασία, το ενδιαφέρον και την περιέργεια των παιδιών σε αυτή την ηλικία, ενώ παράλληλα αποτελούν αφορµή για ενδιαφέρουσες συζητήσεις. Λεσχεσ Aναγνωσησ 9
Γυµνάσιο H βασική ιδέα είναι ότι, µαζί µε την οµάδα µπάσκετ, ποδοσφαίρου, χορού, κ.λπ., πρέπει να υπάρχει και οµάδα ανάγνωσης. 8 Λεσχεσ Aναγνωσησ