ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΟΙΚΑΠΑΒ «Ολική προσέγγιση για την αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης Εκτίμηση οικολογικής κατάστασης σε παράκτια σκληρά υποστρώματα στον κόλπο Βασιλικού, χρησιμοποιώντας το βιοτικό δείκτη ΕΕΙ Το Έργο με Αρ. Πρωτοκόλλου ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ/ΠΡΟΙΟΝ/0609/74 συγχρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης της ΕΕ Δημήτρης Κλείτου Διευθυντής MER Lab Ltd BSc, MSc Marine Biology / Ecology, Florida Atlantic University, USA PhD student Marine Biology, University of Plymouth, UK
ΔΕ6 Εκτίμηση Ecological Evaluation Index ΣΤΟΧΟΙ 1. Εκτίμηση ΕΕΙ 16 ρηχοί δειγματοληπτικοί σταθμοί Άνοιξη και καλοκαίρι Εργαστηριακές και στατιστικές αναλύσεις 2. Δημιουργία χαρτών (TC Geomatic Ltd) ΠΑΡΑΔΟΤΕΑ Π18: Χάρτης βιοδείκτη ΕΕΙ EEI
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ
ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΕΣ ΠΕΔΙΟΥ 16 Δειγματοληπτικοί σταθμοί Ρηχή παράκτια ζώνη (βάθος 0 1.5 m) Καλοκαίρι 2012, Άνοιξη του 2013 4x δείγματα / σταθμό (0.04 m 2 )
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΩΝ ΣΤΑΘΜΩΝ Αυτόνομη κατάδυση ή ελεύθερη κατάδυση Τοποθετήθηκαν πάσσαλοι σε βάθος 1.5 2 m το καλοκαίρι 2012 Αφαιρέθηκαν την άνοιξη του 2013
ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΕΣ ΠΕΔΙΟΥ 4 Quadrat 20 cm x 20 cm (0.04 m 2 ) σε κάθε σταθμό Φωτογράφηση του πλαισίου ΠΡΙΝ και ΜΕΤΑ τη δειγματοληψία ΠΡΙΝ ΜΕΤΑ
ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΕΣ ΠΕΔΙΟΥ Αφαίρεση και συλλογή των φωτοσυνθετικών οργανισμών από 4 quadrat σε κάθε σταθμό
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ Διαχωρισμός μακροφυκών ανά είδος (ή γένος) Εκτίμηση ποσοστού κάλυψης κάθε είδους Εκτίμηση υγρού (τοποθέτηση σε απορροφητικό χαρτί) & ξηρού (αποξήρανση σε θερμοκρασία δωματίου για 1 εβδομάδα) βάρους κάθε είδους
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ Συστηματική ταξινόμηση (χρήση μικροσκοπίου - στερεοσκοπίου), Ταξινομική βοήθεια από Δρ Τσιάμη (ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε)
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΒΙΟΔΕΙΚΤΩΝ Δομή των βιοκοινοτήτων μακροφυκών σκληρού υποστρώματος Ποσοστό φυτικής βλάστησης Υγρή και ξηρή μάζα (kg/m 2 ) Αριθμό ειδών ανά δείγμα (species richness) Δείκτες βιοποικιλότητας Shannon-Weaver (H) και Simpson s (D)
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΒΙΟΔΕΙΚΤΩΝ Εκτίμηση βιοτικού δείκτη ΕCOLOGICAL EVALUATION INDEX (EEI) Κατηγοριοποίηση και βαθμολόγηση ειδών σε: Ευαίσθητα είδη (ESG I): χοντρούς/σκληρούς ή ασβεστώδεις θαλλούς, k στρατηγική ανάπτυξης. Thick perennial (IA), thick plastic, (IB) και shade-adapted plastic (IC) Ευκαιριακά είδη (ESG II): νηματοειδή και πεπλατυσμένα είδη, r στρατηγική ανάπτυξης. Fleshy opportunistic (ΙΙΒ) και filamentous sheet-like opportunistic (ΙΙΑ) Πρόγραμμα Excel EEI template New EEI-c template
