ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ ΓΕΩΡΓ. ΓΡ. ΠΕΝΕΛΗΣ Ρ. ΠΟΛΙΤ. ΜΗΧ-ΚΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Α.Π.Θ.

1. ΓΕΝΙΚΑ Η Πανεπιστηµιακή Τεχνολογική Εκπαίδευση αποτελεί την κορωνίδα στην πυραµίδα παραγωγής στελεχών για την παραγωγική µηχανή της Χώρας. Η Πανεπιστηµιακή Τεχνολογική Εκπαίδευση ως υποσύνολο της Πανεπιστηµιακής Εκπαίδευσης αλλά και της γενικής εκπαίδευσης και Παιδείας που παρέχεται, δεν παύει να επηρεάζεται από το ευρύτερο αυτό περιβάλλον. Επίσης δεν παύει να επηρεάζεται από τη ζήτηση η οποία είναι απότοκος της οικονοµικής ανάπτυξης τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο Ε.Ε. Τέλος, δεν παύει να επηρεάζεται από τις ευρύτερες επιστηµονικές και τεχνολογικές τάσεις που εκδηλώνονται σε Ευρώπη και Αµερική. Κατά συνέπεια είναι απαραίτητο να δοθούν λίγα στοιχεία για το ευρύτερο αυτό περιβάλλον πριν γίνει αναφορά στην Παν/µιακή Τεχνολογική Εκπαίδευση. 1

2. Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α Στα τελευταία 35 χρόνια υπήρξε θεαµατική βελτίωση στους ποσοτικούς δείκτες του επιπέδου εκπαίδευσης. Όµως οι διατιθέµενοι πόροι σε ποσοστό του ΑΕΠ έµειναν σχεδόν σταθεροί ( 3,0%). Αυτό είχε ως συνέπεια την ποιοτική υποβάθµιση της παρεχόµενης παιδείας. Έτσι, στα τελευταία 35 χρόνια ενισχύθηκε ένα εκπαιδευτικό σύστηµα που στηρίζεται στην αποστήθιση µάλλον και όχι στην κριτική προσέγγιση της γνώσης. Οι στρατηγικοί στόχοι που τέθηκαν από την δεκαετία του 60 γιατηνπαιδείαήτοι: - Αύξηση της στοιχειώδους εκπαίδευσης από 6 σε 9 χρόνια. - Ορθολογικά διαρθρωµένη επαγγελµατική εκπαίδευση (δευτεροβάθµια- τριτοβάθµια). - Κύκλοι Μεταπτυχιακών στα Πανεπιστήµια. - Συνεχιζόµενη εκπαίδευση έχουν επιτευχθεί µόνο µερικώς. 3

ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΕΠ ΓΙΑ ΠΑΙ ΕΙΑ Ποσοστό ΑΕΠ για παιδεία ΠΟΣΟΣΤΟ % 4.00% 3.50% 3.00% 2.50% 2.00% 1.50% 2.20% 2.66% 3.26% 3.80% 1.00% 0.50% 0.00% 1971 1981 1991 2001 ΧΡΟΝΙΑ 4

ΑΠΟΦΟΙΤΟΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩ ΟΥΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ (Σ.Ε.) 5 1971 1981 1991 150 147 151 2001 110.5 160 150 140 130 120 110 100 Απόφοιτοι Στοιχ. Εκπ. ΧΡΟΝΙΑ ΧΙΛΙΑ ΕΣ ΑΠΟΦΟΙΤΟΙ

ΠΟΣΟΣΤΑ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΑΝΗΓΜΕΝΩΝ ΣΕ ΣΤ. ΕΚΠ. Μέση Γεν. Εκ. Μέση Επαγκ. Εκ. ΑΕΙ + ΤΕΙ 80.00% 70.00% 60.00% 50.00% 40.00% 30.00% 20.00% 10.00% 0.00% 6 1971 25.00% 7.60% 14.40% 1981 64.20% 14.00% 23.00% 1991 51.00% 19.40% 38.00% 44.00% 2001 32.50% 70.00% ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΣΟΣΤΟ

ΠΟΣΟΣΤΑ ΚΑΤΟΧΩΝ ΜΕΤΑΠΤ. ΑΝΗΓΜ. ΣΕ ΠΤΥΧ. ΑΕΙ 30.00% ΠΟΣΟΣΤΑ ΚΑΤΟΧΩΝ ΜΕΤΑΠΤ. ΠΟΣΟΣΤΟ 25.00% 20.00% 15.00% 10.00% 8.60% 11.30% 18% 18.50% 5.00% 0.00% 1971 1981 1991 2001 ΧΡΟΝΙΑ 7

3. ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Η Ελληνική επιχείρηση στήριξε για πολλές δεκαετίες την ανταγωνιστικότητά της στον προστατευτισµό. Η είσοδος στην Ε.Ο.Κ. επέφερε βίαιη αλλαγή στο οικονοµικό περιβάλλον. Ο διεθνής ανταγωνισµός γέννησε την ανάγκη για νέα στελέχη υψηλού µορφωτικού επιπέδου, εξοικειωµένων στις νέες τεχνολογίες και ικανών να γεννήσουν καινοτοµία. Όµως λόγω µικρού βάθους η Ελληνική επιχείρηση δεν αντέχει να διαπλάσει τέτοια στελέχη και τα αναζητά στην αγορά έτοιµα. Έτσι, παρουσιάζεται το οξύµορο σχήµα ενώτο18,5% 25% των πτυχιούχων έχουν κάνει µεταπτυχιακές σπουδές, οι Επιχειρήσεις να διαµαρτύρονται για έλλειψη προσανατολισµού των σπουδών προς τις ανάγκες της Αγοράς. Το Κράτος πρέπει µε κατάλληλα κίνητρα να βοηθήσει την Ελληνική Επιχείρηση προς την κατεύθυνση απορρόφησης νέων στελεχών, χρηµατοδοτώντας κυρίως µια αξιόπιστη συνεχιζόµενη εκπαίδευση. 8

4. ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΕΝΤΡΟΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΚΑΙ ΑΓΓΛΟΣΑΞΟΝΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ Το Ελληνικό σύστηµα Τεχνολογικών σπουδών υφίσταται έντονες επιρροές από το Κεντροευρωπαϊκό και το Αγγλοσαξονικό σύστηµα σπουδών. Είναι κατά συνέπεια σκόπιµη η συγκριτική παράθεσή τους. 4.1. Το Κεντροευρωπαϊκό Σύστηµα Σπουδών Χαρακτηριστικά: - Πενταετής διάρκεια σπουδών και µεγάλου εύρους δικαιώµατα και υποχρεώσεις των ιπλωµατούχων. - Περιορισµένος αριθµός επιστηµονικών κλάδων (10 12). - υνατότητα µεταπτυχιακών σπουδών εξειδίκευσης (1 2 χρόνια). - υνατότητα διδακτορικού διπλώµατος (3 6 χρόνια). Το Σύστηµα µπορεί να χαρακτηρισθεί ως διφασικό (5+3). 10

4.2. Το Αγγλοσαξονικό Σύστηµα Σπουδών Χαρακτηριστικά: - Τριετής κατά µέσο όρο σπουδές µε πρόσβασηστην αγορά εργασίας. - Μεγάλος αριθµός ειδικοτήτων. - υνατότητα µεταπτυχιακών σπουδών επιπέδου Μaster (1 2 χρόνια). - υνατότητα διδακτορικού συνήθως µετά το Master. Το Σύστηµα µπορεί να χαρακτηρισθεί τριφασικό (3+2+3). 11

5. ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ Το Ελληνικό Τεχνολογικό Πανεπιστήµιο είναι ο κατ εξοχήν τροφοδότης της Ελληνικής παραγωγής σε ιπλ. Μηχανικούς (72%). 25% των Ελλήνων διπλ. Μηχανικών έχει µεταπτυχιακές σπουδές (5+1 2 χρόνια σπουδών). Υφίσταται ιδιαίτερα υψηλή ζήτηση για σπουδές Μηχανικού στην Ελλάδα µε αποτέλεσµα την δυνατότητα επιλογής πολύ υψηλού επιπέδου φοιτητών (το άνω 7% των υποψηφίων ΑΕΙ- ΤΕΙ). Από το δυναµικό αυτό ανατροφοδοτείται και το Παν/µιο σε στελέχη (µέλη ΕΠ). Ως εκ τούτου παρά τις όποιες αδυναµίες που οφείλονται : - στην έλλειψη παράδοσης. - στη µεγάλησυσσώρευσηφοιτητώνκαι - στις χαµηλού επιπέδου υποδοµές οι πτυχιούχοι σε πολύ µεγάλο ποσοστό δεν έχουν να ζηλέψουν σε τίποτε, συναδέλφους τους πτυχιούχους από επώνυµα Πανεπιστήµια του Εξωτερικού. 12

Το Ελληνικό Τεχνολογικό Πανεπιστήµιο εδώ και ένα αιώνα παρακολουθεί κατά πόδας την δοµή και λειτουργία των Κεντροευρωπαϊκών Παν/µίων και παρέχει: - ίπλωµα βασικών σπουδών 5ετούς διάρκειας. - ίπλωµα µεταπτυχιακών σπουδών εξειδίκευσης µε διάρκεια 1 2 χρόνια. - ιδακτορικό µε διάρκεια 3 6 χρόνια. Ενώ ο αριθµός των φοιτητών αυξάνεται ραγδαία δεν υφίσταται ανάλογη αύξηση των πόρων και της υλικοτεχνικής υποδοµής µε αποτέλεσµα όλοι οι σχετικοί δείκτες να είναι άκρως απογοητευτικοί. Η χρηµατοδοτούµενη έρευνα στο Ελληνικό Τεχνολογικό Παν/µιο βρίσκεται σε πολύ καλό επίπεδο. Ταποσοστάτωνπόρωναπότηνπηγήαυτήκαιοαριθµός των δηµοσιεύσεων πείθουν για του λόγου το αληθές. Το Ελληνικό Παν/µιο εµφανίζεται ιδιαίτερα διστακτικό στην εισαγωγή συστήµατος αξιολόγησης. Άποψη του οµιλούντος είναι ότι από µια τέτοια διαδικασία θα βγει ωφεληµένο. 13

