Ορισμοί του χάρτη Μια αναπαράσταση, συνήθως υπό κλίμακα και σε ένα επίπεδο μέσο, μιας συλλογής υλικών ή αφηρημένων στοιχείων πάνω ή σε σχέση με την επιφάνεια της γης ή άλλου ουράνιου σώματος (ICA, 1973)... Μια αναπαράσταση ή αφαίρεση της γεωγραφικής πραγματικότητας ένα εργαλείο για την παρουσίαση γεωγραφικής πληροφορίας με εποπτικό (ψηφιακό ή απτό) τρόπο, (ICA, 1994)
Βασικά χαρακτηριστικά των χαρτών Απεικονίζουν γεωγραφικές θέσεις Απεικονίζουν ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά Αποτελούν σμίκρυνση της πραγματικότητας απεικόνιση υπό κλίμακα Βασίζονται σε χαρτογραφικές προβολές Αποτελούν αφαίρεση της πραγματικότητας υποσύνολο πληροφοριών οι οποίες έχουν υποστεί επεξεργασία, π.χ., ταξινόμηση και απλοποίηση Χρησιμοποιούν συμβολισμό που αποτελείται από διάφορα είδη γραφικών στοιχείων για την απεικόνιση των χωρικών και μη χωρικών πληροφοριών
Λειτουργίες που εξυπηρετούν οι χάρτες 1. Αποθήκευση γεωγραφικών πληροφοριών 2. Μετρήσεις και υπολογισμοί 3. Μετακίνηση και πλοήγηση 4. Ενσωμάτωση στατιστικών δεδομένων πρόβλεψη χωρικών φαινομένων 5. Οπτικοποίηση μη «ορατών» φαινομένων, π.χ., θερμοκρασία, πληθυσμός
Κατηγορίες χαρτών με βάση την κλίμακα με βάση τη λειτουργία με βάση το περιεχόμενο
Κατηγορίες χαρτών με βάση την κλίμακα Κλίμακα: o λόγος ανάμεσα σε μια απόσταση πάνω στο χάρτη και την αντίστοιχη απόσταση πάνω στη γη, με την απόσταση πάνω στο χάρτη να εκφράζεται ως μονάδα Εκφράσεις κλίμακας: αντιπροσωπευτικό κλάσμα, π.χ., 1:10.000 (μία μονάδα στο χάρτη αντιστοιχεί σε 10.000 μονάδες στην επιφάνεια της γης) γραφική κλίμακα Κατηγορίες χαρτών: Χάρτες μικρής κλίμακας (<1:500.000) Χάρτες μεσαίας κλίμακας Χάρτες μεγάλης κλίμακας (>1:50.000) 0 50 100 150 200 km
Παράδειγμα χάρτη μικρής κλίμακας
Παράδειγμα χάρτη μεσαίας κλίμακας
Παράδειγμα χάρτη μεγάλης κλίμακας
Κατηγορίες χαρτών με βάση τη λειτουργία Χάρτες γενικής αναφοράς δείχνουν τις θέσεις στοιχείων, όπως υδάτινοι όγκοι, ακτογραμμή, δρόμοι, οικόπεδα, κλπ. παράδειγμα χάρτη γενικής αναφοράς μικρής κλίμακας: χάρτης Ευρώπης παράδειγμα χάρτη γενικής αναφοράς μεγάλης κλίμακας: τοπογραφικός χάρτης Θεματικοί χάρτες δείχνουν την κατανομή ενός φαινομένου ή τη συσχέτιση μεταξύ περισσότερων φαινομένων παραδείγματα θεματικών χαρτών: χάρτες θερμοκρασίας, πληθυσμού, φτώχειας, κλπ. Διαγράμματα εξυπηρετούν ανάγκες πλοήγησης, π.χ., σχεδιασμός πορείας, προσδιορισμός θέσης, κλπ. παραδείγματα διαγραμμάτων: ναυτικοί χάρτες
Παράδειγμα θεματικού χάρτη: Προεδρικές εκλογές ΗΠΑ 2008 Strong Dem (264) Weak Dem (47) Barely Dem (53) Exactly tied (3) Barely GOP (29) Weak GOP (24) Strong GOP (118)
Φυσική αύξηση των γεννήσεων ανά 1000 κατοίκους
Παράδειγμα θεματικού χάρτη: Συσχετισμός φτώχειας και βιοποικιλότητας
Κατηγορίες χαρτών με βάση το περιεχόμενο Κτηματολογικοί Εδαφολογικοί Γεωλογικοί Στατιστικοί Πληθυσμιακοί...
