58 مجله دانشكده دندانپزشكي مشهد / سال / 2931 دوره 93/ شماره 1 واحد رساله در دوره دندانپزشكي چه نقشي دارد بررسي ديدگاه يان فارغ التحصيالن و اساتيد دانشكده دندانپزشكي مشهد در سال 8811 مجيد اکبری* سمانه حبيبي**# * دانشيار دندانپزشكي ترميمي و زیبایي مركز تحقيقات دندانپزشكي دانشكده دندانپزشكي دانشگاه علوم پزشكي مشهد ** دستيار تخصصي ارتودانتيكس دانشكده دندانپزشكي دانشگاه علوم پزشكي مشهد تاريخ ارائه مقاله : 18/1/81 تاريخ پذيرش : 18/81/81 What Is The Role of Thesis In Dentistry? Evaluation of the View Point of Senior and Graduated Students and Supervisor Teachers of Mashhad Dental School in 2010 Majid Akbari*, Samane Habibi**# * Associate Professor of Operative Dentistry, Dental Research Center, School of Dentistry, Mashhad University of Medical Sciences, Mashhad, Iran. ** Postgraduate Student, Dept of Orthodontics, School of Dentistry, Mashhad University of Medical Sciences, Mashhad, Iran. Received: 8 October 2012; Accepted: 6 January 2013 Introduction: In the education system in the country, thesis works as a way to solve research problems and thesis presentation is based as part of the research. To improve the quality of dissertations, it is essential to have an accurate evaluation of the objectives, practical process, process and efficiency of the course by supervisors, graduates and students. The purpose of this study was evaluation of the view point of senior and graduated students and supervisor teachers of Mashhad dental school about thesis. Materials & Methods: Forty eight supervisors, 40 students and 50 graduates from Mashhad dental school participated in this cross sectional descriptive study in the year 2010. Three questionnaires, which proved to be valid and reliable, were used for data collection. Results were analyzed according to the frequency distribution of variable and average of description. Common questions were compared by Kruskal-Wallis test at a significance level of 95%. Results: The data indicated that the effect of thesis presentation on the activities leading to production and basic science and increase in professional knowledge and skills were average while it was very effective in teaching research methods. Students, graduates and supervisors together agreed on the completion of a joint research project in the early years of school and covering an education subject about thesis goals. Supervisors estimated the effect of thesis result in community to be more than that of the graduates (P=0.03). In addition, supervisors had less agreement on thesis as a voluntary course compared to students and graduates (P=0.01). Conclusion: Based on findings of this study, because of the great amount of budget and time spent on thesis, it is better to optimize the presented results and recommendations in this regard. It also seems that the greatest impact on improving the process would be created through revising the rules, creating supportive organizations actively and purposeful management of the issues and activities associated. Key words: Thesis, dentistry student, supervisor, graduate. Corresponding Author: Habibis891@mums.ac.ir J Mash Dent Sch 2013; 37(2): 85-94. چكيده مقدمه: در نظام آموزش كشور جايگاه پاياننامه رفع مشكالت پژوهشي است و ارائه پاياننامه به عنوان بخشي از محور تحقيقات كشور قرار ميگيرد. با چنين نگرشي به پاياننامه تحصيلي الزم است ارزشيابي دقيقي از اهداف مراحل اجرايي روند و بازده اين واحد درسي توسط اساتيد فارغالتحصيالن و يان به عمل آيد تا امكان اصالح و بازنگري براي ارتقاي كيفيت آن فراهم شود. هدف از اين مطالعه تعيين E-mail: Habibis891@mums.ac.ir ديدگاه اساتيد فارغالتحصيالن و يان دندانپزشكي مشهد در مورد واحد پايان نامه بود. ------------------------------------------------- ----- مولف مسؤول نشاني: مشهد. ميدان پارک دانشكده دندانپزشكي گروه ارتودنسي. تلفن: 8155-0059185-51
