Εκδήλωση: ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΑ: Η συμβολή των τελωνειακών διαδικασιών και των logistics στην ανάπτυξη των ελληνικών εξαγωγών Ομιλητής: Αντιπρόεδρος ΣΕΒΕ, Δρ. Κυριάκος Λουφάκης Τίτλος Ομιλίας: Η ανάπτυξη των υποδομών μεταφορών: Απαραίτητη προϋπόθεση για την εξωστρέφεια της ελληνικής οικονομίας Ημερομηνία Ομιλίας: 04/04/14 Κύριε Υπουργέ, Αξιότιμοι προσκεκλημένοι, Να σας καλωσορίσω κι εγώ με τη σειρά μου στην σημερινή εκδήλωση που συνδιοργανώνει ο ΣΕΒΕ με τον ΣΕΒ, με στόχο την ενημέρωση και την δικτύωση των στελεχών εξωστρεφών επιχειρήσεων και του επιχειρηματικού κόσμου της περιοχής σε ότι αφορά θέματα μεταφορών/ logistics και τελωνειακών διαδικασιών. Κυρίες και κύριοι, Η εφοδιαστική αλυσίδα αποτελεί τη ραχοκοκαλιά του διεθνούς εμπορίου. Η δυνατότητα μιας χώρας να συναλλάσσεται σε διεθνές επίπεδο εξαρτάται στην πρόσβαση των επιχειρηματιών σε διεθνοποιημένα εφοδιαστικά δίκτυα. Και η αποτελεσματικότητα της εφοδιαστικής αλυσίδας (σε κόστους, χρόνο και αξιοπιστία) εξαρτάται από τα ειδικά χαρακτηριστικά της τοπικής οικονομίας, με άλλα λόγια την απόδοση του συστήματος logistics. Βελτιωμένη συνολική απόδοση του συστήματος logistics μιας χώρας και διευκόλυνση του εμπορίου συνδέονται στενά με την διαφοροποίηση των εξαγωγών, την ελκυστικότητα των άμεσων ξένων επενδύσεων και την συνολική ανάπτυξη της οικονομίας. Βλέπουμε ότι η τεράστια σημασία των επιδόσεων της εφοδιαστικής αλυσίδας στην οικονομική ανάπτυξη γίνεται αντιληπτή σε Κυβερνητικό επίπεδο και είναι πολλές οι χώρες που έχουν βελτιώσει την απόδοση του συστήματος logistics της χώρας τους, εφαρμόζοντας στρατηγικές και βιώσιμες πρακτικές λύσεις. Η χώρα μας σε παγκόσμιο επίπεδο το 2014 κατατάσσεται στην 44 η θέση στον δείκτη Logistics Performance Index (LPI), σε σύνολο 160 χωρών, όταν το 2012 βρισκόταν στην 69 η θέση. Η χώρα μας το 2014 πήρε αρκετά υψηλότερη βαθμολογία συγκριτικά με το 2012 στην ποιότητα υποδομών εμπορίου και μεταφορών καθώς και στην επάρκεια και ποιότητα των υπηρεσιών logistics. Στην κατάταξη της Παγκόσμιας Τράπεζας Doing Business trading across borders 2014 η χώρα μας ανέβηκε 8 θέσεις στην κατάταξη και πλέον βρίσκεται στην 52 η θέση σε σύνολο 185 χωρών. Απαιτούνται κατά μέσο όρο 16 ημέρες για την ολοκλήρωση των διαδικασιών για εξαγωγή (όταν ο μέσος όρος του ΟΟΣΑ είναι 11 μέρες), εκ των οποίων οι 11 μέρες αφορούν 1
