ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ Ελένη Μαρκάτη. Νταϊάννα Ντυρμίση. Βάσια Πρεβεζάνου. Μαρία Στουραΐτη. Σχολικό Έτος:2015-16
Αίτια Ρατσισμού: Ρατσισμός ή φυλετισμός είναι η αντίληψη ότι οι άνθρωποι δεν είναι όλοι ίσοι μεταξύ τους, αλλά διαχωρίζονται σε ανώτερους και κατώτερους, διακρινόμενοι είτε από το χρώμα του δέρματος είτε από την εθνικότητα είτε από τη θρησκεία κλπ. Το πιο συνηθισμένο είδoς ρατσισμού, και αυτό που έχει δώσει την αρχική ονομασία στην λέξη, ιταλ. (ράτσα/ razza = φυλή), είναι ο φυλετικός ρατσισμός.
Ο ρατσισμός είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο με μεγάλη ιστορία που αναβιώνει ακόμα και στην εποχή μας. Πρόκειται για μια θεωρία που χωρίζει τους ανθρώπους σε ανώτερους και κατώτερους και πιστεύει ότι προορισμός των πρώτων είναι να κυριαρχήσουν πάνω στους άλλους. Ανατρέχοντας στην πορεία του ανθρωπίνου γένους μέσα στο χρόνο διαπιστώνουμε πολλά παραδείγματα ρατσισμού: ανθρώπινες ομάδες έχουν υποστεί ανελέητο κυνηγητό, διώξεις και εξευτελισμούς και έχουν γίνει θύματα βάναυσης συμπεριφοράς. Ο ρατσισμός διακρίνεται σε φυλετικό, που αφορά τη διάκριση μεταξύ φυλών σε ανώτερες και κατώτερες, αλλά και ο κοινωνικός που αποτελεί μορφή φανατισμού, διότι και αυτός καλλιεργεί την προσκόλληση των οπαδών σε δόγματα και στερεότυπα, χωρίς να έχει προηγηθεί κριτική επεξεργασία και έλεγχος.
Ο κοινωνικός ρατσισμός στρέφεται εναντίον ανίσχυρων και αδύνατων κοινωνικών ομάδων, που διαφέρουν από τους άλλους συνανθρώπους τους ως προς τον τρόπο ζωής, ως προς το θρήσκευμα, τις αντιλήψεις τους, τις ερωτικές επιλογές τους, το φύλο τους. Τέτοιες ομάδες είναι οι άνθρωποι με ειδικές ανάγκες, οι ναρκομανείς, οι άνεργοι, οι μετανάστες, οι φυλακισμένοι, οι τσιγγάνοι, οι γυναίκες και διάφορα άλλα περιθωριοποιημένα άτομα.
Το φαινόμενο αυτό είναι πανάρχαιο και παρουσιάστηκε στην αρχαιότητα όπου ανθούσε το δουλεμπόριο, στα νεότερα χρόνια την εποχή των ανακαλύψεων νέων χωρών και της αποικιοκρατίας όπου οι λευκοί πολιτισμένοι εξόντωσαν τους απολίτιστους <<ιθαγενείς>> και συνεχίστηκε με τον πιο απάνθρωπο τρόπο την εποχή του φασισμού και του ναζισμού στην Ευρώπη. Αλλά και η εποχή μας δεν υστερεί σε ρατσιστική βαρβαρότητα, αφού σύμφωνα με δημοσιεύματα, στην Ινδία σκοτώνουν τα κορίτσια πριν μεγαλώσουν, γιατί θεωρούνται μεγάλο οικονομικό βάρος για την οικογένεια, που πρέπει να καταβάλει μεγάλη προίκα για να τα παντρέψει.
Μια ευάλωτη και ευπαθής κοινωνική κατηγορία που υφίσταται ιδιαίτερα και καθημερινά τις συνέπειες του ρατσισμού, είναι οι μετανάστες που γίνονται αντικείμενα εκμετάλλευσης από τους εργοδότες και αντιμετωπίζονται ως μεγάλη απειλή για την χώρα και τους φορτώνουν όλα τα προβλήματα που υπάρχουν.
Τα αίτια αυτής της απάνθρωπης συμπεριφοράς και τακτικής είναι πολλά: καταρχάς, ο άνθρωπος αισθάνεται ασφαλής μέσα στο γνώριμο και οικείο περιβάλλον που έχει δημιουργήσει, και γι'αυτό το διαφορετικό του προκαλεί φόβο και ανασφάλεια, με αποτέλεσμα να το αντιμετωπίζει ως απειλή, ως επικίνδυνη εισβολή που πρέπει να εξοντωθεί. Σε αυτήν την περίπτωση,καθοριστικό ρόλο παίζουν οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα με τα οποία διαπαιδαγωγούνται συνήθως οι άνθρωποι από μικρή ηλικία.
