Νεοελληνική Γλώζζα. Β Γςμναζίος. Σίηλορ: «Άνθπυποι με ηη μοπθή ζώυν. Ανακαλύπηονηαρ ηην ηέσνη ηος σπονογπαθήμαηορ.»

Π.3.2.1 Δθπαηδεπηηθά ζελάξηα θαη καζεζηαθέο δξαζηεξηόηεηεο, ζύκθσλα κε ζπγθεθξηκέλεο πξνδηαγξαθέο, πνπ αληηζηνηρνύλ ζε 30 δηδαθηηθέο ώξεο αλά ηάμε Νεοελληνική Γλώζζα Β Γςμναζίος Σίηλορ: «Άνθπυποι με ηη μοπθή ζώυν. Ανακαλύπηονηαρ ηην ηέσνη ηος σπονογπαθήμαηορ.» ΔΛΔΤΘΔΡΗΟ ΒΔΚΡΖ ΤΠΟΤΡΓΔΗΟ ΠΑΗΓΔΗΑ & ΘΡΖΚΔΤΜΑΣΧΝ Θεζζαλονίκη 2013

ΣΑΤΣΟΣΖΣΑ ΔΡΓΟΤ ΠΡΑΞΖ: «Γεκηνπξγία πξσηόηππεο κεζνδνινγίαο εθπαηδεπηηθώλ ζελαξίσλ βαζηζκέλσλ ζε ΤΠΔ θαη δεκηνπξγία εθπαηδεπηηθώλ ζελαξίσλ γηα ηα καζήκαηα ηεο Διιεληθήο Γιώζζαο ζηελ Α/βάζκηα θαη Β/βάζκηα εθπαίδεπζε» MIS 296579 (θσδ. 5.175), - ΟΡΗΕΟΝΣΗΑ ΠΡΑΞΖ, ζηνπο άμνλεο πξνηεξαηόηεηαο 1-2-3 ηνπ Δπηρεηξεζηαθνύ Πξνγξάκκαηνο «Δθπαίδεπζε θαη Γηά Βίνπ Μάζεζε», ε νπνία ζπγρξεκαηνδνηείηαη από ηελ Δπξσπατθή Έλσζε (Δπξσπατθό Κνηλσληθό Σακείν) θαη εζληθνύο πόξνπο. ΔΠΗΣΖΜΟΝΗΚΟ ΤΠΔΤΘΤΝΟ: Η.Ν. ΚΑΕΑΕΖ ΑΝΑΠΛΖΡΧΣΖ ΔΠΗΣΖΜΟΝΗΚΟ ΤΠΔΤΘΤΝΟ: ΒΑΗΛΖ ΒΑΗΛΔΗΑΓΖ ΠΑΡΑΓΟΣΔΟ: Π.3.2.1. Δθπαηδεπηηθά ζελάξηα θαη καζεζηαθέο δξαζηεξηόηεηεο, ζύκθσλα κε ζπγθεθξηκέλεο πξνδηαγξαθέο, πνπ αληηζηνηρνύλ ζε 30 δηδαθηηθέο ώξεο αλά ηάμε. ΤΠΔΤΘΤΝΟ ΠΑΡΑΓΟΣΔΟΤ: ΓΖΜΖΣΡΖ ΚΟΤΣΟΓΗΑΝΝΖ Τπεύζπλνο ππν-νκάδαο εξγαζίαο γιώζζαο δεπηεξνβάζκηαο: Γεκήηξεο Κνπηζνγηάλλεο ΦΟΡΔΑ ΤΛΟΠΟΗΖΖ: http://www.greeklanguage.gr Καξακανύλα 1 Πιαηεία θξα Σ.Κ. 55 132 Καιακαξηά, Θεζζαινλίθε Σει.: 2310 459101, Φαμ: 2310 459107, e-mail: centre@komvos.edu.gr Σελίδα 2 από 29

Α. ΣΑΤΣΟΣΖΣΑ Τίηλορ Άλζξσπνη κε ηε κνξθή δώσλ. Αλαθαιύπηνληαο ηελ ηέρλε ηνπ ρξνλνγξαθήκαηνο. Δημιοςπγόρ Διεπζέξηνο Βεθξήο Διδακηικό ανηικείμενο Νενειιεληθή Γιώζζα (Πποηεινόμενη) Τάξη Β Γπκλαζίνπ Χπονολογία Αύγνπζηνο 2013 Διδακηική/θεμαηική ενόηηηα 7 ε ελόηεηα, Νενειιεληθή Γιώζζα Β Γπκλαζίνπ: «Βηώλνληαο πξνβιήκαηα ηεο θαζεκεξηλήο δσήο» : Α. Δηζαγσγηθά θείκελα, Γ. Οη ζπλδεηηθέο ιέμεηο θαη θξάζεηο θαη Δ. Γξαζηεξηόηεηεο παξαγσγήο ιόγνπ. Διαθεμαηικό Ναη Εμπλεκόμενα γνυζηικά ανηικείμενα Θεαηξηθή αγσγή θαη Λνγνηερλία Χπονική διάπκεια 8-10 ώξεο Χώπορ Η. Φπζηθόο ρώξνο: Δληόο ζρνιείνπ: αίζνπζα δηδαζθαιίαο, αίζνπζα πνιιαπιώλ ρξήζεσλ. Σελίδα 3 από 29

ΗΗ. Δηθνληθόο ρώξνο: Γηαδίθηπν, Wiki, ηζηνζειίδα ζρνιείνπ. Πποϋποθέζειρ ςλοποίηζηρ για δάζκαλο και μαθηηή Ο δηδάζθσλ/νπζα πξέπεη λα είλαη εμνηθεησκέλνο/ε κε ηελ νκαδνζπλεξγαηηθή δηδαζθαιία θαη ην ζεαηξηθό παηρλίδη. Οη καζεηέο/ηξηεο θαιό είλαη λα είλαη ήδε εμνηθεησκέλνη κε ην θεηκεληθό είδνο ηνπ άξζξνπ, ηνπ νπνίνπ παξαιιαγή απνηειεί ην ρξνλνγξάθεκα. Δπίζεο, νη καζεηέο/ηξηεο δε ζα πξέπεη γηα πξώηε θνξά λα εθηίζεληαη ζε νκαδηθέο εξγαζίεο, θαζώο επίζεο θαη ζε δξαζηεξηόηεηεο δξακαηνπνίεζεο. Χο πξνο ηηο λέεο ηερλνινγίεο νη καζεηέο/ηξηεο θαινύληαη λα ρξεζηκνπνηήζνπλ πεξηβάιινλ Wiki. Εθαπμογή ζηην ηάξη Σν ζπγθεθξηκέλν ζελάξην είλαη πξόηαζε δηδαζθαιίαο. Το ζενάπιο ζηηπίζεηαι Το ζενάπιο ανηλεί H ηδέα γηα ζεαηξηθό παηρλίδη κε κηκήζεηο δώσλ αληιείηαη από εθπαηδεπηηθό πιηθό κε ζεαηξηθέο αζθήζεηο θαη δξαζηεξηόηεηεο (Σδέλε Καξαβίηε, Γεκήηξεο αθαηδήο θαη Πελειόπε Υαηδεδεκεηξίνπ. 2004. Τν Πνξηνθάιη κε ηελ Πεξόλε. Αζήλα: Γίθηπν Θέαηξν ζηελ Δθπαίδεπζε). Β. ΤΝΣΟΜΖ ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ/ΠΔΡΗΛΖΦΖ Σν ζελάξην ζηεξίδεηαη ζην θεηκεληθό είδνο ηνπ ρξνλνγξαθήκαηνο. Σν ζπγθεθξηκέλν δεκνζηνγξαθηθό είδνο είλαη ειάρηζηα γλσζηό σο ηέηνην θαη ζπγρέεηαη κε ην θεηκεληθό είδνο ηνπ άξζξνπ. Δίλαη ηδηαίηεξα απαηηεηηθό είδνο, γηαηί από ηε κηα έρεη ηε ζηέξεα δνκή ηνπ άξζξνπ (εδώ νη καζεηέο κπνξνύλ λα αζθεζνύλ ζηελ αλίρλεπζε δεηθηώλ Σελίδα 4 από 29

