ΕΡΓΑΣΙΑ «ΝΕΡΟΜΥΛΟΣ» του Μαθητή της Α1 του 5 ου Γυµνασίου Μυτιλήνης ΣΠΥΡΟΥ ΒΑΛΣΑΜΙ Η Απρίλιος 2017
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Περιγραφή αντικειµένου µελέτης Το αντικείµενο που θα σας περιγράψω βασίζεται στην εργασία που πραγµατοποιήσαµε µαζί µε τους συµµαθητές µου Κυριάκο Γάλα, Εβελίνα Γαρυφάλλου και Ανθίππη Αγγελέλλη πριν από 2 εβδοµάδες και παριστάνει έναν νερόµυλο. Ο νερόµυλος που κατασκευάσαµε αποτελείται από τα εξής µέρη: - Ξύλινο κουτί, στο οποίο τοποθετείται εσωτερικά ένα πλαστικό δοχείο (δεξαµενή) - Ξύλινη κατασκευή (οίκηµα) - Πλαστικό σωλήνα - Ηλεκτρική αντλία - Φτερωτή - Θήκη 2 µπαταριών - Ακροδέκτη µπαταρίας 9 Volt - Ηλεκτρικό διακόπτη 6 επαφών Ο νερόµυλος χρησιµοποιείται για την άλεση δηµητριακών και σιτηρών, όπως το καλαµπόκι και το σιτάρι, για την παραγωγή αλευριού, εκµεταλλευόµενοι τη δυναµική ενέργεια του νερού. Επίσης ο νερόµυλος χρησιµοποιήθηκε για το άλεσµα δεψικών υλικών χρήσιµων στη βυρσοδεψεία. Σελίδα 1
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Σχέδιο Κατασκευής 80 mm 260 mm 130 mm 150 mm 80 mm 170 mm 60 mm 90 mm Σελίδα 2
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ιαδικασία κατασκευής του έργου 1. Αναγνώρισα (µε τη βοήθεια του καθηγητή µου) όλα τα υλικά και έγραψα πάνω τους τα κεφαλαία γράµµατα του σχήµατος, ανάλογα για ποια τεµάχια της κατασκευής θα χρησιµοποιηθούν. (Για να γράψω στα πλαστικά και τα µεταλλικά χρησιµοποίησα µαρκαδοράκι). 2. Κατασκευή ορθογώνιου ξύλινου κουτιού για τοποθέτηση µέσα του, του πλαστικού δοχείου (Κ). Τεµάχισα το κάθε ένα από τα κόντραπλακέ πάχους 8 mm και διαστάσεων: 280 x 60 mm, σε δύο κοµµάτια (Α) και (Β) και έφτιαξα: α) ύο κοµµάτια (Α) µήκους: 170 mm και β) ύο κοµµάτια (Β) µήκους 90 mm. 3. Λείανα αυτά µε γυαλόχαρτο, κόλλησα αυτά µε ξυλόκολλα και κάρφωσα αυτά µε καρφιά, έτσι ώστε να σχηµατίσω το πλαίσιο του παραπάνω σχήµατος (κάτω από τον νερόµυλο), όπου τοποθέτησα το πλαστικό δοχείο (Κ). Προσοχή!! Πριν το καρφώσω δοκίµασα αν χωράει µέσα του το πλαστικό δοχείο (Κ). Φρόντισα να κατασκευάσω έτσι ώστε να χωράει το (Κ). 4. Βίδωσα στη µέση των δύο κοµµατιών (Α) από µία βίδα θηλιά (όπως στο σχήµα κάτω από τον νερόµυλο). 5. Έκοψα προσεκτικά µε ένα µαχαίρι τα «χερουλάκια» του δοχείου (Κ) (αν δεν είναι ήδη κοµµένα). 6. Άνοιξα µια τρύπα Φ 4 mm στο πλάι της µιας µικρής πλευράς του πλαστικού δοχείου (Κ). 7. Τοποθέτησα την κατσαβιδόβιδα Μ4 (από έξω προς τα µέσα) και στερέωσα ένα από τα κλίπς (Θ) συγκράτησης της αντλίας µε ένα παξιµάδι Μ4. Σελίδα 3
8. Σφήνωσα το πλαστικό δοχείο, µέσα στο ξύλινο πλαίσιο και έφτιαξα δύο εγκοπές στο χείλος του δοχείου στη θέση που βρίσκονται οι θηλιές, εκεί όπου τοποθέτησα τον άξονα. 9. Κατασκεύασα την αντλία (Μ) σύµφωνα µε τις οδηγίες. 10. Ζέστανα το ένα άκρο του ελαστικού σωλήνα (Η) σε ζεστό νερό και σφήνωσα αυτό στην αντίστοιχη θέση του στο σώµα της αντλίας (Μ). 11. «Κούµπωσα» την αντλία (Μ) στο κλίπς (Θ) της µέσα στο πλαστικό δοχείο (Κ). 12. Έφτιαξα τα πλευρικά κοµµάτια (Γ) και ( ) από τα δύο κόντραπλακέ πάχους 8 mm και διαστάσεων: 200 x 44 mm όπως το παρακάτω αριστερό σχέδιο. Αφαίρεσα το διάστικτο (µαυρισµένο) τµήµα στο µέσο του κοµµατιού (Γ). Πάνω στα (Γ) και ( ) άνοιξα τις τρύπες τους διαµέτρου 3 mm µε τρυπάνι Νο 3, ακριβώς στη θέση που δείχνει το παρακάτω σχήµα. (Για την αφαίρεση του διάστικτου (µαυρισµένου) τµήµατος από το µέσον του (Γ), αλλά και από το κοµµάτι (Ε), στο παρακάτω βήµα ζήτησα την βοήθεια του καθηγητή µου). 13. Έκοψα το κοµµάτι (Ε) από το κόντρα-πλακέ πάχους 6 mm και διαστάσεων: 190 x 130 mm σύµφωνα µε το παραπάνω δεξιό σχήµα. Αφαίρεσα τα διάστικτα (µαυρισµένα) κοµµάτια. Το ορθογώνιο κοµµάτι αναπαριστά παράθυρο του νερόµυλου. Ποντάρισα (σηµείωσα µε ελαφρύ κάρφωµα ενός καρφιού) ακριβώς τα δύο σηµεία όπου θα βιδωθούν τα κλίπς συγκράτησης του πλαστικού σωλήνα. 14. Βίδωσα τα κοµµάτια (Γ), ( ) µε δυο νοβοπανόβιδες το καθένα, πάνω στα κοµµάτια (Β) του ξύλινου κουτιού, όπως στο πρώτο σχήµα του νερόµυλου. Σελίδα 4
15. Κάρφωσα και κόλλησα το κοµµάτι (Ε) πάνω στα κοµµάτια (Γ) και ( ) όπως στο πρώτο σχήµα του νερόµυλου. 16. Κόλλησα τη σκεπή (Φ), (κόντρα πλακέ πάχους 4 mm και διαστάσεων: 260 x 80 mm) πάνω στο οίκηµα σου. Λιµάρισα ελαφρά τις άκρες του µεταλλικού άξονα (Λ), έτσι ώστε να µπορεί να βιδωθεί πάνω του το παξιµάδι Μ4. 17. Συναρµολόγησα τη φτερωτή (Ι) µε τα οκτώ πτερύγια και τα δυο πλαϊνά της. 18. Ξεβίδωσα τις τέσσερις νοβοπανόβιδες συγκράτησης των κοµµατιών (Γ), ( ) και αφαίρεσα το οίκηµα από τη βάση του (το ξύλινο κουτί). 19. Πέρασα το µεταλλικό άξονα (Λ) στη φτερωτή (Ι) και στερέωσα αυτήν πάνω του µε δύο ελαστικούς δακτυλίους. 20. Τοποθέτησα τον άξονα (Λ) µε τη φτερωτή (Ι) στις 2 θηλιές του ξύλινου κουτιού και σταθεροποίησα αυτόν πάνω στις θηλιές µε άλλους δυο ελαστικούς δακτυλίους. 21. Βίδωσα ξανά το οίκηµα πάνω στη βάση του (το ξύλινο κουτί), µε τις τέσσερις νοβοπανόβιδες. 22. Τρύπησα τον πλαστικό σωλήνα (Ζ) µε ένα τρυπάνι Φ 5,5 mm, σύµφωνα µε το διπλανό σχέδιο. 23. Σφήνωσα την τάπα φελλού στο αντίστοιχο άνοιγµα του σωλήνα. 24. Βίδωσα τα άλλα δύο κλίπς (Θ) συγκράτησης του πλαστικού σωλήνα πάνω στο κοµµάτι (Ε) µε δυο βίδες 2,9x6,5. 25. Σφήνωσα την άλλη άκρη του ελαστικού σωλήνα (Η) στην τρύπα Φ 5,5 του πλαστικού σωλήνα (σε βάθος 10 mm περίπου). 26. «Κούµπωσα» τον πλαστικό σωλήνα (Η) στα δύο κλίπς (Θ), του κοµµατιού (Ε) και πλησίασα τον προς την φτερωτή. 27. Βίδωσα τον διακόπτη στο άνοιγµα του κοµµατιού (Γ), µε δύο λαµαρινόβιδες 2,9 x 6,5 mm και συνέδεσα το ηλεκτρικό κύκλωµα. Σελίδα 5
28. Βίδωσα τη θήκη των µπαταριών στην πίσω πλευρά του κοµµατιού (Ε), κοντά στον διακόπτη. 29. Πίεσα τον ακροδέκτη των 9 volt πάνω στη θέση του στην θήκη των µπαταριών. 30. Γέµισα το δοχείο µε νερό, σε ύψος 2 cm περίπου από τον πυθµένα του δοχείου. 31. Τοποθέτησα δυο µπαταρίες στη θήκη των µπαταριών και δοκίµασα αν λειτουργεί η κατασκευή µου. 32. Κόλλησα µε καλάι (ειδική κόλληση για ηλεκτρικά /ηλεκτρονικά κυκλώµατα) όλες τις ηλεκτρικές ενώσεις. 33. Επειδή το νερό εξατµίζεται, πρόσθεσα λίγο ακόµη νερό στο δοχείο. Σελίδα 6
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ιστορική εξέλιξη Ο νερόµυλος είναι η πρώτη µηχανή µε την οποία ο άνθρωπος κατόρθωσε να παράγει έργο, κάτι που δεν θα µπορούσε να πραγµατοποιηθεί αν δεν είχε εφευρεθεί ο τροχός, ο οποίος κατασκευάστηκε πριν από περίπου 4.500 χρόνια στη Μεσοποταµία από τους Σουµέριους. Η κατασκευή του οφείλεται στην ικανότητα του ανθρώπου να παρατηρεί και να µιµείται. Έτσι λοιπόν οι πρώτοι άνθρωποι παρατηρώντας την ταχύτητα µε την οποία κινούνταν οι κορµοί δέντρων σε µία πλαγιά σε σχέση µε άλλα µη στρόγγυλα αντικείµενα οδηγήθηκαν στην εφεύρεση του τροχού. Αρχικά χρησιµοποίησαν ολόκληρους κορµούς δέντρων για τη µετακίνησή τους και αργότερα φέτες ξύλου, στα οποία έκαναν µία τρύπα στη µέση, προσαρτώντας σ αυτήν έναν άξονα. Ο τροχός θεωρείται από τους αρχαιολόγους το σηµαντικότερο βήµα της ανθρωπότητας προς την εξέλιξη µετά την ανακάλυψη της φωτιάς. Ο πρώτος νερόµυλος εµφανίζεται τον 16ο αιώνα π.χ. στην Κύπρο, η παλαιότερη όµως γραπτή πηγή είναι από τον Στράβωνα, ο οποίος στην περιγραφή του για τα ανάκτορα του βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη ΣΤ αναφέρει: «... εν δε τοις Καβείροις τα βασίλεια Μιθριδάτου κατεσκευάσατο και ο υδραλέτης». Την πρώτη γραπτή περιγραφή νερόµυλου τη βρίσκουµε στον Βιτρούβιο και στο έργο του «De architectura» το 25 µ.χ. Σελίδα 7
Στον Ελληνικό χώρο λειτούργησαν δύο τύποι νερόµυλου: ο «ρωµαϊκός» µε την όρθια εξωτερική φτερωτή (όπου η ροή του νερού ήταν µεγάλη) και κυρίως ο «ανατολικός» ή «ελληνικός» µε τη µικρότερη εσωτερική οριζόντια φτερωτή (όπου η ποσότητα του νερού ήταν µικρή και γινόταν εκµετάλλευση πίεσης από εκτόξευση ή υδατόπτωση). Ο νερόµυλος µε την οριζόντια φτερωτή («ανατολικός») φαίνεται ότι διαδόθηκε γρήγορα στο Βυζαντινό κράτος και ως το τέλος της λειτουργίας του δεν παρουσίασε σηµαντική εξέλιξη. Στους ανατολικούς νερόµυλους, που λειτουργούσαν µε λίγο νερό, ήταν απαραίτητη η παράλληλη κατασκευή έργων υποδοµής, συγκέντρωσης, αποθήκευσης και διοχέτευσης του νερού (δηλαδή νεροκράτες, λίµνες, αγωγοί, αυλάκια, γέφυρες, δεξαµενές, βαγένια, κάναλοι), των οποίων η αξία ήταν πολλές φορές µεγαλύτερη από την αξία του ίδιου του µύλου. Θα πρέπει να αναφερθεί, ότι στον ελλαδικό χώρο οι νερόµυλοι αναπτύχθηκαν κυρίως στην ηπειρωτική Ελλάδα και τα µεγάλα νησιά και δεν χρησιµοποιήθηκαν µόνο ως αλεστικοί, αλλά και για το άλεσµα δεψικών υλών χρήσιµων στη βυρσοδεψία, για την παρασκευή µπαρουτιού και την παραγωγή κουρασανιού, ενός δοµικού υλικού. Με τη σύσταση του νέου Ελληνικού Κράτους βρέθηκαν περίπου 6.000 νερόµυλοι, το µεγαλύτερο µέρος των οποίων ήταν κατεστραµµένοι. Οι 5.500 ήταν τούρκικοι, αλλά περιήλθαν στη δικαιοδοσία του ελληνικού δηµοσίου, το οποίο τους νοίκιαζε σε ιδιώτες. Θα πρέπει να γίνει επίσης αναφορά στο γεγονός ότι οι άνθρωποι έδειχναν ιδιαίτερη προτίµηση στο νερόµυλο, επειδή η δαπάνη κατασκευής του ήταν µικρή, η λειτουργία του εύκολη, οι ζηµιές και οι φθορές του ελάχιστες ενώ η λειτουργία του δεν επηρεαζόταν από τις καιρικές συνθήκες. Σελίδα 8
Αν και ο νερόµυλος αποτελεί εφεύρεση του αρχαίου κόσµου δεν είχε σηµαντική χρήση στο µεσαίωνα. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι ο νερόµυλος δεν ήταν από την αρχή η τέλεια µηχανή δουλειάς, που θεωρούσαν δεδοµένη. Η χρήση του παρεµποδίζονταν για µακρά περίοδο, όχι όµως από έλλειψη ενδιαφέροντος στη µηχανολογική και τεχνολογική πρόοδο, αλλά από σοβαρά µειονεκτήµατα στην κατασκευή του. Τον 6ο µ.χ. αιώνα κατασκευάστηκαν από τον Βελισάριο µύλοι πάνω σε πλοία που δούλευαν µε τη ροή του ποταµού Τίβερη κατά την πολιορκία της Ρώµης από τους Γότθους, ενώ αργότερα στη Β Ευρώπη, αλλά και το νησί του Μουράνο στη Βενετία χρησιµοποιήθηκε η κίνηση της παλίρροιας καθώς το νερό ανεβαίνει ή κατεβαίνει. Στη Χαλκίδα αναφέρεται επίσης από τους περιηγητές η λειτουργία νερόµυλων µε την κίνηση της παλίρροιας. Οι αιώνες περνούν. Πολύ νερό κύλησε στα µυλαύλακα από τότε. εν υπάρχει χωριό στην Ευρώπη από τον Ατλαντικό µέχρι τα Ουράλια που να µην έχει τον µυλωνά του και ένα τροχό που να κινείται µε τη ροή του νερού. Ο νερόµυλος αποτελεί σταθµό της Ιστορίας της Τεχνολογίας γιατί είναι η πρώτη µηχανή που κινήθηκε µε τη βοήθεια φυσικής πηγής ενέργειας, το νερό, αντικαθιστώντας τον άνθρωπο ή τα ζώα που κινούσαν ως τότε τους µύλους. Οι νερόµυλοι λειτούργησαν από πολύ νωρίς στην Ελλάδα. Ένας από τους αρχαιότερους γνωστούς νερόµυλους της Ευρώπης είναι της αρχαίας Αγοράς στην Αθήνα, που δούλευε από το 450 580 µ.χ. Βυζαντινός θεωρείται και ο νερόµυλος της Βόλβης. Στην Κρήτη ήταν γνωστοί οι νερόµυλοι κατά τη β Βυζαντινή περίοδο. Στο Αρµυρό Ηρακλείου αναφέρονται το 1415 πολλοί νερόµυλοι, που ανήκαν στο βενετικό δηµόσιο. Η χρησιµοποίηση του νερόµυλου οδήγησε στο διαχωρισµό του επαγγέλµατος του µυλωνά από το επάγγελµα του φούρναρη, γιατί ήταν ανάγκη ο µύλος να χτιστεί σε κάποια απόσταση από την πόλη και το φούρνο του για να έχει κινητήρια δύναµη, δηλαδή κοντά σε κάποιο ρέµα ή ποτάµια µε πλούσια νερά. Οι κάτοικοι του βυζαντινού χωριού εκτός από τα ζώα και τα γεωργικά τους εργαλεία είχαν νερόµυλους και µύλους, στους οποίους χρησιµοποιούσαν ζώα για κινητήρια δύναµη. Κατά την τουρκοκρατία υπήρχε και ειδικός φόρος για τους νερόµυλους, που καταβάλλονταν σε είδος και σε χρήµα. Οι ελληνικοί νερόµυλοι συνήθως λειτουργούσαν µε ένα ζευγάρι µυλόπετρες (µε ένα µάτι, µονόφθαλµοι), ενώ σπανιότερα, όπου υπήρχε νερό µε µεγάλη δύναµη, µε δυο (µε δυο µάτια, διόφθαλµοι) ή και µε περισσότερα ζευγάρια µυλόπετρες. Οι µυλόπετρες, που ήταν το κύριο εξάρτηµα κάθε µύλου, προέρχονταν κατά κανόνα από το Σελίδα 9
νησιωτικό τρίγωνο Μήλου Κιµώλου Πολυαίγου, που τα εδάφη τους είναι ηφαιστειογενή. Ο αριθµός των νερόµυλων από τους οποίους σώζονται ίχνη ξεπερνά τις 20.000 στην Ελλάδα. Μετά την επανάσταση του 1821 στα όρια του τότε ελληνικού κράτους βρέθηκαν 6.000 νερόµυλοι, από τους οποίους 5.500 περιήλθαν στο δηµόσιο, κατά τα ¾ καταστραµµένοι. Ο Π. Μωραϊτίνης ανεβάζει τους µύλους το 1869 σε 3.000. Γενικά παρατηρούµε ότι υπήρχε προτίµηση προς το νερόµυλο ακόµα και σε µέρη, όπου οι συνθήκες ήταν ευνοϊκές για την ανάπτυξη του ανεµόµυλου, επειδή η δαπάνη, οι δυσκολίες και ο χρόνος της κατασκευής του ήταν πολύ µικρότερες, η λειτουργία του δεν ήταν εξαρτηµένη από τις καιρικές συνθήκες ώστε να επηρεάζεται η ποιότητα και η ποσότητα του παραγόµενου αλέσµατος, οι κίνδυνοι ήταν λιγότεροι, ενώ οι και οι φθορές του µύλου ελάχιστες και ο κόσµος του µυλωνά µικρότερος. Μέχρι το πρώτο µισό του 20ου αι. οι ανάγκες του αγροτικού κυρίως πληθυσµού στο βασικότερο είδος της διατροφής, το αλεύρι, καλυπτόταν από το παραδοσιακό δίκτυο ανεµόµυλων και νερόµυλων. Οι πρώτοι ατµόµυλοι που λειτούργησαν κατά τη δεκαετία του 1860 στα µεγαλύτερα αστικά κέντρα της εποχής, ελάχιστοι σε αριθµό, τριπλασιάστηκαν σχεδόν στη επόµενη δεκαετία και εξαπλώθηκαν σε περισσότερες πόλεις. Αυτό έγινε, επειδή σε ορισµένα κέντρα ο αστικός πληθυσµός ξεπέρασε το όριο, το οποίο µπορούσε να καλυφθεί από τα παραδοσιακά µέσα επεξεργασίας των δηµητριακών. Από εδώ και πέρα η παρακµή των νερόµυλων, όσοι τουλάχιστον βρίσκονταν κοντά σε αναπτυσσόµενα αστικά κέντρα, ήταν αναπόφευκτη. Περιπτώσεις κατά τις οποίες νερόµυλοι εξελίσσονται σε εργοστάσια είναι ελάχιστες. Ο νερόµυλος µπαίνει οριστικά στο περιθώριο µετά τον Β παγκόσµιο πόλεµο, όταν η επέκταση του οδικού δικτύου έφερε πιο κοντά τα αστικά κέντρα, όπου εγκαταστάθηκαν αλευρόµυλοι, στα αποµακρυσµένα χωριά των ορεινών περιοχών. Οι νερόµυλοι ήταν ιδιόκτητοι ή µοναστηριακοί, που νοικιάζονταν σε επαγγελµατίες µυλωνάδες. Το µίσθωµα πληρωνόταν µε ποσοστό επί των εισπράξεων ή σε είδος (αλεύρι ή δηµητριακά). Όταν όµως ο µύλος ήταν ιδιοκτησία µοναστηριού, το άλεσµα του σταριού της µονής γινόταν χωρίς να κρατά ο µυλωνάς την αµοιβή του. Στην ηπειρωτική Ελλάδα Σελίδα 10
και στα νησιά, όπου υπήρχε νερό, κτίστηκαν χιλιάδες. Χρησιµοποιήθηκαν κατά κύριο λόγο για το άλεσµα των δηµητριακών και λιγότερο ως ταµπακόµυλοι (βυρσοδεψεία), ως µπαρουτόµυλοι ή για το άλεσµα οικοδοµικών υλικών. Συχνά το κτίσιµο ενός νερόµυλου συνοδευόταν και από το κτίσιµο της κατοικίας του µυλωνά, µε αποτέλεσµα να δηµιουργηθούν, σε αρκετές περιοχές, µυλοχώρια, όπου το κάθε σπίτι είχε και το νερόµυλό του Χαρακτηρίζονται µνηµεία βάσει του ν.3028/2002 του ΥΠ.ΠΟ. «Για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονοµιάς» ορίζει στο άρθρο 2 παρ. 2β την έννοια των µνηµείων ως «πολιτιστικά αγαθά που αποτελούν υλικές µαρτυρίες που ανήκουν στην πολιτιστική κληρονοµιά της χώρας και των οποίων επιβάλλεται η ειδικότερη προστασία» βάσει των διακρίσεων σε αρχαία, βυζαντινά και µεταβυζαντινά έως το 1830, καθώς και νεώτερα µετά το 1830 ακίνητα και κινητά. Αναλυτικότερα, στο άρθρο 6 παρ.1 ορίζονται ως ακίνητα µνηµεία: α) τα αρχαία που χρονολογούνται έως και το 1830, β) τα νεότερα προγενέστερα των 100 ετών, γ) τα νεότερα που ανάγονται στην περίοδο των εκάστοτε τελευταίων εκατό ετών και χαρακτηρίζονται µνηµεία λόγω της ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής, πολεοδοµικής, κοινωνικής εθνολογικής, λαογραφικής τεχνικής, βιοµηχανικής ή εν γένει ιστορικής, καλλιτεχνικής ή επιστηµονικής σηµασίας. Επειδή στον ελλαδικό χώρο υπολογίζονται περισσότερα των 40.000 υδροκίνητα εργαστήρια, απλοί νερόµυλοι, ή σύνθετα υδροκίνητα συγκροτήµατα, απαιτείται η καταγραφή τους και η Πολιτεία να λάβει µέτρα για την διάσωση τους. Σελίδα 11
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Επιστηµονικά στοιχεία και θεωρίες που σχετίζονται µε το έργο Η λειτουργία του νερόµυλου στηρίζεται σε µία σειρά µεταδιδόµενων κινήσεων. Η κίνηση του νερού που διοχετεύεται από το τεχνητό αυλάκι στο βαγένι µεταδίδεται στη φτερωτή. Η φτερωτή µεταδίδει αυτήν την κίνηση, µέσω ενός άξονα σε µία µυλόπετρα. Ανάµεσα στην κινούµενη µυλόπετρα και σε µία άλλη ακίνητη, τοποθετούνται τα γεννήµατα (σιτάρι, καλαµπόκι, κριθάρι) τα οποία συνθλίβονται και δηµιουργούνται τα άλευρα. Μιλώντας για το νερόµυλο θα πρέπει αρχικά να αναφερθούµε στην αρχιτεκτονική του, η οποία ακολουθούσε κατασκευαστικά την τοπική παράδοση και έδενε µε το περιβάλλον χωρίς να το καταστρέφει. Τα κτίσµατα είναι συνήθως πέτρινα ή ξύλινα και αποτελούνται από έναν όροφο και σε κάποιες περιπτώσεις έχουν πατάρι. Ο νερόµυλος έχει συνδεθεί άµεσα µε την κοινωνική ζωή κάθε περιοχής, αφού είναι ένας τόπος συγκέντρωσης πολλών ανθρώπων. Τις παλαιότερες εποχές ήταν ένας τόπος ανταλλαγής πληροφοριών, γι αυτό και ο µύλος έµοιαζε µε παζάρι ή λαϊκό πανηγύρι, κάτι που επιβεβαιώνεται και από τη φράση «στο µύλο και στο παζάρι». Ο µυλωνάς δεν πληρωνόταν µε χρήµατα, αλλά κρατούσε ένα µέρος του αλέσµατος. Φρόντιζε τους πελάτες του παραθέτοντας γεύµατα. Κάποιες φορές που δεν προλάβαινε ο µύλος να αλέσει όλα τα σιτηρά, οι πελάτες χρησιµοποιούσαν τους βοηθητικούς χώρους του µύλου για να περάσουν τη νύχτα τους Σελίδα 12
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Χρησιµότητα του έργου για τον άνθρωπο και την κοινωνία Ο νερόµυλος είναι η πρώτη µηχανή παραγωγής έργου που κατασκεύασε ο άνθρωπος χρησιµοποιώντας το νερό, µια µορφή φυσικής, ήπιας ως προς το περιβάλλον, ανανεώσιµης πηγής ενέργειας. Η χρήση του έγινε εφικτή ύστερα από την ανακάλυψη του τροχού και των τεράστιων δυνατοτήτων που αυτός παρείχε στην εξέλιξη της τεχνολογίας. Θα µπορούσαµε να πούµε ότι ο νερόµυλος, σε σχέση µε την χρησιµότητα του, έχει µόνο πλεονεκτήµατα. Γενικά παρατηρείται µία προτίµηση προς τους νερόµυλους για πολλούς λόγους µερικοί από τους οποίους είναι οι εξής: Η δαπάνη και ο χρόνος κατασκευής του ήταν µικρές. Η λειτουργία του δεν ήταν εξαρτηµένη από τις καιρικές συνθήκες, ώστε να επηρεάζεται η ποσότητα και η ποιότητα του παραγόµενου αλέσµατος. Οι ζηµιές και οι φθορές του µύλου ήταν ελάχιστες. Υπήρχε η ελευθερία κατασκευής κτισµάτων κοντά στο µύλο, η οποία θα µπορούσε να χρησιµοποιηθεί για την κατοικία της οικογένειας του µυλωνά. Υπήρχε η αντίληψη ότι σε σύγκριση µε τον ανεµόµυλο ο νερόµυλος έκανε καλύτερο αλεύρι. Όσο για τα µειονεκτήµατα του θα µπορούσαµε να αναφέρουµε µόνο ένα. Στην σηµερινή εποχή, λόγω της µεγάλης ζήτησης σε αλεύρι, ο νερόµυλος δεν µπορεί να παράγει την ίδια ποσότητα όσο µια βιοµηχανία. Φαίνεται δεν ενοχλεί κανέναν που από το σιτάρι καταστρέφονται όλα τα πολύτιµα συστατικά του, από τους ατσαλοκύλινδρους της βιοµηχανίας. Όµως θα πρέπει να λάβουµε σοβαρά υπόψη ότι πολυάριθµοι υδραυλικοί τροχοί, νερόµυλοι, υδροτριβεία, κλωστοϋφαντουργεία και άλλοι µηχανισµοί υδροκίνησης, συνεχίζουν ακόµη και σήµερα να χρησιµοποιούν τη δύναµη του νερού, συµβάλλοντας σηµαντικά στην πρόοδο της τοπικής οικονοµίας πολλών περιοχών και µάλιστα µε τρόπο απόλυτα φιλικό προς το περιβάλλον. Σελίδα 13
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Κατάλογος υλικών και εργαλείων ΥΛΙΚΑ 1. 2 Κοµµάτια κόντρα-πλακέ πάχους 8 mm και διαστάσεων: 280 x 60 mm (για τα 2 κοµµάτια (Α) και τα 2 κοµµάτια (Β)) 2. 2 Κοµµάτια κόντρα-πλακέ πάχους 8 mm και διαστάσεων: 200 x 44 mm (για την κατασκευή των (Γ) και ( ) ) 3. 1 Κοµµάτι κόντρα-πλακέ πάχους 6 mm και διαστάσεων: 190 x 130 mm (για την κατασκευή του (Ε)) 4. 1 Κοµµάτι κόντρα- πλακέ πάχους 4 mm και διαστάσεων: 260 x 80 mm (για την κατασκευή του (Φ)) 5. 1 Πλαστικό σωλήνα διαµέτρου Φ 25 mm, µήκους 150 mm (Ζ) 6. 1 Φτερωτή από πλαστικό (Ι) 7. 1 Πλαστικό δοχείο (ταπεράκι) (Κ) 8. 1 ηλεκτρικής αντλία (έτοιµη κατασκευασµένη) (Μ) ( εν φαίνεται καλά. Είναι µέσα στο πλαστικό δοχείο (Κ)) 9. 1 Θήκη 2 µπαταριών baby ( εν φαίνεται. Είναι στο πίσω µέρος του (Ε)) 10. 1 Ακροδέκτη µπαταρίας 9 volt ( εν φαίνεται. Είναι στο πίσω µέρος του (Ε) κουµπώνει πάνω στο 9.) 11. 1 ηλεκτρικό διακόπτη 6 επαφών ( εν φαίνεται. Είναι πάνω στο (Γ)) 12. 3 Μεταλλικά κλίπς (για συγκράτηση του σωλήνα και της αντλίας) (Τα (Θ)) 13. 1 Ελαστικό διάφανο σωλήνα διαµέτρου Φ 4 mm και µήκους 250 mm (Ζ) 14. 1 Μεταλλικό άξονα µε σπείρωµα Μ4 mm και µήκους 120 mm (Λ) 15. 2 βίδες θηλιές 4/9 (για συγκράτηση του άξονα (Λ)) 16. 4 Νοβοπανόβιδες 3 x 20 mm 17. 6 λαµαρινόβιδες 2,9 x 6,5 mm 18. 4 Ελαστικούς δακτυλίους 19. 12 Καρφιά 20 mm Σελίδα 14
20. 1 Κατσαβιδόβιδα Μ4 x 8 mm 21. 1 Παξιµάδι Μ4 Μέγγενη Γυαλόχαρτο Κατσαβίδι Τρυπάνι Πιστόλι σιλικόνης Λίµα Μεταλλικές γωνίες Καρφιά Μαχαίρι Σφυρί ΕΡΓΑΛΕΙΑ Σελίδα 15
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 Κόστος κατασκευής Υλικό Ποσότητα Τιµή µονάδας Μερικό κόστος υλικού Κόντρα πλακέ 8mm,280 x 60mm 2 0,8 1,6 Κόντρα πλακέ 8mm, 200 x 44mm 2 0,8 1,6 Κόντρα πλακέ 6mm, 190 x 130 1 0,6 0,6 Κόντρα πλακέ 4 mm, 260 x 80 mm 1 0,6 0,6 Πλαστικός σωλήνας 25mm, µήκος 150 mm 1 1 1 Πλαστική φτερωτή 1 0,9 0,9 Πλαστικό δοχείο 1 1,2 1,2 Ηλεκτρική αντλία 1 1,1 1,1 Θήκη 2 µπαταριών baby 1 1 1 Ακροδέκτη µπαταρίας 9 volt 1 1,2 1,2 Ηλεκτρικός διακόπτης 6 επαφών 1 1,3 1,3 Μεταλλικά κλίπς 3 2,1 2,1 Ελαστικός, διάφανος σωλήνας 4mm, µήκος 250 mm 1 1,1 1,1 Μεταλλικός άξονας σπείρωµα Μ4mm, µήκος 120mm 1 1,2 1,2 Βίδες θηλιές 2 1,4 4,2 Νοβοπανόβιδες 4 1,1 4,4 Λαµαρινόβιδες 6 1 6 Ελαστικοί δακτύλιοι 4 1 4 Καρφιά 20 mm 12 1 12 Παξιµάδι Μ4 1 0,6 0,6 Κατσαβιδόβιδα 1 1 1 Συνολικό κόστος 47 22 48,7 Σελίδα 16
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 Βιβλιογραφία Οι πηγές που χρησιµοποίησα για τη συγγραφή αυτής της εργασίας είναι οι εξής: - το βιβλίο της Τεχνολογίας µου, - www.irantousis.gr - www.slideshaire.gr - Βικιπαίδεια. Σελίδα 17