Έτσι έχουν διδαχθεί και έχουν πιστέψει ότι οι αλλόθρησκοι, οι ανάπηροι, οι ομοφυλόφιλοι, οι αδύνατοι ή οι μετανάστες μόνο προβλήματα μπορεί να επιφέρουν στην κοινωνία τους. Τα στερεότυπα αυτά συντηρούν και ενισχύουν τα ΜΜΕ που προβάλλουν με έμφαση διάφορα περιστατικά, προκλητικά για την κοινή γνώμη, που έχουν σχέση με την δράση και την ζωή αυτών των ανθρώπων.
Η σπουδαιότερη όμως αιτία του προβλήματος είναι η αμάθεια, η αμορφωσιά, η έλλειψη παιδείας και αγωγής που κάνουν το έδαφος πρόσφορο για να αναπτυχθούν φαινόμενα ρατσισμού, φανατισμού και μισαλλοδοξίας. Μεγάλη ευθύνη φέρουν και οι πολιτικοί, που συχνά καλλιεργούν σκόπιμα τέτοιες αντιλήψεις, αποπροσανατολίζοντας και χειραγωγώντας τον λαό, καθώς κάποιες φορές τον στρέφουν εναντίον των μειονοτήτων και των μεταναστών.
Ο κοινωνικός ρατσισμός εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για μια κοινωνία, διότι διακρίνει τους ανθρώπους σε δυνατούς-ανώτερους και αδύναμους-κατώτερους. Επίσης περιθωριοποιεί και αποκλείει ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και άτομα παραβιάζοντας απρόκλητα σημαντικά ανθρώπινα δικαιώματα. Οι έντονες διακρίσεις και οι κοινωνικοί αποκλεισμοί μπορούν να οδηγήσουν σε διχασμό, κοινωνικές αναταραχές, σε βίαιες συμπεριφορές, επικίνδυνες για το κοινωνικό σύνολο.
Το χειρότερο όμως είναι η προοπτική να ζήσουν οι άνθρωποι -και ιδιαίτερα οι νέοι- σε έναν κόσμο αδικιών και ανισοτήτων, όπου κάποιοι από αυτούς θα νιώσουν τον κοινωνικό ρατσισμό να στρέφεται εναντίον τους. Και μάλιστα σε μια κοινωνία όπου θα συνηθίσουν να βιώνουν τον ανταγωνισμό, τη βία και την περιθωριοποίηση οποιουδήποτε είναι διαφορετικός.
Από όσα αναπτύξαμε παραπάνω, αντιλαμβανόμαστε ότι ο μοναδικός τρόπος για να αντιμετωπιστεί ο κοινωνικός ρατσισμός είναι η σφαιρική μόρφωση, η πολύπλευρη γνώση, η πλουραλιστική ενημέρωση, η ανάπτυξη κριτικής ικανότητας, απαραίτητα εφόδια για τον σύγχρονο άνθρωπο που θα τον αποτρέψουν να επηρεαστεί από τέτοιες μισανθρωπικές αντιλήψεις. Με την αξιοποίηση της παιδείας, με τη μελέτη της ιστορίας και της κοινωνιολογίας, οι άνθρωποι θα είναι σε θέση με γνώσεις και επιχειρήματα να αποδεικνύουν ότι ο ρατσισμός σε οποιαδήποτε μορφή του είναι αβάσιμος επιστημονικά και πως η ισότητα ανάμεσα στους ανθρώπους είναι αδιαπραγμάτευτη.
ΑΊΤΙΑ ΦΑΙΝΟΜΈΝΟΥ 1) Ένα από τα σημαντικότερα αίτια που καλλιεργεί και τρέφει το φαινόμενο του ρατσισμού, είναι το χαμηλό πνευματικό και μορφωτικό επίπεδο πολλών ανθρώπων. Η πνευματική ρηχότητα εμποδίζει τον άνθρωπο να αντιληφθεί τα ανθρώπινα δικαιώματα των συνανθρώπων του.
2) Οι προκαταλήψεις απέναντι σε ομάδες ανθρώπων ενισχύουν την ιδεολογία του ρατσισμού. Οι προκαταλήψεις αυτές εξαρτώνται από το πνευματικό επίπεδο των ατόμων. 3) Πολλές μορφές κοινωνικού ρατσισμού οφείλονται σε οικονομικά συμφέροντα. Γι αυτό το λόγο καλλιεργείται ένα κλίμα εχθρικό εναντίον ατόμων ή ομάδων, με σκοπό να επιτευχθεί ο παραγκωνισμός τους από την κοινωνική και οικονομική ζωή.
4) Στη σημερινή εποχή οι ανταγωνιστικές τάσεις χαρακτηρίζουν τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων και πολύ συχνά οδηγούν στη ζήλια και στο μίσος, γεγονός που βοηθά στην υιοθέτηση ρατσιστικών αντιλήψεων. 5) Η δημιουργία συμπλεγμάτων κατωτερότητας και ανωτερότητας αποτελεί μια άλλη σημαντική αιτία ρατσισμού.ορισμένοι άνθρωποι προσπαθώντας να καλύψουν δικές τους ατέλειες και ελαττώματα, που οφείλονται στην ασταθή προσωπικότητα τους, υποβιβάζουν τους άλλους για να υπερυψωθούν οι ίδιοι.
6) Η έλλειψη σεβασμού μεταξύ των ανθρώπων και καλλιέργειας των ανθρωπιστικών αξιών, ενισχύει τον κοινωνικό ρατσισμό
Από τη στιγμή που τα άτομα δεν διδάσκονται την αξία της ισότητας, της δικαιοσύνης, της ειρήνης, και του αλληλοσεβασμού είναι εύκολο να παρασυρθούν από ρατσιστικές αντιλήψεις. Παράλληλα το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο περιορίζει τους ορίζοντες των ανθρώπων και τους κάνει να υιοθετούν άκριτα κάθε είδους στερεότυπα.
Η κρίση των αξιών, όπως η ανηθικότητα, ο ανταγωνισμός, η γενικότερη αμφισβήτηση των ανθρωπιστικών ιδανικών, καλλιεργεί το μίσος στις ψυχές των ανθρώπων το οποίο πυροδοτεί τις μεταξύ τους σχέσεις. Τα συμπλέγματα ανωτερότητας ή κατωτερότητας που φέρουν τα άτομα ή και ολόκληροι λαοί καλλιεργούν επίσης το φθόνο και τη βία. Επιπλέον δημιουργούν την αίσθηση της υπεροχής και την επιθυμία της κυριαρχίας έναντι των άλλων.
Τα οικονομικά συμφέροντα είναι άλλη μία σημαντική αιτία,όπως για παράδειγμα ο φυλετικός ρατσισμός κατά των μαύρων. Είναι ένα ιδεολόγημα που δημιουργήθηκε για να δικαιολογήσει την εκμετάλλευση των λαών της Αφρικής από τους λευκούς. Οι κάθε είδους πολιτικές σκοπιμότητες, όπως οι επεκτατικές βλέψεις μιας χώρας σε βάρος άλλης ή η έντεχνη μετάθεση των ευθυνών για την ύπαρξη σοβαρών οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων σε συγκεκριμένες ομάδες προετοιμάζουν το κλίμα για ανταγωνισμό, ο οποίος συντηρεί τα ρατσιστικά πρότυπα.
Για παράδειγμα: οι μετανάστες κατηγορούνται συνήθως σε μια χώρα για την όξυνση της ανεργίας ή την έξαρση της βίας,ενώ αποκρύπτεται η ανικανότητα της πολιτικής ηγεσίας να δώσει λύσεις. Ο φανατισμός (θρησκευτικός ή εθνικός) που υποκινείται επίσης από ποικίλες σκοπιμότητες, οικονομικές ή πολιτικές. Τέλος οι τραυματικές εμπειρίες του παρελθόντος που στηρίζονται στις μακραίωνες διαμάχες ανάμεσα σε κάποιους λαούς δημιουργούν επιθετικές τάσεις, ακόμα και πολέμους, οι οποίοι μπορούν να θεωρηθούν ακραία μορφή ρατσισμού.
Ερωτήματα Συνέντευξης:
1)Ποια πιστεύετε ότι είναι τα αίτια του ρατσισμού; 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 1ο Τρ. 2ο Τρ. 3ο Τρ. 4ο Τρ. Οικογενειακά κοινωνικά Πολιτικά Τα μεταναστευτικά ρεύματα Χαμηλό μορφωτικό
Ποιους πλήττει πιο πολύ ο ρατσισμός; 60 50 40 Νεότερους Μεγαλύτερους 30 20 10 0 ΜετανάστΕς Πρόσφυγες Ντόπιους Κατοίκους