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΧΑΡΤΩΝ - T.C.GEOMATIC LTD Χάρτες GIS πρόγραμμα ArcGIS (v.10.2.2) της εταιρείας ESRI Μέθοδος της παρεμβολής (Interpolation), αλγόριθμος κατάταξης του εγγύτερου γείτονα (Nearest Neighbor) Παίρνει τιµή βασισμένη στις τιμές των εγγύτερων σημείων δειγματοληψίας. ΧΑΡΤΗΣ 1. ΠΟΣΟΣΤΟ ΚΑΛΥΨΗΣ ΜΑΚΡΟΦΥΤΙΚΩΝ ΕΙΔΩΝ ΧΑΡΤΗΣ 2. ΜΕΣΗ ΞΗΡΗ ΒΙΟΜΑΖΑ ΜΑΚΡΟΦΥΤΙΚΩΝ ΕΙΔΩΝ (kg/m 2 ) ΧΑΡΤΗΣ 3. ΔΕΙΚΤΗΣ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ SHANNON ΧΑΡΤΗΣ 4. ΒΙΟΤΙΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΕΙ, ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2012 ΧΑΡΤΗΣ 5. ΒΙΟΤΙΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΕΙ, ΑΝΟΙΞΗ 2013 ΧΑΡΤΗΣ 6. ΒΙΟΤΙΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΕΙ ΜΕΣΗ ΤΙΜΗ
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
ΜΕΛΕΤΗ ΜΑΚΡΟΦΥΤΙΚΩΝ ΒΙΟΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Ochrophyta Rhodophyta Chlorophyta Magnoliophyta 11 Ι 3 ΙΙ 8 2 Ι Ι 5 ΙΙ 10 Ι 9 ΙΙ 12 21 Εξωτικά είδη Stypopodium schimperi Caulerpa cylindracea Laurencia caduciramulosa Προστατευόμενα είδη Cymodocea nodosa Posidonia oceanica Cystoseira spp 15
ΜΕΛΕΤΗ ΜΑΚΡΟΦΥΤΙΚΩΝ ΒΙΟΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Πυκνά δάση ευαίσθητων ειδών π.χ. Cystoseira σε φυσικές ασβεστολιθικές ακτογραμμές (δυτικά σημεία της περιοχής μελέτης) Ι Ι 3 ΙΙ 8 Ι 9 ΙΙ 12 Ι 5 ΙΙ 10
ΜΕΛΕΤΗ ΜΑΚΡΟΦΥΤΙΚΩΝ ΒΙΟΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Πολυετή είδη συνυπάρχουν με ευκαιριακά, σε περιοχές με μέτριες ανθρωπογενείς επιπτώσεις (π.χ. παραλίες λουόμενων στην Ακτή Κυβερνήτη) Ι Ι 5 ΙΙ 10
ΜΕΛΕΤΗ ΜΑΚΡΟΦΥΤΙΚΩΝ ΒΙΟΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Ευκαιριακά είδη επικρατούν κοντά σε βιομηχανικές ζώνες (π.χ. Chaetomorpha, Cladophora και Ulva) Ι Ι 5 ΙΙ 10 Ι 9 ΙΙ 12
Συνεισφορά στο συνολικό % κάλυψης «Ολική προσέγγιση για την αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης ΜΕΛΕΤΗ ΜΑΚΡΟΦΥΤΙΚΩΝ ΒΙΟΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ 100% 90% 80% Other algae 70% 60% 50% 40% 30% 20% Nitrophilous algae Cystoseira spp. 10% 0% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Δειγματοληπτικoί Σταθμοί
ΜΕΛΕΤΗ ΜΑΚΡΟΦΥΤΙΚΩΝ ΒΙΟΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Αύξηση ευκαιριακών ειδών την ΑΝΟΙΞΗ Άνθιση Chaetomorpha στα ανατολικά σημεία της περιοχής μελέτης Ι Ι 5 ΙΙ 10 Ι 9 ΙΙ 12
ΜΕΛΕΤΗ ΜΑΚΡΟΦΥΤΙΚΩΝ ΒΙΟΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Αύξηση ευκαιριακών ειδών την ΑΝΟΙΞΗ Άνθιση Dictyota στα δυτικά σημεία της περιοχής μελέτης Ι Ι 5 ΙΙ 10 Ι 9 ΙΙ 12
ΜΕΛΕΤΗ ΜΑΚΡΟΦΥΤΙΚΩΝ ΒΙΟΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Σύγκριση μεθόδων εκτίμησης ποσοστού κάλυψης Φωτογράφηση στο πεδίο (επεξεργασία με λογισμικά) (+) Μη καταστροφική Μέθοδος Ελαχιστοποίησης του κόστους και του χρόνου ανάλυσης των δειγμάτων (-) Χαμηλή αποδοτικότητα - Υποτιμά τα σκιόφιλα μακροφύκη ιδιαίτερα τα ροδοφύκη που βρίσκονται στον υποόροφο, κάτω από τους θολούς (canopy) Εκτίμηση στο εργαστήριο (+) Καλύτερη αποδοτικότητα - Εκτιμούνται όλα τα μακροφυτικά είδη (υπο-όροφος) (-) Καταστροφική μέθοδος, ειδικότερα σε περιοχές όπου απαιτείται εντατική ή και μακροχρόνια περιβαλλοντική παρακολούθηση Χρονοβόρα διαδικασία (συλλογή δειγμάτων, εργαστηριακές αναλύσεις κλπ)
