SHALLOW GEOTHERMAL APPLICATION

October 2015 ADAPT2CHANGE SHALLOW GEOTHERMAL APPLICATION MANUAL FOR GREENHOUSE AGRICULTURE Project Partnership TEI of Larisa Lead Partner Agricultural Research Institute TEI of Piraeus Europliroforisi S.A. University of Thessaly Icon ltd Project Brief Description Co-funded by EC LIFE+ (50%) - Project budget: 2.577.750 - Project duration: 1/09/2010-31/08/2016 Adapt2change Adapt Agricultural Production to climate change and limited water supplies

Περιεχόμενα 1. Ειςαγωγι... 3 1.1 Επιςκόπθςθ γεωκερμικοφ ςυςτιματοσ... 4 2. υνοπτικι Σεχνικι περιγραφι ςυςτιματοσ... 9 2.1 Μζκοδοσ εγκατάςταςθσ του ςυςτιματοσ... 9 2.2 Περιγραφι του εγκατεςτθμζνου ςυςτιματοσ... 15 2.2.1. Προδιαγραφζσ εξοπλιςμοφ:... 15 ωλινεσ γεωκερμίασ κάκετοσ γεωκερμικόσ εναλλάκτθσ.... 15 Διάταξθ U:... 17 Δοχείο Αδρανείασ:... 17 Γεωκερμικι Αντλία Θερμότθτασ:... 17 2.3 Παράκεςθ φωτογραφιϊν των ςυςτθμάτων με επεξιγθςθ των λειτουργιϊν του. 19 2.4 Δυναμικότθτα Ιςχφσ εγκατεςτθμζνου ςυςτιματοσ:... 21 3. Αναλυτικζσ Λειτουργίεσ υςτιματοσ γεωκερμίασ:... 21 3.1 Σεχνικι περιγραφι του τρόπου λειτουργίασ του εγκατεςτθμζνου εξοπλιςμοφ... 21 3.2 ενάριο λειτουργίασ 1 Θερινι λειτουργία... 21 3.3 ενάριο λειτουργίασ 3 Χειμερινι λειτουργία... 22 4. Πικανά προβλιματα ςτθ λειτουργία του ςυςτιματοσ - Αντιμετϊπιςθ... 22 4.1 Ανάλυςθ των πικανϊν προβλθμάτων που δφναται να εμφανιςκοφν κατά τθ λειτουργία του ςυςτιματοσ γεωκερμίασ... 22 4.2 Σο ςφςτθμα γεωκερμικισ ενζργειασ... 22 4.3 Αντιμετϊπιςθ πικανϊν προβλθμάτων... 27 2

1. Ειςαγωγή το πλαίςιο ολοκλιρωςθσ του Ευρωπαϊκοφ ζργου Adapt2Change, ζχουν ςχεδιαςτεί και καταςκευαςτεί τζςςερα κερμοκιπια, δφο ςτο Ηφγι (Κφπροσ) και δφο ςτθν Λάριςα, με ςκοπό να προςδϊςουν τα απαραίτθτα αποτελζςματα και μετρθτικά ςτοιχεία όςον αφορά τθν κατανάλωςθ νεροφ αλλά και τουσ τρόπουσ μείωςθσ τθσ απαιτοφμενθσ καταναλιςκόμενθσ ενζργειασ που απαιτείται για τθν λειτουργία τθσ κζρμανςθσ και του δροςιςμοφ τουσ. Για τουσ ςκοποφσ αυτοφσ καταςκευάςτθκαν πρότυπα κερμοκιπια, όπωσ μπορείτε να δείτε ςτθ ςυνζχεια του εγχειριδίου αυτοφ, (εικόνα 1). Σα κερμοκιπια αυτά είναι Σοξωτοφ τφπου, και με ελεγχόμενο εςωτερικό περιβάλλον. Για τθν κζρμανςθ και δροςιςμό του εςωτερικοφ περιβάλλοντοσ, ζχουν χρθςιμοποιθκεί νζεσ τεχνολογίεσ με μειωμζνεσ απαιτιςεισ ενζργειασ και αξιοποιϊντασ ανανεϊςιμεσ πθγζσ ενζργειασ όπωσ είναι το ζδαφοσ (γαιο-εναλλάκτθσ) και ο αζρασ. Ο ςτόχοσ με το εγχείρθμα αυτό είναι, οι ανάγκεσ δροςιςμοφ και κζρμανςθσ που απαιτοφνται ανάλογα με το εξωτερικό περιβάλλον και το προϊόν του κερμοκθπίου, να εξυπθρετοφνται με τθν ελάχιςτθ απαιτοφμενθ ενζργεια με ςυμβατικοφσ τρόπουσ (καφςιμο, θλεκτριςμό κ.λ.π.), κυρίωσ με τθν χριςθ ανανεϊςιμων πθγϊν ενζργειασ. 3

Unit A Unit C Unit B Εικόνα 1. Κάτοψθ πρότυπου κερμοκθπίου 1.1 Επιςκόπηςη γεωθερμικοφ ςυςτήματοσ Θ γεωκερμικι ενζργεια που αξιοποιικθκε ςτα πρότυπα κερμοκιπια, είναι μια πθγι ενζργειασ ανεξάρτθτθ από τισ μεταβολζσ ςτισ κλιματολογικζσ ςυνκικεσ (του εξωτερικοφ περιβάλλοντοσ) τθσ εκάςτοτε περιοχισ. Με τα γεωκερμικά ςυςτιματα, αξιοποιείται μζςο κατάλλθλου εξοπλιςμοφ και γεωκερμικϊν αντλιϊν κερμότθτασ, θ ενζργεια του εδάφουσ. Οι πολλοί διακζςιμοι τφποι αντλιϊν κερμότθτασ επιτρζπουν τθν εκμετάλλευςθ με οικονομικό τρόπο του κερμικοφ περιεχόμενου υλικϊν χαμθλισ κερμοκραςίασ, όπωσ είναι το ζδαφοσ, ι οι ρθχοί υδροφόροι ορίηοντεσ και οι τεχνθτζσ ι φυςικζσ ςυγκεντρϊςεισ νεροφ (κάλαςςα, λίμνεσ, δεξαμενζσ νεροφ). Αρχή λειτουργίασ Θ αρχι λειτουργίασ των γεωκερμικϊν ςυςτθμάτων κζρμανςθσ και δροςιςμοφ βαςίηεται ςτθν εκμετάλλευςθ τθσ κερμότθτασ τθσ γθσ. το υπζδαφοσ κάκε τόπου, θ κερμοκραςία παραμζνει ςχεδόν αμετάβλθτθ κατά τθν διάρκεια του ζτουσ, χωρίσ ζντονεσ διακυμάνςεισ (περίπου ± 4 C). Θ κερμοχωρθτικότθτα των 4