ζπλνρήο ηνπ θεηκέλνπ) θαη από ηελ άιιε ραξαθηεξίδεηαη γηα ην ινγνηερληθό θαη ρηνπκνξηζηηθό εηξσληθό ύθνο. Λόγσ αθξηβώο ηνπ εηξσληθνύ ηνπο ύθνπο ηα ρξνλνγξαθήκαηα απαηηνύλ από ηνπο αλαγλώζηεο γλώζεηο θαη θξηηηθή ηθαλόηεηα γηα ηελ επηθαηξόηεηα ζηελ νπνία αλαθέξνληαη, αιιά θαη επξύηεξα, ελεκέξσζε ζε ζέκαηα πνιηηηζκνύ, ηζηνξίαο θαη επηζηήκεο, ώζηε λα αληηιεθζνύλ ηελ ππεξβνιή ηεο εηξσλείαο. Οη καζεηέο/ηξηεο εμνηθεηώλνληαη κε ην ινγνηερληθό ύθνο πνπ αμηνπνηείηαη ζε κε ινγνηερληθά είδε θαη κπνξνύλ ίζσο επθνιόηεξα λα αζθεζνύλ ζηελ παξαγσγή θεηκέλσλ κε ινγνηερληθά ραξαθηεξηζηηθά πνπ ζρνιηάδνπλ ηελ επηθαηξόηεηα. Ο ινγνηερληθόο θαη ρηνπκνξηζηηθόο ραξαθηήξαο ηνπ ρξνλνγξαθήκαηνο αλακέλεηαη λα είλαη έλαο επράξηζηνο ηξόπνο γηα ηνπο καζεηέο/ηξηεο, γηα λα δηεπξύλνπλ ηε θαληαζία θαη ηε δεκηνπξγηθή ζθέςε ηνπο ηόζν σο πξνο ην πεξηερόκελν ηνπ πξνβιεκαηηζκνύ όζν θαη σο πξνο ηνλ ηξόπν, ηηο κεηαθνξέο, πνπ πξέπεη λα επηλνήζνπλ γηα λα πεηύρνπλ ηνλ ζθνπό ηεο εθθνξάο ηνπ ιόγνπ, ην «πεδίν» (field) ηνπ ρξνλνγξαθήκαηνο. Σν ζελάξην ρσξίδεηαη ζε δύν κέξε: α) θείκελα γηα θαηαλόεζε θαη ζηε ζπλέρεηα β) δξαζηεξηόηεηεο παξαγσγήο ιόγνπ. Γ. ΔΗΑΓΧΓΖ Σύλλητη και θευπηηικό πλαίζιο Έλαο από ηνπο ζηόρνπο ηεο δηδαζθαιίαο ηεο κεηξηθήο γιώζζαο είλαη ε εμνηθείσζε ησλ καζεηώλ/ηξηώλ κε γλώξηκα θεηκεληθά είδε ηεο θαζεκεξηλόηεηαο. Σν ρξνλνγξάθεκα είλαη έλα από ηα ζπρλά δεκνζηνγξαθηθά είδε, κε ην νπνίν αζθείηαη θξηηηθή ζηα θνηλσληθά θαη πνιηηηθά πξάγκαηα. Από απηή ηελ άπνςε ην ζπγθεθξηκέλν είδνο πξνζθέξεηαη γηα λα απνθηήζνπλ νη καζεηέο/ηξηεο ηελ «θνηλσληνινγηθή θαληαζία» 1 πνπ ζα ηνπο επηηξέςεη λα πξνζεγγίζνπλ ηα ζύγρξνλα θνηλσληθά 1 Ο όξνο αλήθεη ζηνλ C.W. Mills, 1959. The sociological Imagination. N.York: Viking. (όπσο ζην Lankshear & Knobel, 1997: 107-108). Σελίδα 5 από 29

πξνβιήκαηα. Ζ θξηηηθή ηθαλόηεηα ησλ καζεηώλ/ηξηώλ νμύλεηαη όρη κόλν ζηνλ εληνπηζκό ησλ εηδνινγηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ θεηκεληθνύ είδνπο, αιιά θαη ζηελ πξνζέγγηζε ησλ πξνβιεκάησλ ζην πιαίζην ηεο δεκνθξαηηθήο εθπαίδεπζεο. Αλ ε δηδαζθαιία ησλ θεηκεληθώλ εηδώλ απαληά ζην «πώο» ηεο γισζζηθήο δηδαζθαιίαο, ν ζηόρνο ηνπ ρξνλνγξαθήκαηνο απαληά ζην «γηαηί» ηεο γισζζηθήο εθπαίδεπζεο πνπ είλαη ε θξηηηθή πξνζέγγηζε ηεο θνηλσληθήο πξαγκαηηθόηεηαο θαη ε ρεηξαθέηεζε από παξάγνληεο πνπ ζπληεξνύλ ηηο θνηλσληθέο αληζόηεηεο θαη ηελ αδηθία. Ζ δηδαθηηθή κέζνδνο αθνινπζεί ηηο πξαθηηθέο ηνπ θνλζηξνπθηηβηζκνύ θαη ηεο θξηηηθήο παηδαγσγηθήο. Αμηνπνηνύληαη νη πξνεγνύκελεο γλώζεηο ησλ καζεηώλ θαη ε λέα γλώζε «ηνπνζεηείηαη» ζηα βηώκαηα ησλ καζεηώλ/ηξηώλ. Ζ παξαπάλσ κεζνδνινγηθή αξρή ηεξείηαη θαη ζηε θάζε ηεο θαηαλόεζεο θαη ζηε θάζε ηεο παξαγσγήο ιόγνπ. Γηα ηελ θαηαλόεζε ησλ θεηκέλσλ αθνινπζείηαη ην κνληέιν ησλ ηεζζάξσλ ξόισλ ηνπ αλαγλώζηε ησλ P. Freebody θαη Α. Luke (1997), πνπ βνεζάεη ηνλ αλαγλώζηε ζηελ «θξηηηθή» αλάγλσζε, ζην πέξαζκα από ην ιεμηθνγξακκαηηθό επίπεδν ζην ζπγθεηκεληθό θαη αληίζηξνθα. Πην ζπγθεθξηκέλα, ζηε δηδαθηηθή πξνζέγγηζε πνπ αθνινπζείηαη ππάξρνπλ ηέζζεξηο «ξόινη», ή θαιύηεξα δξόκνη, ηνπο νπνίνπο ζπλδπάδνληαο νη αλαγλώζηεο καζεηέο πξνζεγγίδνπλ ην θείκελν θαη απηνί είλαη: Η απνθσδηθνπνίεζε ηνπ θεηκέλνπ Καηαλνεί ηηο ιέμεηο, ηε ζύληαμε, ηε ζπλνρή, εληνπίδεη ιέμεηο-θιεηδηά. Η ρξήζε ησλ θεηκέλσλ Καηαλνεί ηνλ ηξόπν ρξήζεο ηνπ θεηκέλνπ, αληηιακβάλεηαη ην θείκελν σο θνηλσληθή πξαθηηθή («Ση θάλσ κε απηό ην θείκελν εδώ θαη ηώξα;»), θαηαλνεί ηνλ επηθνηλσληαθό ζηόρν, ηα δηαθνξεηηθά θεηκεληθά είδε. Η εξκελεία ησλ θεηκέλσλ Σελίδα 6 από 29