Κριτήρια χαρτογραφικής σχεδίασης 1. Σκοπός του χάρτη περιεχόμενο χάρτη εύρος πληροφοριών μορφή χάρτη απεικόνιση των πληροφοριών 2. Διαθέσιμα δεδομένα επάρκεια ακρίβεια 3. Χαρτογραφική κλίμακα μικρότερη κλίμακα >> λιγότερες λεπτομέρειες
Κριτήρια χαρτογραφικής σχεδίασης 4. Χρήστες ηλικία γνώσεις υπόβαθρο εμπειρία στη χρήση χαρτών 5. Συνθήκες χρήσης περιβάλλον χρήσης (π.χ., γραφείο, ύπαιθρο) σταθερότητα οπτικού περιβάλλοντος απόσταση ανάγνωσης φωτισμός 6. Τεχνικά όρια δυνατότητες υλικού λογισμικού βαθμός αυτοματοποίησης
Διαδικασία Συμβολισμού 1. Επιλογή του επιπέδου μέτρησης των τιμών των χαρακτηριστικών 2. Επιλογή της διαστατικότητας των στοιχείων 3. Επιλογή οπτικών μεταβλητών για το συμβολισμό των δεδομένων
Επίπεδα Μέτρησης Δεδομένων Επίπεδα ή κλίμακες μέτρησης των τιμών των χαρακτηριστικών ονομαστικό επίπεδο μέτρησης επίπεδο μέτρησης κατά τάξη επίπεδο μέτρησης κατά διάστημα
Ονομαστικό Επίπεδο Μέτρησης χρησιμοποιείται για τη διάκριση στοιχείων με βάση ποιοτικές διαφορές, δηλαδή διαφορές που δεν υπόκεινται σε καμιά διάταξη. εκκλησία ποταμός αγροτική περιοχή M σταθμός μετρό σιδηρόδρομος υδάτινη επιφάνεια
Επίπεδο Μέτρησης κατά Τάξη χρησιμοποιείται για τη διάκριση στοιχείων με βάση κάποια ιεραρχία (τάξη) χωρίς όμως να προσδιορίζονται αριθμητικές τιμές μεγάλος οικισμός μεσαίος οικισμός μικρός οικισμός αυτοκινητόδρομος εθνική οδός επαρχιακή οδός βατός χωματόδρομος
Οπτική μεταβλητή απόχρωση σε χάρτη ροής Οι αποχρώσεις των φωτεινών σηματοδοτών (κόκκινο, κίτρινο και πράσινο) χρησιμοποιούνται για να δείξουν την κυκλοφορία στους δρόμους (υψηλή, μέτρια, χαμηλή)
Επίπεδο Μέτρησης κατά Διάστημα χρησιμοποιείται για τη διάκριση στοιχείων με βάση κάποια ιεραρχία (τάξη) όπου προσδιορίζεται και το διάστημα μεταξύ των τάξεων μεγέθους στην περιγραφή των ποσοτήτων των γεωγραφικών φαινομένων πρέπει προηγουμένως να έχουμε ορίσει τη στοιχειώδη μονάδα με την οποία μπορούμε να εκφράσουμε τη διαφοροποίηση της ποσότητας ως πολλαπλάσιό της Παράδειγμα: ο πληθυσμός των πόλεων,
Διαστατικότητα των Στοιχείων 1. Επιλογή της διαστατικότητας των στοιχείων σημειακά (0 διάσταση) γραμμικά (1 διάσταση) επιφανειακά (2 διαστάσεις) ογκομετρικά (3 διαστάσεις)
Κατηγορίες Συμβόλων Σημειακά: αναπαριστούν θέσεις, τοποθεσίες χαρακτηριστικών ή την ένταση ενός χαρακτηριστικού σε μια θέση κλπ. Γραμμικά: αναπαριστούν διάφορα γεωγραφικά φαινόμενα, όπως γραμμικές οντότητες (π.χ., ποτάμια, δρόμοι, σύνορα) και υψομετρικά δεδομένα (π.χ., ισοϋψείς καμπύλες) Επιφανειακά: αναπαριστούν περιοχές με κοινές ιδιότητες (π.χ., βλάστηση, νερό, χρήσεις γης, κλπ.) γραφική ομοιομορφία σε όλη την επιφάνεια (κοινό χρώμα ή μοτίβο) Ογκομετρικά: αναπαριστούν την κατακόρυφη διάσταση ή την ένταση ενός χωρικού φαινομένου στο χώρο M
Οπτικές Μεταβλητές Οπτικές μεταβλητές: είδη μεταβολών που αντιλαμβάνεται το ανθρώπινο μάτι και που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ανάδειξη των σχέσεων ομοιότητας, ταξινόμησης και αναλογίας. Διακρίνονται σε: Κύριες οπτικές μεταβλητές Δευτερεύουσες οπτικές μεταβλητές
Κύριες Οπτικές Μεταβλητές (1) 1. Σχήμα 2. Μέγεθος 3. Προσανατολισμός
Κύριες Οπτικές Μεταβλητές (2) 4. Απόχρωση 5. Ένταση (χρώματος): σχετική φωτεινότητα ή σκοτεινότητα του συμβόλου 6. Κορεσμός ή πληρότητα (χρώματος): η διαφορά μιας απόχρωσης από το γκρίζο τόνο της ίδιας έντασης
Απόχρωση Ο όρος που χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε τα διαφορετικά χρώματα: κόκκινο, κίτρινο, πράσινο, πορτοκαλί, κλπ.