υλικϊν του υπεδάφουσ είναι ιδιαίτερα υψθλι και ςυγκρινόμενθ με αυτι του αζρα, κεωρείται ότι τείνει ςτο άπειρο. Αυτό ςθμαίνει ότι δθμιουργείται θ δυνατότθτα άντλθςθσ ι απορρόφθςθσ μεγάλων ποςοτιτων κερμότθτασ από το υπζδαφοσ, χωρίσ να μεταβάλλονται οι κερμοκραςιακζσ του ςυνκικεσ. Οι γεωκερμικζσ εφαρμογζσ όπωσ και ςτθν περίπτωςθ των κερμοκθπίων του adapt 2 change, αποτελοφνται από τρία κφρια μζρθ: 1. Σθν (γεωκερμικι) αντλία κερμότθτασ 2. Σθν ςφνδεςθ με τθ γθ μζςο διατάξεων με εναλλάκτεσ κερμότθτασ (κλειςτό κφκλωμα δικτφων πρωτεφον κφκλωμα). 3. Σο ςφςτθμα διανομισ κζρμανςθσ ι δροςιςμοφ αλλά και ηεςτοφ νεροφ χριςθσ) ςτον επικυμθτό χϊρο (δευτερεφον κφκλωμα). Εκτόσ από τθν περιβαλλοντικι πλευρά και τθν αειφορικι ςυμπεριφορά του ςυςτιματοσ, είναι ζνα οικονομικό ςτθν λειτουργία ςφςτθμα κακϊσ δεν απαιτείται ςυμβατικόσ τρόποσ κζρμανςθσ και άρα θ λειτουργία του κερμοκθπίου δεν εξαρτάται από τισ μεταβολζσ των τιμϊν των ςυμβατικϊν πθγϊν ενζργειασ (καφςιμο, λιγνίτθσ κ.λ.π.), κακϊσ και των ενεργειακϊν ςτρατθγικϊν τθσ εκάςτοτε χϊρασ. Εξαιτίασ των χαρακτθριςτικϊν του, το ςφςτθμα τθσ γεωκερμικισ ενζργειασ, είναι θ κατάλλθλθ πθγι ενζργειασ για τθν παροχι κζρμανςθσ και δροςιςμοφ ςε αγροτικά ςυςτιματα, αλλά κυρίωσ ςε εγκαταςτάςεισ κλειςτοφ τφπου κερμοκθπίων. Θ γεωκερμικι ενζργεια αποτελεί εκτόσ άλλων, επζνδυςθ με χαμθλό ρίςκο κακϊσ επιπλζον ςυμβάλλει ςτθν δραςτικι μείωςθ των εκπομπϊν του κερμοκθπίου ςε ςχζςθ με άλλα ςυςτιματα ανανεϊςιμων πθγϊν ενζργειασ. Είναι διακζςιμθ ενζργεια 24 ϊρεσ τθν θμζρα, ανεξάρτθτα των περιβαλλοντικϊν ςυνκθκϊν και αξιολογείται ωσ ςτακερι παροχι ενζργειασ. Σεχνικά Χαρακτηριςτικά τθν Ελλάδα, θ μζςθ ετιςια τιμι τθσ κερμοκραςίασ του υπεδάφουσ, ςε βάκοσ μεγαλφτερο των 2 μζτρων, είναι τθσ τάξθσ των 16 C ζωσ 20 C. Αντίςτοιχα θ κερμοκραςία του περιβάλλοντοσ το κζροσ μπορεί να φτάςει και τουσ 40 C ζωσ 42 C 5

ενϊ το χειμϊνα τουσ 0 C ζωσ 2 C. Γενικόσ κανόνασ για τον επιτυχι ςχεδιαςμό των εγκαταςτάςεων κανονικισ γεωκερμίασ είναι ότι, το υπζδαφοσ ενόσ τόπου διατθρεί κερμοκραςία ίςθ με τθ μζςθ τιμι τθσ κερμοκραςίασ του αζρα ςε όλο το ζτοσ, εκτόσ των περιπτϊςεων όπου υφίςτανται γεωκερμικζσ εκτροπζσ. Για τον ςωςτό υπολογιςμό τθσ ενζργειασ και τον ςχεδιαςμό εγκαταςτάςεων γεωκερμίασ απαιτείται να γνωρίηουμε και να υπολογίηουμε διάφορα χαρακτθριςτικά, τα κυριότερα των οποίων είναι: Γεωλογικοί παράμετροι που επιδροφν ςτα κερμικά χαρακτθριςτικά εδαφϊν και πετρωμάτων. χζςεισ που ςυνδζουν τισ φυςικζσ και κερμικζσ ιδιότθτεσ των εδαφϊν. Ο υπολογιςμόσ του κατάλλθλου εναλλάκτθ - κερμικι αξιοποίθςθ των γιινων υπεδαφικϊν υλικϊν. Σα γεωκερμικά ςυςτιματα χωρίηονται ανάλογα με τον τρόπο εκμετάλλευςθσ του γεωκερμικοφ πεδίου ςε ανοικτά και κλειςτά. 1. Ανοικτά ςυςτιματα Χαρακτθριςτικό του ςυςτιματοσ αυτοφ είναι θ άντλθςθ υπόγειων υδάτων και θ κερμικι εκμετάλλευςθ τουσ με τθν απόρριψθ ι απορρόφθςθ κερμότθτασ. Σο νερό αντλείται από τον υδροφόρο ορίηοντα του υπεδάφουσ, μπορεί όμωσ να είναι και καλαςςινό νερό ι νερό παρακείμενθσ λίμνθσ ι ποταμοφ. Μετά τθν χριςθ του, το νερό επιςτρζφει πίςω ςτθν πθγι. Θ χριςθ τθσ μεκόδου αυτισ, προτείνεται για περιοχζσ με πλοφςια υδροφορία και όταν θ κατϊτερθ ςτάκμθ άντλθςθσ από γεϊτρθςθ δεν υπερβαίνει τα 50 μζτρα. 2. Κλειςτά ςυςτιματα Σα κλειςτά ςυςτιματα χωρίηονται ςε δφο βαςικζσ υποκατθγορίεσ ανάλογα με τθν καταςκευι του εναλλάκτθ: 2.1. Οριηόντιοι Γεωκερμικοί Εναλλάκτεσ κερμότθτασ Δθμιουργείται ςυναλλαγι κερμότθτασ με το ζδαφοσ, τοποκετϊντασ ςωλινεσ κατάλλθλθσ διαμζτρου ςε οριηόντια διάταξθ. Ο τρόποσ τοποκζτθςισ τουσ μπορεί να είναι είτε ςε οριηόντια εκςκαφι είτε ςε τάφρουσ. Θ τοποκζτθςθ γίνεται 6