واحد رساله در دوره دندانپزشكي چه نقشي دارد... )مجید اکبری و همكار( 58 مواد و روشها: در اين مطالعه توصيفي مقطعي 84 نفر از اساتيد راهنما 84 نفر از يان سال ششم و 04 نفر از فارغالتحصيالن سال 48 دانشكده دندانپزشكي مشهد در سال تحصيلي 48-44 مورد پرسش قرار گرفتند. ابزار گردآوري اطالعات سه پرسشنامه بود كه روايي و پايايي آن مورد تاييد قرار گرفت. يافتههاي پژوهشي به صورت توزيع فراواني نسبي و ميانگين توصيف و سواالت مشترك با آزمون كروسكال واليس در سطح معنيداري %0 مقايسه گرديد. يافتهها: ميزان تاثير پايان نامه در فعاليتهاي منجر به توليد و علوم پايه و افزايش مهارتها و دانش حرفه اي متوسط ارزيابي شد و تاثير آن در آموزش روشهاي تحقيق زياد برآورد شد. يان و فارغالتحصيالن و اساتيد در گذراندن يك پروژه تحقيقي مشترك در ساله يا آغازين تحصيل و گذراندن واحد آموزشي براي آشنايي با اهداف پايان نامه با يكديگر موافق بودند. اساتيد تاثير نتايج پاياننامه در جامعه را بيشتر از فارغالتحصيالن تخمين زدند )4/40=P( به عالوه اساتيد با اختياري كردن پايان نامه در مقايسه با يان و فارغ التحصيالن توافق كمتري داشتند )4/40=P(. نتيجه گيری: از آنجائي كه در مورد پايان نامههاي پژوهشي و تحقيقاتي هزينه و وقت بسياري صرف ميشود بهتر است از نتايج و پيشنهادات ارائه شده در اين زمينه با در نظر گرفتن محدوديتهاي اين مطالعه استفاده بهينه گردد. همچنين به نظر ميرسد بيشترين تاثير در بهبود اين روند با بازبيني قوانين ايجاد تشكيالت سازماني حمايتكننده به صورت فعال و جدي و مديريت هدفمند موضوعات و فعاليتها در اين واحد ايجاد خواهد شد. واژههای کليدی: پاياننامه ي دندانپزشكي راهنما فارغالتحصيل. مجله دانشكده دندانپزشكي مشهد / سال 0031 دوره / 08 شماره 40-38 : 1. مقدمه یکی از فعالیتهای پژوهشی در دانشگاههای علوم پزشکی ارائه پایاننامه توسط یان دکترای حرفهای کامال وابسته به کیفیت منابع علمی همکاری سازمانی دسترسی به اساتید راهنمای مجرب و راهنمایی و روند اجرایی مناسب است. به همین جهت شورای اعتباربخشی است که به عنوان معیاری برای ارزیابی توانایی فردی در آموزش پزشکی تخصصی آمریکا معتقد است که برای زمینه تحقیق علمی و همچنین کسب مهارتهای بیشتر تجربی و بالینی به کار )1( میرود. نوشتن و تدوین درگیر نمودن دستیاران در فرایند تحقیق نخست باید آنها را در زمینه تحقیقات بالینی آموزش داد. برای آنان مزایایی پایاننامه باعث افزایش تواناییهای ذهنی و مهارته یا از قبیل فرصتهای شغلی یا جوایز تحقیقاتی در نظر تجربی و همچنین توانایی شخص برای تحقیق پیرامون یك موضوع خاص جمعآوری دادهها گزارش طرح و نهایتا نتیجهگیری و ( و 3 )2 میباشد. بحث در مورد پژوهشگر از طریق نوشتن پایاننامه با دیگران ارتباط برقرار کرده و دانش تولید شده را از طریق انتشار یادگیری است که یك روش )4( در دسترس همگان قرار میدهد. با گرفت و الزم است راهنمایان مجرب و داوطلب را نیز )6( فراهم نمود. )5( Kabra و همکارش مزایای افزایش را پایاننامه دانش و تجربه فرد در رابطه با یك موضوع خاص افزایش اطالعات فرد در مورد روشهای تحقیق و همچنین ارائه و انتشار اطالعات و نتایج آن معرفی کرد و وجود تمام مزایای ذکر شده این واحد درسی دارای مشکالتی که یان در هنگام آماده کردن پایاننامه با معایب و مشکالتی از جمله دانش ضعیف اساتید در مورد آن مواجه میشوند. دانش ضعیف تحقیق متدولوژی توسط اصول و روشهای تحقیق فقدان وقت کافی برای ان پزشکی فقدان وقت برای راهنمایی یان راهنمایی یان فقدان تسهیالت سازمانی و نگارش ( و 5 )2 نامطلوب پایان نامهها میباشد. بنابراین موفقیت آن فقدان تسهیالت سازمانی برای انجام دادن تحقیق خوب و کار کلینیکی زیاد که باعث می شود زمان کمی برای انجام