Ένταση ή λαμπρότητα Αντιστοιχεί στη φωτεινότητα ενός χρώματος (πόσο φωτεινό ή σκούρο εμφανίζεται ένα χρώμα) 0% ένταση αντιστοιχεί σε ανοιχτό χρώμα (π.χ., ανοιχτό γκρι ή ανοιχτό κόκκινο), ενώ 100% ένταση αντιστοιχεί σε σκούρο χρώμα (π.χ., μαύρο ή σκούρο κόκκινο αντίστοιχα) 0% Ένταση 100%
Κορεσμός ή πληρότητα Αντιστοιχεί στη ζωντάνια ενός χρώματος (πόσο ζωηρό ή μουντό είναι ένα χρώμα) Μπορούμε να κατανοήσουμε αυτήν τη διάσταση του χρώματος αν συγκρίνουμε ένα χρώμα με ένα ουδέτερο γκρι: με την προσθήκη περισσότερης βαφής του χρώματος εμφανίζεται όλο και λιγότερο γκρι μέχρις ότου επιτευχθεί πλήρης κορεσμός ή πληρότητα 0% Κορεσμός 100%
Δευτερεύουσες Οπτικές Μεταβλητές Μοτίβο: επανάληψη γραφικών στοιχείων παράγεται από διαφορετικούς συνδυασμούς των κύριων οπτικών μεταβλητών Διάταξη: σχήμα και διαμόρφωση συστατικών στοιχείων του μοτίβου Υφή: μέγεθος και διαστήματα μεταξύ των συστατικών στοιχείων του μοτίβου Προσανατολισμός: διάταξη διεύθυνσης παράλληλων σειρών συμβόλων διάταξη υφή προσανατολισμός
Οπτικές Μεταβλητές για το Συμβολισμό Ποιοτικών Διαφορών Απόχρωση Σχήμα Προσανατολισμός σιδηροδρομική γραμμή ακτοπλοϊκή γραμμή όρια νομού όρια δημοτικού διαμερίσματος M σταθμός μετρό εκκλησία
Οπτικές Μεταβλητές για το Συμβολισμό Ποσοτικών Διαφορών Μεταβλητές τάξης: ένταση (του χρώματος) μέγεθος πληρότητα (του χρώματος) Με την προσθήκη αριθμών στο υπόμνημα απεικονίζονται δεδομένα σε κλίμακα διαστήματος και αναλογίας 8-10 6 8 4 6 2 4 0-2
Σχεδιαστικές Αρχές (1) Ευκρίνεια σχήματα σημειακών συμβόλων μορφή και πάχος γραμμών χρώμα, μοτίβο και σκίαση επιφανειακών συμβόλων μέγεθος συμβόλων ανάλογα με απόσταση θέασης (ελάχιστο πλάτος σημειακού συμβόλου για απόσταση θέασης 50 cm: 0,3 mm)
Σχεδιαστικές Αρχές (2) Οπτική αντίθεση ανάμεσα σε ένα σύμβολο και το φόντο, καθώς και με τα παρακείμενα σύμβολα πρέπει να καθορίζεται ανάλογα με τη σπουδαιότητα των στοιχείων που συμβολίζονται καθώς και με τις ομοιότητες και διαφορές μεταξύ τους. 1α 1β 2α 2β
Οι γραμμές ροής δεν αναδεικνύονται
Οι γραμμές ροής αναδεικνύονται
Σχεδιαστικές Αρχές (3) Οργάνωση εικόνας υποβάθρου βασίζεται σε αυτόματη και ασυνείδητη λειτουργία διαχωρισμού του οπτικού πεδίου σε εικόνα και υπόβαθρο διάκριση εδάφους από νερό, αναγνώριση περιγραμμάτων
Χάρτης χωρίς οργάνωση εικόνας - υποβάθρου http://personal.uncc.edu/lagaro/cwg/color/secitiesnofg.gif
Χάρτης με καλή οργάνωση εικόνας - υποβάθρου http://personal.uncc.edu/lagaro/cwg/color/color_percept.html#d.%20advance/retreat
Σχεδιαστικές Αρχές (4) Ιεραρχική οργάνωση διαβάθμιση των στοιχείων ανάλογα με τη σημασία τους, παραδείγματα: ιεράρχηση οδικού δικτύου, «οπτική» ενίσχυση της κατανομής ενός θεματικού χάρτη σε σχέση με δεδομένα υποβάθρου αυτοκινητόδρομος εθνική οδός επαρχιακή οδός βατός χωματόδρομος
