Τα ναρκωτικά. (εργασία στο μάθημα της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής) Καθηγήτρια: Τσαπραντζή Δροσιά

Τα ναρκωτικά (εργασία στο μάθημα της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής) Καθηγήτρια: Τσαπραντζή Δροσιά Μαθητές: Γιουβανάκη Αναστασία Θεοχαροπούλου Μαρία Κούντη Αναστασία Βελισσαρίδης Άρης Βεργέτης Ηλίας 1 ο Γυμνάσιο Βέροιας 2012-2013

Περιεχόμενα Τι είναι τα ναρκωτικά;... 3 Ποιες ουσίες θεωρούνται ναρκωτικά;... 3 Τι είναι εξάρτηση;... 3 Στάδια της χρήσης...4 Ποιοι είναι οι λόγοι που οδηγούν στη χρήση και στην εξάρτηση;... 5 Επιβαρυντικοί παράγοντες... 6 Προστατευτικοί παράγοντες... 7 Πώς μπορεί η οικογένεια να βοηθήσει στην πρόληψη;...8 Πώς μπορούμε να καταλάβουμε ότι κάποιος κάνει χρήση ουσιών;... 10 Ποιες είναι οι πρώτες βοήθειες;... 12 Ένας φίλος μου είναι εξαρτημένος από ναρκωτικά. Όποτε τον συναντώ μου ζητά χρήματα. Τι να κάνω;... 14 Τι είναι οι Θεραπευτικές ομάδες/κοινότητες;... 14 Πού μπορώ να απευθυνθώ για να βρω βοήθεια;... 15 Βιβλιογραφία Πηγές... 18 2

Τι είναι τα ναρκωτικά; Οποιαδήποτε ουσία σε υγρή μορφή, σε σκόνη, σε ταμπλέτα, σε φυτική σύσταση, σε σπρέι, που επιδρά στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα και αλλάζει την αντίληψη, το συναίσθημα, τη διάθεση, τη συμπεριφορά, τον τρόπο λειτουργίας του σώματος του ατόμου που τα χρησιμοποιεί, κατηγοριοποιείται με τον όρο «ναρκωτικό». Τα ναρκωτικά ανάλογα με το είδος τους, επηρεάζουν τόσο το σώμα όσο και τον ψυχισμό του ανθρώπου και μπορούν να προκαλέσουν σωματική ή/και ψυχική εξάρτηση. Ποιες ουσίες θεωρούνται ναρκωτικά; Ο όρος «ναρκωτικά» δεν περιλαμβάνει μόνο τις παράνομες ουσίες, όπως το χασίς, την ηρωίνη, την κοκαΐνη, το χάπι «έκσταση». Περιλαμβάνει και ουσίες που η χρήση τους είναι νόμιμη. Η χρήση του αλκοόλ και του καπνού είναι απολύτως νόμιμη (για τους ενήλικες) και ενταγμένη στην κοινωνική ζωή, η κατάχρησή τους, όμως, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή εξάρτηση και προβλήματα υγείας. Η κατάχρηση ηρεμιστικών και αγχολυτικών χαπιών μπορεί, επίσης, να οδηγήσει σε εξάρτηση. Ουσίες εισπνεόμενες, όπως σπρέι, κόλλες, βενζίνη, αέριο από γκαζάκια βουτανίου, φαίνεται να μη συνδέονται με αυτό που λέμε «ναρκωτικό», κατατάσσονται, όμως, στις εξαρτησιογόνες ουσίες. Τι είναι εξάρτηση; Η εξάρτηση χαρακτηρίζεται από την έντονη προσήλωση ενός ατόμου προς ένα αντικείμενο ή άλλο άτομο.ο εξαρτημένος δημιουργεί/επικεντρώνει τη ζωή του γύρω από το α- ντικείμενο της εξάρτησής του. Εξάρτηση από ουσίες είναι η κατάσταση απόλυτου εθισμού του ανθρώπου, κατά την οποία κυριαρχείται από την έντονη ανάγκη λήψης της ουσίας. Η σωματική εξάρτηση εμ- 3