58 مجله دانشكده دندانپزشكي مشهد / سال / 2931 دوره 93/ شماره 1 کار پایان نامه باقی بماند خواهی صورت گرفته توسط ذکر )5( کرد. Cursiefer براساس نظر و همکارش اکثر یان و اساتید رشته پزشکی پایاننامه )چه پایه و چه بالینی( را در آمادهسازی یان برای طبابت )7( سودمند ارزشیابی کردهاند. گذراندن پایاننامه به عنوان جزیی از آموزش پزشکی تاریخچهای طوالنی ندارد و در کشورهای مختلف از جنبه یك وظیفه آموزشی برای شرایط یکسان نیست. برای مثال در انگلستان گذراندن پایاننامه برای پزشك عمومی اجباری نیست و در صورت گذراندن آن مدرك )8( دکتری حرفهای پزشکی به فرد اعطا میشود. در استرالیا نیز گذراندن دوره )9( تحقیقی اجباری نیست. در آمریکا وضعیت ناهمگون است ولی گذراندن پایان نامه در اکثر دانشکدهها )11( اجباری نیست. با وجود مقاالت متعدد در زمینه بررسی ساختار و محتوای )11-14( کشور این فرایند پایاننامهها پژوهشها بوده است. در دانشگاههای علوم پزشکی داخل دیدگاههای یان و اساتید دخیل در نسبت به این واحد درسی کمتر موضوع شناخت دیدگاه اساتید فارغالتحصیالن و یان در مورد اهداف درس پایاننامه روشهای تسهیل فراگیری و عقاید آنها در مورد مشکالت روند اجرایی و همچنین اثربخشی و بهرهوری از این واحد در ارتقاء آموزش یان میتواند برنامهریزان را با نقاط قوت وضعف شرایط موجود آشنا و امکان اصالح آن را فراهم سازد. مطالعه کنونی با هدف تعیین دیدگاه اساتید فارغالتحصیالن و یان دندانپزشکی مشهد در مورد واحد پایاننامه در سال 1388 انجام گرفت. مواد و روشها در این مطالعه توصیفی-مقطعی اساتید راهنما و یان سال ششم در سال تحصیلی 87-88 در دانشکده دندانپزشکی مشهد و فارغالتحصیالن سال 87 که در دانشکده دندانپزشکی مشهد واحد پایاننامه خود را گذراندهاند به روش سرشماری در خصوص یان و اساتید راهنمای پایاننامه سال ششم و به روش نمونههای در دسترس درخصوص فارغالتحصیالن مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار گردآوری اطالعات پرسشنامه و شیوه گردآوری اطالعات به صورت میدانی بود. ابتدا با کمك دو جلسه متمرکز با صاحبنظران و مسئولین آموزشی دانشکده )مسئولین حال حاضر و دورههای گذشته( و براساس موضوعات مرتبط با پایاننامه که از متون مشابه گردآوری شده بود سه پرسشنامه تهیه شد. پس از اصالحات الزم برای تناسب روایی صوری و محتوایی برای بررسی پایایی در دو زمان مختلف به یك گروه محدود از افراد جهت پاسخدهی داده شد. در مرحله بررسی پایایی 14 نفر از اساتید 12 نفر از فارغالتحصیالن و 15 نفر از یان سال ششم در فاصله زمانی یك ماه مورد پرسش مجدد قرار گرفتند. پایایی سواالت با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برای اساتید فارغالتحصیالن و یان به ترتیب معادل 1/81 1/88 و 1/84 تعیین شد. یك پرسشنامه حاوی 17 سوال مربوط به گروه فارغالتحصیالن بود )ضمیمه 1( پرسشنامه مربوط به اساتید حاوی 11 سوال )ضمیمه 2( و پرسشنامه یان سال ششم حاوی 6 سوال بود )ضمیمه 3(. پاسخ 13 سوال فارغالتحصیالن و 8 سوال اساتید و کلیه سواالت یان در طیف پنج درجهای لیکرت از خیلی زیاد تا خیلی کم قابل ثبت بود. 8 سوال بین پرسشنامه فارغالتحصیالن و اساتید و 6 سوال بین