Καηαλνεί ηη ζεκαίλνπλ ηα θείκελα. Αμηνπνηεί ηηο πξνεγνύκελεο αλαγλσζηηθέο εκπεηξίεο, άιια θείκελα θαη βηώκαηα, ώζηε λα εμαγάγεη ζπκπεξάζκαηα, λα επηρεηξήζεη πξνβιέςεηο γηα ην ζέκα θαη ην ζηόρν ηνπ θεηκέλνπ. Η ακθηζβήηεζε ηνπ θεηκέλνπ Καηαλνεί ηελ νπηηθή γσλία ηνπ θεηκέλνπ, ηε ζέζε ηνπ αλαγλώζηε, δηαθξίλεη πξνθαηαιήςεηο, ζηεξεόηππα, δηαηππώλεη ελαιιαθηηθέο ζέζεηο, απόςεηο, κεηαζρεκαηίδεη, αλαπιαηζηώλεη ηα θείκελα. Ζ νκαδνζπλεξγαηηθή δηδαζθαιία δηαηξέρεη ην κεγαιύηεξν κέξνο ηνπ ζελαξίνπ θαη κε απηόλ ηνλ ηξόπν ππνγξακκίδεηαη ε ζπιινγηθή θαη ζπλεξγαηηθή δηάζηαζε ηεο κάζεζεο. Με ηε ζπγθεθξηκέλε κέζνδν ελεξγνπνηείηαη ην ελδηαθέξνλ ησλ καζεηώλ θαη κέζσ ηεο αιιειεπίδξαζεο εληζρύνληαη ζηελ πξνζπάζεηά ηνπο λα επηηύρνπλ ηνπο καζεζηαθνύο ζηόρνπο. Σέινο, αμηνπνηνύληαη δξαζηεξηόηεηεο δξακαηνπνίεζεο ζεαηξηθνύ παηρληδηνύ. Σν ζεαηξηθό παηρλίδη ζπλδπάδεη ηε ραξά κε ηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε. Οη καζεηέο εθηόο από ηνλ ιόγν ρξεζηκνπνηνύλ ην ζώκα, ηνλ ήρν, ηελ θίλεζε θαη «ελζώκαηνη» κεηέρνπλ ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία. Γε ζα πξέπεη λα παξαγλσξίδεηαη ε ζεκαζία ηεο ραξάο ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία πνπ απνηειεί βαζηθό ζηόρν ηεο θξηηηθήο παηδαγσγηθήο. Γ. ΚΔΠΣΗΚΟ-ΣΟΥΟΗ ΚΑΗ ΤΝΓΤΑΜΟ ΣΟΤ Γνώζειρ για ηον κόζμο, αξίερ, πεποιθήζειρ, ππόηςπα, ζηάζειρ ζυήρ Οη καζεηέο/ηξηεο αλακέλεηαη κεηά ην ηέινο ηεο εθαξκνγήο ηνπ ζελαξίνπ λα έρνπλ πξνζεγγίζεη ηνπο παξαθάησ ζηόρνπο: Να έρνπλ επαηζζεηνπνηεζεί ζε πξνβιήκαηα ηεο ζύγρξνλεο δσήο, όπσο είλαη ε καδνπνίεζε, ε εθκεηάιιεπζε αλζξώπνπ από άλζξσπν, ε θνηλσληθή αδηθία, νη θνηλσληθέο αληζόηεηεο, ε παξαπιεξνθόξεζε από ηα Μ.Μ.Δ. Σελίδα 7 από 29

Να έρνπλ ζπλεηδεηνπνηήζεη (θαη ίζσο δηαθνξνπνηήζεη) δηθέο ηνπο ζηάζεηο ζρεηηθά κε ηα παξαπάλσ δεηήκαηα. Να είλαη ελήκεξνη/εο γηα ηνπο παξάγνληεο θνηλσληθήο παζνγέλεηαο. Να ηεξνύλ θξηηηθή ζηάζε απέλαληη ζε θνηλσληθά θαηλόκελα θαη λα έρνπλ βειηηώζεη ηελ «θνηλσληνινγηθή θαληαζία» ηνπο. Γνώζειρ για ηη γλώζζα Όζνλ αθνξά ζηηο γλώζεηο γηα ηε γιώζζα νη καζεηέο/ηξηεο αλακέλεηαη: Να έρνπλ απνθηήζεη γλώζεηο ζρεηηθά κε ην θεηκεληθό είδνο ηνπ ρξνλνγξαθήκαηνο. Να έρνπλ απνθηήζεη γλώζεηο θαη δεμηόηεηεο ζρεηηθά κε ηε δνκή θαη ηε ζπλνρή ηνπ θεηκέλνπ. Να έρνπλ εμνηθεησζεί κε ζηνηρεία ύθνπο (register), θπξίσο ηεο εηξσλείαο, ζην πιαίζην ηεο νξγάλσζεο ηνπ θεηκεληθνύ είδνπο θαη ησλ θνηλσληθώλ ζπκθξαδνκέλσλ (ζπγθείκελν). Να έρνπλ βειηησζεί σο θξηηηθνί αλαγλώζηεο. Να έρνπλ δηεπξύλεη ην ιεμηιόγηό ηνπο πξνζζέηνληαο λέεο «ιόγηεο» ιέμεηο. Γπαμμαηιζμοί Οη παξαθάησ ζηόρνη ζπλδένληαη κε ηνπο ζηόρνπο ηνπ γισζζηθνύ θαη θξηηηθνύ γξακκαηηζκνύ. Οη καζεηέο/ηξηεο απνθηνύλ κεηαγλσζηηθέο δεμηόηεηεο γλυζζικού γπαμμαηιζμού πνπ ηνπο είλαη ρξήζηκεο γηα ηε ζρνιηθή ηνπο πνξεία, κηαο θαη ζέκαηα δνκήο θαη ζπλνρήο θεηκέλνπ είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθά ηόζν γηα ηελ θαηαλόεζε ησλ θεηκέλσλ όζν θαη γηα ηελ παξαγσγή ιόγνπ, ακθόηεξνη βαζηθνί ζηόρνη ηνπ γισζζηθνύ καζήκαηνο. Σελίδα 8 από 29

πγρξόλσο, εμνηθεηώλνληαη κε ην ύθνο δεκνζηνγξαθηθώλ θεηκέλσλ, κε ηα νπνία θαηεμνρήλ αζθείηαη θξηηηθή ζηελ θνηλσληθή θαη πνιηηηθή πξαγκαηηθόηεηα, βνεζνύκελνη ζηελ επίηεπμε ζηόρσλ κπιηικού γπαμμαηιζμού. Ζ ρξήζε λέσλ ηερλνινγηώλ κε ζθνπό ηελ απνηειεζκαηηθόηεξε ζπλεξγαζία κεηαμύ ησλ καζεηώλ θαη καζεηξηώλ (πιαηθόξκα Wiki) θαη ε αλαδήηεζε πιηθνύ ζην δηαδίθηπν δίλνπλ ηελ επθαηξία ζηνπο καζεηέο/ηξηεο γηα ηελ απόθηεζε δεμηνηήησλ τηθιακού γπαμμαηιζμού πνπ έρνπλ επξεία ρξήζε. Διδακηικέρ ππακηικέρ Οη καζεηέο/ηξηεο θαινύληαη λα αμηνπνηήζνπλ ζεηηθά ηελ αιιειεπίδξαζε θαη ηνπο ζπκκαζεηέο/ηξηεο ηνπο σο ζεκαληηθό πόξν γλώζεσλ θαη εκπεηξηώλ θαη λα αζθεζνύλ ζηε ζπλεξγαηηθή κάζεζε. πγρξόλσο, κέζα από ηελ νκαδηθή δνπιεηά θαη ηηο δεκηνπξγηθέο δξαζηεξηόηεηεο δίλνληαη επθαηξίεο αλάδεημεο ηεο πξνζσπηθόηεηαο θάζε καζεηή/ηξηαο. Δ. ΛΔΠΣΟΜΔΡΖ ΠΑΡΟΤΗΑΖ ΣΖ ΠΡΟΣΑΖ Αθεηηπία Ζ ελαζρόιεζε ησλ καζεηώλ/ηξηώλ κε κε ινγνηερληθά θείκελα ζην κάζεκα ηεο Νενειιεληθήο Γιώζζαο ζπρλά ζηεξεί από ην κάζεκα ηε δξνζηά ηνπ βησκαηηθνύ πνηεηηθνύ ιόγνπ. Σα ρξνλνγξαθήκαηα απνηεινύλ κεηθηό είδνο (δεκνζηνγξαθηθό θείκελν κε έληνλα ινγνηερληθά ζηνηρεία) πνπ δίλεη ηε δπλαηόηεηα ζηνπο καζεηέο /ηξηεο κε πην επράξηζην ηξόπν λα αζρνιεζνύλ κε θνηλσληθνπνιηηηθά δεηήκαηα αμηνπνηώληαο ηνλ ιόγν ηεο κεηαθνξάο. πγρξόλσο, δίλεηαη ε δπλαηόηεηα ζηνλ/ελ δηδάζθνληα/νπζα λα θηλεζεί κε άλεζε από ην ιεμηθνγξακκαηηθό επίπεδν ζην ζπγθεηκεληθό: κε ηα ρξνλνγξαθήκαηα κπνξνύλ λα πξνζεγγηζηνύλ ζέκαηα ύθνπο. Σελίδα 9 από 29