φανίζεται όταν το σώμα του ανθρώπου έχει προσαρμοστεί στην ουσία και αναπτύσσει συμπτώματα όταν σταματήσει τη χρήση (το ονομαζόμενο στερητικό σύνδρομο). Η ψυχολογική εξάρτηση εμφανίζεται όταν ο άνθρωπος έχει ανάγκη από τη χρήση της ουσίας για να νιώσει καλά, να διώξει το άγχος ή την ψυχική πίεση ή απλά για να νιώθει φυσιολογικός και να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις της καθημερινής ζωής. Η ψυχολογική εξάρτηση, σε σύγκριση με τη σωματική, είναι πιο σημαντική και είναι αυτή που απαιτεί πολύ περισσότερο χρόνο για να αντιμετωπιστεί. Δε δημιουργούν όλες οι ουσίες και τις δυο μορφές εξάρτησης. Στάδια της Χρήσης ΣΤΑΔΙΟ 1: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ (το φλερτ) (13-14 ετών, χασίς- εισπνεόμενα / προβλήματα στο σχολείο κοπάνες) Ο γονιός μπορεί να μην έχει αντιληφθεί τίποτα Σε αυτό το στάδιο ανακαλύπτει την δυνατότητα που του δίνουν τα ναρκωτικά να αλλάζει την διάθεσή του. Παρότι φοβάται και διστάζει, αρχίζει να πειραματίζεται με την χρήση και τα αποτελέσματά της. Μοιάζει πολύ συναρπαστικό κάποια στιγμή που δεν έχει καμία όρεξη και είναι στις μαύρες του, ξαφνικά και πολύ γρήγορα να γίνεται φιλικός/ή και να αγαπά όλο τον κόσμο. Ή εκεί που χίλιες δυο σκέψεις να τον βασανίζουν, ως δια μαγείας να βρίσκει την ησυχία του και να μην τον νοιάζει τίποτα. ΣΤΑΔΙΟ 2: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΧΡΗΣΗ (ο μήνας του μέλιτος) (14-15 ετών, χάπια δοκιμή ηρωίνης. Μειωμένη απόδοση στο σχολείο, συστηματικές κοπάνες) Ο γονιός πιθανόν να έχει αντιληφθεί αλλά δεν παρεμβαίνει είτε γιατί δεν ξέρει πώς, είτε γιατί αρνείται το πρόβλημα. Σε αυτό το στάδιο επιδεικνύει την ανακάλυψη του στο πώς να αλλάζει τα συναισθήματά του και στο κοινωνικό του 4

περιβάλλον. Αναζητά και άλλους συνομηλίκους του που να κάνουν χρήση και χαίρεται που μοιράζεται τις κοινές τους εμπειρίες γύρω από τις ουσίες. ΣΤΑΔΙΟ 3: ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΧΡΗΣΗ (ο έρωτας) Τώρα πια είναι τόσο απορροφημένος από την νέα του α- νακάλυψη που δεν του μένει χρόνος να ασχοληθεί με τίποτα άλλο. Έχει παρατήσει τις υπόλοιπες δραστηριότητες του και τα άλλα του ενδιαφέροντα. Η ενασχόλησή του με την χρήση του τρώει τον περισσότερο χρόνο του. ΣΤΑΔΙΟ 4: ΕΞΑΡΤΗΣΗ (μαζί δεν κάνουνε και χώρια δεν μπορούνε) Σε αυτό το στάδιο πρέπει να έχει κάνει χρήση για να μπορεί να λειτουργήσει. Τα ναρκωτικά έχουν μια σταθερή θέση στην ζωή του, δεν υπάρχει χώρος για τίποτα άλλο. Όλα τα άλλα δεν έχουν σημασία, το μόνο που τον/την νοιάζει είναι πώς, πότε και τι θα πιει. Το παράξενο είναι ότι σε αυτό το στάδιο παρότι η ζωή του είναι χάλια, τα θεωρεί όλα αυτά πολύ φυσιολογικά! Πιστεύει ότι έτσι μόνο μπορεί να είναι η ζωή του! Ποιοι είναι οι λόγοι που οδηγούν στη χρήση και στην εξάρτηση; Η χρήση ναρκωτικών ή η κατάχρησή τους από ένα άτομο ή μια ομάδα ανθρώπων σπάνια είναι αποτέλεσμα ενός μόνο αιτιολογικού παράγοντα. Η εξάρτηση δεν εμφανίζεται ξαφνικά στη ζωή ενός ανθρώπου. Οι παράγοντες που συντελούν και δημιουργούν προϋποθέσεις για την εμφάνισή της αναπτύσσονται τις περισσότερες φορές κατά την παιδική ηλικία. 5