ςε βάκοσ από 1 ζωσ 5 μζτρα με πυκνότθτα 0,5 ζωσ 1 μζτρο ι ςε ςπείρεσ. Θ επίδραςθ μεταξφ δφο παράλλθλων ςωλθνϊςεων εξαρτάται από τα κερμικά χαρακτθριςτικά των υλικϊν του εδάφουσ. Μεγάλθ ςθμαςία ςε αυτι τθ μζκοδο ζχει ο ςυνολικόσ αποκθκευμζνοσ όγκοσ του νεροφ εντόσ τουσ εναλλάκτθ. Θ αναμενόμενθ απόδοςθ του ςυςτιματοσ αυτοφ δεν μπορεί να είναι μικρότερθ από 15W/m μικουσ ι αντίςτοιχα ανά τ.μ. επιφανείασ (εικόνα 2). Εικόνα 2. Οριηόντιοσ γεωκερμικόσ εναλλάκτθσ 2.2. Κατακόρυφοι Γεωκερμικοί Εναλλάκτεσ κερμότθτασ Για τθν ςυναλλαγι κερμότθτασ με το υπζδαφοσ, χρθςιμοποιείται ο κατακόρυφοσ εναλλάκτθσ. Θ ανάπτυξθ του εναλλάκτθ γίνεται με ςωλινεσ κατακόρυφα εντόσ γεωτριςεων διαμζτρου 6 ζωσ 8 και βάκουσ μζχρι 120 μζτρων. Σο πλικοσ των γεωτριςεων είναι ςυνάρτθςθ τθσ ιςχφοσ τθσ εγκατάςταςθσ. Οι κατακόρυφοι γζω εναλλάκτεσ εφαρμόηονται ςε εγκαταςτάςεισ με περιοριςμζνο περιβάλλοντα χϊρο, ανεξαρτιτωσ ςφςταςθσ υπεδάφουσ. Θ ελάχιςτθ απόδοςθ των κατακόρυφων γεωεναλλακτϊν δεν μπορεί να είναι μικρότερθ από 30W/m βάκουσ. 7

Εικόνα 3. Διάταξθ ςυςτοιχίασ κατακόρυφων γεωκερμικϊν εναλλακτϊν Εικόνα 4. Σφποι κατακόρυφων γεωκερμικϊν εναλλακτϊν με βάςθ τθ διάταξθ των ςωλθνϊςεων 8

2. υνοπτική Σεχνική περιγραφή ςυςτήματοσ 2.1 Μζθοδοσ εγκατάςταςησ του ςυςτήματοσ Θ ενζργεια που απαιτείται ςε ζνα κερμοκιπιο για τον δροςιςμό, κζρμανςθ και το ςφςτθμα ανακφκλωςθσ νεροφ, επιτυγχάνεται με τθν χριςθ ενόσ ςυςτιματοσ γεωκερμίασ δθλαδι, ζνα κλειςτό ςφςτθμα νεροφ και γλυκόλθσ κατακόρυφου τφπου, εντόσ του εδάφουσ (γεωκερμικόσ εναλλάκτθσ) ςε ςυνδυαςμό με κατάλλθλεσ γεωκερμικζσ αντλίεσ κερμότθτασ. Οι εναλλάκτεσ εγκαταςτάκθκαν πλθςίον των κερμοκθπίων και δίνεται ζτςι θ δυνατότθτα να μεταφζρουν τθν ενζργεια του γεωκερμικοφ πεδίου ςτισ γεωκερμικζσ αντλίεσ. Σο ςφςτθμα αυτό, ενζχει ςθμαντικϊν προτερθμάτων ζναντι άλλων μορφϊν ενζργειασ, κακϊσ αποτελεί μια ανεξάντλθτθ ανανεϊςιμθ πθγι ενζργειασ, χωρίσ να επιβαρφνει το περιβάλλον με κατάλοιπα καφςθσ ι άλλουσ ρυπαντζσ. Ωσ εναλλακτικι πθγι ενζργειασ, ςτο ςυγκριτικό ζργο, εγκαταςτάκθκαν μονάδεσ ςυμβατικισ καφςθσ (πετρελαίου), οι οποίεσ ςε μελλοντικό χρόνο και εφόςον απαιτθκεί, μποροφν να ςυνδυαςτοφν και να αξιοποιιςουν ανανεϊςιμεσ πθγζσ ενζργειασ και να μετατραποφν και αυτζσ με τθν ςειρά τουσ ςε πιο πράςινθ μορφι πθγισ ενζργειασ, ςε ςυνδυαςμό για παράδειγμα με ανεμογεννιτριεσ, είτε φωτοβολταικά ςτοιχεία, δίνοντασ ζτςι ςτο κερμοκιπιο ζναν αειφορικό χαρακτιρα. Θ αξιοπιςτία αυτοφ του ςυςτιματοσ, είναι μεγαλφτερθ ςε ςχζςθ με άλλα, κακϊσ δεν διενεργείται καμία διαδικαςία καφςθσ κατά τθν παραγωγι ενζργειασ, ι άλλθ χθμικι διεργαςία, με αποτζλεςμα να μθν απαιτοφνται ςυνεχισ κακαριςμοί για τθν διατιρθςθ τθσ ςτακερισ απόδοςθσ των μονάδων. Βαςιηόμενοι ςε μελζτεσ και ζρευνα, υπολογίςτθκε ότι θ ςυνολικι απαιτοφμενθ ενζργεια για τθν κάλυψθ των αναγκϊν του κερμοκθπίου είναι περίπου 70kW ςτθν κζρμανςθ. Σο γεωκερμικό πεδίο τθ περιοχισ, ζχει μια δυναμικι περίπου 70 W/m, οπότε, καταςκευάςτθκαν 10 γεωτριςεισ των 100 μζτρων βάκουσ ζκαςτθ. Θ απόςταςθ μεταξφ κάκε γεϊτρθςθσ, είναι τουλάχιςτον 6 μζτρα ϊςτε να αποφευχκεί μετάδοςθ κερμότθτασ ανά κλάδο. Ο γεωκερμικόσ εναλλάκτθσ, αποτελείται από ζνα 9

κλειςτό κφκλωμα ςωλινων από κατάλλθλο πολυαικυλζνιο Σρίτθσ γενιάσ (PE100) εςωτερικισ διαμζτρου 40 χιλιοςτϊν. το κατϊτερο ςθμείο τοποκετείται κατάλλθλοσ ςφνδεςμοσ τφπου U. Θ τελικι επιφάνεια ςυναλλαγισ με τθσ ςωλινεσ πλθρϊνεται με άμμο κατάλλθλθσ κοκκομετρίασ ϊςτε να καλυφτεί πλιρωσ θ επιφάνειασ των ςωλινων μεγιςτοποιϊντασ τθν μετάδοςθ κερμότθτασ με το ζδαφοσ. Σο γεωκερμικό ςφςτθμα, χρθςιμοποιεί δφο αντλίεσ κερμότθτασ 35kW ζκαςτθ, οι οποίεσ είναι ςχεδιαςμζνεσ για τοποκζτθςθ ςε εςωτερικό χϊρο και για τθν αξιοποίθςθ τθσ γεωκερμίασ. Από κοινοφ μεταφζρουν ςυνολικά ζωσ 70kW ενζργειασ για τισ ανάγκεσ του κερμοκθπίου. Εικόνα 5. Γενικι κάτοψθ εγκατάςταςθσ με τθν κζςθ των γεωτριςεων 10

