Ευρωπαϊκός ιαπολιτισµικός Χώρος Εργασίας

Ευρωπαϊκός ιαπολιτισµικός Χώρος Εργασίας ειγµατοληπτικό Υλικό από το εγχειρίδιο Europe at Work, διαθέσιµο στην ιστοσελίδα του έργου EIW, όπου παρέχονται οδηγίες και ασκήσεις για προσωπική µελέτη σχετικά µε διαπολιτισµικά θέµατα όπως εµφανίζονται στα σενάρια. ιαδικτυακός Οδηγός Χρήστη - είγµα page 1

Ευχαριστίες Αυτό το Εκπαιδευτικό Εγχειρίδιο είναι προϊόν συνεργασίας για το έργο Ευρωπαϊκός ιαπολιτισµικός Χώρος Εργασίας -European Intercultural Workplace (EIW), µεταξύ των: Dublin City University, Ιρλανδία; European Centre for Education and Training (ECET), Βουλγαρία; Institut für Projektbegleitung und Kompetenzentwicklung - pro-kompetenz, Γερµανία; Ελληνικό Περιφερειακό Αναπτυξιακό Κέντρο (HRDC) Ελλάδα; Västra Nylands folkhögskola,φιλανδία; CONFORM - Consorzio Formazione Manageriale, Iταλία; Mangfold i Arbeidslivet MiA, Nορβηγία; Academy of Humanities and Economics in Lodz, Πολωνία; Göteborg University, Σουηδία; University of Westminster, Ηνωµένο Βασίλειο. Οι εταίροι του έργου EIW βεβαιώνουν ότι το παρόν χρηµατοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στα πλαίσια του προγράµµατος Leonardo da Vinci II. Οι συγγραφείς του συγκεκριµένου υλικού είναι οι Barry Tomalin, Jack Lonergan και Adam Duncan του Πανεπιστηµίου του Westminster, Ηνωµένο Βασίλειο. ιαδικτυακός Οδηγός Χρήστη - είγµα page 2

Πνευµατικά ικαιώµατα 2007 Κοινοπραξία του έργου Ευρωπαϊκός ιαπολιτισµικός Χώρος Εργασίας (EIW). ιατηρούνται όλα τα πνευµατικά δικαιώµατα. Η αναπαραγωγή και η διανοµή του συνόλου ή µέρους αυτής της δηµοσίευσης εγκρίνεται, εκτός από εµπορικούς σκοπούς, υπό τον όρο ότι η κοινοπραξία του έργου EIW να αναφέρεται ως πηγή. Το παρόν έργο έχει διεξαχθεί µε την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Το περιεχόµενο αυτού του έργου δεν απεικονίζει απαραιτήτως τη θέση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, η οποία δεν φέρει οποιαδήποτε ευθύνη από την πλευρά της. ιαδικτυακός Οδηγός Χρήστη - είγµα page 3

Tο πρόγραµµα European Intercultural Workplace Σχετικά µε το έργο Το έργο Ευρωπαϊκός ιαπολιτισµικός Χώρος Εργασίας - European Intercultural Workplace προωθεί την καλύτερη κατανόηση και εκτίµηση των πολιτισµικών διαφορών µε στοχό την δηµιουργία ενός περισσότερο πολιτισµικά ενσωµατοµένου εργασιακού χώρου. Το έργο χρηµατοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στα πλαίσια του προγράµµατος Leonardo Da Vinci. έκα Ευρωπαϊκές χώρες ένωσαν τις δυνάµεις τους προκειµένου να ερευνήσουν τις σχέσεις µεταξύ των εργατών που είναι µετανάστες σε µια σειρά από επαγγελµατικούς χώρους που εκτείνονται από την βιοµηχανία και το εµπόριο, και από την εκπαίδευση µέχρι τις δηµόσιες υπηρεσίες σε ένα έργο τριετούς διάρκειας, από το 2005 έως το 2007. Αυτό το σχέδιο είναι το ροϊόν της συνεργασίας µεταξύ δέκα χωρών της ΕΕ: Ιρλανδία (Συντονιστής Έργου), Βουλγαρία, Φιλανδία, Γερµανία, Ελλάδα, Ιταλία, Νορβηγία, Πολωνία, Σουηδία και το Ηνωµένο Βασίλειο. Τί προσφέρει το έργο; Τα αποτελέσµατα του έργου είναι διαθέσιµα από την επίσηµη ιστοσελίδα του έργου www.eiworkplace.net όπου περιλαµβάνονται το παρακάτω υλικό και πηγές. Εθνικές αναφορές από κάθε εταίρο, όπου σκιαγράφεται η κατάσταση σχετικά µε την διαπολιτισµική ενσωµάτωση στις δέκα συµµετέχουσες στο έργο χώρες. Περιπτωσιολογικές µελέτες (εξήντα συνολικά από τις δέκα χώρες) σε µια ευρεία ποικιλία επαγγελµατικών τοµέων, συµπεριλαµβανοµένης της εκπαίδευσης, της υγείας, των µικρών επιχειρήσεων, της αστυνοµίας, των µεταφορών. Τοµεακά εγχειρίδια που συνοψίζουν το βαθµό διαπολιτισµικής ένταξης στον εργασιακό χώρο στον τοµέα της Εκπαίδευσης, της Υγείας και των µικρών επιχειρήσεων. Εκπαιδευτικά εγχειρίδια µε τίτλο Europe at Work. Σχετικά µε τα Εκπαιδευτικά Εγχειρίδια µε τίτλο Europe at Work Europe at Work είναι η ονοµασία που έχει δοθεί στα εκπαιδευτικά εγχειρίδια που υλοποιήθηκαν στα πλαίσια του έργου, και που αποτελούνται από ένα DVD, από ένα εκπαιδευτικό εγχειρίδιο και από ένα διαδικτυακό Οδηγό για τους χρήστες. Το DVD EUROPE AT WORK περιλαµβάνει 14 δραµατικές υποκριτικές σκηνές όπου αναδεικνύονται διαφορετικές πτυχές διαπολιτισµικής έντασης στο χώρο εργασίας, έτσι όπως αυτές προσδιορίστηκαν από το έργο. Το DVD έχει εγγραφεί στα Αγγλικά, ενώ είναι διαθέσιµο µε υπότιτλους σε όλες τις γλώσσες των χωρών που συµµετέχουν στο έργο. ιαδικτυακός Οδηγός Χρήστη - είγµα page 4

Τα σενάρια που εµφανίζονται στο DVD παρουσιάζουν κάποια κοινά ζητήµατα που αναδεικνύονται στην διάρκεια της συνεργασίας µε συναδέλφους που προέρχονται από διαφορετικό πολιτισµικό περιβάλλον. Κάθε δραµατική σκηνή διαρκεί µόνο µερικά λεπτά και µπορεί να περιλαµβάνει ένα σύντοµο επεισόδιο όπου οι πρωταγωνιστές παρουσιάζουν τις απόψεις τους απευθείας στην κάµερα. Κάθε δραµατική σκηνή εστιάζει σε µια µόνο πτυχή ενός κεντρικού θέµατος π.χ. ο ρατσισµός, και επιτρέπει στον χρήστη να το αναγνωρίσει και να το χρησιµοποιήσει σαν µια πύλη που οδηγεί σε άλλα ζητήµατα του ιδίου θέµατος. Αυτά τα σενάρια είναι σχεδιασµένα µε τέτοιο τρόπο ώστε να προκαλούν την σκέψη και την συζήτηση καθώς επίσης να βελτιώνουν την καλή πρακτική στην εργασία σας. Κάθε δραµατική σκηνή έχει κινηµατογραφηθεί µε τέτοιο τρόπο ώστε οι θεατές να ρέ ει να εστιάσουν στο ζήτηµα υ ό αναθεώρηση και να το εφαρµόσουν στο εργασιακό τους εριβάλλον. Στο τέλος κάθε ενότητας του DVD εµφανίζεται µια σειρά από ερωτήσεις που µπορούν να λειτουργήσουν σαν οδηγός για συζήτηση των θεµάτων που έχουν τεθεί. Ο ιαδικτυακός Οδηγός Χρήστη EUROPE AT WORK προσφέρει οδηγίες και ασκήσεις για προσωπική µελέτη που βασίζονται στα σενάρια, και όλα τα κείµενα και υπότιτλοι είναι στην αντίστοιχη γλώσσα των εταίρων, διαθέσιµα στην επίσηµη ιστοσελίδα του έργου www.eiworkplace.net. Το Εκπαιδευτικό Εγχειρίδιο EUROPE AT WORK περιλαµβάνει το υλικό του Οδηγού Χρήστη και επιπλέον υλικό για προσωπική µελέτη και οµαδικές ασκήσεις που βασίζονται στο DVD και σε οµαδικές συζητήσεις, µε τα κείµενα ωστόσο µόνο στα Αγγλικά. Υπάρχει επίσης ένα δείγµα από µια σειρά υλικού µε µια εισαγωγή σε όλες τις γλώσσες των εταίρων και µε τον τίτλο ειγµατοληπτικός Οδηγός Χρήστη EUROPE AT WORK WEB. ειγµατοληπτικός Οδηγός Χρήστη Europe at Work Web Αυτός ο ειγµατοληπτικός Οδηγός Χρήστη σε όλες τις γλώσσες των εταίρων περιλαµβάνει Εισαγωγή Οδηγός για τους Χρήστες Ενότητα Ενότητα 2 Πλάνα όλων των ενοτήτων ιαδικτυακός Οδηγός Χρήστη - είγµα page 5

