ΕΠΙΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

Army Aviator ΕΠΙΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Τίτλος Πρωτοτύπου Situational Awareness Exploring the Big Picture ΠΗΓΗ http://www.centurycrm.com/sa%20newsletter.pdf Απόδοση: Στέφανος Άτσαλος 09 Νοεμβρίου 2009

2 ΕΠΙΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ. Έχετε δει ποτέ την µεγάλη εικόνα ; ΕΞΕΡΕΥΝΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΜΕΓΑΛΗ ΕΙΚΟΝΑ Η Επίγνωση της επικρατούσας κατάστασης είναι η µεγάλη εικόνα. Ειδικότερα, η επίγνωση της επικρατούσας κατάστασης είναι το τι συµβαίνει γύρω µας και πως αυτό θα µας επηρεάσει στην συνέχεια. Με άλλα λόγια είναι η µεγάλη εικόνα των χειρισµών µας. Όταν φτάνουµε στο αεροδρόµιο για να πετάξουµε η επίγνωση της επικρατούσας κατάστασης που έχουµε είναι περιορισµένη. Το µόνο που γνωρίζουµε (βλέπουµε), είναι ο καιρός του αεροδροµίου και πολύ λίγα άλλα πράγµατα. Αυτό είναι το σηµείο εκκίνησης. Είµαστε στο κέντρο της µεγάλης εικόνας που προσπαθούµε να δούµε. Η επίγνωση της επικρατούσας κατάστασης αποτελείται από τέσσερα (4) µέρη.. Επίγνωση της επικρατούσας κατάστασης στον γεωγραφικό τοµέα. Επίγνωση του χώρου και του χρόνου Επίγνωση των συστηµάτων του αεροπορικού µας µέσου, και Επίγνωση του περιβάλλοντος χώρου. Στην περίπτωση µας, η επίγνωση της επικρατούσας κατάστασης, είναι οι τέσσερις γωνίες του παρακάτω σχήµατος.

3 Η πρώτη γωνία που θα εξετάσουµε είναι η επίγνωση της επικρατούσας κατάστασης στον γεωγραφικό τοµέα. Περιλαµβάνει, το που είµαστε, τι είναι γύρω µας και πως θα φτάσουµε στον προορισµό µας. Αυτό µπορει να είναι µια φωτογραφία, η οποία περιέχει την κατάσταση της πίστας για την προ πτήσης επιθεώρηση, ή τις διαδικασίες τροχοδρόµησης, ή το τελικό τµήµα της πτήσης για τον προορισµό µας. Τι είναι αυτό το οποίο χρειαζόµαστε για να συµπληρώσουµε την γωνία της επίγνωση της επικρατούσας κατάστασης στον γεωγραφικό τοµέα της µεγάλης εικόνας ; Θυµήσου την απλή ερµηνεία της επίγνωσης της επικρατούσας κατάστασης : Τι συµβαίνει γύρω µας και πως αυτό θα µας επηρεάσει στην συνέχεια. Εάν η πίστα είναι καλυµµένη µε πάγο πρέπει να πάρουµε τις κατάλληλες προφυλάξεις πριν την επιθεώρηση, για να µην τραυµατιστεί το προσωπικό. Εάν η τροχοδρόµηση µας γίνεται σε ένα πολυάσχολο αεροδρόµιο, οι καθυστερήσεις θα έχουν ως αποτέλεσµα την καθυστέρηση άφιξης στο αεροδρόµιο προορισµού, που και αυτό µε τη σειρά του θα έχει ως αποτέλεσµα να απαιτηθεί περισσότερος χρόνος στις διαδικασίες προσέγγισης. Πόση έµφαση και χρόνος θα απαιτηθεί στην ανάπτυξη της γωνίας των γεωγραφικών δεδοµένων, ποικίλει όσο η πτήση εξελίσσεται και οι συνθήκες αλλάζουν. Η δεύτερη γωνία που θέλουµε να ερευνήσουµε είναι η επίγνωση του χώρου και του χρόνου. Εδώ θα εξετάσουµε τι κάνει το αεροσκάφος. Αυτό είναι ιδιαίτερα σηµαντικό κατά την διάρκεια µιας αυτοµατοποιηµένης πτήσης. Αυτό που κάνει το αεροσκάφος θα έπρεπε να το κάνει και είναι σωστός ο χρόνος που το κάνει; Μερικές φορές χρειάζεται µόνο µια γρήγορη και απλή ανίχνευση για να επιβεβαιώσουµε την απόδοση, ενώ άλλες φορές πρέπει να ξοδέψουµε περισσότερο χρόνο για να βεβαιωθούµε ότι βρισκόµαστε µέσα στους επιβληθέντες περιορισµούς. Προσεγγίζοντας ένα αεροδρόµιο σε µεγάλο υψόµετρο, ξοδεύουµε περισσότερο χρόνο παρατηρώντας τις επιδόσεις µας, για να βεβαιωθούµε ότι είµαστε στο σωστό ύψος και έχουµε υπολογίσει σωστά το σηµείο προσγείωσης.