Στην ηλικία αυτή μπαίνουν οι πρώτες βάσεις για τη δημιουργία αξιών, αρχών και στάσεων. Συμβαίνουν ραγδαίες αλλαγές και οι επιδράσεις που δέχεται σ αυτή την ηλικία το παιδί είναι καθοριστικές για τη μετέπειτα εξέλιξη. Αυτή η περίοδος καθορίζεται άμεσα από την οικογένεια, το σχολείο αλλά και από το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Έρευνες δείχνουν ότι για την εμφάνιση της χρήσης, κατάχρησης και εξάρτησης από ουσίες συμβάλλουν πολλοί και σύνθετοι παράγοντες που αλληλεπιδρούν και διακρίνονται σε τρεις βασικές κατηγορίες (ο βαθμός συμμετοχής της καθεμιάς είναι διαφορετικός σε κάθε περίπτωση): Το οικογενειακό, κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον στο οποίο ζει το άτομο Οι βιολογικοί παράγοντες και η προσωπικότητα του ατόμου Η δράση της ουσίας Επιβαρυντικοί παράγοντες Η ανοχή ως προς τη χρήση ουσιών Η διαθεσιμότητα των ουσιών Ο κοινωνικός αποκλεισμός Η αποξένωση Η έλλειψη υποστηρικτικών κοινωνικών δομών Ο καταναλωτικός τρόπος ζωής Η πίεση, το άγχος Η έλλειψη ευκαιριών επαγγελματικής απασχόλησης Η παρέα με χρήστες ουσιών Το χαοτικό οικογενειακό περιβάλλον Η χρήση και κατάχρηση ουσιών από τους γονείς Η έλλειψη συναισθηματικών δεσμών στην οικογένεια Η βία, η παραμέληση, οι υπέρμετρες οικογενειακές συγκρούσεις Η αναποτελεσματική επίβλεψη από τους γονείς Οι υπέρμετρες και μη ρεαλιστικές προσδοκίες Ο ψυχικός πόνος Η μοναξιά 6

Η χαμηλή αυτοεκτίμηση Η έλλειψη ορίων Η αβεβαιότητα ως προς αξίες, στόχους, προτεραιότητες Η έλλειψη δεξιοτήτων ζωής (λήψης αποφάσεων, αυτοελέγχου, υπευθυνότητας, αντίστασης, διεκδίκησης κ.α.) Η έλλειψη επικοινωνίας Η αδυναμία διαχείρισης έντονων συναισθημάτων και ματαιώσεων Η ασυγκράτητη παρορμητικότητα Η ανία, η πλήξη Η αναζήτηση διαρκούς ευτυχίας και ευχαρίστησης Η αρχική χρήση ουσιών κατά την προεφηβεία Η σχολική αποτυχία σε σταθερή βάση Η πρόωρη αντικοινωνική συμπεριφορά Προστατευτικοί παράγοντες Προσωπικές δεξιότητες του ατόμου (αυτοπεποίθηση-αυτοεκτίμηση, αυτοέλεγχος, αναγνώριση, έκφραση και διαχείριση έντονων συναισθημάτων, στοχοθέτηση, κλπ) Κοινωνικές δεξιότητες του ατόμου (επικοινωνία, συνεργασία, αντίσταση, υπευθυνότητα, επίλυση προβλημάτων, κριτική σκέψη και λήψη αποφάσεων, κοινωνική ευαισθησία κλπ) Ασφάλεια και σταθερότητα Συναισθηματική σταθερότητα Ενήλικες και συνομήλικοι φίλοι: θετικά πρότυπα ζωής Σταθεροί οικογενειακοί δεσμοί Υποστηρικτικά δίκτυα γύρω από το άτομο και την οικογένεια Ύπαρξη στόχων και ιδανικών που δίνουν όραμα για τη ζωή Ισχυροί δεσμοί με τους θεσμούς κοινωνικοποίησης, όπως η οικογένεια, το σχολείο Δυνατότητες ένταξης και ενσωμάτωσης 7