Σχετικά µε τον διαπολιτισµικό διάλογο Τί εννοούµε µε την λέξη πολιτισµός; Ανάλογα µε το περιβάλλον στο οποίο χρησιµοποιείται ο όρος, ο πολιτισµός µπορεί να έχει διάφορες έννοιες. Στα πλαίσια του εργασιακού χώρου σηµαίνει δύο πράγµατα. 1 Οι διαφορετικές οµάδες που βρίσκονται στον εργασιακό χώρο έχουν διαφορετικούς τρόπους λειτουργίας του εργασιακού χώρου. 2 Οι διαφορετικές οµάδες που βρίσκονται στον εργασιακό χώρο έχουν διαφορετικές προσδοκίες από τους συναδέλφους τους στον εργασιακό χώρο, από τους υπαλλήλους και τους πελάτες, µε βάσει τις αξίες και τις συµπεριφορές της κοινότητάς τους. Σε αυτές τις συµπεριφορές και το πώς αυτές µεταφράζονται στον εργασιακό χώρο εστιάζει το εγχειρίδιο Europe at Work. Στερεότυπα και γενικότητες Κάθε οµάδα που βρίσκεται σε έναν εργασιακό χώρο υπόκειται σε στερεότυπα δηλώσεις που εφαρµόζονται σε όλα τα µέλη µιας κοινότητας και όπου δεν υπάρχει περιθώριο για αποκλίσεις. Το εγχειρίδιο Europe at Work επηρεάζει όλους τους ανθρώπους σε µεγαλύτερο ή µικρότερο βαθµό ανάλογα µε το πολιτισµικό τους υπόβαθρο. Οι επιρροές αυτές δηµιουργούνται από διάφορους παράγοντες κυρίως όµως από γονείς, σχολικές µονάδες, κοινωνικό υπόβαθρο, περιβαλλοντικές επιρροές, ιστορικές καταβολές, θρησκεία και τέλος από τα µέσα µαζικής ενηµέρωσης. Στα διάφορα περιβάλλοντα, οι παράγοντες που επηρεάζουν διαφέρουν, αλλά ανεξαρτήτως αυτού, όλα πρέπει να φιλτράρονται µέσω της εµπειρίας που ο καθένας διαθέτει. Γι αυτό τον λόγο, το εγχειρίδιο Europe at Work παρέχει παραδείγµατα για τα διάφορα είδη της συµπεριφοράς και κάνει γενικεύσεις για τα διάφορα είδη των πολιτισµών που αντιστοιχούν σε αυτές. Είναι σηµαντικό να χρησιµοποιούµε τις γενικεύσεις σαν σηµείο αναφοράς για περεταίρω ατοµική έρευνα και να φιλτράρουµε αυτές τις γενικεύσεις µέσω των τεσάρρων επιπέδων της εµπειρίας µας. Επίπεδο 1 Εθνική εµπειρία Κάθε επιχειρηµατική κοινότητα εκφράζει τα εθνικά χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος που την περιβάλλει. Για παράδειγµα, η ανάγκη για δηµιουργία καλών προσωπικών σχέσεων στον χώρο εργασίας που έρχεται σε αντίθεση µε την επαγγελµατική κουλτούρα που διαχωρίζει τις προσωπικές µε τις επαγγελµατικές σχέσεις. Επίπεδο 2 Τοπική εµπειρία Ακόµα και στα πλαίσια της ίδιας εθνικής ταυτότητας, ενδέχεται να παρουσιαστούν ποικίλα χαρακτηριστικά. Για παράδειγµα, οι κάτοικοι της Βόρειας Αγγλίας συχνά ιαδικτυακός Οδηγός Χρήστη - είγµα page 6

θεωρούνται σαν οµάδα η οποία είναι δεχτική και πιο άµεση σε σχέση µε τους Άγγλους του Νότου. Επίπεδο 3 Εταιρική εµπερία Σε προσωπικό επίπεδο υπάρχει µια σηµαντική πολιτισµική διαφορά στη συµπεριφορά µεταξύ ανθρώπων που έχουν εµπειρία εργαζόµενοι σε πολυεθνικές εταιρείες και εκείνους που εργάζονται σε τοπικές επιχειρήσεις και οικογενειακές επιχειρήσεις, έστω και αν είναι µεγάλες. Μια πολυεθνική εταιρεία λειτουργεί σε µεγάλο βαθµό µε βάσει τις διαδικασίες και τα χρονοδιαγράµµατα µιας Αµερικάνικης, µιας Αµερικάνικης και ένα ρόσω ο µε αυτήν την εµ ειρία µ ορεί πολύ ερισσότερο να ροσαρµοστεί σε ένα διαπολιτισµικό περιβάλλον α ό κάποιον άλλο ου έχει εµ ειρία µόνο στις εθνικές ε ιχειρήσεις. Επίπεδο 4 Προσωπική εµπειρία Τέλος, το πιο σηµαντικό είναι το γεγονός ότι οι προσωπικότητες των ανθρώπων ποικίλουν σε µεγάλο βαθµό. Οι άνθρωποι που έχουν εµπειρία από εργασία και σπουδές στο εξωτερικό σε µεγαλύτερο βαθµό από ότι σε άλλες χώρες, ενδέχεται να προσαρµοστούν ευκολότερα στα καινούργια εργασιακά δεδοµένα. Αυτό που είναι πολύ σηµαντικό για τους αυτόχθονες εργαζόµενους είναι να γνωρίζουν ότι η εγκατάσταση σε ένα καινούργιο περιβάλλον αποτελεί µια αγχωτική διαδικασία. Γι αυτό είναι πολύ σηµαντικό να κατανοήσουν ότι οποιεσδήποτε εντάσεις δηµιουργηθούν προέρχονται από το γεγονός ότι οι αλλοδαποί εργαζόµενοι δεν έχουν προσαρµοστεί στην καινούργια κατάσταση. Παρά την γενική τάση που υπάρχει, ο αλλοδαπός καλό θα ήταν να µην στηρίζεται σε οικείες γι αυτόν συµπεριφορές, οι οποίες φαντάζουν παράξενες ή ακόµα και ενοχλητικές στα µέλη της χώρας υποδοχής. Συµπόνια, καλό είναι όλοι µας να βάζουµε τους εαυτούς µας στις θέσεις των άλλων και να βλέπουµε τα πράγµατα κι από διαφορετική οπτική γωνία έτσι ώστε να γίνει η διαδικασία της ενσωµάτωσης γρήγορα και πετυχηµένα. Αντιµετωπίζοντας τον πολιτισµικό κλονισµό Καθένας που ζει και εργάζεται µακρυά από το σπίτι πρέπει αργά ή γρήγορα να έρθει αντιµέτωπος µε ένα πολιτισµικό κλονισµό. Ο πολιτισµικός κλονισµός ορίζεται ως η αίσθηση της αλλοτρίωσης και του χωρισµού που προέρχεται από την απόσταση ενός µετανάστη από την οικογένεια του, τους φίλους του και τις συνήθεις ρουτίνες του καθώς και τον τρόπο ζωής, και µπορεί να προκαλέσει τον αποπροσανατολισµό, µια ταραχώδη συµπεριφορά, ακόµη και κατάθλιψη. Ο πολιτισµικός κλονισµός εµφανίζεται κανονικά µεταξύ δύο µηνών και ένα έτος µετά από την άφιξη και µπορεί να διαρκέσει πολύ περισσότερο. Οι µετανάστες εργαζόµενοι πρέπει να καταλάβουν το φαινόµενο και να αναγνωρίσουν ότι είναι απλά µια φάση που θα περάσει, όπως για παράδειγµα µια απλή γρίπη. Οι εργαζόµενοι της ιαδικτυακός Οδηγός Χρήστη - είγµα page 7

χώρας υποδοχής πρέπει να αναγνωρίσουν τι περνούν οι µετανάστες συνάδελφοί τους και πρέπει να έχουν µια πιο συµπονετική στάση. Μια σηµαντική προϋπόθεση είναι η ικανότητα να µπορεί κάποιος να ακούει. Το να επιτρέπετε στο µετανάστη να συζητάει µαζί σας για το σπίτι του και να µοιράζεται τις εµπειρίες του µπορεί να αποτελέσει το σηµαντικότερο στοιχείο για την ένταξή του. Μια επισκόπηση της Ευρώπης στον τοµέα της Εργασίας Βασικά πολιτισµικά ζητήµατα Το εγχειρίδιο Europe at Work εστιάζει σε 14 βασικά πολιτισµικά θέµατα. Κάθε ένα από αυτά εµφανίζεται σε µια χαρακτηριστική σκηνή που επεξηγεί τα διαφορετικά ζητήµατα που προκύπτουν στην εργασία. Ενότητα 1 Εισαγωγή Αυτή η ενότητα θέτει τη βάση για τις συζητήσεις και επιτείνει την συνειδητοποίηση, ιδιαιτέρως µεταξύ των νέων σε διαπολιτισµικά ζητήµατα. Ενότητα 2 Ερµηνεία ενός µηνύµατος Πολύ συχνά οι γηγενείς οµιλητές αποτυχγάνουν να καταλάβουν τις δυσκολίες που αντιµετωπίζουν οι µετανάστες στο να καταλάβουν την οµιλούσα γλώσσα. Η χρήση τοπικών εκφράσεων, η γρήγορη οµιλία και η τεχνική διάλεκτος είναι θέµατα που µπορούν να δηµιουργήσουν σοβαρά προβλήµατα επικοινωνίας. Είναι πολύ σηµαντικό οι γηγενείς οµιλητές, ιδίως όταν αυτοί είναι σε θέση εξουσίας, να είναι ευαίσθητοι σε ότι αφορά στο γλωσσικό επίπεδο των ατόµων µε τα οποία συνεργάζονται και να προσαρµόζουν το επίπεδο της γλώσσας τους ανάλογα. Ενότητα 3 Εµφάνιση Ο τρόπος µε τον οποίο ντύνονται οι άνθρωποι είναι ένα πολύ σηµαντικό στοιχείο και θέµα, καθώς οι µετανάστες εργάτες φορούν συχνά ιδιαίτερα ρούχα, µέρος µιας θρησκευτικής ή κοινωνικής πρακτικής τους. Το πιο γνωστό παράδειγµα είναι αυτό του τουρµπανιού που φορούν οι Σιχ άνδρες για να καλύψουν τα µακριά τους µαλλιά, αλλά εξίσου χαρακτηριστικό και γνωστό που δηµιουργεί αµφισβητήσεις ανά την Ευρώπη είναι η φορεσιά ενός niqab ή ένα βέλο που καλύπτει το κεφάλι αλλά αφήνει το πρόσωπο εκτεθειµένο, ή ακόµα η µπούρκα, η οποία καλύπτει ολόκληρο το πρόσωπο εκτός από τα µάτια και αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισµα του φορέµατος των γυναικών σε ορισµένες µουσουλµανικές κοινωνίες. Από την άλλη µεριά, το να φοράει ακνείς κοσµήµατα όπως είναι ο σταυρός µπορεί να θεωρηθεί προσβλητικό. Για λόγους υγείας και ασφάλειας καθώς επίσης και για θρησκευτικούς λόγους υπάρχουν ανοιχτά ζητήµατα στην Ευρώπη στις αρχές του 21 ου αιώνα. Ενότητα 4 Ηθική εργασίας Οι περισσότερες επιχειρηµατικές κοινότητες προτιµούν να συναλλάσσονται µε εκείνους τους οποίους γνωρίζουν και εµπιστεύονται. Αλλά σε µερικές επιχειρηµατικές κοινότητες, η δηµιουργία και διατήρηση µιας καλής σχέσης είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ύπαρξη µιας επιτυχηµένης επιχείρησης. Τα δώρα και η φιλοξενία είναι σηµαντικά κοµµάτια στην ανάπτυξη σχέσεων που θα οδηγήσουν σε επιτυχείς επιχειρηµατικές ευκαιρίες. Άλλες επιχειρηµατικές κοινότητες θεωρούν και αντιµετωπίζουν τα θέµατα αυτά σαν άσχετα ή ακόµα θεωρούν ότι ωθούν στην διαφθορά. Το να κατανοήσει κάποιος το ρόλο της προσφοράς δώρων και το ρόλο ιαδικτυακός Οδηγός Χρήστη - είγµα page 8

της φιλοξενίας σε διεθνείς επιχειρηµατικές κοινότητες είναι ένα πολύ σηµαντικό κοµµάτι για την δηµιουργία µιας σωστής σχέσης. Ενότητα 5 Φαγητό Ένα από τα βασικά ζητήµατα που προκαλούν τον αποπροσανατολισµό σε ένα νέο επιχειρησιακό περιβάλλον είναι η µη διαθεσιµότητα των τροφίµων που χρησιµοποιείτε συνήθως. Υπάρχουν τεράστια πολιτιστικά τελετουργικά που περιβάλλουν τον τύπο των τροφίµων που τρώνε οι άνθρωποι, το πώς το σερβίρουν και πώς το τρώνε, ποιό ποτό συνοδεύει τα τρόφιµα και πώς καταναλώνεται. Η παροχή της βάσης των τροφίµων στην καντίνα µιας επιχείρησης, όπως για παράδειγµα το ρύζι ή τα ζυµαρικά ή τα δηµητριακά, µπορεί να είναι ένα σηµαντικό αν όχι παραγνωρισµένο βοήθηµα για την παραγωγικότητα και για ένα ικανοποιηµένο εργατικό δυναµικό. Για άλλη µια φορά θα πρέπει να τονίσουµε ότι το φαγητό µπορεί να έχει θρησκευτική σηµασία και σπουδαιότητα, όπως για παράδειγµα στην περίπτωση της απαγόρευσης του χοιρινού (για τους Μουσουλµάνους) ή του µοσχαριού ( για τους Ινδουϊστές) ή την παροχή halal κρέατος για µουσουλµάνους. Ενότητα 6 Θρησκεία Στις έντονα θρησκευτικές κοινωνίες η παροχή εγκαταστάσεων και διευκολύνσεων για τη θρησκευτική λατρεία είναι συχνά ένα σηµαντικό ζήτηµα. Εντούτοις, σε µια κοινωνία που χωρίζει τους ρόλους της θρησκείας και του εργασιακού χώρου, η παροχή δωµατίων για την προσευχή ή τα παρεκκλήσια µπορούν να µην είναι µια προτεραιότητα. Πιο συγκεκριµένα, στις µουσουλµανικές κοινωνίες όπου οι «καλοί» µουσουλµάνοι θα προσευχηθούν πέντε φορές ηµερησίως, η παροχή χώρου για προσευχή µπορεί να είναι κάτι σηµαντικό, και η άρνηση της ευκαιρίας µπορεί να θεωρηθεί παραβίαση των δικαιωµάτων. εν υπάρχει καµία σαφής απάντηση σε αυτό το ζήτηµα αλλά η παροχή ή η µη-παροχή εγκαταστάσεων για προσευχή στην εργασία είναι ένας σηµαντικός τοµέας συζήτησης όπου µια σηµαντική θρησκευτική µειονότητα αποτελεί µέρος του εργατικού δυναµικού. Ενότητα 7 Χρόνος Η στάση απέναντι στο χρόνο είναι ένας κρίσιµος παράγοντας µεταξύ των επιχειρηµατικών κοινοτήτων, όπου ο χρόνος περιγράφεται ως «πιεσµένος» (η ακρίβεια είναι σηµαντική) και «αόριστος» (το να ολοκληρωθεί µια εργασία είναι σηµαντικό αλλά το να γίνεται σε ένα συγκεκριµένο χρονικό όριο δεν είναι). Η κατανόηση ότι τέτοιες διαφορές δεν είναι ενδείξεις προσωπικής τεµπελιάς ή έλλειψη δέσµευσης αλλά απλά µια συµπεριφορά που γίνεται αποδεκτή από τη χώρα υποδοχής ή την µεταναστευτική κοινότητα, είναι σηµαντική. Η βασική στρατηγική είναι να συζητηθούν οι διαφορές και να συµφωνηθεί µια πολιτική που θα λειτουργεί και για τις δύο πλευρές. Ενότητα 8 Εξουσία Σε πολλές κοινωνίες ο θεσµικός σεβασµός ορίζεται από τον προϊστάµενο επειδή ακριβώς είναι ο προϊστάµενος. Τέτοιες κοινωνίες θεωρείται συχνά ότι έχουν να επιδείξουν υψηλή απόσταση εξουσίας, µε άλλα λόγια στην περίπτωση αυτή έχουµε ένα σαφή κοινωνικό χωρισµό µεταξύ προϊσταµένου και υπαλλήλου. Ο υπάλληλος έχει σαν καθήκον να σέβεται και να υπακούει. Ο προϊστάµενος οφείλει σε αντάλλαγµα να προσέχει τον υπάλληλο και την οικογένειά του/της. Σε µια χαµηλή απόσταση εξουσίας ο κοινοτικός σεβασµός είναι πιο λειτουργικός. Με άλλα λόγια, ο σεβασµός στηρίζεται στα προσωπικά χαρίσµατα και την αποτελεσµατικότητα του ατόµου και δεν είναι αναφαίρετο δικαίωµα. Σε τέτοιες επιχειρηµατικές κοινότητες ο προϊστάµενος θεωρεί τον εαυτό του/της ισάξιο των συναδέλφων και είναι ανοικτός ιαδικτυακός Οδηγός Χρήστη - είγµα page 9

στο να συζητήσει αποφάσεις που πρέπει να παρθούν, αποφάσεις που επικρίνονται ή ακόµα και που προκαλούνται από την οµάδα. Σε µια τέτοια κοινότητα, ο θεσµικός σεβασµός και η υπακοή στον προϊστάµενο µπορούν να θεωρηθούν σαν ανάρµοστη συµµόρφωση ή ακόµα και σαν προσπάθεια να αποκτήσει κάποιος την εύνοια. Είναι σηµαντικό να αναγνωριστεί ότι αυτές οι διαφορές δεν προέρχονται από το προσωπικό θάρρος ή από ατοµικισµό αλλά προέρχονται από τις διαφορετικές πολιτιστικές αξίες. Ενότητα 9 Φυλή Ένα από τα πιο εκρηκτικά πολιτισµικά ζητήµατα, οι ρατσιστικές θεωρήσεις έχουν επιπτώσεις τόσο τους διεθνείς όσο και τους διε-θνικούς χώρους εργασίας. Αν και µπορούν να κρατήσουν την εθνική υπηκοότητα, τα µέλη των διαφορετικών εθνικών µειονοτήτων µπορεί να αισθανθούν ότι γίνονται διακρίσεις εις βάρος τους στον εργασιακό χώρο. Συγχρόνως, τα µέλη των υπερπόντιων διαφορετικών µειονοτήτων µπορούν επίσης να νιώσουν την διάκριση από την κοινότητα που τους υποδέχεται. Αν και η φυλετική διάκριση είναι παράνοµη µε βάσει την Ευρωπαϊκή νοµοθεσία, συµβαίνει ακόµα και είναι συχνά σκληρό για όσους το παρακολουθούν από εξώ ενώ το αισθάνονται άµεσα όσοι υφίστανται τέτοιες διακρίσεις. Σε µερικές περιπτώσεις οι υπάλληλοι µπορούν να θεωρήσουν κάτι σαν ρατσιστικό αν και µπορεί να µην είναι τίποτε άλλο παρά ένα σχόλιο ή µια κριτική για την απόδοση τους. Είναι απαραίτητο να είµαστε πολύ ευαίσθητοι για τα συναισθήµατα των ανθρώπων σε τέτοιες καταστάσεις. Μερικές φορές, ένας υπάλληλος µπορεί να προσπαθήσει να κατηγορήσει τους ανθρώπους που έχουν εξουσία για ρατσισµό προκειµένου να αποφύγουν τις ευθύνες τους ή την υλοποίησή τους. Αυτό είναι γνωστό ως το «παιχνίδι της φυλετικής κάρτας» και πρέπει κάποιος να είναι πολύ προσεχτικός σε τέτοιες περιπτώσεις. Από όλα τα πολιτισµικά ζητήµατα που εµφανίζονται σε αυτό το DVD καθώς και στα εκπαιδευτικά εγχειρίδια, η φυλή είναι σίγουρα το πιο ευαίσθητο ζήτηµα, δεδοµένου ότι διαπερνά διάφορα άλλα θέµατα υπό συζήτηση, όπως είναι η εµφάνιση, τα τρόφιµα, ο χρόνος και η συµπεριφορά απέναντι στην εξουσία. Ενότητα 10 Συγκρούσεις Όλες οι σκηνές στο Europe at Work περιλαµβάνουν ένα στοιχείο σύγκρουσης αλλά είναι σηµαντικό να συνειδητοποιηθεί ότι αν λάβουµε υπόψη µας τους πολιτισµικούς όρους η σύγκρουση δεν έχει σχέση µε την εργασία δηλ. ποιά είναι η εργασία είναι ή πώς να κάνει κάποιος την εργασία αλλά σχετίζεται περισσότερο µε τον πολιτισµό δηλ. µε την βαθιά ριζοµένη πολιτισµική στάση καθενός απέναντι στην εργασία, την επιχειρηµατική σχέση, τα αποτελέσµατα και την πληρωµή. Τις περισσότερες φορές οι άνθρωποι θεωρούν αυτά τα πράγµατα δεδοµένα επειδή οι συµβάσεις γίνονται αποδεκτές ασυναίσθητα στην κοινότητά τους. Αλλά στις διαπροσωπικές συναλλαγές σε µια κοινωνία µπορούν συχνά να αποτελέσουν πηγή συγκρούσεων. εν υπάρχει καµία εναλλακτική λύση εδώ από το να συζητηθούν οι διαφορετικές τοποθετήσεις και συµπεριφορές προκειµένου να έρθουν τα µέλη σε µια συµφωνία καθώς και για το πως πρέπει να προχωρήσουν; αυτό µπορεί να απαιτεί αρκετό χρόνο από την διαχείριση και το προσωπικό. Για πολλούς το κρυµµένο κόστος της εργασίας των µεταναστών είναι ο διοικητικός χρόνος που είναι απαραίτητος για την επίλυση των διαφωνιών που αφορούν την απόδοση. Εντούτοις, η καλύτερη λύση είνααι η µεγαλύτερη κατανόηση των ζητηµάτων που πρέπει να γίνουν κατανοητά και να επιλυθούν σε έναν παγκοσµιοποιηµένο πλανήτη. Η πρώτη ανάγκη είναι να βρεθεί ο χρόνος για να συζητηθεί τι απαιτείται και για τις διαφορετικές θεωρήσης της απόδοσης από την κοινότητα. Η δεύτερη ανάγκη είναι να ιαδικτυακός Οδηγός Χρήστη - είγµα page 10

γίνει απόλυτα κατανοητό ότι, σε µια εργασία όπου εµπλέκονται µετανάστες εργάτες, η συντοµία είναι απολύτως σαφής και δεν χωρά αµφισβήτηση. Η τρίτη ανάγκη είναι η επιβεβαίωση ότι έχει γίνει απόλυτα κατανοητό και ότι όλοι συµφωνούν µε αυτό. Όλο αυτό απαιτεί συγκεκριµένο χρόνο από την διαχείριση και το προσωπικό αλλά είναι σηµαντικό. Η µεγάλη αξία των εκπαιδευτικών εγχειριδίων Europe at Work είναι ότι παρ χεουν την εκπαιδευτική δυνατότητα να µάθει κάποιος να κάνει ακριβώς αυτό. Ενότητα 11 Προσόντα Οι διαφορετικές επιχειρηµατικές κοινότητες έχουν διαφορετικές απόψεις σχετικά µε τη σπουδαιότητα των προσόντων στον εργασιακό χώρο. Μερικές κοινότητες δίνουν προτεραιότητα στην εµπειρία και την απόδοση, άλλες στην κατοχή των σωστών προσόντων. Είναι σηµαντικό να συζητηθεί και να εκτιµηθεί η διαφορά στο υπόβαθρο των διαφορετικών µελών του εργατικού δυναµικού. Μερικοί µπορεί να αισθανθούν ότι τα προσόντα τους υποτιµώνται στην εργασία ενώ κάποιοι άλλοι µπορεί να κρύψουν κάποια από τα προσόντα τους για να κρύψουν τις ανησυχίες τους για την απόδοση ή την ένταξή τους στον εργασιακό χώρο µε τους νέους συναδέλφους τους. Είναι σηµαντικό να εκτιµηθούν οι διαφορές στην προσέγγιση των διαφορετικών κοινοτήτων και να δοθεί ο ανάλογος σεβασµός στα προσόντα, για τα οποία πολλοί µετανάστες εργαζόµενοι έχουν θυσιάσει πολλά για να αποκτήσουν. Ενότητα 12 Γλώσσα του σώµατος Η έρευνα που έγινε µεταξύ των σπουδαστών αµερικανικού γυµνασίου από τον ψυχολόγο Αlbert Merabian φανερώνει ότι πάνω από 60% της διαπροσωπικής επικοινωνίας γίνεται µέσω της γλώσσας του σώµατος. Στην πραγµατικότητα οι λέξεις που χρησιµοποιούµε θεωρούνται λιγότερο σηµαντικές στην πρόσωπο µε πρόσωπο επικοινωνία από τις πληροφορίες που µεταβιβάζουµε µε τη γλώσσα του σωµάτος. Η γλώσσα του σώµατος µεταβιβάζεται µε διάφορους τρόπους, µέσω του προσώπου, των εκφράσεων, των χειρονοµιών, της επαφής των µατιών, τον τρόπο που στεκόµαστε, πόσο κοντά είµαστε στο άλλο πρόσωπο και εάν είµαστε ντυµένοι κατάλληλα για την περίσταση στην οποία βρισκόµαστε. Οι κοινωνίες που χρησιµοποιούν την εκφραστική γλώσσα του σώµατος για να µεταβιβάσουν τη συγκίνηση και τα συναισθήµατα µπορεί να θεωρηθούν ως πιο επιθετικές από άλλες κοινωνίες που προτιµούν µια πιο επιδέξια γλώσσα σώµατος. Το χαµόγελο µπορεί να θεωρηθεί ως φιλικό σε µερικές κοινωνίες ή βλακώδες σε άλλες. Η επαφή µε τα µάτια είναι η πιο σηµαντική περιοχή. Η αποφυγή της άµεσης επαφής µατιών θεωρείται ως σηµάδι σεβασµού για την ηλικίας και το γήρας σε µερικές κοινωνίες. Σε µερικές κοινωνίες η αποφυγή της επαφής µε τα µάτια µπορεί να θεωρηθεί ως ατιµία, ή ανυπακοή, ή έλλειψη σεβασµού, ενώ σε άλλες η παρατεταµένη επαφή των µατιών µπορεί να θεωρηθεί επιθετική. «Κοιτάζετέ µε όταν σας µιλώ!» έρχεται σε αντίθεση µε το «Μην µε κοιτάς µε αυτόν τον τρόπο όταν σου µιλώ!». Ένα νεύµα του κεφαλιού µπορεί να δηλώσει τη συµφωνία σε µια κοινωνία αλλά τη διαφωνία ή την µη-υποχρέωση σε µια άλλη. Για άλλη µια φορά, η συζήτηση σχετικά µε διαφορετικές πολιτισµικές συµπεριφορές σε ότι αφορά στη γλώσσα του σώµατος είναι το κλειδί. Η κατανόηση οδηγεί στην ανοχή και την αποδοχή. Ενότητα 13 Κτήση της Γλώσσας Οι µετανάστες ανά τον κόσµο αναγνωρίζουν ότι είναι πιο εύκολο να µιλήσει και να καταλάβει κάποιος µια ξένη γλώσσα που οµιλείται από έναν ξένο από ότι όταν οµιλείται από ένα γηγενή οµιλητή. Αυτό συµβαίνει επειδή ο γηγενής οµιλητής δεν ιαδικτυακός Οδηγός Χρήστη - είγµα page 11

λαµβάνει υ όψη την ταχύτητα της οµιλίας, τη διάλεκτο, την έµφαση και τη χρήση ιδιωµατισµών από ότι ένας ξένος οµιλητής. Το να αισθάνεται κάποιος ανε αρκής σε ότι αφορά την οµιλία της γλώσσα της χώρας υ οδοχής µ ορεί να είναι µια σηµαντική ηγή ανησυχίας για την α όδοση τουτην εργασία και µ ορεί ε ίσης να είναι ένα σύµ τωµα ή µια αιτία ενός πολιτισµικού σοκ. Όλοι η µη-γηγενείς οµιλητές πρέπει να καταλάβουν την σπουδαιότητα της οµιλίας της γλώσσας του γηγενή και του πολιτισµού του ροκειµένου να βελτιωθεί η οικειότητά τους µε τον τρόπο τον οποίο οι γηγενείς χρησιµο οιούν τη µητρική γλώσσα τους. Η ανά τυξη στρατηγικών που στοχεύουν σε αυτό είναι ένα σηµαντικό µέρος της επιτυχούς ένταξης σε µια νέα ε ιχειρηµατική κοινότητα. Ενότητα 14 Γένος Ένα α ό τα βασικά ε ιτεύγµατα του εικοστού αιώνα ήταν η χειραφέτηση των γυναικών. Εντούτοις, στον εικοστό ρώτο αιώνα, ολλά ακόµα µένουν να γίνουν και διαφορετικές ε ιχειρηµατικές κοινότητες, ειδικά µεταξύ των αραδοσιακότερων κοινοτήτων, έχουν διαφορετικές α όψεις όχι µόνο για τα δικαιώµατα των γυναικών αλλά και τη θέση τους στην οικογένεια και στην εργασία. Μερικές ε ιχειρηµατικές κοινότητες ιστεύουν σε έναν σαφή χωρισµό σ ιτιού και εργασίας και θεωρούν ότι η ρωταρχική ευθύνη µιας γυναίκας είναι η συντήρηση του σ ιτιού και της οικογένειας. Αυτό σηµαίνει ότι οτιδήποτε άλλο εκτός α ό τη µερική α ασχόληση δεν είναι αποδεκτό. ιακρίσεις µεταξύ των φύλων είναι παράνοµες µε βάσει την Ευρωπαϊκή νοµοθεσία και η θέση των ανθρώ ινων δυναµικών είναι σαφής σε αυτό, αλλά οι διευθυντές ρέ ει να καταλάβουν και να είναι συµ ονετικοί στις ιέσεις που ασκούν οι παραδόσεις στις οικογένειες των µεταναστών. Προσωπικές ιδιότητες Σε τελευταία ανάλυση, ο στόχος του Europe at Work είναι να αναπτύξει µια συναισθηµατική κατανόηση µεταξύ των µελών του προσωπικού που προέρχεται από διαφορετικές εθνικότητες και διαφορετικά πολιτισµικά υπόβαθρα. Αυτό θα επιτευχθεί µε την ανάπτυξη διάφορων προσωπικών χαρακτηριστικών που θα βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής στον εργασιακό χώρο και επίσης στις προσωπικές ζωές των ανθρώπων. Είναι τα ακόλουθα: Περιέργεια σχετικά µε άλλους πολιτισµούς. Αποδοχή ότι υπάρχουν άλλοι άνθρωποι µε διαφορετικό υπόβαθρο που είναι ισότιµοι µε εσάς. Ανοχή της αµφιβολίας όταν δεν είστε σίγουροι για την έκβαση ή τη ροή της επικοινωνίας. Ευελιξία στην ανεύρεση εναλλακτικών λύσεων για την επιτυχή επίλυση µιας διαφωνίας. Κατανόηση στο να είστε ικανοί να δείτε µια κατάσταση από την πλευρά και άποψη του άλλου ατόµου. Ικανότητα στο να προσαρµόζεται την χρήση της γλώσσας στο επίπεδο του άλλου ατόµου και να αναπτύξετε στρατηγικές προκειµένου να βελτιώσετε την ευφράδειά σας. Αν το Europe at Work µπορεί να βοηθήσει στο να πάει τους χρήστες του λίγο πιο πέρα προς την ανάπτυξη αυτών των προσωπικών χαρακτηριστικών, αυτό σηµαίνει ότι το έργο πέτυχε το στόχο του. Η δοµή των ενοτήτων στο Εκπαιδευτικό Εγχειρίδιο Europe at Work ιαδικτυακός Οδηγός Χρήστη - είγµα page 12

Η δοµή της κάθε ενότητας είναι ως εξής. Όπου το υλικό είναι επίσης στον ιαδικτυακό Οδηγό, τα αρχικά ΟΧ είναι συνηµµένα. Κάθε ενότητα περιλαµβάνει τα παρακάτω µέρη. Η αριστερή στήλη απαριθµεί τους τίτλους των τµηµάτων. Η δεξιά στήλη ροσφέρει µια συνο τική εριγραφή (Στόχος), µια εριγραφή του τύ ου δραστηριότητας ( ραστηριότητα) και έναν ροτεινόµενο τρό ο υλοποίησης της (Μέθοδος). Τα τµήµατα ε ίσης στον οδηγό του χρήστη που βρίσκονται στην ιστοσελίδα έχουν τα χαρακτηριστικά ΟΧ. Τοµείς Στόχοι Γενικό Πλαίσιο Εστίαση Σενάριο Περιεχόμενα Στόχος: Συνοψίζει τους εκπαιδευτικούς στόχους της ενότητας παραθέτοντας µια λίστα µε τα πιο βασικά στοιχεία. ραστηριότητα: ιαβάζω και σκέφτοµαι. Οι συµµετέχοντες µελετούν τους στόχους τους οποίους συγκρίνουν µε αυτούς που έθεσαν στην ενότητα 1. Θα έχουν την ευκαιρία να συνοψίσουν στο τέλος της ενότητας. Στόχος: Θέτει το πλαίσιο ραστηριότητα: Συζήτηση Ρωτήστε τους συµµετέχοντες αν έχουν αντιµετωπίσει παρόµοια προβλήµατα στην δουλειά, όπως αυτά προσδιοριστήκαν στο θέµα της ενότητας και στους στόχους. Ζητήστε από τους συµµετέχοντες, να ανταλλάξουν εµπειρίες σχετικές µε το θέµα της ενότητας, εφόσον έχουν κάτι να προσθέσουν. Στόχος: Εισάγει τους χαρακτήρες του σεναρίου, την κατάσταση και τα διαπολιτισµικά ζητήµατα που παρουσιάστηκαν στο DVD και καλεί τους συµµετέχοντες να εστιάσουν στα λεγόµενα και στις πράξεις του κεντρικού ή άλλων χαρακτήρων ραστηριότητα: ιάβασµα. Ζητήστε από τους συµµετέχοντες να διαβάσουν για τους χαρακτήρες και την κατάσταση που διαδραµατίζεται στο σενάριο. Στόχος: Επικεντρώνει σε αυτά που λέει ή κάνει ο χαρακτήρας κατά την διάρκεια της υπόθεσης. ραστηριότητα: Παρακολούθηση και Σηµειώσεις Οι συµµετέχοντες παρακολουθούν την υπόθεση και εστιάζουν στον ρόλο ακολουθώντας τις οδηγίες της ενότητας ιαδικτυακός Οδηγός Χρήστη - είγµα page 13