Δπηπιένλ κέζσ δξαζηεξηνηήησλ δξακαηνπνίεζεο, θαηαλόεζεο θαη δεκηνπξγηθήο γξαθήο νη καζεηέο/ηξηεο αζθνύληαη ζε δξαζηεξηόηεηεο παξαγσγήο ιόγνπ πνπ πξνθύπηνπλ σο απνηέιεζκα θαη ηέινο κηαο πξνζπάζεηαο θαηάθηεζεο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ θεηκεληθνύ είδνπο κέζσ ηνπ νπνίνπ ζπλεηδεηνπνηνύλ ζηάζεηο, απνθηνύλ γλώζεηο γηα ζεκαληηθά θνηλσληθά δεηήκαηα. Σύνδεζη με ηα ιζσύονηα ζηο ζσολείο Σν ζελάξην είλαη ζπκβαηό ελ κέξεη κε ηνπο ζηόρνπο ηεο ελόηεηαο, ζύκθσλα κε ην βηβιίν ηνπ εθπαηδεπηηθνύ (ΤΠΔΠΘ/ΠΗ, [2007]: 74-82). α)αμηνπνηείηαη θείκελν ηεο ελόηεηαο («Ρηλνθεξίηηο!...»). β) Πξνζεγγίδνληαη δεηήκαηα ζπλνρήο ησλ θεηκέλσλ. γ) πδεηνύληαη ζέκαηα ύθνπο (register), όπσο νξίδεηαη ζηε πζηεκηθή Λεηηνπξγηθή Γξακκαηηθή ηνπ M.A.K. Halliday (ό.π.: 80-81). δ) Δμππεξεηείηαη ν ζηόρνο ηεο παξαγσγήο ιόγνπ κε ηελ θαηάιιειε επηινγή ύθνπο. Αξιοποίηζη ηυν ΤΠΕ Ζ ρξήζε ηεο πιαηθόξκαο Wiki εληζρύεη ηελ νκαδνζπλεξγαηηθή δηδαζθαιία θαη δίλεη θνηλσληθή δηάζηαζε ζηελ «θαη νίθνλ» εξγαζία. Οη καζεηέο/ηξηεο ζπλερίδνπλ, σο νκάδεο, ηελ εξγαζία πνπ έρνπλ μεθηλήζεη ζηελ ηάμε θαη απνθεύγνπλ ηηο «αζπλέρεηεο» κεηαμύ ζρνιηθήο εξγαζίαο θαη «θαη νίθνλ» εξγαζίαο. Κείμενα Νενειιεληθή Γιώζζα Β Γπκλαζίνπ: Κώζηαο Βνύιγαξεο, Ρηλνθεξίηηο!... (Πξνηείλεηαη λα δνζεί ζηνπο καζεηέο/ηξηεο ην πιήξεο θείκελν θαη όρη ην απόζπαζκα, ώζηε λα είλαη δπλαηή ε δηδαζθαιία ηεο ζπλνρήο ηνπ θεηκέλνπ. Από ην Βαζηιηθή Αικπάλε (Πξόινγνο-επηινγή). Έλαο Αηώλαο Χξνλνγξάθεκα, 1899-1999. Αζήλα: Καζηαληώηεο. ζει. 313-314). Λνγνηερληθά θείκελα εθηόο ζρνιηθώλ εγρεηξηδίσλ Σελίδα 10 από 29

Μπέξηνιη Μπξερη, «Αλ νη θαξραξίεο ήηαλ άλζξσπνη». ην Ιζηνξίεο ηνπ θ. Κόπλεξ. Η δηαιεθηηθή ζαλ ηξόπνο δσήο. κεηθξ. Πέηξνο Μάξθαξεο, 60-61. Αζήλα: Θεκέιην, 2008. Διδακηική ποπεία/ζηάδια/θάζειρ 1 ε ώξα Σελ πξώηε ώξα νη καζεηέο/ηξηεο κπνύληαη ζην βαζηθό ζέκα ηεο ελόηεηαο πνπ είλαη, όπσο αλαθέξεη ν ηίηινο, «Άλζξσπνη κε ηε κνξθή δώσλ». Χο αθόξκεζε, γηα λα θαηαλνήζνπλ ηα επηιεγκέλα θείκελα θαη ζηε ζπλέρεηα λα παξαγάγνπλ «δσνκνξθηθά» θείκελα, νξγαλώλεηαη ζηελ ηάμε ζεαηξηθό παηρλίδη σο εμήο (Καξαβίηε θ.ά. 2004: 18): 1 ν βήκα: Οη καζεηέο ρσξίδνληαη ζε νκάδεο 3-4 αηόκσλ. 2 ν βήκα: Κάζε νκάδα επηιέγεη λα δηακνξθώζεη κηα «θηγνύξα ελόο δώνπ» πνπ εθθξάδεη κηα πιεπξά αλζξώπηλνπ ραξαθηήξα ή θαηάζηαζεο. Πξνζνρή! Οη καζεηέο λα κε κηκεζνύλ απιώο έλα δών, γηαηί απηό ζα δεκηνπξγήζεη απιώο έλα θσκηθό ζέακα. θνπόο είλαη λα δεκηνπξγήζνπλ κηα θηγνύξα πνπ ζπκίδεη κελ δών αιιά κε απηό ηνλ ηξόπν ζίγνληαη αλζξώπηλεο θαηαζηάζεηο 2. (Δλαιιαθηηθά, γηα λα βνεζεζεί ε θαληαζία ησλ καζεηώλ, κπνξνύλ δνζνύλ ζε κηα ζηήιε κηα ζεηξά από δώα θαη ζε κηα άιιε κηα ζεηξά από αλζξώπηλα ειαηηώκαηα, ραξαθηεξηζηηθά, θαηαζηάζεηο. Σηε ζπλέρεηα, λα δεηεζεί λα αληηζηνηρίζνπλ ηα δώα ηεο κηαο ζηήιεο κε ηα αλζξώπηλα ραξαθηεξηζηηθά ηεο άιιεο ζηήιεο). 3 ν βήκα: Εεηείηαη από ηνπο καζεηέο λα επηιέμνπλ ηελ ραξαθηεξηζηηθή θίλεζε κε ηελ νπνία ζα δηακνξθώζνπλ ηνλ δσόκνξθν ραξαθηήξα. Μπνξνύλ λα ζπλδπάζνπλ ηελ θίλεζε κε ραξαθηεξηζηηθό ήρν-θξαπγή θαη κηθξό θείκελν. 4 ν βήκα : Παξνπζίαζε ησλ απηνζρεδηαζκώλ ζηελ ηάμε. 2 Βνεζεηηθό παξάδεηγκα ην ηξαγνύδη ηνπ Γ. αββόπνπινπ «Κπξ ηαύξνο». Δδώ ζπλδπάδεηαη θίλεζε θαη θαηάιιειε πξνθνξά ηνπ ιόγνπ. Σελίδα 11 από 29