Τυπογραφικά Στοιχεία (1) Μορφή τυπογραφικών στοιχείων πεζά ή ΚΕΦΑΛΑΙΑ (τάση για χρήση κεφαλαίων για τα πιο σημαντικά στοιχεία και τίτλους) όρθια ή πλάγια (τάση για χρήση πλάγιας μορφής για υδρογραφικά και άλλα φυσικά στοιχεία και όρθιας μορφής για τεχνητά στοιχεία) Μέγεθος τυπογραφικών στοιχείων διαφορές > 25 % στο ύψος των γραμμάτων (διαφορές < 15% μη αναγνωρίσιμες) για μέγεθος γραμμάτων από 5,5 έως 15 pt (points - στιγμές) (1pt = 0,35 mm), διαφορές από 2 έως 2,5 pt είναι ιδανικές)
Τυπογραφικά Στοιχεία (2) Χρώμα τυπογραφικών στοιχείων εξαρτάται από το φόντο αντίθεση μεταξύ τυπογραφικών στοιχείων και φόντου προτιμάται η χρήση σκούρων γραμμάτων σε ανοιχτόχρωμο φόντο ή το αντίστροφο ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ
Τυπογραφικά Στοιχεία (3) Τοποθέτηση τυπογραφικών στοιχείων τοποθέτηση ονομάτων εξ ολοκλήρου ή στη θάλασσα ή στην ξηρά μικρά διαστήματα μεταξύ των γραμμάτων επιφανειακά σύμβολα: κατά μήκος της επιφάνειας, χωρίς όμως τα γράμματα να απέχουν τόσο ώστε να διακόπτεται η συνοχή της ονομασίας γραμμικά σύμβολα: παράλληλα του γραμμικού συμβόλου σημειακά σύμβολα: 2 5 1 Αθήνα Αθήνα Αθήνα 4 6 3 Αθήνα Αθήνα Αθήνα
Στοιχεία Πλαισίου Τίτλος: θέμα του χάρτη ή την επιφάνεια που καλύπτει Υπόμνημα: επεξήγηση συμβόλων και επεξεργασίας (π.χ., στατιστικής) των δεδομένων, παράθεση πηγών Κλίμακα: ιδιαίτερα σημαντική πληροφορία σε χάρτες που απεικονίζουν χωρικά στοιχεία που σχετίζονται με την απόσταση (π.χ., οδικοί χάρτες) αντιπροσωπευτικό κλάσμα, π.χ., 1: 10.000 γραφική κλίμακα Ένθετα Προσανατολισμός 0 50 100 150 200 km
Ένθετα
ΤΙΤΛΟΣ ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΚΛΙΜΑΚΑ
ΤΙΤΛΟΣ ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΚΛΙΜΑΚΑ
Συμβάσεις για το χρώμα στη χαρτογραφία Ποιοτικές Μπλε: νερό Κόκκινο: υψηλές θερμοκρασίες, μπλε: χαμηλές θερμοκρασίες Κίτρινο και καφετί: ξηρές περιοχές και περιοχές με λίγη ή καθόλου βλάστηση Καφέ: ισοϋψείς Πράσινο: βλάστηση
Συμβατική χρήση χρωμάτων σε χάρτες γήινου ανάγλυφου Χάρτες γήινου ανάγλυφου πράσινο, ώχρα, ανοιχτό καφέ, καφέ, μωβ http://www.worldmapsonline.com/northame ricareliefmap.htm
Συμβατική χρήση χρωμάτων σε χάρτες χρήσεων γης Τυχαία (αριστερά) και συμβατική (δεξιά) επιλογή χρωμάτων σε χάρτες χρήσεων γης (Brown and Ferringa, 2003)
Συμβάσεις για το χρώμα στη χαρτογραφία Ποσοτικές Σκουρότερες εντάσεις ή πιο κορεσμένα χρώματα υπονοούν υψηλότερες τιμές του φαινομένου Μπορεί να χρησιμοποιηθεί μία μοναδική απόχρωση (ανοιχτό μωβ σε σκούρο μωβ) ή περισσότερες από μία αποχρώσεις (αποφυγή χρήσης αποχρώσεων που χρησιμοποιούνται για ποιοτικά δεδομένα (π.χ., μπλε-κίτρινο-κόκκινο-πράσινο)
Χρήση μίας απόχρωσης
Χρήση περισσότερων αποχρώσεων