4 Η τρίτη γωνία της µεγάλης εικόνας είναι η επίγνωση των συστηµάτων του αεροπορικού µας µέσου. Είναι, δηλαδή, να δούµε τι δουλεύει και τι όχι και στο έδαφος και στον αέρα. Συνήθως γνωρίζουµε ότι κάποια από τα συστήµατα δεν λειτουργούν µετά την απογείωση, και κάποια άλλα κατά την διάρκεια της πτήσης µπορεί να µην λειτουργήσουν. Και στις δυο περιπτώσεις πρέπει να θυµηθούµε τον ορισµό πως αυτό θα µας επηρεάσει στην συνέχεια ; Εάν ο δέκτης του glide slope δεν λειτουργεί πρέπει οι µετεωρολογικές συνθήκες του αεροδροµίου προορισµού να είναι ίσες ή καλύτερες από τα non-precision minimums για να συνεχίσουµε. Εάν ανάψει το λαµπάκι του non-skid κατά την πτήση, τότε πρέπει να βεβαιωθούµε ότι το µήκος του διαδρόµου είναι αρκετό για την περίπτωση µας. Αν όλα λειτουργούν κανονικά και προσεγγίζοντας στο αεροδρόµιο ενηµερωθούµε από το ATIS, ότι το glide slope του αεροδροµίου είναι εκτός λειτουργίας, πρέπει να βεβαιωθούµε ότι οι συνθήκες είναι ίσες ή πάνω από τα minimums για προσέγγιση nonprecision. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις απαιτείται κάποιος χρόνος για να βεβαιωθούµε ότι είµαστε µέσα στα όρια ασφαλείας µε τους περιορισµούς και τις επικρατούσες καταστάσεις. Η τέταρτη γωνία της µεγάλης εικόνας είναι, η επίγνωση του περιβάλλοντος χώρου. ηλαδή οι παρούσες συνθήκες και οι αναµενόµενες συνθήκες που θα συναντήσουµε. Οι παρούσες συνθήκες µπορεί να είναι προφανείς. Το µόνο που έχουµε να κάνουµε είναι να δούµε γύρω µας, είτε κάνουµε την προ-πτήσης επιθεώρηση, είτε να κοιτάξουµε έξω από το αλεξήνεµο κατά την διάρκεια της πτήσης. Οι αναµενόµενες συνθήκες, µπορεί να έρθουν υπό την µορφή των PIREPS (pilots reports) δηλαδή, από αναφορές µέσω ασυρµάτου από άλλους χειριστές, ή από τους ελεγκτές, από το radar, η το ATIS. Μερικές φορές οι αναµενόµενες συνθήκες έρχονται από την εµπειρία του χειριστή όπως παραδείγµατος χάριν αν δει φακοειδή σύννεφα πάνω από τα βουνά σηµαίνει ισχυρούς ανέµους και αναταράξεις. Οι αναµενόµενες συνθήκες µας υπαγορεύουν τις διαθέσιµες επιλογές και µας οδηγούν στην λήψη αποφάσεων. Αυτές είναι οι τέσσερις γωνίες της µεγάλης εικόνας της επίγνωση της επικρατούσας κατάστασης. Ο χρόνος που απαιτείται σε κάθε περίπτωση δεν είναι σταθερός. Σε διαφορετικές φάσεις της πτήσης οι προτεραιότητες της κάθε γωνίας