Ζ δξαζηεξηόηεηα θαιό είλαη λα κελ μεπεξάζεη ηε κία ώξα, γηα λα κε ραζεί ν απζνξκεηηζκόο ησλ καζεηώλ/ηξηώλ. 2 ε -3 ε ώξα Αθνύ νη καζεηέο έρνπλ επαηζζεηνπνηεζεί ηελ πξνεγνύκελε ώξα ζην κνηίβν ηνπ «δσνκνξθηζκνύ», πξνρσξνύλ ζηε ζπζηεκαηηθή αλάγλσζε ηνπ θεηκέλνπ ηνπ ζρνιηθνύ βηβιίνπ «Ρηλνθεξίηηο!». Ζ αλάγλσζε ηνπ θεηκέλνπ νινθιεξώλεηαη ζε ηξεηο θάζεηο: Α. Πξν-αλαγλσζηηθή θάζε (κέρξη 15 ιεπηά). ηόρνο απηήο ηεο θάζεο είλαη νη καζεηέο λα αμηνπνηήζνπλ εκπεηξίεο θαη γλώζεηο πνπ ήδε έρνπλ, ώζηε λα επηρεηξήζνπλ πξνβιέςεηο γηα ηε κνξθή θαη ην πεξηερόκελν ηνπ θεηκέλνπ θαη ζηε ζπλέρεηα λα δηαβάζνπλ κε κεγαιύηεξν ελδηαθέξνλ ην θείκελν. Ο πεξίεξγνο ηίηινο ηνπ ρξνλνγξαθήκαηνο πξνζθέξεηαη γηα λα πξνθιεζνύλ νη καζεηέο/ηξηεο λα ππνζέζνπλ ηε ζεκαζία ηεο ιέμεο «Ρηλνθεξίηηο». Καιό είλαη λα δνζεί ε νδεγία λα μεθηλήζνπλ ηηο ππνζέζεηο ηνπο αμηνπνηώληαο ηα ζηνηρεία ηνπ ηίηινπ από ην ηέινο πξνο ηελ αξρή ζπλήζσο νη καζεηέο επηκέλνπλ ζην ιεθηηθό κόξθεκα ηεο ιέμεο θαη αγλννύλ ηελ παξαγσγηθή θαηάιεμε, ζεκεία ζηίμεο ή άιιεο ιεπηνκέξεηεο ηνπ ηίηινπ. ην ζεκείν απηό πξέπεη λα πξνζέμνπλ: α) ηελ παξαγσγηθή θαηάιεμε «-ίηηο» πνπ παξαπέκπεη ζε αζζέλεηα, β) ηα ζεκεία ζηίμεο «!...» πνπ δείρλνπλ θάηη πεξίεξγν, εμσπξαγκαηηθό, ην νπνίν δε δειώλεηαη εμαξρήο, απνζησπάηαη, θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο αλάγλσζεο πξέπεη λα απνθξππηνγξαθεζεί θαη γ) ην ιεθηηθό κόξθεκα «ξηλνθεξ-» πνπ παξαπέκπεη ζηνλ ξηλόθεξν θαη ηηο ηδηόηεηέο ηνπ, γηα λα θαηαιάβνπλ ην πνηόλ ηεο αζζέλεηαο. Υξεζηκνπνηνύληαη επνπηηθά κέζα θαη ν πίλαθαο (παξαδνζηαθόο ή ςεθηαθόο) γηα ηελ θαηαγξαθή ησλ απόςεσλ ησλ καζεηώλ. Οη καζεηέο θαηαηγηζηηθά ζπκκεηέρνπλ θαη κπνξνύλ λα ζπλεξγάδνληαη θαηά δεύγε πξηλ δώζνπλ απαληήζεηο. Σελίδα 12 από 29

Πξηλ μεθηλήζεη ε αλάγλσζε ηνπ θεηκέλνπ δίλνληαη βνεζεηηθέο πιεξνθνξίεο, γηα λα βνεζεζνύλ νη καζεηέο ζηελ θαηαλόεζε ηνπ θεηκέλνπ (θύιιν εξγαζίαο 2). Γηαθνξεηηθά, ε αλαδήηεζε πιεξνθνξηώλ κπνξεί λα γίλεη από ηνπο ίδηνπο ηνπο καζεηέο ζηελ αίζνπζα πνιπκέζσλ, αιιά απηό απαηηεί πεξηζζόηεξν δηδαθηηθό ρξόλν. Β. Η αλάγλσζε ηνπ θεηκέλνπ, κεγαιόθσλε θαη ζησπεξή. (15 ιεπηά) Ο δηδάζθσλ δηαβάδεη κεγαιόθσλα ην θείκελν γηα λα βνεζήζεη ηνπο καζεηέο ζηελ θαιύηεξε θαηαλόεζε ηνπ αλαγλώζκαηνο, κε δεδνκέλν όηη νη καζεηέο δελ έρνπλ έξζεη ζε επαθή πξνεγνπκέλσο κε ην θείκελν. ηε ζπλέρεηα, δίλεηαη ρξόλνο ζηνπο καζεηέο γηα ζησπεξή αλάγλσζε, ώζηε εμαηνκηθεπκέλα λα πξνζεγγίζνπλ ην θείκελν θαη λα ην θαηαλνήζνπλ. Ζ κεγαιόθσλε αλάγλσζε ζε ζπλδπαζκό κε ηε ζησπεξή θαιύπηεη κεγαιύηεξν θάζκα αλαγθώλ από πιεπξάο καζεηώλ. Γ. Δπεμεξγαζία ηνπ θεηκέλνπ κε θαζνδήγεζε. (40 ιεπηά) Με ηε βνήζεηα εξσηεκαηνινγίνπ νη καζεηέο, αθνύ εξγαζηνύλ θαηά νκάδεο απηή ηε θνξά, απαληνύλ νκάδεο εξσηήζεσλ, νη νπνίεο αληηζηνηρνύλ ζηνπο ηέζζεξηο δξόκνπο πνπ αλαθέξνληαη παξαπάλσ. Σν Β κέξνο ηνπ θύιινπ εξγαζίαο πεξηιακβάλεη εξσηήζεηο θαηαλόεζεο ησλ νπνίσλ ε απάληεζε βξίζθεηαη κέζα ζην θείκελν. Δίλαη ε πξώηε πξνζέγγηζε ηνπ λνήκαηνο πνπ είλαη βαζηθή γηα λα μεθηλήζεη ε πξνζέγγηζε ηνπ θεηκέλνπ. Οη καζεηέο/ηξηεο επηρεηξνύλ ηηο πξώηεο απαληήζεηο επί ηνπ πεξηερνκέλνπ, ώζηε λα θαιύςνπλ ην πξώην εξώηεκα ηνπ αλαγλώζηε, «ηη ιέεη ην θείκελν;» θαη αθνξά ζηε ρξήζε θαη άζθεζε γισζζηθώλ δεμηνηήησλ. ην ηξίην κέξνο ηνπ θύιινπ εξγαζίαο ππάξρνπλ εξσηήζεηο πνπ έρνπλ λα θάλνπλ κε ην θεηκεληθό είδνο ηνπ ρξνλνγξαθήκαηνο θαη αθνξνύλ ζηα εηδνινγηθά ηνπ ραξαθηεξηζηηθά. Πξόθεηηαη γηα κεηαγλσζηηθέο εξσηήζεηο επί ηεο δνκήο ηνπ θεηκέλνπ, πνπ επαιεζεύνπλ ή δηαθνξνπνηνύλ ηηο πξώηεο εξκελείεο θαη βνεζνύλ ηνπο καζεηέο/ηξηεο λα απνθηήζνπλ ηθαλόηεηεο θαηαλόεζεο θαη παξαγσγήο ιόγνπ. Ζ αλαθνξά ζηνλ ηύπν ηνπ θεηκέλνπ νξίδεη ην «πεδίν» ηνπ θεηκέλνπ θαη ηηο εξκελείεο Σελίδα 13 από 29