واحد رساله در دوره دندانپزشكي چه نقشي دارد... )مجید اکبری و همكار( 55 پرسشنامه فارغالتحصیالن و یان و 3 سوال بین پرسشنامه هر سه گروه مشترك بود. پس از تایید پایایی پرسش نامهها توزیع شدند. پرسشنامه اساتید به صورت حضوری توزیع شد و فارغالتحصیالن با کمك دستیاران سال اول و نماینده ایشان و یان با حضور در کالس در تکمیل پرسشنامه همکاری کردند. سپس اطالعات به دست آمده براساس اختصاص رتبه 1 به پاسخ خیلی کم تا رتبه 5 به پاسخ خیلی زیاد در با SPSS ویرایش 11/5 وارد شده و اطالعات به صورت توصیفی گزارشدهی شد. سواالت مشابه بین گروهها با کمك آزمون کروسکال والیس مقایسه شد )1/15=α(. يافتهها از بین 65 پرسشنامه توزیع شده به صورت حضوری برای اساتید 48 نفر از اساتید پرسش نامه را تکمیل کردند )%74(. به کل یان سال ششم هم که در حال گذراندن واحد پایاننامه بودند )55 نفر( پرسشنامه داده شد که 41 نفر از آنها پرسشنامه را تکمیل کردند )%73( از مجموع 61 پرسشنامه توزیع شده در میان فارغالتحصیالن 51 نفر از آنها پرسشنامه را تکمیل کردند.)%83( یافتههای پژوهش نشان داد که میزان تاثیر پایاننامه در افزایش مهارتهای حرفهای از نظر هر دو گروه یان )2/7 1/64( و فارغالتحصیالن )2/28 1/8( متوسط بود و نظر این دو گروه با یکدیگر تفاوت نیز متوسط ارزیابی کردند )2/24 1/52(. میزان تاثیر پایاننامه در آموزش روشهای تحقیق از نظر یان )3/75 1/78( و فارغالتحصیالن )3/34 1/61( زیاد تخمین زده شد و این دو گروه تفاوت معنیداری از این نظر با یکدیگر نداشتند )1/33=P(. هر دو گروه فارغالتحصیالن )2/98 1/56( و اساتید )2/86 1/15( معتقد بودند انتخاب موضوع پایاننامه به صورت متوسط براساس نیازهای جامعه انتخاب می شود و نظرشان با یکدیگر تفاوت معنیدار نداشت )1/52=P(. با این وجود از نظر اساتید )3/24 1/33( میزان کاربردی شدن نتایج پایاننامه در جامعه بیشتر از نظر فارغالتحصیالن )1/13=P(. بود و این تفاوت معنیدار بود )2/18 1/92( میزان استفاده از پایاننامههای موجود در کتابخانه توسط فارغالتحصیالن کم )1/88 1/74( و توسط اساتید متوسط بود )2/27 1/96( ولی این تفاوت معنیدار نبود )1/11=P(. فارغالتحصیالن معتقد بودند کار بالینی ایشان تاثیر زیادی بر کیفیت پایاننامه ایشان گذاشته است.)3/89 1/65( عالوه بر این یان میزان آشنایی اساتید خود با روش تحقیق را متوسط ارزیابی کردند )3/2 1/42(. همچنین به صورت متوسط از مطالب پایان نامههای دیگر در نگارش پایاننامه خود استفاده کردند.)3/16 1/92( درخصوص میزان تاثیر انجام یك پروژه تحقیقاتی مشترك توسط یان در سالهای آغازین تحصیل بر کیفیت پایاننامه فارغالتحصیالن این اثر را بسیار زیاد )4/2 1/35( و یان )3/93 1/8( و اساتید )363 1/96/( نیز زیاد ارزیابی کردند ولی تفاوت معنیداری بین این نظرات وجود نداشت )1/31=P(. اما درخصوص توافق با اختیاری کردن واحد پایاننامه فارغالتحصیالن )3/7 1/66( و یان )3/6 1/8( به میزان زیاد با این امر موافق بودند ولی اساتید میزان معنیداری نداشت )1/893=P(. اگرچه میانگین نمره یان در تاثیر پایاننامه در افزایش دانش حرفهای )3/43 1/84( باالتر از نمره نظر فارغالتحصیالن بود )1/115=P(. ولی این تفاوت معنیدار نبود )2/76 1/15( اساتید میزان تاثیر پایاننامه در تولید علم پایه را متوسط )2/72 1/19( و تاثیر آن در فعالیتهای منجر به تولید را
58 مجله دانشكده دندانپزشكي مشهد / سال / 2931 دوره 93/ شماره 1 موافقتشان متوسط بود )2/7 1/63( و این تفاوت با هر دو گروه یان و فارغالتحصیالن معنیدار بود )1/11=P(. در مورد اهمیت گذراندن واحدی برای آشنایی با اهداف پایاننامه نیز فارغالتحصیالن به میزان بسیار زیاد )4/18 1/41( و یان )3/82 1/93( و اساتید )3/28 1/8( زیاد با این امر موافق بودند و این تفاوت معنیدار نبود )1/13=P(. همچنین فارغالتحصیالن میزان همکاری سازمانهای مرتبط با فعالیت پایان نامه را متوسط )2/31 1/81( ارزیابی کردند )جدول 1(. در مورد این که کدام قسمت از فعالیتهای مربوط به پایاننامه زمان بیشتری از اساتید صرف میکند از اساتید بیان کردند که برای انجام مراحل تحقیق پایان نامه وقت بیشتری صرف میکنند. همچنین 7 از آنها تنظیم پروپروزال را مرحله وقتگیری میدانستند و تحریر پایاننامه و انتخاب موضوع را به ترتیب 6 و 4 درصد از اساتید وقتگیرتر میدانستند پاسخها نامشخص بود )پاسخ نداده بودند یا این که به چند گزینه اشاره کردند(. در پاسخ به مقدار زمان متوسط که صرف یك پایاننامه عمومی می شود حدود %35 از اساتید بیان کردند که این زمان مشخص نیست و بستگی به نوع تحقیق دارد. از افراد این زمان را 