Σχολική επιτυχία και συμμετοχή στα σχολικά δρώμενα Ευκαιρίες για συμμετοχή των νέων σε δραστηριότητες της τοπικής κοινότητας Οικονομική και κοινωνική σταθερότητα Μειωμένη πρόσβαση στις ουσίες Πώς μπορεί η οικογένεια να βοηθήσει στην πρόληψη; Η πρόληψη ξεκινάει πρώτα από τους ίδιους τους γονείς. Αφορά το κατά πόσο ο κάθε γονιός φροντίζει τον εαυτό του, τις δικές του ανάγκες και σχέσεις, την προσωπική του εξέλιξη. Ο γονιός είναι πρότυπο και έμπνευση ζωής για το παιδί Η ικανοποίηση που αντλούν οι γονείς από τη ζωή τους, από τις σχέσεις τους, τη δουλειά τους, είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας που τους δίνει δύναμη να μεγαλώσουν παιδιά αυτόνομα, με αυτοπεποίθηση και εκτίμηση για τον εαυτό τους. Δεν είναι καθόλου εύκολο να είναι κάποιος γονιός. Λέγεται ότι είναι τέχνη. Είναι ένας ρόλος που απαιτεί συναίσθημα, γνώση, ενέργεια, χιούμορ, υπομονή, κατανόηση, θετική διάθεση. Ο γονιός έχει να διαμορφώσει ένα κλίμα στην οικογένεια, μέσα στο οποίο το παιδί θα μάθει να αγαπάει, να σέβεται, να συνεργάζεται, να κρίνει, να χάνει, να επιλέγει, να ψάχνει, να επικοινωνεί. Παράλληλα, πασχίζει να συνδυάσει την ανάγκη του παιδιού για προστασία με τη δυνατότητα παροχής ευκαιριών προς το παιδί που θα του επιτρέψουν να ενηλικιωθεί. Υπάρχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά στην οικογένεια τα οποία είναι δυνατόν να βάλουν τις προϋποθέσεις για την 8

υγιή ανάπτυξη του παιδιού και να λειτουργήσουν προστατευτικά: Η θετική, ζεστή σχέση μεταξύ γονέων και παιδιών προσφέρει προστασία και αίσθηση ασφάλειας ακόμα κι όταν υπάρχει κάποιο πρόβλημα μέσα στην οικογένεια. Προσδίδει ταυτότητα και τονίζει την ύπαρξη του «εμείς». Η ανοιχτή και άμεση επικοινωνία μέσα στην οικογένεια, και ιδιαίτερα μεταξύ γονέων και παιδιών, επιτρέπει την επίλυση προβλημάτων, το μοίρασμα προσωπικών αγωνιών, την ψυχολογική στήριξη, την αντιμετώπιση του άγχους. Οι ρεαλιστικές προσδοκίες των γονέων για τα παιδιά τους, όχι παράλογες αλλά ούτε χαμηλές, και η θετική στάση των γονέων απέναντι στις ικανότητες των παιδιών ενισχύουν την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθησή τους. Παράλληλα, επιτρέπουν στο παιδί να θέτει ρεαλιστικούς στόχους για τη ζωή του. Η ανάληψη μικρών ευθυνών και η οριοθέτηση δημιουργεί σταδιακά στα παιδιά την αίσθηση ότι μπορούν να σταθούν στα πόδια τους και είναι χρήσιμα. Οι σταθεροί και συνεπείς κανόνες είναι σημαντικοί και δίνουν πλαίσιο στη ζωή. Για τα παιδιά οι κανόνες θέτουν ασφαλή όρια, για να μάθουν να ζουν με τους άλλους. Στην πραγματικότητα τα ίδια τα παιδιά, παρότι συχνά αντιδρούν, θέλουν τους κανόνες γιατί τους δίνουν την αίσθηση ασφάλειας και ανακούφισης. Η επαφή των γονέων με το σχολείο, η συμμετοχή και το ενδιαφέρον τους για τη βελτίωσή του, η επικοινωνία με τους ανθρώπους ενός χώρου που έχει έναν πολύ σπουδαίο ρόλο όχι μόνο να μεταφέρει γνώσεις στα παιδιά αλλά να τα εκπαιδεύσει σε κοινωνικές και προ- 9