Σηµειώνουν τα σηµαντικά σηµεία από τις πράξεις και τα λεγόµενα του ρόλου. Θέµατα Σκέψη Παιγνίδι - Ρόλων Πάρε θέση Μεταλλαµπάδευση Στόχος: Προκαλεί συζήτηση για τα σηµαντικά θέµατα. ραστηριότητα: Συζήτηση Οι συµµετέχοντες επανεξετάζουν τις σηµειώσεις τους µε Προσοχή. Τα µέλη της οµάδας συγκρίνουν τις σηµειώσεις τους και µέσω της συζήτησης συµφωνούν για τα βασικά θέµατα που προκύπτουν. Στόχος: Εστιάζει στους χαρακτήρες και στις σκέψεις τους για να κατανοήσουν καλύτερα τον τρόπο συµπεριφοράς τους. ραστηριότητα: Συζήτηση Οι συµµετέχοντες χωρίζονται σε οµάδες χαρακτήρων των δυο (ή τριών) ατόµων. Παρακολουθούν τους χαρακτήρες να µιλούν στην κάµερα. Συζητούν τους λόγος για τους οποίους οι χαρακτήρες αντέδρασαν αναλόγως. Στόχος: Κατανόηση της γνώµης τους συνοµιλητή ραστηριότητα: Παιγνίδι Ρόλων Οι συµµετέχοντες δουλεύουν σε Ζευγάρια. Όλοι διαλέγουν από ένα ρόλο και εξηγούν την θέση τους στον συνεργάτης τους. Προσπαθούν να βρουν την χρυσή τοµή Κάθε ζευγάρι µεταφέρει την εξέλιξη από το παιγνίδι στα υπόλοιπα µέλη της οµάδας. Στόχος: Εστιάζει στις ερωτήσεις που παρουσιάζεται στο τέλος του DVD. ραστηριότητα: Συζήτηση Οι συµµετέχοντες διαβάζουν τις ερωτήσεις και εκφράζουν τις απόψεις τους. Στόχος: Παρουσιάζει καταστάσεις που έχουν λάβει χώρα σε παρόµοια εργασιακά περιβάλλοντα και καλεί τους συµµετέχοντες να εκφράσουν τις απόψεις τους σχετικά µε το τι θα έκαναν στην προκειµένη περίπτωση. ιαδικτυακός Οδηγός Χρήστη - είγµα page 14

ραστηριότητα: Συζήτηση Οι συµµετέχοντες διαβάζουν κάθε κατάσταση και την σχολιάζουν ξεχωριστά. Συζητούν το πρόβληµα και το λανθάνον ζήτηµα. Συζητούν τι θα έκανε ο κάθε συµµετέχων ξεχωριστά κατά περίπτωση. Καλέ Πρακτικές Έλεγχος Αποτελέσµατα Στόχοι Στόχος: Επεξηγεί τις καλές πρακτικές, βελτιώνει την πληροφόρηση και επιτρέπει την αυτό- αξιολόγηση. ραστηριότητα: ιάβασµα και συζήτηση. Οι συµµετέχοντες διαβάζουν τις συµβουλές που παρέχονται στις καλές πρακτικές. Μελετούν τους τρόπους εφαρµογής του στον χώρο εργασίας. Στόχος: Μια άσκηση αυτό- αξιολόγησης που ελέγχει την κατανόηση των βασικών θεµάτων όπως αυτό προέκυψαν από την ενότητα. ραστηριότητα: Τεστ Οι συµµετέχοντες κάνουν το τεστ. Προβαίνουν στον σχολιασµό των αποτελεσµάτων. Στόχος: Αξιολόγηση της προόδου ραστηριότητα: Σκέφτοµαι και γράφω. Οι συµµετέχοντες εξετάζουν τις αναφορές. Αξιολογούν αν κατανόησαν πλήρως το περιεχόµενο, επιλέγοντας την σωστή απάντηση. Αν έχουν την εντύπωση ότι δεν κατανόησαν κάτι, απλά κάνουν επανάληψη. Στόχος: Αναθεώρηση των στόχων. ραστηριότητα: ιάβασµα και Συζήτηση. Οι συµµετέχοντες επανεξετάζουν τους στόχους από την αρχή της ενότητας. Επανεξετάζουν τους στόχους της ενότητας 1. Σηµειώνουν αν κάποιος από τους στόχους που έθεσαν επετεύχθη, χρήζει τροποποίησης, ή αν αναδείχθηκαν καινούργιοι στόχοι. ιαδικτυακός Οδηγός Χρήστη - είγµα page 15

Αν το επιθυµούν, ξεκινούν συζήτηση των δυο ατόµων ή µε όλη την οµάδα. Σχεδιασµός ράσης Σενάριο (WG) Στόχος: Προσαρµογή των µαθηµάτων στο είδος της δουλειάς (χώρου εργασίας). ραστηριότητα: Συζήτηση και γραφή Οι συµµετέχοντες σηµειώνουν τα βασικά σηµεία τα οποία έµαθαν και που εφαρµόζουν στην πράξη. Αυτή η διαδικασία πρέπει να χαρακτηρίζεται µε ακρίβεια και να ολοκληρώνεται Συζητούν το σχέδιο δράσης µε την οµάδα. Συµφωνούν να ελέγχουν την πρόοδο σε τακτά και συµφωνηµένα διαστήµατα Στο τέλος της ενότητας, επισυνάπτεται το σενάριο µε σκοπό την πιο λεπτοµερή µελέτη. ιαδικτυακός Οδηγός Χρήστη - είγµα page 16

Ενότητα 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στόχοι Γιατί χρησιµοποιείτε αυτό το υλικό; Συγκρίνετε τους στόχους και συζητήστε όλα τα θέµατα Θέστε τους κοινούς σας στόχους και καταγράψτε τους στον παρακάτω πίνακα. Στόχοι Στο τέλος της ενότητας, αξιολογήστε την πρόοδο σας, µε βάση τους στόχους. Γενικό Πλαίσιο Χωριστείτε σε οµάδες και συζητήστε τα ακόλουθα θέµατα. Πόσο αλλάζει ο χώρος εργασίας σας από πολιτισµικής απόψεως; Ποια είναι τα θετικά στοιχεία ενός πολυπολιτισµικού περιβάλλοντος εργασίας; Ποια είναι τα αρνητικά στοιχεία; Τι φοβάστε; Τι µπορεί να βελτιώσει την κατάσταση για τους αλλοδαπούς εργάτες; Τι µπορεί να απλοποιήσει τα πράγµατα για τον διευθυντή; Όταν δείτε το DVD, ελέγξτε τι είναι αυτό που µόλις είδατε, στο τέλος κάθε ενότητας. Κάντε τις εξής ερωτήσεις: Πώς η παρούσα ενότητα µε βοήθησε στην επίτευξη των στόχων µου; Η µελέτη της συγκεκριµένης ενότητας µετέβαλε τους στόχους µου; Σηµειώστε τις απαντήσεις σας στον κενό χώρο που διατίθεται στο τέλος κάθε ενότητας. Στόχος Άνθρωποι Κατάσταση Η Zafreen Rahman παρουσιάζει τα θέµατα ποικιλοµορφίας. Η Zafreen είναι αλλοδαπή εργαζόµενη από το Βανγλαντές, η οποία έχει µεταναστεύσει προς το Ηνωµένο βασίλειο όπου ζει και εργάζεται µαζί µε τον σύζυγο της. Μας εισάγει στις ενότητες και αναφέρει µερικά σχόλια για να καταστήσει σαφείς τις διάφορες καταστάσεις που σχετίζονται µε τον Ευρωπαϊκό ιαπολιτισµικό χώρο εργασίας. ιαδικτυακός Οδηγός Χρήστη - είγµα page 17

Σενάριο είτε την εισαγωγή και το σενάριο. Επικεντρώστε: Στα λεγόµενα της Zafreen Στα στοιχεία που η Zafreen παρουσιάζει Τι ελπίζει η Zafreen ότι θα επιτευχθεί. Θέµατα Η Zafreen αναφέρει έξι κύρια σηµεία. Καταγράψτε τα, συζητήστε και κατόπιν συγκρίνετε τους στόχους σας. Έξι κύρια σηµεία Σηµείο 1 Σηµείο 2 Σηµείο 3 Σηµείο 4 Σηµείο 5 Σηµείο 6 Σενάρια Τι παρατηρήσατε; 1 2 3 4 5 6 7 8 Ποια είναι η γνώµη σας; Σηµειώστε τις απαντήσεις σας στις παρακάτω ερωτήσεις. Ποιο σενάριο σας εντυπωσίασε περισσότερο; Γιατί; Ποιο σας έκανε λιγότερη εντύπωση; Γιατί; Τι θα προτείνατε να γίνει για αυτές τις καταστάσεις που θεωρείτε ότι είναι σηµαντικές; Σκεφτείτε Χωριστείτε σε ζευγάρια. Συζητήστε τις εντυπώσεις σας από τα διάφορα σενάρια όπως επίσης και για τα σχόλια της Zafreen. Υπάρχει σηµείο συµφωνίας ή διαφωνίας µεταξύ σας; Υπάρχουν σηµεία τα οποία η Zafreen παρέλειψε να αναφέρει; Συνεργάζεστε µε ανθρώπους που έχουν διαφορετικό πολιτισµικό υπόβαθρο; ιαδικτυακός Οδηγός Χρήστη - είγµα page 18

Έρχεστε συχνά σε επαφή µε ανθρώπους µε διαφορετικό πολιτισµικό υπόβαθρο; Αποτελέσµατα Πόσο καλά γνωρίζετε την σηµασία που έχει η πολιτισµική ποικιλοµορφία στον χώρο εργασίας; Αποτελέσµατα Έχω πολύ καλή γνώση εν γνωρίζω αρκετά εν συµφωνώ µε αυτό Γνωρίζω πως οι πολιτισµικές διαφορές µπορούν να δηµιουργήσουν παρεξηγήσεις. Γνωρίζω τον τρόπο εκδήλωσης των πολιτισµικών διαφορών στον χώρο εργασίας Γνωρίζω τα βασικά πεδία στα οποία ενδέχεται να δηµιουργηθεί παρεξήγηση Κατανοώ τις 6 ιδιότητες ενός διαπολιτισµικού εργαζόµενου. Ενότητα 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σενάριο ZAFREEN RAHMAN Καλωσορίζει τους θεατές και τους εισάγει στο θέµα του Ευρωπαϊκού ιαπολιτισµικού Χώρου Εργασίας. Η Ευρώπη υπόκειται σε µεγάλες αλλαγές κυρίως αφορούν τον χώρο εργασίας όπου άνθρωποι διαφορετικών εθνοτήτων και κουλτούρας συνεργάζονται. Τις περισσότερες φορές οι αλλοδαποί εργαζόµενοι βρίσκουν ευνοϊκό έδαφος και ενσωµατώνονται στο καινούργιο περιβάλλον χωρίς δυσκολίες. Αλλά µερικές φορές οι πολιτισµικές διαφορές είναι αιτία παρεξηγήσεων. Στις επόµενες ενότητες, έχουµε καταγράψει σε µορφή διαλόγου µερικά από τα θέµατα που µπορούν να προκύψουν στο νέο Ευρωπαϊκό χώρο εργασίας. Στόχος µας είναι να δώσουµε το ερέθισµα για συζήτηση και δηµιουργία εποικοδοµητικού διαλόγου µεταξύ των ανθρώπων µε διαφορετικό πολιτισµικό υπόβαθρο. Θέµατα προς Συζήτηση Ποιες αλλαγές διαπιστώνετε στον χώρο εργασίας σας από πολιτισµικής απόψεως; Ποιες είναι οι πιο θετικές επιδράσεις ενός διαπολιτισµικού χώρου εργασίας; Ποιες είναι οι αρνητικές συνέπειες ενός διαπολιτισµικού χώρους εργασίας; Ποιοι είναι οι φόβοι σας; Τι µπορεί να βελτιώσει την κατάσταση για τους αλλοδαπούς εργαζόµενους; Τι µπορεί να βελτιώσει τα πράγµατα για τους προϊσταµένους; ιαδικτυακός Οδηγός Χρήστη - είγµα page 19

Ενότητα 2 ΕΡΜΗΝΕΥΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ Στόχοι Να αντιληφθούµε ότι ο αλλοδαπός ίσως να µην κατανοεί την γλώσσας της χώρας υποδοχής πολύ καλά. Να κατανοήσουµε τις διαφορές που υπάρχουν ανάµεσα στην γλώσσα της καθηµερινότητας και τους επαγγελµατικούς ιδιωµατισµούς. Να προσαρµόζουµε τον τρόπο οµιλίας µας ανάλογα µε την κατάσταση και τους ανθρώπους στους οποίους απευθυνόµαστε. Να αντιληφθούµε την σηµασία του διερµηνέα. Γενικό Πλαίσιο Έχετε ποτέ αντιµετωπίσει δυσκολίες κατά την επεξήγηση σε αλλοδαπό εργαζόµενο; Μπορείτε να σκεφτείτε µερικές κοινές παρεξηγήσεις που συµβαίνουν στον εργασιακό χώρο µεταξύ οµιλητών που µιλούν διαφορετική γλώσσα; Έχετε ποτέ χρησιµοποιήσει τις υπηρεσίες διερµηνέα; Αν ναι, περιγράψτε αυτή σας την εµπειρία; Σκεφτείτε µερικές πετυχηµένες στρατηγικές επικοινωνίας µεταξύ ανθρώπων που δεν έχουν επάρκεια στην γλώσσα. Στόχος Άνθρωποι Η κυρία Patel Ασθενής στο νοσοκοµείο Μιλάει Ινδικά Ο γιατρός Edwards Χειρούργος στο νοσοκοµείο Μιλάει αγγλικά Κατάσταση Η κυρία νοσηλεύεται στο νοσοκοµείο και περιµένει για να υποβληθεί σε µικρό επέµβαση. Ο χειρούργος, γιατρός Edwards, προσπαθεί να της εξηγήσει την διαδικασία. Σενάριο Παρακολουθήστε την εισαγωγή και την υπόθεση. Εστιάστε: Στον τρόπο που ο γιατρός Edwards επεξηγεί ιαδικτυακός Οδηγός Χρήστη - είγµα page 20

Στην αντίδραση της κυρίας Patel Στην µεταξύ τους συζήτηση για τον διερµηνέα. Θέµατα Καταγράψτε τις απόψεις σας. Τι ειπώθηκε Τι έκαναν Γλώσσα σώµατος Γιατρός Edwards Κυρία Patel Τι καταλαβαίνουµε εµείς σαν θεατες; Αντιστοιχήστε τα λεγόµενα του γιατρού Dr Edwards µε αυτά της κυρίας Patel. Οι δηλώσεις του Edwards Mrs Patel s reactions 1 Θα σας κλείσουµε ένα ραντεβού σε δυο βδοµάδες. A Ο γιος µου. Καταλαβαίνει. Θα έρθω µε τον γιο µου. 2 Θα αφαιρέσουµε την πέτρα από την χολή η οποία δηµιουργεί και το πρόβληµα. B Συγχωρήστε µε - εν καταλαβαίνω. 3 Πρέπει να υπογράψετε το έγγραφο συγκατάθεσης πριν την επέµβαση. C ηµιουργεί πρόβληµα; 4 Η κύστη από µόνη της δεν δηµιουργεί το πρόβληµα στην χολή και η χολή µπορεί να περάσει στα έντερα ανεξαρτήτως της ύπαρξης της κύστης. Εντάξει; D Είναι κακό αυτό; 5 Θα σας εγχειρήσουµε. Θα κάνουµε τέσσερις τοµές. E Όχι. Ο γιος µου. Μιλάει καλά. 14 χρονών. Πολύ έξυπνο αγόρι. 6 Θα φροντίσω να υπάρχει ένα διερµηνέας παρόν στο επόµενο ραντεβού. Εντάξει; F Ναι Όχι. Μου δηµιουργεί µεγάλο πρόβληµα. ιαδικτυακός Οδηγός Χρήστη - είγµα page 21