Οι κυοφορούµενες αλλαγές σε επίπεδο δοµής και λειτουργίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση µε στόχο την εισαγωγή του Αγγλοσαξονικού συστήµατος (πρόσβαση στην αγορά εργασίας µε τριετείς σπουδές) βρίσκει στη χώρα µας αντίθετους όλους τους Επιστηµονικούς και Επαγγελµατικούς φορείς γιατί υπάρχει δικαιολογηµένη ανησυχίακαταστροφήςενόςσυστήµατος που έχει ήδη λειτουργήσει αποτελεσµατικά επί δεκαετίες. 14

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΙΚΤΩΝ IMPERIAL COLLEGE OF LONDON-ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΠΘ 16

6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ-ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Το Ελληνικό Τεχνολογικό Πανεπιστήµιο, κατ εξοχήν τροφοδότης της Ελληνικής Παραγωγικής µηχανής σε ιπλ. Μηχανικούς, για λόγους που αναλύθηκαν διεξοδικά, έχει καταφέρει να δώσει στελέχη που δεν έχουν να ζηλέψουν σε τίποτε συναδέλφους τους που προέρχονται από επώνυµα Παν/µια του Εξωτερικού. Την αντίληψη αυτή οι Έλληνες µηχανικοί την έχουν εδραιώσει και στην Ελληνική κοινωνία. Όµως η συνεχής συσσώρευση φοιτητών στις υπάρχουσες υποδοµές και µε το αυτό προσωπικό δεν µπορεί να συσχετισθεί άλλο χωρίς σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα. Εφ όσον η Πολιτεία εκτιµά ότι ο αριθµός των εισαγοµένων στις Πανεπιστηµιακές Τεχνολογικές Σχολές πρέπει να διατηρηθεί ή και να αυξηθεί πρέπει να προχωρήσει στη δηµιουργία νέων Σχολών. Πέραν τούτου οι ήδη λειτουργούσες Σχολές πρέπει να ενισχυθούν παράλληλα µε πόρους ώστε να συγκλίνουν µε τις αντίστοιχες Σχολές της Κεντροδυτικής Ευρώπης. 19

Πρέπει να εισαχθεί σύστηµα εσωτερικής και εξωτερικής αξιολόγησης των Τεχνολογικών Πανεπιστηµιακών Σχολών. Από µια τέτοια δράση η οδυνηρή έκπληξη θα είναι για την Πολιτεία και όχι για τα Παν/µια, γιατί θα αποκαλυφθούν οι παραλείψεις της επί δεκαετίες στον τοµέα της Πανεπιστηµιακής Παιδείας. Πανεπιστήµια και ΤΕΕ πρέπει να επιµείνουν ώστε να διαφυλαχθεί ως κόρη οφθαλµού το διφασικό σύστηµα σπουδών(5έτη το πρώτο πτυχίο). Η µέγιστη υποχώρηση που θα µπορούσε να γίνει θα ήταν η εσωτερική διαίρεση των σπουδών σε 4+1 έτη και χορήγηση συγχρόνως των αντίστοιχων διπλωµάτων. Με δεδοµένο το γεγονός ότι το εθνικό σύστηµα σπουδών και επαγγελµατικών δικαιωµάτων δεν είναι πλέον κλειστό σε Εθνικό επίπεδο αλλά ενιαίο σε επίπεδο Ε.Ε., θα πρέπει το ΤΕΕ να επεξεργαστεί ένα σύστηµα χορήγησης αδείας διαφόρων επιπέδων επαγγελµατικών δικαιωµάτων που θα αποκτιέται µε αντικειµενικά και αξιοκρατικά κριτήρια (έτη σπουδών γραπτές επαγγελµατικές εξετάσεις εµπειρία). Το ΤΕΕ θα πρέπει να διεκδικήσει από την Πολιτεία να αποτελέσει αυτό τον φορέα υλοποίησης του συστήµατος όπως συµβαίνει π.χ. Στην Μεγ. Βρετανία. 20

Ως κατακλείδα ευχόµαστε η Ελληνική Πολιτεία παραδειγµατιζόµενη από τους πολίτες της που επενδύουν µε αγάπη και αυταπάρνηση στα παιδιά τους δηλαδή στη νέα γενιά, εδώ και ενάµιση αιώνα, να κάνει κι αυτή το ίδιο αφήνοντας στην άκρη τα µεγάλα λόγια. Της θυµίζουµε την ρήση του Κινέζου φιλόσοφου Κουαν - Τσου του 6 ου π.χ. Αιώνα: «Αν τα σχέδια σου είναι για ένα χρόνο, σπείρε στάρι». «Αν είναι για δέκα χρόνια, φύτευσε δένδρα». «Αν είναι για εκατό χρόνια, µόρφωσε το λαό». 21