σωπικές δεξιότητες, είναι επίσης σημαντικά για την ε- ξέλιξη των παιδιών. Οι γονείς είναι αγγελιοφόροι μηνυμάτων για τα παιδιά τους. Η ικανότητά τους να αντιμετωπίζουν τη ζωή με θετικό τρόπο, η αποχή των ίδιων από τη χρήση ουσιών, η διαχείριση δύσκολων καταστάσεων με λειτουργικό τρόπο, καθιστά τους ίδιους πολύ ισχυρά θετικά πρότυπα. Πώς μπορούμε να καταλάβουμε ότι κάποιος κάνει χρήση ουσιών; Δεν υπάρχουν ξεκάθαρα συμπτώματα της χρήσης ουσιών, ιδιαίτερα όταν ο χρήστης βρίσκεται στα αρχικά στάδια. Ό- μως, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε χαρακτηριστικά που δεν σχετίζονται άμεσα με τη χρήση και την εξάρτηση αλλά μπορεί να αφορούν την προβληματική ανάπτυξη του φίλου/υποψήφιου χρήστη. Τέτοια μπορεί να είναι: Η παθητικότητα και η έλλειψη ανεξαρτησίας Η έλλειψη αυτοπεποίθησης Η απροθυμία να επιλύει συγκρούσεις και η αδυναμία να επιδεικνύει αυτοέλεγχο Η αδυναμία να ξεπερνά τα προβλήματα και τις ματαιώσεις Η δυσκολία να δημιουργεί και να διατηρεί φιλίες Μερικές φορές είναι δύσκολο να αναγνωρίσει κάποιος τη διαφορά ανάμεσα στην κανονική εφηβική συμπεριφορά και στη συμπεριφορά που δημιουργείται από τη χρήση ουσιών. Αλλαγές που είναι ακραίες ή που διαρκούν περισσότερο από μερικές μέρες μπορεί να είναι μια ένδειξη. Σκεφτείτε τις επόμενες ερωτήσεις: 10

Φαίνεται ο φίλος σας απόμακρος, μελαγχολικός, κουρασμένος, απρόσεχτος σε σχέση με την προσωπική του περιποίηση; Έχει αρχίσει να γίνεται εχθρικός, επιθετικός και μη συνεργάσιμος; Έχει ξαφνικές αλλαγές στη διάθεσή του από χαρούμενος και ζωηρός σε σκυθρωπός, αμίλητος και κακόκεφος; Έχουν χειροτερέψει οι σχέσεις του με άλλους φίλους του ή την οικογένειά του; Έχει απομακρύνει ή παρατήσει τους παλιούς του φίλους; Παρουσιάζει χαμηλή σχολική απόδοση και πολλές απουσίες; Έχει χάσει το ενδιαφέρον του για τις αγαπημένες του δραστηριότητες; Έχουν αλλάξει οι συνήθειες όσον αφορά τη διατροφή και τον ύπνο του (π.χ. υπνηλία ή αϋπνία, απώλεια όρεξης); Λέει πολλά ψέματα και παρουσιάζει έντονη μυστικοπάθεια; Παρουσιάζονται ανεξήγητες απώλειες χρημάτων ή αντικειμένων από το σπίτι; Παρουσιάζονται ασυνήθιστες μυρωδιές, λεκέδες ή σημάδια στο σώμα, τα ρούχα ή στα προσωπικά του πράγματα; Έχετε βρει ασυνήθιστη σκόνη, χάπια, κομμάτια α- λουμινόχαρτο, πλαστικά καλαμάκια, χαρτάκια για τσιγάρο, βελόνες ή σύριγγες; Θετικές απαντήσεις στην πλειοψηφία αυτών των ερωτήσεων μπορεί να δείχνουν ότι ο φίλος σας κάνει χρήση ουσιών. Όμως, κάποιες από αυτές τις ενδείξεις μπορεί, επίσης, να εμφανίζονται και σε κάποιον ο οποίος δεν χρησιμοποιεί ουσίες αλλά μπορεί να έχει άλλα προβλήματα. Εάν έχετε αμφιβολία, ζητήστε βοήθεια. 11