τη συμπλήρωση των απαιτούμενων εγγράφων, 1 μέρα για εκτελωνισμό, 2 μέρες για χερσαία μεταφορά και 2 μέρες για τον λιμένα εξόδου. Έχουμε κάνει κάποια βήματα προόδου, αλλά υπάρχουν ακόμα μεγάλα περιθώρια βελτίωσης. Το ζητούμενο για τους εξαγωγείς είναι ολιστικές και όχι αποσπασματικές παρεμβάσεις. 1. Δημιουργία Logistics Hub Όλοι αντιλαμβανόμαστε την κρισιμότητα του σχεδιασμού και της δημιουργίας ενός σύγχρονου logistics hub στην περιοχή της Βόρειας Ελλάδας, η οποία αποτελεί δίοδο για τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Θα πρέπει άμεσα να κατανοήσουμε της σπουδαιότητα των λιμένων της περιοχής, ειδικά αν συνδυαστεί με ένα διαμετακομιστικό κέντρο. Θα ήθελα εδώ να τονίσω το εξής: Με την πρότασή μας για τη δημιουργία του logistics hub δεν εννοούμε μια απλή μεταφορά εμπορευματοκιβωτίων, αλλά την δημιουργία μιας περιοχής η οποία θα προσφέρει υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας, όπως συναρμολόγηση, παθητική τελειοποίηση κα, εκμεταλλευόμενοι δύο στρατηγικά ανταγωνιστικά μας πλεονεκτήματα: αυτό της στρατηγικής γεωγραφικής θέσης και του ανθρώπινου δυναμικού. Η στρατηγική γεωγραφική τοποθεσία της Βόρειας Ελλάδας, με μεγαλύτερο αστικό και βιομηχανικό κέντρο την Θεσσαλονίκη, έδωσε ώθηση στην εμπορική ανάπτυξη της περιοχής, ανά τα χρόνια στην ιστορία. Χάρη στο λιμάνι της, η Θεσσαλονίκη υπήρξε σημαντικός εμπορικός σταθμός, τόσο κατά τα Βυζαντινά χρόνια, όσο και στην τουρκοκρατία, με έντονο χαρακτήρα διαμετακομιστικού εμπορίου. Μαζί με το λιμάνι, κομβικό ρόλο στην εμπορική ιστορία της πόλης διαδραματίζει η κατασκευή των σιδηροδρομικών γραμμών, που ενώνουν από τη μια τη Θεσσαλονίκη με την Κεντρική Ευρώπη και από την άλλη την Θεσσαλονίκη με την Κωνσταντινούπολη και τις αγορές της Ρωσίας και της Ασίας. Αλλάζει έτσι ριζικά ο ρόλος της πόλης, καθιστώντας την πραγματικά μεγάλο εμπορικό κέντρο ολόκληρης της Βαλκανικής χερσονήσου. Από το χθες στο σήμερα λοιπόν, βασική προϋπόθεση για την δημιουργία του Logistics Hub σε επίπεδο υποδομών είναι ένα ανταγωνιστικό λιμάνι. Βασικό αίτημα του ΣΕΒΕ αποτελεί η παραχώρηση συγκεκριμένων δραστηριοτήτων σε παραχωρησιούχους (μερική παραχώρηση και όχι τύπου «master concession»). Μάλιστα, ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις εμπορευματικές μεταφορές έχει η παραχώρηση του ΣΕΜΠΟ σε στρατηγικό αξιόπιστο επενδυτή διεθνούς εμβέλειας ως προς τη διακίνηση εμπορευματοκιβωτίων που θα πετύχει την επαναπροσέλκυση διεθνών ναυτιλιακών γραμμών και την ανάπτυξη του διαμετακομιστικού εμπορίου προς τις αγορές της Ν.Α. αλλά και της Κεντρικής Ευρώπης. Σε κάθε όμως περίπτωση και ανεξάρτητα από τον τρόπο αξιοποίησης του λιμανιού που θα επιλεγεί, λαμβανομένου υπόψη και του εντεινόμενου εθνικού και περιφερειακού ανταγωνισμού στην ευρύτερη περιοχή μας, θα πρέπει η Θεσσαλονίκη και το λιμάνι να μην χάσουν άλλο χρόνο και η όποια 2