5 διαφέρουν αλλά αυτές οι τέσσερις γωνίες της επίγνωσης της επικρατούσας κατάστασης περιλαµβάνονται σε έναν ατελείωτο κύκλο και πρέπει να τις επισκεπτόµαστε συνέχεια. Το σπουδαιότερο πράγµα που πρέπει να θυµόµαστε είναι ότι η κάθε γωνία της µεγάλης εικόνας είναι ζωτικής σηµασίας στην ασφαλή λειτουργία των αεροσκαφών. Εάν αγνοηθούν µπορεί να οδηγήσουν στην απώλεια της επίγνωση της επικρατούσας κατάστασης. ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΤΗΣ ΕΠΙΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ. Πως µπορείτε να αναγνωρίσετε πότε έχετε χάσει την επίγνωση της επικρατούσας κατάστασης ή αν βρίσκεστε στο στάδιο για να την χάσετε ; Οι ερευνητές έχουν βρει 10 ενδείξεις που µπορούν να δείξουν την υπάρχουσα ή την επικείµενη απώλεια της επίγνωσης της επικρατούσας κατάστασης. 1. Αµφιβολία. Έχετε πληροφορίες από πολλαπλές πηγές που δεν συµφωνούν. 2. Στερεότυπη συµπεριφορά. Βρίσκετε τον εαυτό σας και το πλήρωµα εστιασµένους σε ένα πράγµα απορρίπτοντας όλα τα άλλα. 3. Σύγχυση/µπέρδεµα. Αβεβαιότητα ή σύγχυση για την επικρατούσα κατάσταση. 4. Αποτυχία στην πτήση του αεροσκάφους. Το πλήρωµα εστιάζεται σε κάτι άλλο και όχι στο πέταγµα του αεροσκάφους. 5. Αποτυχία να κοιτούν έξω. Όλοι είχαν τα κεφάλια κάτω. 6. Αποτυχία να αντιµετωπίσουν τις αναµενόµενες παραµέτρους της πτήσης. Σηµεία ελεγχου, υπολογιζόµενος χρόνος άφιξης (ΕΤΑ), κατανάλωση καύσιµου, που δεν ταιριάζουν µε το σχέδιο πτήσης. 7. Αποτυχία να επιµείνουν στις τυποποιηµένες διαδικασίες (SOPs). Υπάρχει πίεση ή µια ανάγκη να παρεκκλίνουν από τις SOPs ή την κανονική ρουτίνα. 8. Αποτυχία συµµόρφωσης. Αγνοήθηκαν ή παρακάµφθηκαν περιορισµοί, ελάχιστα ύψους, ή κανόνες εναέριας κυκλοφορίας.

