ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 24/02/2013 ΟΜΑ Α Α ΘΕΜΑ Α.1. Σχολ. Βιβλίο σελ. 93 «Τα αριστερά κόμματα υποστήριξη στους Φιλελεύθερους» και από σελ. 89 «Στις εκλογές της 8 ης Αυγούστου 1910 σε κάποιες εκλογικές περιφέρειες έθεσαν υποψηφιότητα..κοινωνιολογική Εταιρεία» ΘΕΜΑ Α.2. Σχολ. Βιβλίο σελ. 248 «Η οικονομική άνθηση του ελληνισμού και δημοκρατικό πολίτευμα», «Ο 20 ος αιώνας βρήκε τον ελληνισμό του Πόντου τον πνευματικό τομέα» ΘΕΜΑ Α.3. 1. δ. iii 2. α. ii 3. β. iv 4. γ. i 5. ε. v ΘΕΜΑ Α.4. «κλήριγκ»: σελ 54, Μέθοδος διακανονισμού που επικράτησε προοδευτικά στο εξωτερικό εμπόριο κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης του 1929-1932. Οι διεθνείς συναλλαγές δεν γίνονταν είχε και θετικά στοιχεία. «Ανόρθωση»: σελ. 89, «Είναι το γενικό σύνθημα που υιοθέτησαν οι ανεξάρτητοι πολιτικοί που κατέβηκαν ως υποψήφιοι στις εκλογές της 8 ης Αυγούστου 1910. Ανάλογα με την περιοχή που ήταν υποψήφιοι με την παροχή γης στους ακτήμονες.» «Σύμφωνο περί αμοιβαίας μεταναστεύσεως μεταξύ Ελλάδος και Βουλγαρίας»: σελ 140, Σύμφωνο που ήταν συνημμένο στη συνθήκη του Νεϊγύ, η οποία υπογράφτηκε το Νοέμβριο του 1919 και προέβλεπε την - 1 -
παραχώρηση της Δυτικής Θράκης από τη Βουλγαρία στην Ελλάδα. «Με βάση πριν από την υπογραφή της συνθήκης.» ΟΜΑΔΑ Β ΘΕΜΑ Β.1. Σχολ. Βιβλίο, σελ.148-149 α. Η Μικρασιατική καταστροφή υπήρξε μια από τις πιο μελανές σελίδες στην ιστορία του Νέου Ελληνισμού. Το ελληνικό κράτος κλήθηκε να αντιμετωπίσει άμεσα τις ανάγκες εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων, που μέσα στη δίνη των διωγμών γύρευαν καταφύγιο στις πόλεις, τα νησιά και τα χωριά της Ελλάδας. Στην αρχή οι κρατικές αρχές αντιμετώπισαν με τα μέσα που διέθεταν τις πρώτες στοιχειώδεις και πιεστικές ανάγκες των προσφύγων: διατροφή, προσωρινή στέγαση, ιατρική περίθαλψη. Ιδιαίτερη ήταν, σύμφωνα με το πρώτο απόσπασμα, η προσπάθεια από τις κρατικές αρχές για τη συγκέντρωση τροφίμων και χρημάτων για την περίθαλψη, κατά τις πρώτες ώρες της μικρασιατικής καταστροφής, των ανθρώπων που κατέβαιναν από τα δύο πρώτα ξένα ατμόπλοια, που έδεσαν στον Πειραιά: «Καρνάκ» και <<Φρυγία>>. Κινητοποιήθηκαν επίσης ιδιώτες, ατομικά ή οργανωμένα. Αποφασιστική, ιδιαίτερα για την ιατρική περίθαλψη και την παροχή φαρμάκων, υπήρξε η δραστηριοποίηση στην Ελλάδα ξένων φιλανθρωπικών οργανώσεων. Διενεργήθηκαν έρανοι, οργανώθηκαν πρόχειρα συσσίτια και έγινε προσπάθεια για καθημερινή διανομή ψωμιού, παροχή ρουχισμού και άλλων ειδών πρώτης ανάγκης. Ενδεικτικά είναι όσα αναφέρονται στο δεύτερο απόσπασμα για τη συνεργασία των ξένων φιλανθρωπικών οργανώσεων και των τοπικών φορέων για την περίθαλψη κατά το πρώτο διάστημα. Η χώρα διαιρέθηκε σε 12 ζώνες, ενώ συστάθηκε τριμελής επιτροπή αποτελούμενη από ένα εκπρόσωπο της τοπικής αυτοδιοίκησης, έναν επιχειρηματία και ένα εκπρόσωπο των προσφύγων για να οργανωθεί η διανομή συσσιτίου και άλλων ειδών πρώτης ανάγκης. Η επιτροπή αυτή ήταν ξεχωριστή για κάθε νησί, πόλη ή χωριό ανά περιφέρεια. Κάθε πρόσφυγας μάλιστα δεχόταν από τον Αμερικανικό Ερυθρό Σταυρό φαγητό θερμιδικής αξίας «1000 Kalories», ενώ κάθε