Ποιες είναι οι πρώτες βοήθειες; Τα ναρκωτικά επηρεάζουν τον καθένα διαφορετικά. Τα αποτελέσματα εξαρτώνται από την ποσότητα που έχει πάρει κάποιος, τη συναισθηματική του διάθεση και το περιβάλλον του. Είναι πολύ σημαντικό να αντιδράσουμε σωστά στη περίπτωση που κάποιος φίλος μας είναι άρρωστος μετά από τη χρήση ναρκωτικών ή μετά από την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. Προφανώς η πρώτη μας δουλειά είναι να ενημερώσουμε τους δικούς του ανθρώπους, αλλά θα πρέπει να προσέξουμε και μια σειρά ακόμα από πράγματα. Οι αμφεταμίνες, η κάνναβη, η «έκσταση» και το LSD μπορούν μερικές φορές να κάνουν το χρήστη να νιώθει έ- νταση και πανικό. Εάν αυτό συμβεί: Ηρεμήστε τον και καθησυχάστε τον. Προσπαθήστε να μην πανικοβληθείτε. Μιλήστε με φυσιολογικό τόνο φωνής και εάν νιώθετε φοβισμένοι ή ανήσυχοι προσπαθήστε να μην τον αφήσετε να το καταλάβει. Εξηγήστε ότι τα συναισθήματα θα περάσουν. Ενθαρρύνετε τον να καθίσει σε ένα ήσυχο, αμυδρά φωτισμένο δωμάτιο. Εάν αρχίσει να αναπνέει γρήγορα, ηρεμήστε τον και ζητήστε του να παίρνει αργές, βαθιές ανάσες. Η ηρωίνη, τα ηρεμιστικά και η κατάχρηση αερίων, κόλλας και αεροζόλ μπορεί να κάνουν το χρήστη να νιώθει έ- ντονη υπνηλία. Εάν αυτό συμβεί: Ηρεμήστε τον και καθησυχάστε τον. Μιλήστε με χαμηλή, ήρεμη φωνή και προσπαθήστε να μην πανικοβληθείτε. Μην τον φοβίζετε ή τον τρομάζετε. 12

Ποτέ μην του δίνετε καφέ για να τον ξυπνήσετε. Εάν τα συμπτώματα συνεχίσουν, τοποθετήστε τον σε θέση ανάπαυσης (πλάγια και σε εμβρυακή σχεδόν θέση). Μη διστάσετε να καλέσετε ένα ασθενοφόρο εάν αργεί να ξυπνήσει. Η κατάχρηση αλκοόλ, εισπνεόμενων (κόλλες, αεροζόλ, βενζίνη), η χρήση ηρωίνης ή ηρεμιστικών, ο έντονος και συνεχής χορός ενός χρήστη «έκσταση» χωρίς να παίρνει τακτικές α- ναπνοές ή χωρίς να πίνει αρκετά υγρά μπορούν να προκαλέσουν και αναισθησία. Μια υπερβολική δόση των περισσοτέρων ναρκωτικών μπορεί, επίσης, να προκαλέσει αναισθησία. Εάν αυτό συμβεί: Καλέστε το 166 αμέσως και ζητήστε ασθενοφόρο δηλώνοντας τόπο και διεύθυνση. Ποτέ μην ντραπείτε να έρθετε σε επαφή με τις υπηρεσίες άμεσης βοήθειας. Τοποθετήστε τον σε θέση ανάπαυσης έτσι ώστε να μην πνιγεί εάν κάνει εμετό. Ελέγξτε την αναπνοή. Να είστε έτοιμοι να κάνετε τεχνητή αναπνοή (φιλί της ζωής) Κρατήστε τον ζεστό αλλά όχι υπερβολικά ζεστό. Σε περίπτωση, όμως, που κάποιος έχει πάρει «έκσταση» και πιστεύετε ότι έχει υπερθερμανθεί, βεβαιωθείτε ότι έχει αρκετή δροσιά, φρέσκο αέρα και απομακρύνετε κάθε υπερβολικό ρούχο, όπως καπέλο, γάντια, φουλάρι κλπ. Εάν γνωρίζετε τι ουσία έχει πάρει, πείτε το στο πλήρωμα του ασθενοφόρου. Εάν βρείτε ναρκωτικά αλλά δεν είστε σίγουροι τι είναι, παραδώστε τα στο πλήρωμα του ασθενοφόρου. 13