51 تا 111 ساعت %19 از آنها 111 تا 211 ساعت و %17 از آنها بین 11 تا 51 ساعت و تنها از اساتید این زمان را کمتر از 11 ساعت گزارش کردند %6 از افراد هم پاسخ نامشخص داشتند. %42 از فارغالتحصیالن مقدار وقت صرف شده را بین 111 تا 211 ساعت %38 بیش از 211 ساعت و %18 از آنها این زمان را کمتر از 111 ساعت بیان کردند از نتایج نامشخص بود. در رابطه با این که واحد پایاننامه بهتر است از چه سالی شروع شود %65 از اساتید سال چهارم را سال مناسبی برای شروع واحد پایاننامه دانستند از اساتید از سال پنجم و تنها از آنها سال سوم را مناسب دانستند. 1 از فارغالتحصیالن سال چهارم را سال مناسبی برای شروع پایاننامه میدانستند سال پنجم و سال سوم را انتخاب کردند. در رابطه با مقدار مطالعه علمی برای انتخاب موضوع پایاننامه حدود 4 از فارغالتحصیالن مقدار مطالعه علمی برای انتخاب موضوع پایاننامه شان را کمتر از 11 ساعت 6 آنها بیش از 17 ساعت و آنها این زمان را بین 11 تا 17 ساعت بیان کردند. در مورد مقدار هزینه صرف شده برای گذراندن واحد پایاننامه 8 از فارغالتحصیالن این مقدار را بین 211 هزار تا 2 میلیون تومان بیان کردند %36 از آنها کمتر 211 هزار تومان و تنها %6 از افراد آن را بیش از 2 میلیون تومان گزارش کردند.
واحد رساله در دوره دندانپزشكي چه نقشي دارد... )مجید اکبری و همكار( 89 میانگین نمره انحراف معیار 2/28 1/8 2/7 1/64 2/76 1/15 3/43 1/84 2/72 1/19 2/24 1/52 3/34 1/61 3/75 1/78 2/98 1/56 2/86 1/15 2/18 1/92 3/24 1/33 1/88 1/74 2/27 1/96 4/2 1/35 3/93 1/8 3/63 1/96 3/7 1/66 3/6 1/8 2/7 1/63 4/18 1/41 3/82 1/93 3/28 1/8 2/31 1/81 3/89 1/65 3/2 1/42 3/16 1/92 * P=1/13 جدول : 1 درصد عنوان تاثیر پایان نامه در افزایش مهارت حرفه ای تاثیر پایاننامه در افزایش اطالعات و دانش حرفه ای تاثیر پایان نامه در تولید علم پایه تاثیر پایان نامه در ایجاد روش یا فعالیت تولیدی تاثیر پایان نامه در آموزش روشهای تحقیق انتخاب موضوع پایان نامه بر اساس نیازه یا جامعه فراوانی پاسخها و میانگین و انحراف معیار نمره به دست آمده برای نظر پاسخ دهندگان گروه پاسخگو بسیار زیاد زیاد %6 متوسط کم %62 بسیار کم %1 %7 1 8 % 38 %14 %34 %12 %42 %47 % 32 %69 %44 %34 %44 %16 %18 % 11 %36 %35 %32 %12 %4 % 11 %6 5 _ * کاربردی شدن نتایج پایان نامههای پژوهشی در سطح جامعه مطالعه پایان نامههای کتابخانه میزان تاثیر یك پروژه تحقیقاتی مشترك در سالهای ابتدایی تحصیل در کیفیت پایان نامه 4 %1 %36 %13 %44 %46 5 2 %69 %14 2 %6 2 %8 %38 %33 %42 _ 46% %35 + میزان توافق با اختیاری کردن پایان نامه اهمیت گذراندن واحدی برای آشنایی با اهداف پایاننامه میزان همکاری سازمانهای مرتبط برای انجام تحقیق پایاننامه تاثیر منفی کار کلینیکی روی کیفیت پایاننامه آشنایی اساتید با اصول تحقیق استفاده از مطالب دیگر پایان نامههادر نگارش پایاننامه %7 %17 %19 %41 %48 %4 %12 %42 P=1/11 + و 5 %67 2 5 2 %33 1 %38 %32 5 %6 %33 5 %8 %33 8 %12 6 %1 %41 %4 %6 %8
89 مجله دانشكده دندانپزشكي مشهد / سال / 2931 دوره 93/ شماره 1 بحث واحد پایاننامه با توجه به زمان و هزینه قابل توجه صرف شده برای آن میتواند با برنامهریزی و مدیریت مناسب بازدهی مناسبی در پژوهش کشور داشته باشد. ارزیابی این مورد از دیدگاه افراد مختلف درگیر در فرایند میتواند برای استفاده در برنامهریزیهای منجر به ارتقا بسیار موثر باشد. نتایج این بررسی که از دیدگاه یان فارغالتحصیالن و اساتید بود نشانگر نیاز به بازبینی و برنامهریزی برای ارتقا این واحد میباشد. در این مطالعه نشان داده شد که فارغالتحصیالن میزان آشنایی اساتید خود با روش تحقیق را متوسط ارزیابی کردند )3/2 1/42( از طرفی یان فارغالتحصیالن و اساتید در گذراندن واحد آموزشی برای آشنایی با اهداف پایاننامه با یکدیگر موافق بودند. به نظر میرسد به منظور افزایش دانش اساتید و یان در مورد اصول تحقیق برگزاری کارگاههای روش تحقیق و پروپوزال نویسی