6 9. Αποτυχία επίλυσης µιας ασυµφωνίας. Αφέθηκαν αντιφατικά στοιχεία ή προσωπικές διαφορές χωρίς να επιλυθούν. 10. Αποτυχία στην επικοινωνία. εν διασταύρωσαν τις πληροφορίες πλήρως και αποτελεσµατικά κάνοντας ασαφής και ελλιπείς αναφορές. Αρχειοθετήστε τα παραπάνω στο µυαλό σας. Εάν στην επόµενη πτήση βρείτε αυτό το µικρό κακόκεφο αίσθηµα να ξεπετιέται, αναρωτηθείτε, εάν υπάρχει ένας από τους παραπάνω λόγους και κοιτάξτε να επιλύσετε το ζήτηµα αντί να αδιαφορήστε. ΠΟΤΕ ΕΧΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΗ ΝΑ ΧΑΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ; Σε µια πρόσφατη µελέτη τους συστήµατος ASRS της NASA που αξιολογεί τις αναφορές συµβάντων, για το πώς τα πληρώµατα διαχειρίζονται τις δυσλειτουργίες στο πιλοτήριο, προσδιορίστηκαν δύο (2) τύποι δυσλειτουργίας. Σε αυτό το κείµενο θα τους αποκαλέσουµε του Τύπου 1 και Τύπου 2. Τύπος 1. Οι καταστάσεις ανάγκης απαντήθηκαν σύµφωνα µε το βιβλίο (by the book) από το πλήρωµα. Η εκπαίδευση και οι έλεγχοι των πληρωµάτων επικεντρωθήκαν στην δυνατότητα να αντιµετωπιστεί η σηµαντική δυσλειτουργία του αεροσκάφους. Τύπος 2. Οι δυσλειτουργίες είναι σχετικά δευτερεύουσας σηµασίας ή αφύσικες. Οι διαδικασίες είναι λιγότερο καθορισµένες απαιτώντας από τα πληρώµατα να χρησιµοποιήσουν την δική τους γνώση/εµπειρία και ανοίγοντας τις δικές τους σακούλες µε τα τεχνάσµατα (backs of tricks), καθώς επίσης και τις αρχές του CRM ( ΠΑΜ), ώστε να αξιολογήσουν κατάλληλα και να επιλύσουν την κατάσταση. Αυτό βέβαια µπορεί να απαιτήσει χρονοβόρα σκέψη, συζήτηση ή διαδικασίες δοκιµής και λάθους. Αν το δούµε διαισθητικά, µπορεί να φαίνεται ότι όσο σοβαρότερη είναι η δυσλειτουργία, τόσο µεγαλύτερη είναι η δυνατότητα για διακοπή της επίγνωσης της επικρατούσας κατάστασης. Στην πραγµατικότητα ισχύει ακριβώς το αντίθετο. Είναι το σχετικά µικρό και ασήµαντο γεγονός που µπορεί να είναι η αιτία µιας, ενδεχοµένως, καταστροφικής διακοπής της επίγνωσης της επικρατούσας κατάστασης.

7 Εάν εξετάσουµε το ατύχηµα της Eastern Airlines πτήση 401 µε αεροσκάφος L-1011 στην περιοχή Everglades της Florida 1 πριν από πολλά χρόνια θα δούµε ότι, ένα καµένο λαµπάκι του ριναίου συστήµατος προσγείωσης, ανάγκασε και τους τρεις στο πιλοτήριο να εστιαστούν σε µια µικρή λεπτοµέρεια και κανένας να µην πετά το αεροπλάνο. Πόσο απλό ήταν να αναθέσουν σε έναν να ασχοληθεί µε την έρευνα και την λύση του προβλήµατος ενώ οι άλλοι δύο να πετούν το αεροπλάνο, να έχουν επικοινωνία µε το ATC και να έχουν εξασφαλισµένο το ύψος πτήσης ; Αν έχαναν ένα κινητήρα στην απογείωση θα είχαν εκτελέσει όλους τους προβλεπόµενους ελέγχους και οδηγίες και κάθε ένας θα έκανε την δουλειά του, συνεισφέροντας στην γενική ποιότητα της επίγνωσης της επικρατούσας κατάστασης και εµείς δεν θα είχαµε ακούσει τίποτε γι αυτό το ατύχηµα. Επιλύοντας τις δυσλειτουργίες σύµφωνα µε τον Τύπο 1 είναι κάτι που συµβαίνει πολύ γρήγορα αφήνοντας πολύ λίγο χρόνο για απόσπαση της προσοχής για τις τυποποιηµένες διαδικασίες (SOPs) και για µια περιστασιακή απώλεια της επίγνωσης της επικρατούσας κατάστασης. Όταν το πλήρωµα αντιµετωπίζει µια σοβαρή δυσλειτουργία είναι πιθανό να είναι σε µια κατάσταση ολικής ενηµέρωσης που αναφέρεται στα στοιχεία έκτατης ανάγκης, διαδικασίες check list, ή ενέργειες από µνήµης. Εδώ, η απώλεια της επίγνωσης της επικρατούσας κατάστασης, είναι λιγότερο πιθανό να εισέλθει στην αλυσίδα λάθους. Στην λύση των δυσλειτουργιών του Τύπου 2 υπάρχει ο κίνδυνος για τα ιπτάµενα πληρώµατα να απορροφηθούν µε την επίλυση του προβλήµατος πράγµα που συχνά είναι σε βάρος του κατάλληλου ελέγχου του αεροσκάφους. Συχνά, αυτές οι δυσλειτουργίες απαιτούν διαδικασίες δοκιµής και λάθους ή µεγάλης διάρκειας αξιολογήσεις που πρέπει να γίνουν. Τώρα βρίσκεστε σε µια περιοχή που δεν έχετε εκπαιδευτεί σε αυτά που λέει το CRM. Κατά την διάρκεια πραγµατικών µελετών σε αυτούς τους ασυνήθιστους τύπους διαδικασιών, ενώ το 23% των πληρωµάτων αντιµετωπίζει τα προβλήµατα σύµφωνα µε τον Τύπο 1 κάνουν αµελητέες αποκλίσεις πορείας και ύψους, τα πληρώµατα που επιλύουν τα προβλήµατα µε τις διαδικασίες του Τύπου 2 έχουν αποκλίσεις πορείας και ύψους 100%. 1 Αναλυτικά στοιχεία για το ατύχημα μπορούμε να διαβάσουμε στην ιστοσελίδα http://www.freshgasflow.com/flight401.htm