ΧΑΡΤΗΣ 1. ΠΟΣΟΣΤΟ ΚΑΛΥΨΗΣ ΜΑΚΡΟΦΥΤΙΚΩΝ ΕΙΔΩΝ Τιμές στην περιοχή μελέτης: 68 164 %
ΧΑΡΤΗΣ 2. ΜΕΣΗ ΞΗΡΗ ΒΙΟΜΑΖΑ ΜΑΚΡΟΦΥΤΙΚΩΝ ΕΙΔΩΝ (kg/m 2 ) Τιμές στην περιοχή μελέτης: 0.33 1.19 kg/m 2
Αφθονία ειδών ανά δείγμα «Ολική προσέγγιση για την αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης ΜΕΛΕΤΗ ΜΑΚΡΟΦΥΤΙΚΩΝ ΒΙΟΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Αφθονία ειδών ανά δείγμα 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Δειγματοληπτικοί Σταθμοί
ΧΑΡΤΗΣ 3. ΔΕΙΚΤΗΣ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ SHANNON Τιμές στην περιοχή μελέτης: 0.69 1.48
ΧΑΡΤΗΣ 4. ΒΙΟΤΙΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΕΙ, ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2012 Τιμές στην περιοχή μελέτης: Υψηλή, Καλή, Μέτρια, Φτωχή
ΧΑΡΤΗΣ 5. ΒΙΟΤΙΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΕΙ, ΑΝΟΙΞΗ 2013 Τιμές στην περιοχή μελέτης: Υψηλή, Καλή, Μέτρια, Φτωχή, Κακή Αύξηση ευκαιριακών ειδών συγκριτικά με καλοκαίρι
ΧΑΡΤΗΣ 6. ΒΙΟΤΙΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΕΙ ΜΕΣΗ ΤΙΜΗ Τιμές στην περιοχή μελέτης: Υψηλή, Καλή, Μέτρια, Φτωχή
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Πρόκειται για την πρώτη επιστημονική έρευνα διερεύνησης μακροφυτικών βιοκοινοτήτων σκληρού υποστρώματος και εκτίμησης οικολογικής κατάστασης στον Κόλπο Βασιλικού Άριστη οικολογική κατάσταση στις ασβεστολιθικές ακτογραμμές κυρίως δυτικά του κόλπου Βασιλικού. Οικολογικά υποβαθμισμένα τα δειγματοληπτικά σημεία μεταξύ ΑΗΚ και λιμανιού Βασιλικού που μπορεί να οφείλετε σε πολλούς παράγοντες (θαλάσσια ρεύματα, ιχθυοτροφεία, λιμάνια, τσιμεντοποιείο και ηλεκτροπαραγωγικός σταθμός κ.α.) Ο βιοδείκτης ΕΕΙ, εφαρμόζεται ιδιαίτερα εύκολα και από τα αποτελέσματα του ΟΙΚΑΠΑΒ, φαίνεται ότι αντικατοπτρίζει πολύ ικανοποιητικά τις μεταβολές ειδών που παρατηρούνται στη σύνθεση μακροφυτικών βιοκοινωνιών εποχιακά και σε συνάρτηση με ανθρωπογενείς δραστηριότητες Τα δεδομένα της Δέσμης Εργασίας 6 μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως δεδομένα αναφοράς για τη μακροχρόνια παρακολούθηση της οικολογικής κατάστασης του κόλπου Βασιλικού και τη λήψη ορθότερων διαχειριστικών μέτρων Η εφαρμογή του βιοτικού δείκτη ΕΕΙ θα μπορούσε να ενσωματωθεί στην εκτίμηση της οικολογικής κατάστασης θαλάσσιων περιοχών κατά τη διάρκεια εκπόνησης ΜΕΕΠ για θαλάσσια και παράκτια έργα
ΔΙΑΧΥΣΗ Δέσμης Εργασίας 6 Παρουσίαση poster στο διεθνές συνέδριο European Marine Biology Symposium (19-23 Αυγ. 2013) Ετοιμασία άρθρου για υποβολή προς δημοσίευση σε διεθνές επιστημονικό περιοδικό
ΟΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Δημήτρης Κλείτου (κύριος Ερευνητής) Φωτεινή Γεωργίου Περικλής Κλείτου Μαρία Ρούσου Αλέξανδρος Λουκαΐδης Πολίνα Πολυκάρπου Δρ Τσιάμη (ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε) Στέφανος Χαραλάμπους Λοΐζος Ττόφας
ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ!