Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Επιτροπή Αναφορών 18.12.2015 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Θέμα: Αναφορά 0954/2011 του M. S., γερμανικής ιθαγένειας, σχετικά με εικαζόμενη άνιση μεταχείριση όσον αφορά την επιβολή διοδίων για τη χρήση της σήραγγας Felbertauern στην Αυστρία 1. Περίληψη της αναφοράς Ο αναφέρων θεωρεί άνιση τη μεταχείριση των πολιτών σε σχέση με τον καθορισμό του ύψους των διοδίων που καταβάλλονται για τη χρήση της σήραγγας Felbertauern στην Αυστρία. Για παράδειγμα, οι πολίτες από το Ανατολικό Τιρόλο απαλλάσσονται από την υποχρέωση καταβολής διοδίων. Άλλοι πολίτες που κατοικούν στο Τιρόλο και θεωρούνται «μόνιμοι κάτοικοι» καταβάλλουν μειωμένο τέλος διοδίων ύψους 8 ευρώ, ενώ άλλοι πληρώνουν 10 ευρώ. Ο αναφέρων θεωρεί ότι το σύστημα τιμολόγησης παραβιάζει οδηγίες και αρχές της ΕΕ. 2. Παραδεκτό Χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 16 Δεκεμβρίου 2011. Η Επιτροπή εκλήθη να παράσχει πληροφορίες (άρθρο 216 παράγραφος 6 του Κανονισμού). 3. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 17 Φεβρουαρίου 2012 Η σήραγγα Felbertauern είναι μια σημαντική σήραγγα στις αυστριακές Άλπεις που συνδέει την περιφέρεια του Ανατολικού Τιρόλου με αυτήν του Βόρειου Τιρόλου μέσω ενός διαδρόμου που διασχίζει την περιφέρεια Pinzgau. Δεδομένου ότι η σήραγγα παραμένει ανοικτή καθ όλη τη διάρκεια του χρόνου, χρησιμοποιείται και από πολλούς τουρίστες. Τη διαχείριση της σήραγγας και των οδών πρόσβασης στις δύο πλευρές έχει αναλάβει η εταιρεία Felbertauernstraße AG, η οποία έχει την έδρα της στην περιοχή Lienz, στο Ανατολικό Τιρόλο. Η Felbertauernstraße AG ανήκει κατά το μεγαλύτερο μέρος στη Δημοκρατία της CM\1082532.doc PE483.601v04-00 Eνωμένη στην πολυμορφία
Αυστρίας και στο ομόσπονδο κράτος του Τιρόλου. Η εν λόγω εταιρεία επιβάλλει τέλη διοδίων για τη χρήση των οδών και της σήραγγας Felbertauern μήκους 5,3 χλμ. Βάσει των πληροφοριών που είναι διαθέσιμες στην ιστοσελίδα της Felbertauernstraße AG (www.felbertauern.at) και σύμφωνα με την τιμολογιακή διάρθρωση που εφαρμόζει η Felbertauernstraße AG για τα διόδια, γίνεται διαχωρισμός των οχημάτων με βάση τέσσερις διαφορετικές περιοχές προέλευσης: Ανατολικό Τιρόλο, (2) δήμος του Mittersill στην περιφέρεια Pinzgau, (3) όλες οι υπόλοιπες περιφέρειες του ομόσπονδου κράτους του Τιρόλου καθώς και δύο γειτονικές περιφέρειες στην Καρινθία και όλοι οι άλλοι δήμοι της περιφέρειας Pinzgau (θεωρείται ότι είναι γειτονικές ζώνες) και (4) υπόλοιπες περιοχές του κόσμου. Τα οχήματα, τα τροχόσπιτα και τα δίκυκλα μηχανοκίνητα από το Ανατολικό Τιρόλο απαλλάσσονται από την υποχρέωση καταβολής διοδίων, ενώ τα μικρά φορτηγά και τα βαρέα επαγγελματικά οχήματα (λεωφορεία, φορτηγά, οδικοί ελκυστήρες) από το Ανατολικό Τιρόλο επωφελούνται μιας προνομιακής τιμής. Τα οχήματα που ανήκουν σε γειτονικές περιφέρειες επωφελούνται επίσης προνομιακών τιμών οι οποίες, ωστόσο, δεν είναι τόσο χαμηλές όσο εκείνες που ισχύουν για τα οχήματα από το Ανατολικό Τιρόλο. Τα οχήματα από τις υπόλοιπες περιοχές του κόσμου καταβάλλουν τη συνολική τιμή. Ο αναφέρων, ο οποίος είναι πολίτης της Γερμανίας, θεωρεί ότι η τιμολογιακή διάρθρωση που εφαρμόζεται για τη σήραγγα Felbertauern παραβιάζει τις οδηγίες και τις αρχές της ΕΕ καθώς εισάγει διακρίσεις λόγω του τόπου κατοικίας. Οι παρατηρήσεις της Επιτροπής Η σήραγγα Felbertauern ούτε ανήκει στο διευρωπαϊκό οδικό δίκτυο, όπως προκύπτει από το τμήμα 2 του παραρτήματος Ι της απόφασης 661/2010/ΕΕ, ούτε είναι αυτοκινητόδρομος. Ως εκ τούτου, δεν εμπίπτει κατά κανόνα στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 1999/62/ΕΚ περί επιβολής τελών στα βαρέα φορτηγά οχήματα που χρησιμοποιούν ορισμένα έργα υποδομής. Ωστόσο, η επιβολή διοδίων και/ή τελών χρήσης σε άλλες οδούς πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) και υπό την προϋπόθεση ότι η εν λόγω επιβολή δεν εισάγει διακρίσεις εις βάρος της διεθνούς κυκλοφορίας και δεν έχει ως αποτέλεσμα στρεβλώσεις του ανταγωνισμού μεταξύ των διαφόρων μεταφορέων. Οι διαφορετικές τιμές που ισχύουν για τα οχήματα από το Ανατολικό Τιρόλο, τις γειτονικές περιφέρειες και τις υπόλοιπες περιοχές του κόσμου ενδέχεται να παραβιάζουν την αρχή της ίσης μεταχείρισης. Βάσει της πάγιας νομολογίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου (π.χ. υπόθεση C-388/01, Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά Ιταλικής Δημοκρατίας), η αρχή της απαγόρευσης των διακρίσεων (άρθρο 18 ΣΛΕΕ) απαγορεύει όχι μόνο την εισαγωγή διακρίσεων λόγω ιθαγένειας αλλά και οποιαδήποτε συγκεκαλυμμένη μορφή διάκρισης η οποία έχει ακριβώς το ίδιο αποτέλεσμα, όπως μέτρα βάσει των οποίων γίνεται διαχωρισμός σύμφωνα με το κριτήριο του τόπου κατοικίας. Τα προνόμια που παραχωρούνται σε συγκεκριμένη κατηγορία προσώπων μπορεί να είναι συμβατά με το δίκαιο της ΕΕ αν μπορούν να δικαιολογηθούν από επιτακτικούς λόγους γενικού συμφέροντος. Χωρίς να εξετάσουμε αν οι προνομιακές τιμές για τους κατοίκους που διαμένουν κοντά στη σήραγγα μπορούν να δικαιολογηθούν από το γεγονός ότι οι τελευταίοι PE483.601v04-00 2/2 CM\1082532.doc
χρησιμοποιούν πιο συχνά τη σήραγγα σε σχέση με άλλους οδηγούς οχημάτων 1 πρέπει να υπενθυμιστεί ότι όσοι οδηγοί οχημάτων ή δίκυκλων χρησιμοποιούν συχνά τη σήραγγα μπορούν να αγοράζουν ετήσια κάρτα διοδίων την οποία αξίζει να προμηθευτούν εφόσον πραγματοποιούν περισσότερες από πέντε διαδρομές μετ επιστροφής ετησίως. Σε κάθε περίπτωση, προκύπτει ότι η πλήρης απαλλαγή από την υποχρέωση καταβολής των διοδίων αποτελεί δυσανάλογο προνόμιο για τους πολίτες του Ανατολικού Τιρόλου. Συμπεράσματα Η Επιτροπή φρονεί ότι η υφιστάμενη τιμολογιακή διάρθρωση που εφαρμόζει η Felbertauernstraße AG πιθανότατα παραβιάζει το άρθρο 7 παράγραφος 1 της οδηγίας 1999/62/ΕΚ και το άρθρο 18 της ΣΛΕΕ σχετικά με την αρχή της απαγόρευσης των διακρίσεων. Θα επικοινωνήσει με τις αυστριακές αρχές, θα ζητήσει περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την εφαρμογή των τιμών για τη σήραγγα Felbertauern και θα αποφασίσει για περαιτέρω ενέργειες αν κριθεί απαραίτητο. 4. Απάντηση της Επιτροπής (ΑΝΑΘ), που ελήφθη στις 28 Ιουνίου 2013. Η Επιτροπή εξέτασε ενδελεχώς το σημερινό σύστημα διοδίων που εφαρμόζεται στη σήραγγα Felbertauern στην Αυστρία. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η διάκριση εις βάρος χρηστών με βάση τον τόπο ταξινόμησης του οχήματος ενδέχεται να παραβιάζει την αρχή της απαγόρευσης των διακρίσεων του άρθρου 18 ΣΛΕΕ και ορισμένες διατάξεις της οδηγίας 1999/62/ΕΚ περί επιβολής τελών στα βαρέα φορτηγά οχήματα που χρησιμοποιούν ορισμένα έργα υποδομής 2. Η Επιτροπή απηύθυνε επιστολή (μέσω του EU-Pilot) στις αυστριακές αρχές τον Ιούλιο του 2012. Η απάντηση των αυστριακών αρχών δεν επαρκούσε για να εξαλειφθούν οι αμφιβολίες της Επιτροπής όσον αφορά το συμβιβάσιμο του σημερινού συστήματος διοδίων με το δίκαιο του ΕΕ. Δεδομένου ότι η Επιτροπή εξακολουθεί να έχει σοβαρές αμφιβολίες ως προς το κατά πόσο το σύστημα διοδίων που εφαρμόζεται επί του παρόντος στη σήραγγα Felbertauern στην Αυστρία συμβιβάζεται με τις διατάξεις του δικαίου της ΕΕ, έστειλε επίσημη προειδοποιητική επιστολή στις αυστριακές αρχές στις 20 Ιουνίου 2013. 5. Απάντηση της Επιτροπής (ΑΝΑΘ ΙΙ), που ελήφθη στις 30 Απριλίου 2014. Στην πρώτη απάντησή τους στην προειδοποιητική επιστολή, οι αυστριακές αρχές επιβεβαίωσαν σε γενικές γραμμές τα προηγούμενα επιχειρήματα που είχαν προβάλει στην απάντησή τους στην επιστολή που έλαβαν μέσω του EU-Pilot. Κατόπιν συναντήσεως μεταξύ της Επιτροπής και των αυστριακών αρχών το Νοέμβριο του 2013, οι τελευταίες έστειλαν το Φεβρουάριο 2014 προσθήκη στην προηγούμενη απάντησή τους, ανακοινώνοντας ορισμένα μέτρα τα οποία θα ήταν διατεθειμένες να λάβουν για την επανόρθωση της κατάστασης. Η Επιτροπή εξετάζει επί του παρόντος εάν και κατά πόσο τα προτεινόμενα από τις αυστριακές αρχές μέτρα θα μπορούσαν να άρουν τις αμφιβολίες της όσον αφορά το συμβιβάσιμο του συστήματος διοδίων στη σήραγγα Felbertauern στην Αυστρία με το δίκαιο 1 Σύμφωνα με τις πληροφορίες που διατίθενται δημοσίως, στα οχήματα από το Ανατολικό Τιρόλο αναλογεί το 20% περίπου της συνολικής κίνησης στη σήραγγα Felbertauern (περίπου 260 000 από 1,3 εκατομμύρια οχήματα συνολικά τον χρόνο). 2 ΕΕ L 187 της 20.7.1999, σ. 42-50. CM\1082532.doc 3/3 PE483.601v04-00
της ΕΕ. Ανάλογα με την περίπτωση, μπορεί είτε να περατώσει τη διαδικασία επί παραβάσει είτε να αποστείλει, εν ευθέτω χρόνω, αιτιολογημένη γνώμη στις αυστριακές αρχές. 6. Απάντηση της Επιτροπής (ΑΝΑΘ III), που ελήφθη στις 18 Δεκεμβρίου 2015. Πέρα από αυτή την αναφορά που υπέβαλε γερμανός πολίτης το 2011, η Επιτροπή έλαβε καταγγελία από αυστριακό δικηγόρο το 2012 για το ίδιο θέμα των διαφορετικών διοδίων στη σήραγγα Felbertauern στην Αυστρία. Φαίνεται ότι υπάρχουν τρεις τρόποι αντιμετώπισης των οχημάτων: τα οχήματα που είναι ταξινομημένα στο Ανατολικό Τιρόλο καταβάλλουν τα χαμηλότερα τέλη (τα ελαφρά οχήματα από το Ανατολικό Τιρόλο απαλλάσσονται από τα τέλη), τα οχήματα από γειτονικές περιοχές επωφελούνται από ενδιάμεσες τιμές και τα οχήματα από τον υπόλοιπο κόσμο καταβάλλουν το συνολικό τέλος. Η διαφοροποίηση των τιμών των διοδίων σύμφωνα με τον τόπο ταξινόμησης του οχήματος κρίθηκε ότι παραβιάζει την αρχή της απαγόρευσης των διακρίσεων του άρθρου 18 ΣΛΕΕ. Επιπλέον, δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο στρέβλωσης του ανταγωνισμού μεταξύ μεταφορέων ανάλογα με τον τόπο ταξινόμησης των οχημάτων τους. Αυτό θα παραβίαζε την τελευταία πρόταση του άρθρου 7 παράγραφος 1 της οδηγίας 1999/62/EΚ. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή απέστειλε στην Αυστρία επιστολή μέσω του EU-Pilot το 2012, προειδοποιητική επιστολή το 2013 και αιτιολογημένη γνώμη το 2014. Μετά την αιτιολογημένη γνώμη, η Αυστρία καθιέρωσε καθεστώς διοδίων για εμπορικά οχήματα το 2014, το οποίο αντικατέστησε τη διαφοροποίηση ανάλογα με τον τόπο ταξινόμησης με ένα σύστημα εκπτώσεων για εισιτήρια πολλαπλών χρήσεων. Δεδομένου ότι αυτά τα εισιτήρια είναι διαθέσιμα και έχουν την ίδια ισχύ για όλους τους χρήστες της σήραγγας, ανεξάρτητα από τον τόπο ταξινόμησης του οχήματος, δεν φαίνεται να εισάγονται πλέον διακρίσεις λόγω ιθαγένειας για τα εμπορικά οχήματα. Εντούτοις, η διαφοροποίηση σύμφωνα με τον τόπο ταξινόμησης για τα ελαφρά οχήματα ΙΧ (επιβατικά οχήματα, μοτοσικλέτες), περιλαμβανομένης της απαλλαγής των οχημάτων αυτής της κατηγορίας που είναι ταξινομημένα στο Ανατολικό Τιρόλο από την καταβολή διοδίων, κρίθηκε ότι δεν παραβιάζει το ενωσιακό δίκαιο, αφού εξετάστηκε η αιτιολόγηση αυτού του μέτρου από τις αυστριακές αρχές. Οι χαμηλότερες τιμές για κατοίκους γειτονικών περιοχών μπορούν να δικαιολογηθούν αν υπάρχουν επιτακτικοί λόγοι δημοσίου συμφέροντος εφόσον είναι κατάλληλες και αποτελεσματικές και δεν υπερβαίνουν τα απαιτούμενα για την επίτευξη του πρωταρχικού σκοπού. Η απαλλαγή από τα διόδια για οχήματα που είναι ταξινομημένα στο Ανατολικό Τιρόλο αποσκοπεί στην προώθηση της κινητικότητας και της κοινωνικής ενσωμάτωσης των κατοίκων της περιοχής. Το Ανατολικό Τιρόλο αποτελεί απομακρυσμένη περιοχή που είναι αποκομμένη από το υπόλοιπο Τιρόλο. Δεδομένου ότι η σήραγγα Felbertauern αποτελεί τον πλέον βολικό τρόπο για τους κατοίκους του Ανατολικού Τιρόλου για να έχουν πρόσβαση στο οικονομικό και πολιτισμικό κέντρο του Τιρόλου στο Ίνσμπρουκ και γύρω από αυτό, το μέτρο αυτό θεωρείται κατάλληλο και αποτελεσματικό για την επίτευξη του προαναφερθέντος στόχου. Ως εκ τούτου, θεωρήθηκε καταρχήν αποδεκτό ότι τα οχήματα που είναι ταξινομημένα στο Ανατολικό Τιρόλο υπόκεινται σε ευνοϊκότερη μεταχείριση σε σχέση με άλλα οχήματα. Το προτιμησιακό τιμολόγιο για οχήματα που είναι ταξινομημένα στο Ανατολικό Τιρόλο πρέπει να εξεταστεί στο πλαίσιο των υπόλοιπων τιμολογίων σε ισχύ, ιδίως των ενδιάμεσων PE483.601v04-00 4/4 CM\1082532.doc
τιμών που ισχύουν για τα οχήματα που είναι ταξινομημένα σε άλλες γειτονικές περιοχές. Στο πλαίσιο αυτό και λαμβάνοντας υπόψη τη συγκεκριμένη κατάσταση των κατοίκων του Ανατολικού Τιρόλου, ακόμη και η απαλλαγή των οχημάτων που είναι ταξινομημένα στο Ανατολικό Τιρόλο από την καταβολή διοδίων δεν φαίνεται να αποτελεί δυσανάλογο μέτρο. Η διαφοροποίηση των διοδίων για ελαφρά οχήματα ΙΧ, περιλαμβανομένης της απαλλαγής αυτού του είδους των οχημάτων που είναι ταξινομημένα στο Ανατολικό Τιρόλο από την καταβολή διοδίων, κρίνεται δικαιολογημένη βάσει του στόχου για προώθηση της κινητικότητας και της κοινωνικής ενσωμάτωσης των κατοίκων της περιοχής. Συμπέρασμα Δεδομένου ότι δεν μπορεί να τεκμηριωθεί παραβίαση του δικαίου της ΕΕ στο καθεστώς διοδίων στη σήραγγα Felbertauern, η Επιτροπή αποφάσισε να περατώσει την υπόθεση τον Νοέμβριο του 2015. CM\1082532.doc 5/5 PE483.601v04-00