8 Τι συµπέρασµα βγάζουµε από αυτό ; Οποιαδήποτε στιγµή η προσοχή µας εκτρέπεται από τις κανονικές διαδικασίες, ακούστε τα καµπανάκι που κτυπάει στο µυαλό σας, που σας προειδοποιεί για µια πιθανή απώλεια της επίγνωσης της επικρατούσας κατάστασης. Εάν οι διαδικασίες ανάγκης αναφέρονται στο πρόβληµα, τότε προχωρήστε στην λύση. Επικοινωνήστε µε το άλλο µέλος του πληρώµατος και επιλύστε το πρόβληµα. Εάν όχι, θυµηθείτε τις άλλες παραγράφους αυτού του έγγραφου, τώρα είναι που θα χάσετε την επίγνωση της επικρατούσας κατάστασης εστιάζοντας πολύ την προσοχή σας σε ένα πράγµα ή ξεχνώντας ότι κάποιος πρέπει να πετά το αεροσκάφος. ΚΑΛΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ. Εδώ και κάποια χρόνια συγκροτήθηκε µια οµάδα αποκαλούµενη The Tiger Team της επίγνωσης της επικρατούσας κατάστασης, που αποτελούταν από στρατιωτικούς και από προσωπικό εταιρειών αερογραµµών. Τα συµπεράσµατα αυτής της οµάδας για την καλή διαχείριση επίγνωση της επικρατούσας κατάστασης κατέληξαν σε 10 κανόνες. Ας τους δούµε µε µια ελαφρώς χιουµοριστική διάθεση (ως προς το οπτικό υλικό). Προκαθορίστε τους ρόλους του πληρώµατος για τις φάσεις υψηλού φόρτου εργασίας της πτήσης.

9 Αναπτύξτε ένα σχέδιο και αναθέστε τοµείς ευθύνης για τον καταµερισµό του χειρισµού των προβληµάτων και των αποσπάσεων της προσοχής. Ζητείστε την συµµετοχή όλων των µελών του πληρώµατος συµπεριλαµβανοµένων και του πληρώµατος καµπίνας, ATC, συντηρητές και επιµελητές.

10 Εκτελείτε συνεχώς διασταυρωτικούς ελέγχους, µην προσηλώνετε τη προσοχή σας σε ένα σηµείο.

11 Ελέγξετε και αξιολογήστε την παρούσα κατάσταση σε σχέση µε τον σχεδιασµό.

12 είτε µακριά και λάβετε υπόψη τα απρόβλεπτα.

13 ώστε προσοχή στις λεπτοµέρειες και ανιχνεύστε την µεγάλη εικόνα.

14 ηµιουργήστε οπτικές ή ακουστικές υπενθυµίσεις από ενέργειες που διεκόπησαν.