Ποια είναι η γνώµη σας; Η εξήγηση του γιατρού Edwards συµβαδίζει µε τους κανονισµούς τους νοσοκοµείου; Η εξήγηση του γιατρού Edwards ήταν η κατάλληλη για την περίσταση; Είναι υπεύθυνος ο γιατρός Edwards να κάνει την κυρία Patel να αντιληφθεί την κατάσταση της; Θεωρείτε σωστή την απόφαση του γιατρού να αρνηθεί να χρησιµοποιηθεί ο γιος της κυρίας Patel σαν διερµηνέας; Σκεφτείτε ιαβάστε αυτά που ο γιατρός Edwards και η κυρία Patel λένε στην κάµερα. Ποιος είναι ο ρόλος του διερµηνέα στον χώρο εργασίας σας ή στην χώρα σας; Θεωρείτε ότι οι αλλοδαποί εργαζόµενοι αδικούνται λόγω έλλειψης διερµηνέα; Αναφέρατε παραδείγµατα. Υπάρχουν περιπτώσει όπου η παρουσία διερµηνέων κρίνεται απαραίτητη. (για παράδειγµα, στο δικαστήριο); Η κυρία Patel αναφέρει εν καταλαβαίνω τι µου λέει ο γιατρός. εν καταλαβαίνω τίποτε. Απλά δεν ξέρω. Ο γιατρός Edwards αναφέρει Είναι απολύτως ανήθικο να χρησιµοποιήσουµε ένα αγόρι 14 χρονών σαν διερµηνέα για αυτήν την διαδικασία Συγχωρήστε µε. Έχω πάνω από 8 ώρες να κουραστώ. Πρέπει να επισκεφτώ ακόµα άλλους 13 ασθενείς. Είναι τόσο απλή η διαδικασία. εν µε εµπιστεύεται; Αποτελέσµατα Πόσο καλά γνωρίζετε τα ζητήµατα που σχετίζονται µε την χρήση της γλώσσας στον χώρο εργασίας; Αποτελέσµατα Γνωρίζω πολύ καλά Το γνωρίζω αρκετά εν το κρίνω απαραίτητο Γνωρίζω ότι πρέπει να µιλάω αργά όταν απευθύνοµαι σε αλλοδαπό. Γνωρίζω ότι χρειάζεται να δίνω τον απαιτούµενο χρόνο για να κατανοήσει Γνωρίζω ότι πρέπει να αποφεύγω την χρήση ιδιωτισµών ή την χρήση επαγγελµατικής ορολογίας. ιαδικτυακός Οδηγός Χρήστη - είγµα page 22

Ενότητα 2 ΕΡΜΗΝΕΥΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ Σενάριο ΣΤΟ ΩΜΑΤΙΟ ΤΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΥΠΑΡΧΕΙ ΤΑΜΠΛΟ ΤΟΠΟΘΕΤΗΜΕΝΟ ΣΤΟ ΚΡΕΒΑΤΙ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΣ PATEL.. Ο ΕΝΗΜΕΡΩΝΕΤΑΙ ΑΠΟ ΑΥΤΟ. Η Κυρία Patel? Πώς είστε; Θα κλείσουµε ένα ραντεβού σε δυο βδοµάδες. Είναι κακό; Θα προβούµε σε laparoscopic cholecystectomy. Λαπ laparoscopic cholecystectomy. Θα αφαιρέσουµε την πέτρα στην χολή η οποία δηµιουργεί το πρόβληµα. Θα αφαιρέσετε την Την πέτρα στην χολή. Συγχωρήστε, δεν καταλαβαίνω Θα σας χειρουργήσουµε. Θα κάνουµε τέσσερις τοµές. Τοµές? Κοψίµατα στην κοιλιακή σας χώρα στοµάχι. Είναι µεγάλο πρόβληµα; Όχι. Πρόκειται για µια τυπική επέµβαση. Το µόνο που θα κάνουµε είναι τέσσερις τοµές στην κοιλιακή σας χώρα. Περίπου αυτού του µεγέθους. Στην συνέχεια θα χρησιµοποιήσουµε την τεχνική της κελιδαρότρυπας.(keyhole techniques( Κελιδαρότρυπα. Θα αφαιρέσουµε την κύστη που περιλαµβάνει τις πέτρες. Η κύστη είναι ένας σάκος που συχνά συλλέγει την χολή. Χολή? Η χολή είναι µια ουσία που δηµιουργείται από το συκώτι και βοηθάει στην διαδικασία της πέψης του λίπους. Όταν τρώτε ένα γεύµα µε πολλά λιπαρά η κύστη (gall bladder) συστέλλεται εκτοξεύοντας χολή στα νεφρά. Οι κύστες από µόνες του δεν δηµιουργούν την χολή και η χολή µπορεί να περάσει στα νεφρά χωρίς να µεσολαβήσει η κύστη (gall bladder), και ο ανθρώπινος οργανισµός τα καταφέρνει και χωρίς αυτές. Εντάξει; Ναι Όχι. Είναι πρόβληµα για µένα; Μην ανυσηχείτε. Αυτό που χρειάζοµαι από εσάς είναι να υπογράψετε το έντυπο για την συγκατάθεση σας πριν την εγχείρηση, έτσι θα εξασφαλίσω την παρουσία ενός διερµηνέα κατά το επόµενο ραντεβού µας. Εντάξει; Ο γιος µου. Καταλαβαίνει. Θα έρθω µε τον γιο µου. Όχι. Θα καλέσω έναν διερµηνέα. Όχι. Ο γιος µου. Μιλάει καλά. Είναι 14 χρονών. Είναι πολύ έξυπνο αγόρι. Όχι. εν είναι καλή ιδέα. Ναι. Πολύ έξυπνος ο γιος µου. (Στη κάµερα) Είναι απολύτως ανήθικο για ένα 14ρονο αγόρι να προσπαθήσει να εξηγήσει την διαδικασία. Συγχωρήστε µε. Έχω πάνω από 8 ώρες να κάνω διάλλειµα. Έχω ακόµα να επισκεφτώ άλλους 13 ασθενείς. Πρόκειται για µια απλή διαδικασία. εν µε εµπιστεύεται; (Στην κάµερα) Μιλάει PUNJABI ιαδικτυακός Οδηγός Χρήστη - είγµα page 23

Συζήτηση 1 Ο γιατρός δικαιούνται την παρουσία διερµηνέα σύµφωνα µε τον νόµο; 2 Πως θα µπορούσε ο γιατρός να εξηγήσει την διαδικασία καλύτερα στην ασθενή; 3 Ποια διαδικασία ακολουθείται σε παρόµοιες καταστάσεις στην χώρα σας; 4 Η θέση του γιατρού νοµιµοποιείται από ηθικής πλευράς; ιαδικτυακός Οδηγός Χρήστη page 24

Πιθανές Λύσεις Σε αυτό το τµήµα παραθέτουµε πιθανές λύσεις για τα θέµατα που αναπτύχθηκαν στην ενότητα. εν πρόκειται για λύσεις µε σωστές η λανθασµένες απαντήσεις. Οι λύσεις ενδέχεται να διαφέρουν ανάλογα µε τις καταστάσεις και τα άτοµα. Το περιεχόµενο του τµήµατος αυτού στοχεύει να προσφέρει ένα είδους καθοδήγηση, όπου αυτό είναι δυνατό. Ενότητα 1 Εισαγωγή Θέµατα Τα έξι βασικά σηµεία που η Zafreen αναφέρει είναι: 1 Μεγάλες ανακατατάξεις στην Ευρώπη. 2 Μεγάλες ανακατατάξεις στον χώρο εργασίας. 3 Άνθρωποι µε διαφορετική εθνική καταγωγή εργάζονται µαζί. 4 Σε πολλές περιπτώσεις η συνεργασία είναι άψογη. 5 µερικές παρεξηγήσεις εµφανίζονται. 6 Ο στόχος είναι η προώθηση τους εποικοδοµητικού διαλόγου. Ενότητα 2 Ερµηνεύοντας το µήνυµα Θέµατα Ο γιατρός Edwards φαίνεται να συµπονάει την κυρία Patel αλλά επικεντρώθηκε περισσότερο στα προβλήµατα που απασχολούσαν τον ίδιο. Μιλούσε γρήγορα χρησιµοποιώντας στον λόγο του πολλές ιδιωµατικές λέξεις σχετικές µε την ιατρική ορολογία, γεγονός που τρόµαξε την κυρίαpatel. Φάνηκε ότι τον απασχολούσε η ρουτίνα της υπόθεσης και ο φόρτος εργασίας του. εν χρησιµοποίησε πάρα πολύ την γλώσσα του σώµατος. Η κυρία Patel συνεχώς ρωτούσε για λέξεις που άκουγε αλλά ο γιατρός Edwards δεν της έδινε σηµασία. Φαινόταν µπερδεµένη και σχετικά φοβισµένη. Όταν πρότεινε τον γιο της για διερµηνέα η όψης άλλαξε, έγινε πιο χαρούµενη και δεν φαινόταν να κατανοεί ότι ο γιατρός δεν θα το επέτρεπε αυτό. Αυτό το γεγονός φάνηκε να ενοχλεί τον γιατρό. Ο γιατρός Edwards έπρεπε να µιλάει πιο αργά και να επεξηγεί απλά και προσεκτικά. Θα µπορούσε να της εξηγήσει ότι ο 14χρονος γιος της θα ήταν ακατάλληλος ως διερµηνέας αντί αυτού να της προτείνει να εµφανιστεί το επόµενο προγραµµατισµένο ραντεβού µε έναν άλλο συγγενή. ιαδικτυακός Οδηγός Χρήστη page 25