ηνπ καζεηή-αλαγλώζηε. Δπίζεο, ε ζπλεηδεηνπνίεζε ησλ εηδνινγηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ηνπ θεηκέλνπ ζηνρεύεη ζηε δηεύξπλζε ηνπ «ξεπεξηνξίνπ» ησλ θεηκέλσλ πνπ ν καζεηήο κπνξεί λα δηαβάζεη. Σέινο, αθνινπζνύλ εξκελεπηηθέο θαη θξηηηθέο εξσηήζεηο. Οη καζεηέο κε ηα δηθά ηνπο βηώκαηα θαινύληαη λα πξνζεγγίζνπλ ην θείκελν, λα «επηηειέζνπλ» δειαδή εξκελεπηηθέο ηθαλόηεηεο θαη ηέινο, λα «ακθηζβεηήζνπλ» ην θείκελν σο πξνο ηελ νξηνζέηεζε ηνπ πξνβιήκαηνο θαη ηεο πξόηαζεο πνπ πεξηέρεη, λα αζθεζνύλ ζηελ θξηηηθή αλάγλσζε. Μεηά ηελ αλάγλσζε 4 ε θαη 5 ε ώξα Χο κεηα-αλαγλσζηηθή δξαζηεξηόηεηα πξνηείλεηαη ν κεηαζρεκαηηζκόο ηνπ θεηκέλνπ ηνπ Μπέξηνιη Μπξερη, «Αλ νη θαξραξίεο ήηαλ άλζξσπνη». ην ζπγθεθξηκέλν θείκελν παξαβάιιεηαη ε αλζξώπηλε θνηλσλία θαη νη ζρέζεηο εμνπζίαο κε ηελ θνηλσλία ησλ ςαξηώλ, όπνπ νη θαξραξίεο, κε έκκεζνπο θαη άκεζνπο ηξόπνπο, ειέγρνπλ θαη εθκεηαιιεύνληαη ηα κηθξά ςαξάθηα. Σν θείκελν ζηεξίδεηαη ζηελ εηξσλεία. Ζ ηάμε νκαδηθά κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη ην δηθό ηεο ρξνλνγξάθεκα κε ηνλ ηίηιν «Καξραξηίηηο!...». Οη καζεηέο/ηξηεο εθκεηαιιεπόκελνη/εο ηηο αλαινγίεο ηνπ Μπξερη θαινύληαη λα κεηαθέξνπλ ζηε δνκή ηεο «Ρηλνθεξίηηδαο» ην λέν πεξηερόκελν (Βι. θύιιν εξγαζίαο 3). Αθνύ νινθιεξσζεί ν κεηαζρεκαηηζκόο ηνπ θεηκέλνπ ζηελ ηάμε κε ηε ζπκκεηνρή όισλ ησλ καζεηώλ, δίλεηαη ζε θάζε νκάδα έλα δηαθνξεηηθό «δσόκνξθν» θνηλσληθό θαηλόκελν, γηα λα ην αλαπηύμνπλ σο ρξνλνγξάθεκα. Κνηλσληθά πξνβιήκαηα, όπσο ζηξνπζνθακειηζκόο, πηζεθηζκόο, παπαγαιία, γατδνπξηά, γνπξνπληά, ιπθνθηιία, ρακαηιενληηζκόο, «θνθνξεύνκαη», θ.ά., κπνξνύλ λα απνηειέζνπλ ην πεξηερόκελν ησλ ρξνλνγξαθεκάησλ ησλ νκάδσλ. Σελίδα 14 από 29

Ζ θάζε νκάδα κπνξεί λα δηαιέμεη από ηνπο παξαπάλσ όξνπο ή θαη λα επηλνήζεη άιινπο θαη λα γξάςεη ην δηθό ηεο ρξνλνγξάθεκα. Ζ ζπλεξγαζία κέζσ Wiki ζην ζεκείν απηό θξίλεηαη ζθόπηκε. 6 ε θαη 7 ε ώξα ην επόκελν δίσξν παξνπζηάδεηαη ε δνπιεηά θάζε νκάδαο πνπ έρεη θάλεη ελησκεηαμύ. πδεηηνύληαη δπζθνιίεο, δηαθνξεηηθέο ηδέεο, αληαιιάζζνληαη απόςεηο κεηαμύ ησλ κειώλ θάζε νκάδαο θαη κεηαμύ ησλ νκάδσλ ζπλνιηθά θαη νινθιεξώλεηαη ε ζπγγξαθή ησλ ρξνλνγξαθεκάησλ κέρξη ηελ επόκελε θνξά, νπόηε θαη πξέπεη λα γίλεη ε παξνπζίαζε κέζα ζηελ ηάμε. 8 ε ώξα θαη 9 ε ώξα Παξνπζίαζε ησλ θεηκέλσλ αλαζθόπεζε ηεο εκπεηξίαο («Ση κάζακε»). Σελίδα 15 από 29

Σ. ΦΤΛΛΟ/Α ΔΡΓΑΗΑ Φύλλο επγαζίαρ 1 Ρινοκεπίηιρ!... Α. Αο θάλνπκε ππνζέζεηο γηα ην πεξηερόκελν θαη ην ύθνο ηνπ θεηκέλνπ. (Πξναλαγλσζηηθή θάζε) 1. Με βάζε ηνλ ηίηιν ππνζέζηε ην πεξηερόκελν, ηε δνκή θαη ηνλ ζηόρν ηνπ θεηκέλνπ. --------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------- Β. Ση ιέεη ην θείκελν; (Αλαγλσζηηθή θάζε) 1. Δληνπίζηε ηα ζπκπηώκαηα ηεο ξηλνθεξίηηδνο 2. Τώξα λα εληνπίζεηε ηα αίηηα ηνπ πξνβιήκαηνο ή άιινπο επλντθνύο παξάγνληεο θαη ηνλ ηδηαίηεξν ηξόπν κε ηνλ νπνίν ζπκβάιινπλ ζηελ όμπλζε ηνπ πξνβιήκαηνο. Σελίδα 16 από 29

3. Τέινο, αλαθεξζείηε ζηνπο ηξόπνπο αληηκεηώπηζεο ηεο αζζέλεηαο, θαηά ηνλ ζπγγξαθέα θαη ζηε ζηάζε πνπ καο πξνηείλεη λα θξαηήζνπκε απέλαληη ζην θαηλόκελν ηεο ξηλνθεξίηηδαο. Γ. Σώξα αο πξνζεγγίζνπκε ηε δνκή θαη ηε κνξθή ηνπ ρξνλνγξαθήκαηνο. 1. Με βάζε ηνλ νξηζκό ηνπ ρξνλνγξαθήκαηνο πνπ ζαο έρεη δνζεί, βξείηε ραξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηα ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ θεηκεληθνύ είδνπο ζην θείκελν πνπ δηαβάζαηε. Αθνινπζήζηε ηα παξαθάησ βήκαηα. Η. «Σν ρξνλνγξάθεκα είλαη δεκνζηνγξαθηθό θείκελν». Βξείηε ηα θνηλά ζεκεία ηνπ ρξνλνγξαθήκαηνο κε ην άξζξν: α. Αθνξκή από επίθαηξν γεγνλόο...... β. Παξνπζίαζε ηνπ πξνβιήκαηνο γ. Τν ζρόιην ηνπ ρξνλνγξάθνπ Σελίδα 17 από 29