απόφαση να υλοποιηθεί άμεσα, αλλιώς χάθηκε και η τελευταία μας ευκαιρία. Επιπλέον καίριας σημασίας είναι η ανάπτυξη συνδυασμένης μεταφοράς κυρίως ως προς το σιδηρόδρομο, που θα ενισχύσει το στρατηγικό πλεονέκτημα του Λιμανιού της Θεσσαλονίκης σε περιφερειακό επίπεδο. Για να λειτουργήσει αποτελεσματικά και αποδοτικά το Logistics Hub αναγκαία προϋπόθεση είναι η ορθή αξιοποίηση του δεύτερου βασικού μας ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος, του αξιόλογου επιστημονικού και τεχνικού ανθρώπινου δυναμικού. Αναγκαία προϋπόθεση, αφού θα μεταφέρει την απαραίτητη τεχνογνωσία, αλλά και κρίσιμη για την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής, αφού θα δώσει δουλειά σε τόσο κόσμο. Και θα φέρω εδώ το παράδειγμα της ανάπτυξης της κλωστοϋφαντουργίας στην περιοχή, η οποία ξεκίνησε από την Ελεύθερη Ζώνη Λιμανιού. Σίγουρα πρόκειται για μια διαδικασία πολύ χαμηλής προστιθέμενης αξίας, η οποία όμως εκείνα τα χρόνια έδωσε στην περιοχή δουλειές σε πολλούς φτωχούς ανθρώπους. Σταδιακά έγινε μεταφορά τεχνογνωσίας, δημιουργήθηκαν υποδομές και αναπτύχθηκε ένας σεβαστός αριθμός ειδικευμένων εργατών που οδήγησαν στην ανάπτυξη της κλωστοϋφαντουργίας, αναδεικνύοντας την περιοχή σε πανευρωπαϊκό αν όχι παγκόσμιο κέντρο, αφού στην δεκαετία 1980-90, ακόμα και μέχρι τα μέσα της δεκαετίας 2000 έρχονταν απ όλη την Ευρώπη στην Θεσσαλονίκη για να αγοράσουν υφάσματα. Σήμερα κάτι αντίστοιχο θα μπορούσε να γίνει στην συναρμολόγηση ηλεκτρονικών συσκευών ή στην παθητική τελειοποίηση διαφόρων ουσιών και καλλυντικών κα. 2. Τελωνειακές διαδικασίες Η διεκπεραίωση τελωνειακών διαδικασιών αποτελεί σημαντική παράμετρο στη διεθνή διακίνηση εμπορευμάτων. Όσο απλούστερη και οικονομικότερη είναι, τόσο πιο ανταγωνιστικά γίνονται τα ελληνικά προϊόντα. Για το λόγο αυτό ο ΣΕΒΕ συνεργάζεται διαχρονικά και συστηματικά με τη Γενική Διεύθυνση Τελωνείων & ΕΦΚ και τις περιφερειακές τελωνειακές υπηρεσίες, στην προσπάθειά του να συμβάλλει στη διαμόρφωση του κατάλληλου κανονιστικού κυρίως πλαισίου καθώς η τελωνειακή νομοθεσία είναι ενιαία σε κοινοτικό επίπεδο -, στην απλοποίηση διαδικασιών στην πράξη και στη μείωση του συνολικού κόστους τελωνισμού. Το τελευταίο διάστημα σημειώνονται σημαντικές αλλαγές που συνδέονται κυρίως με το ηλεκτρονικό τελωνείο, το οποίο αποτελεί και επιταγή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με σημαντικότερη τη θέση σε πλήρη λειτουργία του ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος τελωνείων ICISnet. Το όλο εγχείρημα έχει ως τελικό σκοπό την καθιέρωση μιας Ενιαίας Θυρίδας (Single Window) μέσω της οποίας θα διεκπεραιώνεται ηλεκτρονικά κάθε συναλλαγή σχετικά με την εξαγωγή, με όλες τις εμπλεκόμενες δημόσιες υπηρεσίες. Οι δράσεις αυτές περιλαμβάνονται και στον Οδικό Χάρτη για τη διευκόλυνση του διεθνούς εμπορίου που έχει καταρτίσει η Κυβέρνηση και παρακολουθείται από την Επιχειρησιακή Συντονιστική Επιτροπή με τη συμμετοχή εκπροσώπων του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, συμπεριλαμβανομένου και του ΣΕΒΕ. Τις αλλαγές αυτές θα μας 3