Εικόνα 6. Γεωτριςεισ Εικόνα 7. Ζξοδοσ δικτφων από το ζδαφοσ 11

Εικόνα 8. υλλζκτθσ γεωκερμίασ προσ Εγκατάςταςθ κερμοκθπίου Εικόνα 9. Διάςτρωςθ δικτφων εντόσ του κερμοκθπίου 12

Εικόνα 10. Annex M61st Testing Report: Γεωκερμικζσ αντλίεσ κερμότθτασ Εικόνα 11: Εναλλάκτεσ εντόσ κερμοκθπίου 13

Διάγραμμα 1: Παραςτατικό Διάγραμμα μθχανολογικϊν ςυςτθμάτων του κερμοκθπίου 14

2.2 Περιγραφή του εγκατεςτημζνου ςυςτήματοσ Θ εγκατάςταςθ περιλαμβάνεται από ςτοιχεία και ειδικό εξοπλιςμό για ςυνκικεσ υπεδάφουσ, ςφμφωνα με τον παρακάτω πίνακα: α/α Εξοπλιςμόσ γεωθερμίασ Ποςότητα (μ.μ.) 1 ΩΛΘΝΑ ΘΕΡΜΑΝΘ PEX-a DN28mm 9000 (m) 2 ΓΩΝΙΑ ΘΕΡΜ.ΤΓΚΟΛΛΘΘΘ DN50mm 15 (τμχ) 3 ΓΩΝΙΑ ΘΕΡΜ.ΤΓΚΟΛΛΘΘΘ DN63mm 15 (τμχ) 4 ΜΟΤΦΑ ΘΕΡΜ.ΤΓΚΟΛΛΘΘΘ DN50mm 10 (τμχ) 5 ΜΟΤΦΑ ΘΕΡΜ.ΤΓΚΟΛΛΘΘΘ DN63mm 10 (τμχ) 6 THERMOPAL PPR DN50Χ8.3 PN20 192 (m) 7 THERMOPAL PPR DN63Χ10.5 PN20 192 (m) 8 ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΟ ΕΝΑΛΛΑΚΣΘ ΡΝ16 DN40 2000 (m) 9 ΔΟΧΕΙΟ ΑΔΡΑΝΕΙΑ BF-150 LIT 4 (τμχ) 10 ΤΛΛΕΚΣΘ 10 ΠΑΡΟΧΩΝ 8 (τμχ) 11 ΑΝΣΛΙΕ ΘΕΡΜΟΣΘΣΑ 35kW 2 (τμχ) 2.2.1. Προδιαγραφζσ εξοπλιςμοφ: Σωλήνεσ γεωθερμίασ κάθετοσ γεωθερμικόσ εναλλάκτησ. Οι κάκετοι γεωκερμικοί εναλλάκτεσ τοποκετοφνται κατά κανόνα, ςε βάκοσ ζωσ 150m για τθν αποτελεςματικι αξιοποίθςθ των ςτακερϊν κερμοκραςιϊν του εδάφουσ και υπεδάφουσ με ςκοπό τθ ςυγκζντρωςθ ενζργειασ. Για απαιτιςεισ μζγιςτθσ αςφαλείασ, τόςο κατά τθν ειςαγωγι αλλά και τθν μακροπρόκεςμθ λειτουργία τουσ (μεγάλο χρονικό ορίηοντα γιρανςθσ υλικϊν), προτείνεται ςωλινα από PEX-a, κατάλλθλθσ διατομισ. 15

Σο PEX-a είναι πολυαικυλζνιο, ςτο οποίο κατά τθν λειτουργία καταςκευισ δθμιουργοφνται χθμικοί δεςμοί μεταξφ των αλυςίδων μορίων με τθν βοικεια πυρθνικοφ αντιδραςτιρα. Με αυτι τθ μζκοδο, ενιςχφεται ςθμαντικά θ δομι των μορίων. Θ διαδικαςία παραγωγισ αυτισ τθσ μεκόδου, ζχει ωσ αποτζλεςμα τθν δθμιουργία ςωλινων με ιδιαίτερα ανκεκτικά χαρακτθριςτικά ζναντι εξωτερικϊν ηθμιογόνων παραγόντων όπωσ αυλακϊςεισ, γδαρςίματα και τραυματιςμόσ επιφανειϊν, προςφζροντασ μεγαλφτερθ αςφάλεια και μακροηωία. Σα απαραίτθτα εξαρτιματα τροποποίθςθσ κατεφκυνςθσ είτε ςφνδεςθσ, μεταξφ ςωλινων είναι από PE100 (πολυαικυλζνιο). Είναι κατάλλθλα για ςυνδζςεισ ςωλινων SDR 7 ζωσ SDR 17 και αντζχουν ςε πιζςεισ ζωσ και 16bar.Σα εξαρτιματα αυτά ςυνδζονται με τθν μζκοδο τθσ θλεκτροςυγκόλλθςθσ (electro fusion) που πραγματοποιείται με κατάλλθλεσ μθχανζσ θλεκτροςυγκόλλθςθσ. Όλα τα εξαρτιματα φζρουν κατάλλθλθ ςιμανςθ. 16

Διάταξη U: Για απαιτιςεισ μζγιςτθσ αςφάλειασ κυρίωσ κατά τθν ειςαγωγι ςτθ διανοιγμζνθ οπι αλλά επιπλζον και τθν μακροπρόκεςμθ λειτουργία, απαιτείται θ χριςθ κάκετου γεωκερμικοφ εναλλάκτθ διπλοφ U. Θ ιδιαιτερότθτα τθσ διάταξθσ αυτισ είναι ότι πρόκειται για εναλλάκτθ γεωκερμικισ ενζργειασ που ςυνδζεται πλιρωσ χωρίσ ςφνδεςθ ςυγκόλλθςθσ ςτο κάτω μζροσ. Αποτελείται από ζναν αγωγό PEX-a, που ζχει κυρτωκεί ςτθ βάςθ του εναλλάκτθ, ςτο πλαίςιο ειδικισ διαδικαςίασ καταςκευισ, με προςοχι και τιρθςθ των ορίων καμπυλότθτασ και ελαςτικότθτασ των υλικϊν και για πρόςκετθ προςταςία διακζτει επικάλυψθ ρθτίνθσ πολυεςτζρα, ενιςχυμζνθ με υαλόνθμα. Με αυτι τθν διεργαςία, αποκλείεται ο κίνδυνοσ μθ ςτεγανισ ςφνδεςθσ ςυγκόλλθςθσ και εξαςφαλίηεται μζγιςτθ αςφάλεια ςτο βακφτερο και πιο δυςμενζσ ςθμείο του εναλλάκτθ. Δοχείο Αδρανείασ: Σα δοχεία αδρανείασ είναι κατάλλθλα για αποκικευςθ ηεςτοφ και κρφου νεροφ. Με τον τρόπο αυτό ο ςυμπιεςτισ τθσ μονάδασ αντλίασ κερμότθτασ, δε βρίςκεται ςυνζχεια εν λειτουργία, επιτυγχάνοντασ υψθλό βακμό απόδοςθσ του ςυςτιματοσ, εξαςφαλίηοντασ τθν άμεςθ απόδοςθ κερμοφ νεροφ, αντιμετωπίηοντασ τισ μεγάλεσ αδράνειεσ του ςυςτιματοσ, κακϊσ επιπλζον, εξαςφαλίηουμε τθν μακροηωία του ςυςτιματοσ. Είναι καταςκευαςμζνα από ακατζργαςτο ανκρακοφχο χάλυβα εςωτερικά, ενϊ οι αναμονζσ είναι κατάλλθλα φινιριςμζνεσ με ςτρϊςθ ενάντια ςτθν οξείδωςθ. Φζρουν οικολογικι μόνωςθ πάχουσ 30mm (με ςυντελεςτι κερμικισ αγωγιμότθτασ 0,023W/mK) με ενιςχυμζνθ εξωτερικι επζνδυςθ από γαλβανιςμζνο φφλλο ςε γκρι χρϊμα. Αντζχουν ςε μζγιςτθ πίεςθ 6bar, με εφροσ κερμοκραςιασ από -10 ζωσ 95 ο C. Γεωθερμική Αντλία Θερμότητασ: 17