و تاسیس کمیته پژوهشی یان قبل ) 16 و 15 ( از گذراندن این واحد درسی مفید باشد میتواند به صورت ارائه این مورد واحدی قبل از پایاننامه برای آشنایی با اهداف آن و آماده نمودن یان برای همسویی با اهداف این واحد باشد. در مطالعهای دیگر بیان شده که آموزش یان اساتید در زمینه مهارتهای راهنمایی تشویق یان به گذراندن کارگاه آموزشی روش تحقیق و تامین بودجه و امکانات از جمله اقداماتی است که میتواند در بهبود دیدگاه یان و نیز افزایش کیفیت ارایه واحد پایاننامه ثمربخش باشد. در این مطالعه با ارائه %66 یان واحدی تحت عنوان اصول کلی نگارش و تدوین رساله یی موافق یا )17( خیلی موافق بودند. براساس مطالعه حاضر میزان تاثیر پایاننامه در آموزش روشهای تحقیق از نظر یان و فارغالتحصیالن زیاد تخمین زده شد و این دو گروه تفاوت معنیداری از این نظر با یکدیگر نداشتند. یافتههای ما با ) 18 و 5 ( توجه به مطالعات قبلی انجام شده مهمترین فایده و هدف پایاننامه را آموزش روش تحقیق میداند. این یافتهها ضرورت برنامهریزی برای استفاده از این قابلیت به دست آمده را نشان میدهد. از نظر اساتید )3/24 1/33( میزان کاربردی شدن نتایج پایاننامه در جامعه بیشتر از نظر فارغالتحصیالن )1/13=P(. بود و این تفاوت معنیدار بود )2/18 1/92( همچنین اساتید میزان تاثیرگذاری واحد پایاننامه را در ایجاد روش یا فعالیت تولیدی و تولید علم پایه متوسط دانستند. به نظر میرسد اساتید دیدگاه گستردهتری در این خصوص داشته و احتماال به علت عدم توجیه کامل در فرایند انجام پایاننامه یان کاربردی از این واحد احساس نکرده و آن را فاقد فایده الزم برای جامعه میبینند. در صورتی که کاربرد این واحد در جامعه به صورت مناسب نباشد با توجه به اینکه یکی از اهداف اصلی قراردادن واحد در جامعه بیان شده است سیستم آموزشی تحمیل برنامهریزان را میطلبد. پایاننامه تولید علم و هزینه باالیی زمان و و استفاده آن به را میکند توجه جدی مسئولین و استفاده از سازمانهای بینابینی برای ارتباط مناسب با صنعت کشور میتواند یکی از راهکارهای مناسب برای کاربردی کردن نتایج پایاننامهها درکشور و ارائه موضوعات متناسب با نیاز کشور به دانشگاهها در مطالعه )19( باشد. حاضر درخصوص میزان تاثیر انجام یك پروژه تحقیقاتی مشترك توسط یان در ساله یا آغازین تحصیل بر کیفیت پایاننامه فارغالتحصیالن این اثر را بسیار زیاد و یان و اساتید نیز زیاد ارزیابی
واحد رساله در دوره دندانپزشكي چه نقشي دارد... )مجید اکبری و همكار( 89 کردند و تفاوت معنیداری بین این نظرات وجود نداشت. در مطالعهای بیان شده است که ایجاد یك پروژه تحقیقاتی در سال چهارم باعث افزایش مهارتهای پژوهشی شده و میتواند اجباری جایگزین مفید و مناسبی )21( باشد. برای پایاننامهه یا درخصوص توافق با اختیاری کردن واحد پایاننامه فارغالتحصیالن و یان به میزان زیاد با این امر موافق بودند ولی اساتید میزان موافقتشان متوسط بود و این تفاوت با هر دو گروه یان و فارغالتحصیالن معنیدار بود.)P=1/11( امر که این ناخرسندی یان از پایاننامه باشد. اساتید با یان و میتواند مربوط نحوه نگرش و میتواند نشاندهنده تفاوت نظر فارغالتحصیالن در این زمینه برداشت متفاوت از ضرورت واحد پایاننامه در هر گروه باشد. فشار سیستم برای تولید مقاله توسط اساتید آنها را ناگزیر به استفاده از یان در جهت افزایش پایاننامههای زودبازده و سهلالوصول چاپ هم داشته باشند. در حالی بیشتری برای گذراندن این واحد و دارند. در مورد اختیاری تعداد مقاالت با استفاده از میکند که امکان که یان تمایل کردن واحد پایاننامه شدن پیشنهاداتی درخصوص اختیاری نمودن واحد پایاننامه نیز مطرح شده )21( است. که گذراندن این گونه است بیان شده طور همین دروس برای فارغالتحصیالنی ضرورت دارد که پس از فراغت از تحصیل به کارهای دانشگاهی و تحقیقاتی )18( میپردازند. گذراندن پایاننامه به عنوان جزیی از آموزش پزشکی تاریخچهای طوالنی ندارد و در کشورهای مختلف از جنبه یك وظیفه آموزشی برای شرایط یکسان نیست. برای مثال