παρουσιάσουν αναλυτικά σήμερα οι εκπρόσωποι της τελωνειακής υπηρεσίας, η κα. Παπαγιάννη και ο κ. Καραγκούνης. Αντίστοιχες βελτιώσεις σημειώνονται και στις προτελωνειακές διαδικασίες όπως για παράδειγμα ο θεσμός του Εγκεκριμένου Εμπόρου στα νωπά και η καθιέρωση ανάλυσης κινδύνου από το ΥΠΑΑΤ για τη μείωση των φυσικών ελέγχων. Από την πλευρά μας θα θέλαμε μόνο να επισημάνουμε την ανάγκη: -περαιτέρω ουσιαστικής απλούστευσης των διαδικασιών και μείωσης του συνολικού κόστους εξαγωγής, προτελωνειακά και τελωνειακά - περιορισμό της φυσικής παρουσίας των συναλλασσομένων και της προσκόμισης των εμπορευμάτων στο τελωνείο και της δειγματοληψίας μόνο στις περιπτώσεις που είναι πραγματικά αναγκαίες: η απλούστευση και πλήρης ηλεκτρονικοποίηση της διαδικασίας σε συνδυασμό με τη βελτίωση της υλικοτεχνικής υποδομής των τελωνείων, θα αποδεσμεύσει και μέρος του προσωπικού των τελωνείων που έχει περιοριστεί σημαντικά ώστε να επικεντρωθεί στο βασικό έργο του που είναι οι στοχευμένοι έλεγχοι. -αλλαγή νοοτροπίας από όλους τους εμπλεκόμενους παράγοντες στην εξαγωγή, στοχευμένη ενημέρωση και καθοδήγηση-κατάρτιση των επιχειρήσεων, απλούστευση και συντόμευση των σχετικών διαδικασιών εγκρίσεων και περαιτέρω μείωση των απαιτούμενων εγγυητικών, ώστε να πετύχουμε από κοινού την αξιοποίηση και στην χώρα μας των θεσμών του Εγκεκριμένου Οικονομικού Φορέα και των απλουστευμένων διαδικασιών που προσδίδουν οφέλη και απλουστεύσεις στους καλά οργανωμένους συστηματικούς εξαγωγείς και αναγνωρίζονται από τρίτες χώρες. -βελτιώσεις στο ICISnet και διαλειτουργικότητά του με άλλα ηλεκτρονικά συστήματα και κυρίως το Taxisnet και του ΥΠΑΑΤ Κυρίες και κύριοι, Λίγο πριν κλείσω, θα ήθελα να πω δυο λόγια για το πρόγραμμα στο οποίο εντάσσεται η σημερινή δράση δικτύωσης. Η Πρωτοβουλία για την Εξωστρέφεια εντάσσεται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», που διαχειρίζεται η Στέγη της Ελληνικής Βιομηχανίας, με την υποστήριξη του ΣΕΒΕ. Η δράση αποσκοπεί στην ανάπτυξη της εξαγωγικής ικανότητας των στελεχών ελληνικών επιχειρήσεων και εστιάζει στην ολοκληρωμένη υποστήριξή τους, μέσα από ενέργειες που περιλαμβάνουν: -την ολοκληρωμένη συμβουλευτική υποστήριξη για την προετοιμασία και ανάπτυξη εξωστρεφούς δραστηριότητας -την επιμόρφωση των στελεχών σε θέματα εξωστρέφειας και εξαγωγικών Διαδικασιών -τη δικτύωση των στελεχών με φορείς, εμπειρογνώμονες και συμβούλους με στόχο την ανάπτυξη επαφών, τη διάχυση επιτυχημένων μεθόδων και την αντιμετώπιση προβλημάτων στις εξαγωγές 4
Στη δράση, μέχρι σήμερα έχουν ενταχθεί, χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση, συνολικά 400 στελέχη από περίπου 200 επιχειρήσεις. Περισσότερα για την Πρωτοβουλία Εξωστρέφειας θα ακούσουμε στην συνέχεια από τον Επικεφαλή του γραφείου Εξωστρέφειας και Διεθνών Σχέσεων του ΣΕΒ, κ. Γιώργο Ξηρογιάννη. Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας. 5