δ. Σε πνιιά άξζξα ε είδεζε παξνπζηάδεηαη κε έλα γεληθό θαη ζπλνπηηθό ηξόπν ζηελ αξρή θαη ζηε ζπλέρεηα αλαπηύζζεηαη κε ιεπηνκέξεηεο (απαγσγηθή ζύλδεζε). Μπνξείηε λα δηαθξίλεηε ηα δύν κέξε ζην ρξνλνγξάθεκα. ε. Βξείηε ζπλδεηηθέο ιέμεηο θαη θξάζεηο ζην θείκελν κε ηηο νπνίεο ζπλδένληαη νη παξάγξαθνη κεηαμύ ηνπο θαη ραξαθηεξίζηε ηνλ ηξόπν ζύλδεζεο. ΗΗ. «ην ρξνλνγξάθεκα έρεη ινγνηερληθή ρξνηά». Βξείηε ηα ινγνηερληθά ζηνηρεία ηνπ ρξνλνγξαθήκαηνο (κεηαθνξέο, πνηεηηθό ιόγν, δξακαηηθά ζηνηρεία).. ΗΗΗ. «Σν ρξνλνγξάθεκα έρεη ρηνπκνξηζηηθό θαη ζπρλά δεθηηθό θαη εηξσληθό ηόλν». Βξείηε ηα ρηνπκνξηζηηθά θαη εηξσληθά ζηνηρεία ηνπ θεηκέλνπ. Σελίδα 18 από 29

Γ. Μεηά ηελ πξνζέγγηζε ηεο κνξθήο ηνπ θεηκεληθνύ είδνπο ηνπ ρξνλνγξαθήκαηνο, δηαθνξνπνηνύληαη ζε θάηη νη απαληήζεηο πνπ δώζαηε ζην Α θαη Β κέξνο ηνπ θύιινπ εξγαζίαο; (Αλ λαη, ζεκεηώζηε ηηο δηαθνξνπνηήζεηο). Δ. Αο εξκελεύζνπκε ην θείκελν. 1. Σπκθσλείηε όηη ην πξόβιεκα ηεο ξηλνθεξίηηδαο είλαη επίθαηξν; Σε πνην βαζκό αληαπνθξίλεηαη ζηελ πξαγκαηηθόηεηα πνπ δείηε; 6. Γηα ηνλ ρξνλνγξάθν ην πξόβιεκα είλαη άιπην. Σπκθσλείηε κε ηελ άπνςή ηνπ ή έρεηε εζείο λα πξνηείλεηε θάπνηα ιύζε; (ην ζεκείν απηό κπνξεί λα πξνθιεζεί ζπδήηεζε ζηελ ηάμε κε δηαθνξεηηθέο απόςεηο ησλ καζεηώλ.) Σελίδα 19 από 29

---------------------------------------------------------------------------------------------------- Φύλλο επγαζίαρ 2. «Υπήζιμερ πληποθοπίερ» Οη Ρινόκεποι είλαη δπλαηά άγξηα δώα. Δίλαη δώα ελδεκηθά πνπ κεηαθηλνύληαη ειάρηζηα έμσ από ην πεδίν ηνπο θαζ όιε ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπο. Έρνπλ θαζηεξσκέλεο ζπλήζεηεο θαη δελ αγαπνύλ πνιύ ηελ παξέα. Γελ έρνπλ θαιό ραξαθηήξα. Κπξίσο ν καύξνο ξηλόθεξνο ζπρλά ζπκώλεη θαη νξκάεη κπξνζηά. Δίλαη κύσπαο θαη αληηδξά ζ έλαλ αζπλήζηζην ζόξπβν ή ζε κηα κπξσδηά πνπ δε γλσξίδεη. Ο ξηλόθεξνο είλαη δών ρνξηνθάγν. Σξώεη θπηά θαη ρόξηα ζε κεγάιεο πνζόηεηεο. Σν βάξνο ηνπο κπνξεί λα θηάζεη θαη ηνπο 3 ηόλνπο. Ο Ρινόκεπορ ηνπ Δςγένιος Ηονέζκο είλαη ζεαηξηθό έξγν πνπ αλεβάζηεθε ην 1959 ζηε Γεξκαλία. Κεληξηθόο ήξσαο, ν Μπεπανζέ, ν νπνίνο έξρεηαη αληηκέησπνο κε ηνπο ζπκπνιίηεο ηνπ πνπ έρνπλ πξνζβιεζεί από ηελ πινοκεπίηιδα, θαη έρνπλ κεηαβιεζεί ζε άγξηνπο θαη επηπρηζκέλνπο ξηλόθεξνπο. ηόρνο ηνπ έξγνπ λα θαηαδείμεη ηνλ ηξόπν κε ηνλ νπνίν νη θνηλσλίεο κεηαηξέπνληαη ζε άκνξθεο κάδεο αλζξώπσλ ηηο νπνίεο Σελίδα 20 από 29

ρεηξαγσγνύλ απηνί πνπ έρνπλ ηελ εμνπζία. Σν έξγν απνηειεί κηα δπλακηθή απάληεζε ζε θάζε κνξθή νινθιεξσηηζκνύ θαη αλήθεη ζην «θέαηπο ηος παπαλόγος». Σα έξγα απηήο ηεο ζρνιήο παξνπζηάδνπλ ηνλ παξαινγηζκό ηεο αλζξσπόηεηαο θαη ηελ αδπλακία επηθνηλσλίαο ησλ αλζξώπσλ κε ηε γιώζζα. Πεξηζζόηεξα γηα ηνλ «Ρηλόθεξν» ηνπ Ηνλέζθν: http://www.ksm.gr/%ce%bf- %CE%B9%CE%BF%CE%BD%CE%B5%CF%83%CE%BA%CE%BF-%CE%BF- %CF%81%CE%B9%CE%BD%CE%BF%CE%BA%CE%B5%CF%81%CE%BF%C F%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B7- %CF%84%CF%89%CF%81%CE%B9%CE%BD%CE%B7- %CE%BA%CF%81%CE%B9%CF%83/. Υπονογπάθημα: Δίδνο έληερλνπ πεδνύ ιόγνπ κε ινγνηερληθή ρξνηά ην νπνίν δεκνζηεύεηαη ζε εθεκεξίδεο θαη πεξηνδηθά. ηόρνο ηνπ λα ζρνιηάζεη ηελ θνηλσληθή, πνιηηηζηηθή θαη πνιηηηθή επηθαηξόηεηα, λα ππνδείμεη, λα ζπκβνπιεύζεη, λα δηδάμεη, λα δηαπαηδαγσγήζεη. Υαξαθηεξηζηηθά ηνπ ε ζπληνκία, ν εύζπκνο, ρηνπκνξηζηηθόο ηόλνο, αιιά θαη θάπνηε, ν επηθξηηηθόο, δεθηηθόο, εηξσληθόο ή θαη δηδαθηηθόο. Σα ζέκαηά ηνπ αληινύληαη από ηελ επηθαηξόηεηα θαη είλαη πνηθίια. Σν ύθνο ηνπ ζπλήζσο είλαη ιηηό, κε ζηνηρεία δξακαηνπνίεζεο, πνιύ θνληά ζηνλ πξνθνξηθό ιόγν. ημαζίερ λέξευν πος ίζυρ σπειαζηείηε Αθειδώρ: (α + θείδνκαη: θάλσ νηθνλνκία) πινπζηνπάξνρα, ζε πνιύ κεγάιν βαζκό. Δνδοζκοπούμαι: (<ελδνζθόπεζε) παξαηεξώ ηνλ εαπηό κνπ, ηε ζπκπεξηθνξά κνπ θαη ηα ζπλαηζζήκαηά κνπ. Δςάλυηορ: Απηόο πνπ πξνζβάιιεηαη εύθνια από θάηη θαθό. (< επ + αιίζθνκαη, βι. άισζε). Εοθεπή (<δόθνο: ζθνηάδη, έξεβνο) ζθνηεηλή. Κοςπνιάζυ: Φσιηάδσ, βξίζθσ θαηαθύγην. Σελίδα 21 από 29