Εάν συμβεί το χειρότερο και τον βρείτε σε κατάσταση υ- πνηλίας ή αναίσθητο, είναι σημαντικό να γνωρίζετε τι να κάνετε. Μπορεί να σώσει τη ζωή του. Ένας φίλος μου είναι εξαρτημένος από ναρκωτικά. Όποτε τον συναντώ μου ζητά χρήματα. Τι να κάνω; Η μόνη βοήθεια που μπορείτε να δώσετε σε ένα φίλο σας προκειμένου να σταματήσει τη χρήση είναι να τον ενθαρρύνετε να απευθυνθεί σε ένα Κέντρο Απεξάρτησης και ανάλογα με το επίπεδο και βαθμό της σχέσης σας μπορείτε, μέσα από ξεκάθαρες συμφωνίες, να τον υποστηρίξετε στην προσπάθειά του προσφέροντας του συναισθηματική στήριξη. Σίγουρα δεν βοηθάτε σε κανένα επίπεδο τον εξαρτημένο δίνοντάς του χρήματα, αντιθέτως με τον τρόπο αυτό του παρέχετε διευκόλυνση έτσι ώστε να συνεχίσει την χρήση. Την ε- πόμενη φορά που θα βρεθείτε αντιμέτωπος μπορείτε να του ξεκαθαρίσετε ότι εσείς δεν προτίθεστε να κάνετε κάτι τέτοιο. Τι είναι οι Θεραπευτικές ομάδες/κοινότητες; Οι θεραπευτικές κοινότητες αποτελούν ένα μοντέλο θεραπείας που αποσκοπεί πρώτα από όλα στην απεξάρτηση από ουσίες μέσα από την προσωπική ανάπτυξη του ατόμου και απαιτεί την αποχή από ουσίες που μεταβάλλουν τη διάθεση (σε αυτές περιλαμβάνονται και φάρμακα που χορηγούνται με ιατρική συνταγή, αλλά χρησιμοποιούνται παράνομα). Με τον όρο Θεραπευτική ομάδα εννοούμε συμβουλευτικά κέντρα, θεραπευτικές κοινότητες (διαμονής και ημερήσιας ανοικτής παρακολούθησης), κέντρα κοινωνικής επανέντα- 14

ξης, κέντρα οικογενειακής υποστήριξης, προγράμματα υποστήριξης κρατουμένων χρηστών, προγράμματα προσέγγισης χρηστών στο δρόμο, προγράμματα πρόληψης, εκπαίδευσης, έρευνας κ.ά. Η απεξάρτηση των εφήβων στα θεραπευτικά κέντρα συντελείται μέσα από ένα πρόγραμμα ποικίλλων ψυχοκοινωνικών δραστηριοτήτων, που προάγουν τη ζωή, όπως είναι: οι θεραπευτικές, εκπαιδευτικές, δημιουργικές, ψυχαγωγικές και αθλητικές δραστηριότητες. Η απεξάρτηση γενικότερα, δεν μπορεί να ειδωθεί χωρίς τη φροντίδα για την κοινωνική επανένταξη των μελών. Ειδικά σχεδιασμένες υπηρεσίες βοηθούν την ομαλή ένταξη των παιδιών στο κοινωνικό περιβάλλον, στοχεύοντας παράλληλα και στην πρόληψη υποτροπής. Ιδιαίτερη μέριμνα δίνεται στους εφήβους και τους νεαρούς ενήλικες που έχουν πρόβλημα χρήσης ουσιών και εμπλοκή με την παραβατικότητα. Η αντιμετώπιση τέτοιων θεμάτων γίνεται με τη συνεργασία της Υπηρεσίας Επιμελητών Ανηλίκων. Η απεξάρτηση αφορά όλο το οικογενειακό σύστημα το οποίο αποτελεί το περιβάλλον όπου ο/η έφηβος/η μεγαλώνει και αναπτύσσεται. Η συμμετοχή των γονέων ή κηδεμόνων και των αδελφών είναι ιδιαίτερα σημαντική για την υποστήριξη της διακοπής της χρήσης και της κινητοποίησης για έ- νταξη σε θεραπεία και στη συνέχεια για την κοινωνική επανένταξη. Πού μπορώ να απευθυνθώ για να βρω βοήθεια; Α. ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ 1. ΟΚΑΝΑ (ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΝΑΡΚΩΤΙΚΩΝ): Πρόληψη, θεραπεία, κοινωνική επανένταξη, υπηρεσίες άμεσης πρόσβασης. Αβέρωφ 21, Αθήνα, Τ.Κ. 104 33 Τηλ.: 210-8898200 www.okana.gr email: okana@okana.gr 15