در انگلستان گذراندن پایاننامه برای پزشك عمومی اجباری نیست و در صورت گذراندن آن مدرك دکترای حرفهای پزشکی به فرد اعطا می )8( شود. در استرالیا نیز گذراندن دوره تحقیقی )9( اجباری نیست. در آمریکا وضعیت ناهمگون است ولی گذراندن پایاننامه در اکثر دانشکدهها )11( اجباری نیست. در کشور آلمان همانند ایران و برخالف سایر کشورهای اروپایی برای اخذ درجه دکتری در طب انجام یك کار پژوهشی در قالب پایاننامه اجباری است. هرچند اکثر یان و اعضای هیئت علمی پژوهش را چه در زمینه علوم پایه و چه در پزشکی بالینی در آمادهسازی برای طبابت مفید میدانند ولی تعداد مقاالت چاپ شده در مجالت پزشکی با توجه به جمعیت و تعداد یان پزشکی در مقایسه با کشورهای کوچکی مانند سوئد دانمارك فنالند و هلند که در آن کشورها انجام پایاننامه اختیاری است )22( کمتر است. در تحقیق ما فارغالتحصیالن به صورت متوسط از مطالب پایاننامههای دیگر در نگارش پایاننامه خود استفاده کردند. در مطالعه نخعی کپی گرفتن برخی مطالب پایاننامه از سایر منابع حدود 8 بیان شد. بنابراین اگر این یافتهها به کل کشور قابل تعمیم باشد میتوان آن را به عنوان مشکل اخالقی و البته پژوهشی تلقی نمود این مطالعه ما را به سمت پژوهشها نتایج و نیز تعمق بیشتر پیرامون گذراندن اجباری پایاننامه و راههای جایگزین آن )23( جلب مینماید. از آن جائی که در مورد پایاننامهه یا پژوهشی و تحقیقاتی هزینه و وقت بسیاری صرف میشود بایستی از نتایج و پیشنهادات ارائه شده در این زمینه استفاده بهینه شود. با توجه به نتایج مطالعه حاضر میزان استفاده از پایاننامههای موجود در کتابخانه توسط فارغالتحصیالن کم )1/88 1/74( و توسط اساتید متوسط بود )2/27 1/96( ولی این تفاوت معنیدار نبود.
89 مجله دانشكده دندانپزشكي مشهد / سال / 2931 دوره 93/ شماره 1 جدی و مدیریت هدفمند موضوعات و فعالیتها در این واحد ایجاد خواهد شد. نتيجه گيری و پيشنهادات با توجه به صرف زمان هزینه و توان ارزشمندترین نیروهای جامعه به مدت طوالنی در انجام واحد پایان نامه و عدم بازدهی کافی و متناسب با این هزینه به نظر میرسد تجدیدنظر و بازاندیشی در مورد مدیریت کالن این واحد ضروری است. تشكر و قدرداني این مقاله حاصل حمایت معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی مشهد از پایاننامه یی به شماره 2241 میباشد که بدینوسیله تقدیر و تشکر میگردد. بهتر است اساتید هر گروه آموزشی بعد از تدریس هر موضوع یان را ترغیب به تحقیق در پایاننامهه یا دارای همان موضوع مشابه کنند یا این که بعد از اتمام تدریس در پایان کالس چند مورد از کارهای تحقیقاتی مشابه صورت گرفته در دانشکده را بیان کنند. بنابراین اگرچه انجام دادن پژوهش در دوره پزشکی عمومی و آشنا نمودن اجباری با روشها و فرایند تحقیق در ظاهر کاری بسیار جذاب و موثر به نظر میرسد لیکن موفقیت آن کامال وابسته به کیفیت منابع علمی همکاری سازمانی دسترسی به اساتید راهنمای مجرب و راهنمایی و روند اجرایی مناسب است. به نظر میرسد بیشترین تاثیر در بهبود این روند با بازبینی قوانین ایجاد تشکیالت سازمانی حمایتکننده به صورت فعال و 1. Mir Samadi M, Chehrei A, Bagher Zadeh A. An investigation of methodological format preparation of theses by medical students of Iran University of Medical Sciences and Health Services, 1999. J Iran Univ Med Sci 2003; 9(32): 741-50. (Persian) 2. Davami M, Moeni L, Rafei M. Review of the principles of medical graduate s theses writhing of Arak University of Medical Science during 1994-2000. Arak Med Uni J 2001; 4(3): 23-31. (Persian) 3. Snaith ML. Do you need to write a thesis? Ann Rheum Dis 1991; 50(1): 61-2. 4. Sobhani A, Pooramezan M, Zaker Naghibi SA. Examination of observed principles in scientific writing of research dissertations of medical students. Journal of Guilan University of Medical Scinces 1998; 7(25): 1-8. (Persian) 5. Kabra SK, Verma IC. Thesis during MD: Must or bust. Indian J Pediatr 2007; 74(9): 868-9. 