15 Παρακολουθείτε για σηµάδια µειωµένης ικανότητας επίγνωσης της επικρατούσας κατάστασης.

16 Μιλήστε όταν δείτε ότι η επίγνωση της επικρατούσας κατάστασης, χάνεται.

17 Ένας άλλος χειριστής, της πολεµικής αεροπορίας των ΗΠΑ, µας δίνει στην ιστοσελίδα του 2, την δική του ερµηνεία για την επίγνωση της επικρατούσας κατάστασης.. εδοµένου ότι η συνειδητοποίηση της κατάστασης περιλαµβάνει το παρών ΚΑΙ το µέλλον, τρεις βασικές ερωτήσεις έρχονται στο µυαλό µας. Τι ; Έτσι τι ; Τώρα τι ; Βασικά σε κάθε ερώτηση θα ρωτήσετε τον εαυτό σας.. Τι εχει συµβεί ή τι συµβαίνει ; Γιατί είναι σηµαντικό ; Τι πρέπει να κάνω για αυτό ; Παρακάτω θα δούµε ένα τρόπο πώς να οργανώσουµε την ανίχνευση του αεροσκάφους, την πορεία του, τους ανθρώπους που εµπλέκονται τώρα αλλά και στο µέλλον. Η κάθε στήλη απαιτεί ιδιαίτερες δεξιότητες. ΑΕΡΟΣΚΑΦΟΣ / ΠΟΡΕΙΑ / ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΤΩΡΑ ΑΝΙΝΧΝΕΥΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΕΛΛΟΝ ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΜΕΛΕΤΗ/προσεκτική σκέψη ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ Είναι αποδεδειγµένο γεγονός ότι οι άνθρωποι αισθάνονται καλύτερα όταν κάνουν πράγµατα αντί να κάθονται και να παρακολουθούν τι συµβαίνει. Εντούτοις, τα glass cockpits µας αναγκάζουν να κάνουµε αυτό ακριβώς. Ξοδεύουµε αρκετό χρόνο στο έδαφος προετοιµάζοντας και σχεδιάζοντας την πτήση, κατόπιν όλα αυτά τα 2 http://www.sandersaircraft.com/library/safety/situational_awareness.pdf

18 τοποθετούµε στον αυτόµατο πιλότο, καθόµαστε και βλέπουµε. Οι ικανότητες µας υποφέρουν αν δεν τις ασκούµε. Μπορούµε να χρησιµοποιήσουµε ένα φακό για να θίξουµε αυτό το θέµα. Όταν κάνουµε την δέσµη του φωτός πολύ λεπτή βλέπουµε µόνο µια µικρή περιοχή. Όταν ανοίγουµε την δέσµη τότε βλέπουµε σε µεγαλύτερη γωνία. Το σηµείο που θέλω να επισηµάνω είναι : ΜΗΝ ΕΚΤΡΕΠΕΣΤΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΤΟΧΟ. Όταν αποσπασθεί η προσοχή σας, βρισκόσαστε στον πρώτο κρίκο στην αλυσίδα του ατυχήµατος. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Πρώτα από όλα, πρέπει να είµαστε σε θέση να κατανοήσουµε τι ακούµε και τι βλέπουµε σε ένα αεροσκάφος. Επιµελής µελέτη, επαγγελµατικές συνήθειες και η άριστη κατάρτιση µας βοηθούν να ολοκληρώσουµε αυτούς τους στόχους. Έπειτα, πρέπει να είµαστε σε θέση να αξιολογήσουµε κάθε εισαγωγή/χειρισµό εφόσον έχουµε ενηµερωθεί για την κατάσταση. Χρησιµοποιούµε την εµπειρία µας, την γνώση µας από τις πολλές προηγούµενες πτήσεις µας, για να µας βοηθήσουν να κρίνουµε την ισχύ και της σπουδαιότητα του κάθε γεγονότος. Τέλος, πρέπει να καταλάβουµε την κατάσταση στην οποία έχουµε βρεθεί. Πάλι, χρησιµοποιούµε την εµπειρία, την γνώση και µια λογική προσέγγιση στην δεδοµένη κατάσταση για να αρχίσουµε να σχεδιάζουµε τι θα κάνουµε. ΠΡΟΒΛΕΨΗ Έχετε ακούσει από τους εκπαιδευτές να λένε, να βρίσκεσαι µπροστά από το αεροσκάφος. Αυτό γίνεται ολοένα και δυσκολότερο όταν πετάτε ένα αεροσκάφος µε 100 µίλια, από ένα άλλο µε ταχύτητα 400 µίλια. Για να προβλέψετε τι πρόκειται να συµβεί πρέπει να εξασκηθείτε σε ελιγµούς και να χρησιµοποιήσετε πολύ καλά οργανωµένα το πιλοτήριο και την ροή των check list. Αυτό είναι ένα σπουδαίο σηµείο. Τυπικές διαδικασίες και καλή πειθαρχία στο check list, θα σας βοηθήσουν να κρατηθείτε µπροστά από την καµπύλη των δυνατοτήτων σας. Τα πράγµατα που πρέπει να γίνουν µε τον ίδιο τρόπο κάθε φορά πρέπει να γίνουν, έτσι θα µπορέσετε να εστιαστείτε στο τι είναι διαφορετικό σήµερα όπως για παράδειγµα ο καιρός, το βάρος, ο διάδροµος κλπ.