Οι αντλίεσ κερμότθτασ, είναι αρκετά παλαιό ςφςτθμα παραγωγισ κζρμανςθσ αλλά και ψφξθσ-δροςιςμοφ. Οι γεωκερμικζσ αντλίεσ κερμότθτασ νεροφ αζρα είναι μθχανζσ που αποτελοφνται κυρίωσ από δφο τμιματα: 1. Σο πρωτεφον κφκλωμα του ψυκτικοφ κφκλου με εργαηόμενο μζςο, κατάλλθλο ψυκτικό υγρό και 2. Σο δευτερεφον κφκλωμα με εργαηόμενο μζςο το νερό, το οποίο κερμαίνεται το χειμϊνα και ψφχεται το καλοκαίρι, μζςω του εναλλάκτθ ψυκτικοφ υγροφ νεροφ. Θ πλευρά του δευτερεφοντοσ κυκλϊματοσ, ςυνδζεται ςτα δίκτυα διανομισ τθσ εγκατάςταςθσ (κερμοκιπιο) προκειμζνου να τροφοδοτιςουν τισ ςωλινεσ που βρίςκονται ςτο χϊρο του κερμοκθπίου. υνικωσ ςτισ αντλίεσ κερμότθτασ χρθςιμοποιοφνται ςπειροειδισ ερμθτικά κλειςτοί (hermetic scroll) ςυμπιεςτζσ με ρφκμιςθ On-Off και ωσ ψυκτικό μζςο τα R407C, R134a με τθν τάςθ να αντικαταςτακοφν από το R410A, το οποίο και ζχει καλφτερεσ ιδιότθτεσ μετάδοςθσ κερμότθτασ και καλφτερθ απόδοςθ ςε αναςτρζψιμα ςυςτιματα για λειτουργία κζρμανςθσ δροςιςμοφ. Μελλοντικι τάςθ είναι θ ειςαγωγι ςυμπιεςτϊν μεταβλθτισ ιςχφοσ. Ο εξατμιςτισ είναι από ανοξείδωτο 18

ατςάλι AISI 316, μονωμζνοσ με αντι ςυμπυκνωματικι μόνωςθ τφπου jacket. Όλεσ οι αντλίεσ κερμότθτασ, ςυνοδεφονται από κατάλλθλο πίνακα αυτοματιςμοφ των λειτουργιϊν αλλά και περιπτϊςεισ, αυτοματιςμοφσ που επιτρζπουν ακόμα και τθν απομακρυςμζνθ παρακολοφκθςθ και ρφκμιςθ των επιμζρουσ διατάξεων των ςυςτθμάτων. 2.3 Παράθεςη φωτογραφιών των ςυςτημάτων με επεξήγηςη των λειτουργιών του. Εικόνα 12. Είςοδοσ γεωεναλλάκτθ από το ζδαφοσ 19

Εικόνα 13. υλλζκτθσ από τισ Α/Θ προσ το κερμοκιπιο Εικόνα 14. Διάταξθ εγκατάςταςθσ δοχείων αδρανείασ και Α/Θ Εικόνα 15. Κεντρικόσ ςυλλζκτθσ Γεωεναλλάκτεσ από το ζδαφοσ 20

2.4 Δυναμικότητα Ιςχφσ εγκατεςτημζνου ςυςτήματοσ: τθν εγκατάςταςθ ζχουν τοποκετθκεί δφο γεωκερμικζσ αντλίεσ κερμότθτασ, ιςχφοσ 35kW ζκαςτθ. 3. Αναλυτικζσ Λειτουργίεσ υςτήματοσ γεωθερμίασ: 3.1 Τεχνική περιγραφή του τρόπου λειτουργίασ του εγκατεςτημζνου εξοπλιςμοφ Για τθν επεξιγθςθ τθσ λειτουργίασ τθσ εγκατάςταςθσ του γεωκερμικοφ ςυςτιματοσ κζρμανςθσ ψφξθσ, λαμβάνονται υπ όψιν θ περίοδοσ λειτουργίασ (κερινι χειμερινι), οι κερμοκραςίεσ περιβάλλοντοσ, υγραςία και κερμοκραςία απαίτθςθσ του προσ παραγωγι γεωργικοφ προϊόντοσ, κακϊσ και θ περιεκτικότθτα του αζρα ςε CO2. Παρακάτω αναλφεται ο κφκλοσ ηωισ τθσ λειτουργίασ τθσ εγκατάςταςθσ κζρμανςθσ δροςιςμοφ. 3.2 Σενάριο λειτουργίασ 1 Θερινή λειτουργία Κατά τθν κερινι λειτουργία, το κερμοκιπιο ζχει ανάγκθ από δροςιςμό. Σο κερμοκιπιο ζχει το ρόλο του θλιακοφ ςυλλζκτθ. τον εςωτερικό αζρα του χϊρου, το νερό βρίςκεται ςε αζρια και υγρι κατάςταςθ. Με τθν βοικεια τθ θλιακισ ακτινοβολίασ, ο αζρασ, αποτελεί το μζςο μεταφορά κερμότθτασ κυκλοφορϊντασ εντόσ του χϊρου του κερμοκθπίου. Σα φυτά αντιδροφν μζςο του φαινομζνου τθσ διαπνοισ, και εκλφουν νερό από τα φφλλα τουσ. Περιςςότεροσ δροςιςμόσ μπορεί να επιτευχκεί, ψεκάηοντασ «νζφοσ» νεροφ και αυξάνοντασ τθν υγραςία του εςωτερικοφ περιβάλλοντασ (βλζπε εικόνα 1). Ο αζρασ (με υψθλι περιεκτικότθτα ςε νερό) λόγο τθσ λανκάνουςασ κερμότθτασ, αποκθκεφει μεγαλφτερα ποςά ενζργειασ ςε ςυμβατικά κερμοκιπια, ο αζρασ αυτόσ εκλφεται ςτο περιβάλλον. Ο «υγρόσ» αζρασ οδθγείται μζςο ενόσ καναλιοφ, να διελεφςει από δφο εναλλάκτεσ, ϊςτε να ψυχκεί και να αφυδατωκεί. Θ ψφξθ του υγροφ αζρα ζχει ωσ αποτζλεςμα τθν δθμιουργία ςυμπυκνωμάτων αποδεςμεφοντασ κερμότθτα και απεςταγμζνο νερό το οποίο και αποκθκεφεται ςε κατάλλθλα δοχεία. Οι αντλίεσ κερμότθτασ, εκμεταλλευόμενεσ τθν ςτακερι κερμοκραςία του εδάφουσ, αποδεςμεφουν τθν κερμικι ενζργεια του αζρα μζςο τθσ κυκλοφορίασ εντόσ των εναλλακτϊν, ςτο ζδαφοσ (γεωκερμικόσ εναλλάκτθσ). Ο «δροςερόσ» και ξθρόσ αζρασ που προκφπτει 21

από αυτι τθν διαδικαςία, οδθγείται ςε δφο ςτάδια εντόσ του χϊρου του κερμοκθπίου. Κατά το πρϊτο ςτάδιο ανάμειξθσ ο δροςερόσ και ξθρόσ αζρασ οδθγείται μζςα ςτον προκάλαμο, όπου γίνεται ανάμειξθ με τον υγρό και κερμό αζρα του κερμοκθπίου. Μια επιφάνεια δροςιςμοφ, χωρίηει τον προκάλαμο από τον κυρίωσ χϊρο του κερμοκθπίου με τθν δυνατότθτα να αυξθκεί θ υγραςία του αζρα, εφόςον απαιτθκεί, προτοφ να ειςζλκει ςτον κυρίωσ χϊρο και να ζρκει ςε επαφι με τα γεωργικά προϊόντα. 3.3 Σενάριο λειτουργίασ 3 Χειμερινή λειτουργία Κατά τθν χειμερινι περίοδο το κερμοκιπιο ζχει ανάγκθ από κζρμανςθ του εςωτερικοφ αζρα. Ο γεωκερμικόσ εναλλάκτθσ, προμθκεφει το κερμοκιπιο με τθν βοικεια τθσ χριςθσ των εναλλακτϊν και των αντλιϊν κερμότθτασ με τθν απαραίτθτθ κερμότθτα για τθν κζρμανςθ του αζρα και τθν εξομάλυνςθ τθσ υγραςίασ του. Ο υγρόσ αζρασ του κερμοκθπίου, οδθγείται μζςο κατάλλθλου δικτφου ανακφκλωςθσ ςε δφο εναλλάκτεσ ϊςτε να ψυχκεί και να υγροποιιςει μζροσ τθ ποςότθτάσ του κατά το πρϊτο ςτάδιο ψφξθσ (πρϊτοσ εναλλάκτθσ). Ο προ ψυχόμενοσ αζρασ οδθγείται ςτον δεφτερο εναλλάκτθ όπου προ κερμαίνεται. Μετά τον εναλλάκτθ, λόγο τθσ κατάςταςθσ του αζρα, είναι απαραίτθτο να περάςει από ςτάδιο ανακζρμανςθσ. Ενζργεια μεταφζρεται από το δίκτυο των κερμϊν ςωλινων προ τον εναλλάκτθ. 4. Πιθανά προβλήματα ςτη λειτουργία του ςυςτήματοσ - Αντιμετώπιςη 4.1 Ανάλυςη των πιθανών προβλημάτων που δφναται να εμφανιςθοφν κατά τη λειτουργία του ςυςτήματοσ γεωθερμίασ 4.2 Το ςφςτημα γεωθερμικήσ ενζργειασ Σα κερμοκιπια κα καλφψουν τισ ενεργειακζσ τουσ απαιτιςεισ αξιοποιϊντασ τον φυςικό εναλλάκτθ του εδάφουσ, μια ανανεϊςιμθ και αςτζρευτθ πθγι ενζργειασ. Παρακάτω παρουςιάηεται μια επιςκόπθςθ του ςυςτιματοσ και των τεχνικϊν προδιαγραφϊν τθσ γεωκερμικισ ενζργειασ. Θ γεωκερμικι ενζργεια είναι 22

μια κακαρι μορφι ενζργειασ, με αμελθτζεσ περιβαλλοντικζσ επιπτϊςεισ κατά τθ διάρκεια τόςο τθσ παραγωγισ όςο και τθσ κατανάλωςθσ. Θ εκμετάλλευςθ τθσ γεωκερμικισ ενζργειασ δεν ζχει αρνθτικζσ επιπτϊςεισ ςτο περιβάλλον και, αν εφαρμοςτεί ςωςτά, δεν προκαλεί ρφπανςθ του περιβάλλοντοσ. Οι περιβαλλοντικζσ επιπτϊςεισ τθσ γεωκερμικισ ενζργειασ, ςυμπεριλαμβανομζνων όλων των μορφϊν τθσ γεωκερμικισ ενζργειασ (υψθλισ ενκαλπίασ, χαμθλισ ενκαλπίασ, ρθχι γεωκερμικι ενζργεια), εφόςον υπάρχουν, μπορεί να είναι ωσ εξισ: μθ ςυμπυκνϊςιμεσ εκπομπζσ αερίων, αποφυγι κερμικισ και χθμικισ ρφπανςθσ τθσ επιφάνειασ του εδάφουσ, διάκεςθ άλμθσ - διάτρθςθ, ζλλειψθ κορφβου, ζλλειψθ διαταραχϊν τθσ επιφάνειασ, τθ χριςθ τθσ γθσ. Επιςθμαίνεται ότι όλεσ αυτζσ οι επιπτϊςεισ αφοροφν τθν εκμετάλλευςθ τθσ γεωκερμικισ ενζργειασ υψθλισ ενκαλπίασ και δεν αντιπροςωπεφουν τισ ςυνζπειεσ από τθ χριςθ των ρθχϊν ςυςτθμάτων γεωκερμίασ. Παρ 'όλα αυτά, όλεσ οι επιπτϊςεισ καταγράφονται προκειμζνου να ζχουμε μια ςαφι άποψθ για τθν αξιολόγθςθ και να παρζχονται λεπτομερείσ απαντιςεισ ςχετικά με όλεσ τισ δυνατότθτεσ για τθν κατανάλωςθ τθσ υπό εξζταςθ ενζργειασ λαμβάνοντασ υπ όψιν κυρίωσ το περιβαλλοντικό, αλλά και το οικονομικό κόςτοσ. Σο περιβαλλοντικό αντίκτυπο τθσ γεωκερμικισ ενζργειασ, εξαρτάται από τα χαρακτθριςτικά του εκάςτοτε γεωκερμικοφ πεδίου, τον τφπο και το μζγεκοσ των εφαρμογϊν και τα χαρακτθριςτικά τθσ περιοχισ. Ακόμα και θ γεωκερμία υψθλισ ενκαλπίασ με κερμοκραςία δθλαδι μεγαλφτερθ των 150 C, χρθςιμοποιείται κυρίωσ για θλεκτρικι παραγωγι, εκπζμπει λιγότερο CO 2 ςυγκριτικά με τισ αντίςτοιχεσ εκπομπζσ ατμοθλεκτρικϊν μονάδων και ςε ςφγκριςθ με άλλεσ ΑΠΕ όςον αφορά τθν παραγωγι (άμεςθ ι ζμμεςθ) των εκπομπϊν. Δφο πολφ ςθμαντικζσ επιπτϊςεισ τθσ υψθλισ ενκαλπίασ από τθν χριςθ τθσ γεωκερμικισ ενζργειασ είναι θ παραγωγι των χθμικϊν ςτοιχείων Τδρόκειο και Ραδόνιο. Μόνο για τα ςυςτιματα υψθλισ ενκαλπείασ, μασ απαςχολεί θ παραγωγι δφο 23