2. ΚΕΘΕΑ (ΚΕΝΤΡΟ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΩΝ ΑΤΟΜΩΝ, Ν.Π.Ι.Δ., εποπτεύουσα αρχή: Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης) Τμήμα Ενημέρωσης: Σορβόλου 24, Αθήνα, Τ.Κ. 116 36 Τηλ.: 210-9241993-6 Fax: 210-9241986 www.kethea.gr email: admin@kethea.gr 3. ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΤΤΙΚΗΣ, ΜΟΝΑΔΑ ΑΠΕ- ΞΑΡΤΗΣΗΣ ΤΟΞΙΚΟΜΑΝΩΝ 18 ΑΝΩ Συμβουλευτικός Σταθμός Ασκληπιού 19, 2ος όροφος, Αθήνα Τηλ.: 210-36.11.803-210-36.14.242 Fax: 210-36.09.816 www.psyhat.gr 4. ΑΙΓΙΝΗΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ, Α' ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ, Ανοιχτή Ψυχοθεραπευτική Μονάδα Απεξάρτησης "Αθηνά" Ξενίας 20, Αθήνα, Τ.Κ. 115 28 Τηλ: 210-7757692, 210-7753240 Fax: 210-7753240 www.eginitio.gr email: drugfree@hol.gr 5. ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ www.psychothes.gr. Τηλ. κέντρο: 2313 324100 α. Τμήμα Aποκατάστασης Tοξικοεξαρτημένων "Ιανός" β. Το Πρόγραμμα Εναλλακτικής Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων «ΑΡΓΩ», είναι ένα «ελεύθερο ουσιών» πρόγραμμα απεξάρτησης του Εθνικού Συστήματος Υγείας, ενταγμένο στις υπηρεσίες του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης. Είναι ένα «ανοιχτό θεραπευτικό» πρόγραμμα με εμβέλεια από τη Λάρισα ως τα όρια των Νομών Σερρών και Καβάλας. Σταθμός καθοδήγησης: Λέοντος Σοφού 26, Θεσσαλονίκη, Τ.Κ. 546 031 16

Τηλ.: 2310 226780 Fax: 2310 226780 www.argothes.gr email: argo@psychothes.gr Β. ΓΡΑΜΜΕΣ ΑΠΕΞΑΡΤΗΣΗΣ 1. ΓΡΑΜΜΗ SOS ΤΟΥ ΟΚΑΝΑ: 1031 (Δευτέρα Παρασκευή: 8:00 20:00, με αστική χρέωση για όλη την Ελλάδα) 2. ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΙΘΑΚΗ (ΚΕΘΕΑ): 1145 (Δευτέρα Παρασκευή: 9:00 21:00, με αστική χρέωση για όλη την Ελλάδα) 3. ΑΝΩΝΥΜΗ ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΓΙΑ ΟΥΣΙΕΣ ΚΑΙ ΑΛ- ΚΟΟΛ (ΜΟΝΑΔΑ ΑΠΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΤΟΥ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΟΥ ΝΟΣΟ- ΚΟΜΕΙΟΥ ΑΤΤΙΚΗΣ): 210-3617089 (Δευτέρα Παρασκευή: 10:00 20:00, με αστική χρέωση) Γ. ΑΝΩΝΥΜΟΙ ΝΑΡΚΟΜΑΝΕΙΣ Τηλεφωνική Γραμμή Βοήθειας: 210-3474777 (Καθημερινά 18.30-20.00. Τις υπόλοιπες ώρες λειτουργεί αυτόματος τηλεφωνητής που δέχεται μηνύματα.) Για τη βόρεια Ελλάδα μπορείτε επίσης να καλέσετε: 2310-625355 (Καθημερινά 18.30-20.00) email: na.greece@gmail.com www.na-greece.gr Tαχυδρομική επικοινωνία: Τ.Θ. 75064 - Καλλιθέα 176 10 17

Βιβλιογραφία Πηγές http://www.kethea.gr ΚΕΘΕΑ: Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων http://el.wikipedia.org/wiki/%ce%9d%ce%b1%cf%81%ce% BA%CF%89%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C Βικιπαίδεια Η ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια http://www.help-net.gr/ Help-Net: Βοήθεια με ένα κλικ http://www.okana.gr/ ΟΚΑΝΑ: Οργανισμός κατά των ναρκωτικών Εγκυκλοπαίδεια ΥΔΡΙΑ Εταιρεία Ελληνικών Εκδόσεων Α.Ε. Τόμος 40 Ναρκωτικά σελ. 267 18