19 Τελικά, είναι πολύ σηµαντικό να καταλαβαίνουµε τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις του κάθε µέλους της οµάδας. Είναι ικανός ο συγκυβερνήτη σας; πετά το αεροσκάφος; µιλά στον ασύρµατο; σας προσφέρει υποστήριξη µε τον δεύτερο ασύρµατο ή τα όργανα; Κατανέµοντας τα καθήκοντα και τις ευθύνες, τότε γνωρίζετε ποιος είναι υπεύθυνος για αυτό που είναι πολύ σηµαντικό, ιδιαίτερα σε περιβάλλοντα υψηλού φόρτου, όπως η απογείωση, η προσέγγιση και η προσγείωση. ΜΕΛΕΤΗ Πρέπει να θυµόµαστε επίσης ότι, δεν µπορούν να προβλεφτούν όλες οι καταστάσεις. Να σας θυµίσω την περίπτωση ενός 747 της Eastern Airlines που απογειώθηκε από το αεροδρόµιο της Honolulu,πριν µερικά χρόνια, στο οποίο ξηλώθηκε η πόρτα των εµπορευµάτων προκαλώντας ζηµιά στους κινητήρες της δεξιάς πλευράς καθώς επίσης και δοµική ζηµιά που επηρέαζε τον έλεγχο του αεροπλάνου. Το αεροπλάνο ήταν ΠΟΛΥ βαρύ. Παρόλα αυτά έκαναν µια επιτυχή αναγκαστική στο αεροδρόµιο αναχώρησης. Στις αερογραµµές ξοδεύουν αρκετό χρόνο στα simulators εξασκούµενοι σε αυτό το. αν συµβεί σενάριο σε simulators πλήρους κίνησης (full motion), υψηλής πιστότητας. Κάνουν τα πάντα, από χάσιµο κινητήρα µέχρι πολλαπλές βλάβες, windshear, συνθήκες καιρού κατηγορίας ΙΙΙ, όπου µπορούν να εκπαιδευτούν σωστά και µε ασφάλεια. Το ίδιο µπορείτε να κάνετε και εσείς µε ένα πεπειραµένο εκπαιδευτή στο δικό σας αεροσκάφος. Πότε ήταν η τελευταία φορά που εξασκηθήκατε σε µια προσγείωση χωρίς Flaps, σε µια ενόργανη προσέγγιση, ή σε µια έξοδο από ασυνήθιστη κατάσταση; ΠΑΓΙ ΕΣ Υπάρχουν πολλές παγίδες που µας περιµένουν εν πτήση, για να µας κρατήσουν µακριά από την επίγνωση της επικρατούσας κατάστασης. Το πρώτο είναι να εστιαστούµε στις σωστές πληροφορίες στον κατάλληλο χρόνο. Αυτό ταιριάζει µε την απόσπαση της προσοχής από γεγονότα που συµβαίνουν γύρω µας. Το ατύχηµα της Eastern Airlines είναι ένα τέλειο παράδειγµα.