Λοιμοκαθαπηήπιο: Υώξνο όπνπ ζηαζκεύνπλ γηα πγεηνλνκηθή θάζαξζε θαη απνκόλσζε (καπανηίνα) ηαμηδηώηεο ή πινία πνπ πξνέξρνληαη από ρώξεο πνπ έρνπλ πξνζβιεζεί από επηδεκίεο. Μίνηια: (< αγγι Media) Μέζα Μαδηθήο Δλεκέξσζεο (εθεκεξίδεο πεξηνδηθά, ηειεόξαζε, ξαδηόθσλν, ειεθηξνληθά κέζα). ηπούγκα: καληξί, ζηάλε. Talk shows: Δξηζηηθνί δηάινγνη, ζπδεηήζεηο ηειενπηηθέο ζε έληνλν ύθνο. Φύλλο επγαζίαρ 3 Καξραξηίηηο!... Αθνξκή πλνπηηθή αλαθνξά ζην θαηλόκελν θαη ηηο βαζηθέο ηνπ αηηίεο Αλαιπηηθή αλαθνξά ζηνπο παξάγνληεο ηνπ θαηλνκέλνπ Σελίδα 22 από 29

\ Σξόπνη αληηκεηώπηζεο Δπηινγηθό ζρόιην... Σελίδα 23 από 29

Ε. ΑΛΛΔ ΔΚΓΟΥΔ Οη δεκηνπξγηθέο δξαζηεξηόηεηεο κπνξεί λα κελ πεξηνξηζζνύλ ζε δξαζηεξηόηεηεο παξαγσγήο ιόγνπ (ρξνλνγξαθήκαηα). Σν ζέκα πξνζθέξεηαη ώζηε λα κειεηεζεί ν «δσνκνξθηζκόο» γεληθόηεξα ζηελ ηέρλε. «Ζ Φάξκα ησλ δώσλ» ηνπ Σδ. Όξγνπει, ηαηλίεο θηλνπκέλσλ ζρεδίσλ, όπσο «Καξραξηνκάρνο», «Φάρλνληαο ηνλ Νέκν», παξακύζηα κε δώα ηνπ Όζθαξ Οπάηιλη (όπνπ ηα δώα παξνπζηάδνληαη κε αλζξώπηλεο επαηζζεζίεο θαη νη άλζξσπνη κε δσώδε αλαηζζεζία), αθόκα θαη ν «Ρηλόθεξνο» ηνπ Δπγέληνπ Ηνλέζθν. Δπίζεο, ζην πιαίζην παξαγσγήο ιόγνπ νη καζεηέο/ηξηεο κπνξνύλ λα ελζαξξπλζνύλ λα εηθνλνγξαθήζνπλ ηηο ηζηνξίεο ηνπο κε ηε ρξήζε απιώλ ρεηξόγξαθσλ ζρεδίσλ ή κέζσ ησλ εηθαζηηθώλ δπλαηνηήησλ ηνπ Ζ/Τ. Δλαιιαθηηθό ζελάξην ζην ίδην ζέκα κπνξεί λα έρεη σο εμήο: - Χο πξνο ην ζεαηξηθό παηρλίδη, εθπαηδεπηηθνί πνπ δελ είλαη εμνηθεησκέλνη κε απηό κπνξνύλ λα μεθηλήζνπλ κε ζπδήηεζε θαη θαηαγξαθή πξνβιεκάησλ ηεο θαζεκεξηλήο δσήο, όπσο ηα βηώλνπλ νη καζεηέο. - Αθνινπζεί ε αλάγλσζε ηνπ θεηκέλνπ. - Μεηά ηελ θαηαλόεζε ηνπ θεηκέλνπ νη καζεηέο κπνξνύλ λα γξάςνπλ ηε δηθή ηνπο «Ρηλνθεξίηηδα», αλαθέξνληαο ηα δηθά ηνπο πξνβιήκαηα πνπ κπνξνύλ λα ηνπο κεηακνξθώζνπλ ζε ξηλόθεξνπο. Ζ. ΚΡΗΣΗΚΖ Σν ζεαηξηθό παηρλίδη κπνξεί λα δπζθνιέςεη καζεηέο θαη εθπαηδεπηηθνύο πνπ δελ είλαη ήδε εμνηθεησκέλνη κε απηό. Αιιά δελ είλαη ζπάλην ην επράξηζην μάθληαζκα εθπαηδεπηηθώλ από ηε ζεηηθή θαη ώξηκε ζπκπεξηθνξά καζεηώλ ζε ηέηνηνπ είδνπο «θαηλνηνκηθέο» δξαζηεξηόηεηεο. Ζ αλάιπζε ηεο δνκήο θαη νξγάλσζεο ηνπ θεηκέλνπ πηζαλόλ λα θνπξάδεη ηνπο καζεηέο ηεο Β Γπκλαζίνπ, Χζηόζν, είλαη απαξαίηεην νη καζεηέο λα εμνηθεηώλνληαη ζε ζέκαηα δνκήο θαη νξγάλσζεο. Αλ ζεσξείηαη από πνιινύο ην Γπκλάζην σο κία Σελίδα 24 από 29

πεξίνδνο θαηά ηελ νπνία νη καζεηέο/ηξηεο βειηηώλνπλ ηνn βαζκό γισζζηθήο επίγλσζεο θαη θαηαθηνύλ ηνλ επηζηεκνληθό ιόγν, ηέηνηνπ είδνπο δηαδηθαζίεο είλαη απαξαίηεηεο. Βεβαίσο, ν δηδάζθσλ/νπζα κπνξεί λα πξνζαξκόδεη ηηο απαηηήζεηο ηνπ ζελαξίνπ ζην επίπεδν ησλ καζεηώλ/ηξηώλ ηνπ/ηεο. Θ. BΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ Αικπάλε, Β. (επηκ.). 2000. Έλαο Αηώλαο Χξνλνγξάθεκα, 1899-1999. Αζήλα: Καζηαληώηεο. Καξαβίηε, Σδ., αθαηδήο, Γ. & Π. Υαηδεδεκεηξίνπ. 2004. Τν Πνξηνθάιη κε ηελ Πεξόλε. Αζήλα: Γίθηπν Θέαηξν ζηελ Δθπαίδεπζε. ΤΠΔΠΘ/ ΠΗ. 2007. Βηβιίν εθπαηδεπηηθνύ Β Γπκλαζίνπ. Αζήλα: ΟΔΓΒ. Μπξερη, Μπ. 2008. Ιζηνξίεο ηνπ θ. Κόπλεξ. Η δηαιεθηηθή ζαλ ηξόπνο δσήο. (κεηθξ. Π. Μάξθαξεο), δ εθδ. Αζήλα: Θεκέιην. Lankshear, C. & M. Knobel. 1997. Critical Literacy and Active Citizenship. ην S. Muspratt, A. Luke & P. Freebody. Constructing Critical Literacies. USA-NJ: Hampton Press, 95-124. Luke, A. & P. Freebody. 1997. Shaping the Social practices of Reading. ην S. Muspratt, A. Luke & P. Freebody. Constructing Critical Literacies. USA-NJ: Hampton Press, 185-226. Σελίδα 25 από 29

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ Σελίδα 26 από 29

Σελίδα 27 από 29

Σελίδα 28 από 29

[Σν παξαπάλσ θείκελν παξαηίζεηαη απηνύζην ζε πεξίπησζε πνπ είλαη δύζθνιν λα ην εληνπίζεη ν δηδάζθσλ. Πεγή θεηκέλνπ: Κώζηαο Βνύιγαξεο, Ρηλνθεξίηηο!... Από ην Βαζηιηθή Αικπάλε (Πξόινγνο-επηινγή). Έλαο Αηώλαο Χξνλνγξάθεκα, 1899-1999. Αζήλα: Καζηαληώηεο. ζει. 313-314.] Σελίδα 29 από 29