χθμικϊν ςτοιχείων: Σο Τδρόθειο (H 2 S), λόγο τθσ ιςχυρισ οςμισ του (γίνεται αντιλθπτό από τουσ ανκρϊπουσ ακόμα ςε χαμθλι ςυγκζντρωςθ για π.χ. 0,33ppmv) και θ ςχετικι τοξικότθτά του καταςτικθκαν υπεφκυνοι για τθν προκατάλθψθ που δθμιουργικθκε αρχικά γφρω από τθν χριςθ τθσ γεωκερμικισ ενζργειασ. Τπάρχουν πολλζσ τεχνικζσ για τθν ςφλλθψθ του Τδρόκειου και θ ςχετικι τεχνολογία για τθν αντιμετϊπιςθ του προβλιματοσ (Stretford process, ψιςιμο και πλφςιμο του παραγόμενου SO 2, χθμικζσ ενϊςεισ τθσ οξείδωςθσ του με H 2 O 2, κ.λ.π.). Σο Ραδόνιο εμφανίηεται ςε χαμθλζσ ζωσ και κακόλου ςυγκεντρϊςεισ. θμειϊνουμε ότι οι φυςικζσ πθγζσ, εκπζμπουν πολφ μεγαλφτερεσ ποςότθτεσ κάκε μζρα. Ειδικότερα, θ ρθχι γεωκερμικι ενζργεια, θ οποία βαςίηεται ςτθν εκμετάλλευςθ ςε μικρά βάκθ (για κερμοκραςίεσ κάτω των 25 C, θ χριςθ γεωκερμικϊν αντλιϊν, ζχει μθδενικι ςχεδόν περιβαλλοντικι επίπτωςθ. Λαμβάνοντασ υπ όψιν τόςο τθν φάςθ καταςκευισ και λειτουργίασ του κερμοκθπίου, παρακάτω παρουςιάηονται επιπτϊςεισ που πικανόν να παρουςιαςτοφν: Θόρυβοσ: Παράγεται μόνο κατά το ςτάδιο των τεχνικϊν ζργων και είναι ςυγκρίςιμοσ με τον κόρυβο που προκαλείται από οποιαδιποτε καταςκευι. Είναι προςωρινόσ και εντόσ των αποδεκτϊν ορίων, ενϊ κατά τθ φάςθ λειτουργίασ, τα επίπεδα είναι ελάχιςτα. Ενδεικτικά αναφζρουμε ότι οι αντλίεσ κερμότθτασ κατά τθν λειτουργία τουσ, ακόμα και ςε δυςμενι ςυνκικεσ, δεν ξεπερνοφν τα 65db. Όμωσ, ακόμα και αυτι θ προςωρινι επίδραςθ, υπάρχει θ δυνατότθτα να αντιμετωπιςτεί με τθ χριςθ ειδικϊν ςιγαςτιρων είτε διατάξεων μείωςθσ τθσ ζνταςθσ κορφβου που ενςωματϊνονται ςτισ μονάδεσ. 24

Επιρροι τοπικισ γθσ: Θ αξιοποίθςθ τθσ αβακοφσ γεωκερμίασ, επθρεάηει μικρι ζκταςθ γθσ. Θ επιφανειακι διαταραχι, οφείλεται ςε τεχνικά ζργα και κατόπιν τθσ ολοκλιρωςθσ τθσ καταςκευισ θ περιοχι μπορεί να αποκαταςτακεί πλιρωσ. Υλικά και πρώτεσ φλεσ: Ο εξοπλιςμόσ που απαιτείται για τθν αξιοποίθςθσ τθσ γεωκερμικισ ενζργειασ, αποτελείται από πλαςτικό, μζταλλο, πολυαικυλζνιο κ.λ.π. Σα υλικά αυτά, κα πρζπει με το τζλοσ του κφκλου ηωισ του ςυςτιματοσ, είτε επιμζρουσ διατάξεων αυτοφ, να ανακυκλϊνονται πλιρωσ. Ειδάλλωσ είναι εφικτό να αποτελζςουν απειλι για το περιβάλλον, εφόςον δεν διατεκοφν ςωςτά και με ορκζσ πρακτικζσ. Επιφανειακζσ διαταραχζσ: Οι διαταραχζσ που οφείλονται ςτθν εκςκαφι, περιορίηονται ςτο ςτάδιο των γεωτριςεων και εξαλείφονται ςτο τζλοσ τθσ καταςκευισ. Όταν ο εξοπλιςμόσ αφαιρείται, θ περιοχι αποκακίςταται πλιρωσ. Επιπτώςεισ ςτο ζδαφοσ: Επιπτϊςεισ ςτο ζδαφοσ είτε ςτο υπζδαφοσ, μποροφν να ςυμβοφν κατά τθν διάρκεια τθσ φάςθσ διάτρθςθσ (γεωκερμικι εγκατάςταςθ ςυςτιματοσ) από τθν εναπόκεςθ των υγρϊν ι ςτερεϊν αποβλιτων, όπωσ θ διάτρθςθ πολτοφ, ο οποίοσ είναι από μπεντονίτθ, ζνα φυςικό προϊόν χωρίσ ςθμαντικζσ περιβαλλοντικζσ επιπτϊςεισ. Αυτι θ επίπτωςθ, είναι εφκολα αντιμετωπίςιμθ με προςωρινζσ δεξαμενζσ αποκικευςθσ ι πθγάδια πλθςίον γεωτριςεων. Σα προϊόντα είναι πλιρωσ ςυμβατά και φιλικά με το περιβάλλον. Θερμικι χθμικι ρφπανςθ: ε ενεργειακά ςυςτιματα αβακοφσ γεωκερμίασ, δεν υπάρχει πικανόσ αντίκτυποσ κερμικισ και χθμικισ ρφπανςθσ που μπορεί να προκαλζςει τθν κερμικι επιβάρυνςθ και να ζχει αρνθτικζσ επιπτϊςεισ ςτθν βλάςτθςθ. Ωςτόςο, αν αυτό ςυμβεί, τοπικά λόγο και άλλων παραγόντων, μπορεί αν αντιμετωπιςτεί με εκ νζου γεϊτρθςθ των γεωκερμικϊν ρευςτϊν ςτον ταμιευτιρα. 25