20 Εκείνο που επίσης χρειαζόµαστε είναι να ακούσουµε την φωνή µέσα µας. Εάν αισθάνεστε ότι κάτι δεν είναι σωστό, είτε δεν έχετε τις σωστές πληροφορίες που χρειάζεστε, ή κάτι δεν είναι πραγµατικά σωστό. Ότι και να συµβαίνει πρέπει να αυξήσουµε το ενδιαφέρον µας και να ερευνήσουµε την κατάσταση µέχρι να το ανακαλύψουµε ή να πάρουµε τις πληροφορίες που χρειαζόµαστε για να αισθανθούµε πάλι άνετα. Είτε είµαστε πολυάσχολοι, είτε βαριόµαστε µπορεί να είναι παγίδα στην Επίγνωση της επικρατούσας κατάστασης. Για αυτό το λόγο οι καλές συνήθειες σώζουν ζωές. Επαγγελµατική επιµέλεια και πειθαρχία σας βοηθούν να µείνετε ενήµεροι όταν είστε απασχοληµένοι ή βαριέστε. Μην ξεχνάτε. Οι κακές συνήθειες µπορούν να σας βλάψουν. Να σας θυµίσω ένα ατύχηµα ενός χειριστού F-4 (Phantom) ο οποίος εκπαιδευόταν σε αεροπλάνο Α-10. Κατά την απογείωση έχασε ένα κινητήρα και έπιασε την χειρολαβή των φρένων αµέσου ανάγκης. υστυχώς, η χειρολαβή αυτή βρίσκεται στην αντίθετη πλευρά στα F-4. Αυτή η χειρολαβή που τράβηξε ήταν αυτή της καλύπτρας. Καταλαβαίνετε τι έγινε. Η αρνητική αλλαγή είναι ένα πιθανό πρόβληµα στην µετάβαση από ένα µέσο στο άλλο. Οι προσδοκίες µας µπορούν να έρθουν µε το µέρος µας. Όταν λέµε σύστηµα κάτω, τρία πράσινα κοιτάζετε στα αλήθεια τα λαµπάκια ; Αυτό ταιριάζει στο γεγονός ότι τα συστήµατα είναι γενικά πολύ αξιόπιστα. εν χαλούν συχνά. Συνδέστε όµως αυτό το γεγονός ότι οι αποτυχίες κάποιων συστηµάτων είναι λεπτές και µπορεί να κατασκευάσετε εσείς την παγίδα. Θυµηθείτε ότι, οι δραστηριότητες που παίρνουν κάποιο χρόνο για να ολοκληρωθούν έχουν λιγότερες πιθανότητες να γίνουν σωστά λόγω της πολυπλοκότητας και της πιθανότητας της διακοπής. Το πρώτο πράγµα που µας έρχεται στο µυαλό µετά από αυτό είναι τα check list και οι ενόργανες προσγειώσεις. Και τελικά, είναι κρίσιµο ότι πρέπει να καταλάβουµε πώς να προγραµµατίζουµε και πως να χρησιµοποιούµε τις συσκευές. Η αυτοµατοποίηση κρύβει µερικές φορές τις πληροφορίες που χρειαζόµαστε πιο πολύ. εδοµένου ότι εργάζεστε στην διαχείριση της συνειδητοποίησης των

21 πληρωµάτων κατά την διάρκεια µια κατάστασης, ρώτησε το εαυτό σου αυτές τις τρεις ερωτήσεις. 1. Γνωρίζει κάποιος άλλος αυτό που πρέπει να γνωρίζω ; 2. Τι γνωρίζω που κάποιος άλλος πρέπει να γνωρίζει ; 3. Τι είναι αυτό που κανείς από εµάς δεν ξέρει ότι πρέπει να ανακαλυφθεί ;