6. Collins J, Meyer R, Dawson JR. Getting residents involved in research a challenge in the area of managed care. Acad Med 1999; 74(14): 1155-7. 7. Cursiefen C, Altunbas A. Should all medical students do research during their studies? Med Educ 1995; 29(3): 254-8. 8. Williams WO. A survey of doctorates by thesis among general practitioners in British issues from 1973 to 1988. Br J Gen Pract 1990; 40(341): 491-4. 9. Strasser RP. Mini research projects for GP trainees. Med Teach 1993; 15(1): 77-81. 10. Hillman BJ. Research and research training in academic radiology departments. A survey of department chairmen. Invest Radiol 1990; 25(5): 587-90. 11. Asefzadeh S, Kalantari Z. Evaluation of the dissertations of graduates from Qazvin University of Medical Scinces. Journal of Guilan University of Medical Scinces 1998; 7(25): 16-22. (Persian) 12. Khalili M, Fallah R. Evaluation of dentistry graduate theses in Qazvin University of Medical Sciences. Journal of Guilan University of Medical Scinces 2004; 8(1): 10-8. (Persian) 13. Jafari F, Tabibian F, Fatemi T. Structure and characteristics of postgraduate dissertations of Isfahan University of Medical Sciences (1989-1999). Iranian J Med Educ 2003, 3(9): 16-22. (Persian) منابع
واحد رساله در دوره دندانپزشكي چه نقشي دارد... )مجید اکبری و همكار( 89 14. Rezaeian M, Salem Z, Dehghan S, Sayadi A, Iranmanesh F. Critical appraisal of the submitted theses by medical students of Rafsanjan Medical School during 1993-2003. Strides in Development of Medical Education 2005; 2(2): 72-9. (Persian) 15. Borghei A, Rabie M, Ester Abadi S, Abtahi A. Structure of medical dissertations in Golestan University of Medical Sciences (1996 to 2005). Strides in Development of Medical Education 2007; 4(2): 108-15. (Persian) 16. Jafari M, Pournourmohammadi S, Ghazavi M. Needing to "Research Methodology" as a course or workshop at University of Medical Sciences? Iranian Journal of Medical Hypothesis and Ideas 2009; 3(17): 72-8. (Persian) 17. Radafshar G, Sobhani A, Sadehg F. Survey the attitudes towards thesis writing process among students of Guilan University of Medical Science. Journal of Guilan University of Medical Scinces 2010; 19(74): 86-97. (Persian) 18. Changiz T, Adibi P, Hosseini M, Tootoonchi M. Viewpoints of supervisors about the problems in the process of dissertations for general medicine program. Iranian J Med Educ 2003; 9(1): 24-32. (Persian) 19. Support plan of doctoral dissertations. 2010; [2 screens] Available at: http://www.lorestaniec.ir/main/barnamesazman/ hemaiat.php. Accessed October 12, 2010. 20. Fisherman WH. Student research projects and thesis: Should they be a requirement for medical school graduation? Heart Dis 2001; 3(3): 140-4. 21. Thesis mandatory. 2009; [4 screens] Available at: http://www.hamseda.ir/fa. Accessed Mar 18, 2009. 22. Kolahi A, Farsar A, Molavi Nojoomi M, Kolahi S, Malek Afzali H. Comparison of dissertations quality of medical students in the academic years of 1991-92 and 1998-99. A study on 14 medical schools in Iran. Hakim Res J 2003; 6(2): 11-7. (Persian) 23. Nakhaei N, Nik Pour H. Investigation of medical students' opinions on research fraud in thesis and its frequency. Strides in Development of Medical Education 2005; 2(1): 10-7. (Persian)