Εμφάνιςθ ςειςμικών διαταραχών: Δεν υπάρχει θ πικανότθτα για εμφάνιςθ ςειςμϊν λόγω τθσ επαναφοράσ των ρευςτϊν ςτον ταμιευτιρα είτε ακόμα και θ υπερβολικι άντλθςθ ςε περιπτϊςεισ όπου το βάκοσ του ταμιευτιρα είναι χαμθλό (π.χ. 100 μζτρα). Πτώςθ Υδροφόρου ορίηοντα: Από το ςθμείο άντλθςθσ του γεωκερμικοφ ρευςτοφ από τθν δεξαμενι, μπορεί να προκλθκεί πτϊςθ του υδροφόρου ορίηοντα θ οποία ενδεχομζνωσ να ζχει ωσ αποτζλεςμα τθν ανάμιξθ των υγρϊν από πλθςιζςτερεσ δεξαμενζσ και τθν διαφοροποίθςθ επιφανειακϊν δράςεων. Όλεσ αυτζσ οι πικανζσ επιπτϊςεισ μποροφν να αντιμετωπιςτοφν με τον κατάλλθλο προγραμματιςμό και τθν εκ νζου άντλθςθ των ρευςτϊν ςτον ταμιευτιρα. Ο παρακάτω πίνακασ, παρουςιάηει τθν πικανότθτα και τον ςχετικό κίνδυνο των περιβαλλοντικϊν επιπτϊςεων από τθν ανάπτυξθ των απ ευκείασ ριςθσ γεωκερμικϊν ζργων. ε ρθχι γεωκερμικι ενζργεια, οι επιπτϊςεισ είναι δυνθτικά πολφ λιγότερεσ ςε ςχζςθ με οποιαδιποτε άλλο τφπο χριςθσ γεωκερμικισ ενζργειασ. Πίνακασ 4. Πικανότθτα και επικινδυνότθτα των πικανϊν περιβαλλοντικϊν επιπτϊςεων τθσ άμεςθσ χριςθσ γεωκερμικϊν ςυςτθμάτων a/a Επίπηωζη Πιθανόηηηα εμθάνιζης Επίπεδο επιπηώζης 1. Air pollution L L 2. Surface water pollution L L 3. Underground pollution L L 4. Land subsidence L L to M 5. High noise levels L to M L to M 6. Well blow-outs L L 7. Conflicts with cultural and archaeological features L L 8. Social-economic problems L L 9. Chemical or thermal pollution L L 10. Solid waste disposal L to M L to M 26

υνοψίηοντασ, θ γεωκερμικι ενζργεια, είναι μια παγκόςμια διαδεδομζνθ ανανεϊςιμθ πθγι ενζργειασ με πολλαπλζσ εφαρμογζσ και με ελάχιςτεσ περιβαλλοντικζσ επιπτϊςεισ. Είναι ζνα φιλικι και κακαρι πθγι ενζργειασ, με ςθμαντικά περιβαλλοντικά οφζλθ ςε ςφγκριςθ με άλλεσ ΑΠΕ και ςυμβατικά καφςιμα. Θ αξιοποίθςθ τθσ γεωκερμικισ ενζργειασ, μζςω τθσ κακιερωμζνθσ και αξιόπιςτθσ τεχνολογίασ των γεωκερμικϊν αντλιϊν κερμότθτασ, επιφζρει τθ μείωςθ του κόςτουσ για τθν κζρμανςθ και τον δροςιςμό εγκαταςτάςεων, τθν μείωςθ ςθμαντικϊν εκπομπϊν CO 2 και τθν προςταςία του περιβάλλοντοσ. Τπάρχουν διάφοροι τφποι γεωκερμικϊν αντλιϊν κερμότθτασ, ςχεδιαςμζνεσ για οποιαδιποτε αντίςτοιχθ εφαρμογι. Θ λφςθ αυτι είναι οικονομικά εφικτι ςε κερμοκιπια, ςε ηωικι παραγωγι, πουλερικά, ιχκυοτροφία κ.λ.π. Τπάρχει ζνα ςθμαντικό ανταγωνιςτικό πλεονζκτθμα τθσ περιβαλλοντικισ ρθχισ γεωκερμίασ ςε ςχζςθ με τθν χριςθ ςυμβατικϊν καυςίμων. Οι περιβαλλοντικζσ επιπτϊςεισ είναι ςχεδόν μθδενικζσ και ςε περιπτϊςεισ που ςυμβαίνουν, είναι αντιςτρζψιμεσ και κεραπεφςιμεσ. 4.3 Αντιμετώπιςη πιθανών προβλημάτων Για τθν αντιμετϊπιςθ πικανϊν προβλθμάτων, χρθςιμοποιείται διεκνϊσ θ preventing method, ωσ διαδικαςία πρόβλεψθσ. Είναι απαραίτθτθ θ επιμελισ ςυντιρθςθ των ςυςτθμάτων Θ/Μ εξοπλιςμοφ τθσ εγκατάςταςθσ κακϊσ και θ λεπτομερισ καταγραφι τθσ ορκισ λειτουργίασ. Παρακάτω αναλφονται χριςιμοι πίνακεσ που πρζπει να ςυμπλθρϊνονται κατά τθν διαδικαςία τθσ ςυντιρθςθσ και επικεϊρθςθσ τθσ καλισ λειτουργίασ τθσ εγκατάςταςθσ. Κατόπιν τθσ ανάλυςθσ των αποτελεςμάτων που ςυγκεντρϊνονται από τθν διαδικαςία τθσ κακολικισ ςυντιρθςθσ, εκκινεί ζνασ κφκλοσ διορκωτικϊν ενεργειϊν και παρεμβάςεων προκειμζνου να επιλυκοφν προβλιματα αλλά κυρίωσ να ελαχιςτοποιθκοφν (preventing method) τυχόν μελλοντικζσ επιπτϊςεισ, πριν τθν εμφάνιςι τουσ. 27

Thermal comfort (During plant operation) Visual Inspection No. Requirement Result Comments X 1 Check for any evidence of strangely high or low temperature. 2 Check for evidence of thermal gradients. The floor-to-top greenhouse glazing differential should not have a significant difference. 3 Check for any obstruction of air circulation, such as partitions, taped diffusers, or blocked by materials. 4 Ensure that thermostats/sensors are functioning, calibrated, correctly located, and not obstructed or enclosed. 5 Is there system intervention, such as blockage of the ventilation grilles? 28

Environment control system Visual Inspection No. Requirement 1 Is it blocked up? 2 Are the outside air controls and dampers functioning properly? 3 Are all air distribution equipment functioning properly and cleared of obstruction? 4 Is the installed equipment maintained properly (e.g. no bypassing, not overloading with dust)? 5 Are the drain pans clean, properly drained, and without visible mould growth? 6 Are the fan motors working properly? 7 Is there a regular schedule for cleaning and maintenance of the systems in the greenhouse (on the equipment that require maintenance)? 8 Are all the components of the subsystems regularly inspected for leaks, breaches, etc.? 9 Are the exhaust fans operating properly? 10 Are all air distribution paths unobstructed? Result (,X or comment where necessary) X Comments 29