μητέρα και κάθε παιδί έπαιρναν τη βδομάδα δύο δοχεία γάλα. β. Με την άφιξη των προσφύγων το έργο της προσωρινής στέγασης ανέλαβε το Υπουργείο Περιθάλψεως, ιδρυμένο ήδη από τον Ιούλιο του 1917, αφού ενισχύθηκε με έκτακτο προσωπικό. Το Ταμείο Περιθάλψεως προσφύγων, το οποίο ιδρύθηκε το Νοέμβριο του 1922 ανήγειρε ξύλινα παραπήγματα για τη στέγαση των προσφύγων. Πλήθος ξεπρόβαλλαν οι αυτοσχέδιες κατασκευές (καλύβες, παράγκες, σκηνές) γύρω από τις πόλεις, σε πλατείες ή στα κενά οικόπεδα των πόλεων. Δεν έμεινε χώρος στεγασμένος που να μην χρησιμοποιήθηκε: σχολεία, εκκλησίες, τζαμιά, στρατώνες, θέατρα, δημόσια κτίρια, αποθήκες, υπόγεια. Μόνο στον Πειραιά δόθηκαν για τη στέγαση οι προτεσταντικές εκκλησίες, αίθουσες από το Τζάννειο νοσοκομείο και υπόστεγα. Και στην υπόλοιπη επικράτεια όμως επιτάχθηκαν τα άδεια σπίτια. Στις τοπικές εφημερίδες της εποχής, όπως το Ελεύθερον Βήμα υπήρχαν άρθρα που - 2 -
γνωστοποιούσαν πως το Υπουργείο Δικαιοσύνης μελετούσε ρύθμιση για την υπενοικίαση δωματίων. Όλες αυτές οι ενέργειες κατά τη Β. Γκιζελή υπήρξαν οι «προάγγελοι» των επερχόμενων επιτάξεων. Πράγματι από τα στοιχεία που αντλούμε από το πρώτο παράθεμα φαίνεται πως λίγες μέρες μετά τη μικρασιατική καταστροφή η Επαναστατική Επιτροπή του Πλαστήρα επέβαλε την επίταξη ορισμένων ακινήτων. Ο Χένρυ Μοργκεντάου, μετέπειτα πρόεδρος της ΕΑΠ θα αναφωνήσει:«...το μικρό ελληνικό έθνος των πέντε εκατομμυρίων ψυχών υποδέχθηκε τους πληγωμένους από τη δυστυχία αδελφούς του με αταλάντευτο θάρρος και ανοιχτές αγκάλες». Τον Νοέμβριο του ίδιου έτους δημοσιοποιείται και νομοθετικό διάταγμα το οποίο την κατοχυρώνει υποχρεωτικά. Με το πρώτο του άρθρο ορίζεται η επίταξη «εν όλω ή εν μέρει οικημάτων επιπλωμένων και μη», αγροικιών, κτημάτων, αποθηκών νοσοκομείων, μοναστηριακών και εκκλησιαστικών κτισμάτων και ιδρυμάτων. Επιπλέον, επιτάσσονται οικήματα ανήκοντα σε εταιρείες ή σε νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου. Όλα αυτά υπό την προϋπόθεση πως μπορούσαν να αξιοποιηθούν για την προσωρινή στέγαση ή τη νοσηλεία των προσφύγων. Πάρα πολύ σύντομα γίνεται φανερό ότι μόνο με τις «μη κατοικούμενες» οικίες, το μέτρο της επίταξης δεν επαρκεί. Κι έτσι στις 22 Νοεμβρίου, έρχεται νέο ΝΔ βάσει του οποίου ο Υπουργός Περιθάλψεως, αν κρίνει ανεπαρκή την προσωρινή στέγαση, εξουσιοδοτείται να επεκτείνει την επίταξη και επί ακινήτων κατοικουμένων ή οπωσδήποτε χρησιμοποιουμένων. Από τη στιγμή αυτή, το προσφυγικό ζήτημα αφορά άμεσα κάθε Έλληνα κάτοικο. Έτσι καταλήφθηκαν ακόμη και κατοικούμενοι χώροι, οι ένοικοι των οποίων μοιράστηκαν την κατοικία τους με τους πρόσφυγες. Αυτό επιβεβαιώνεται και από την αναφορά για την «προσφορά δωματίου εντός κατοικίας» αλλά υπό όρους. Το πρώτο διάστημα οι πρόσφυγες ανέχονταν τις αντίξοες συνθήκες διαβίωσης καθώς θεωρούσαν προσωρινή την παραμονή τους στην Ελλάδα. Πίστευαν ότι θα επιστρέψουν στις πατρογονικές τους εστίες και αυτό είχε ως συνέπεια την καθυστέρηση της κοινωνικής και οικονομικής ένταξής τους στη νέα πατρίδα την ταύτισή τους με το γηγενή πληθυσμό. Μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Λοζάνης οι πρόσφυγες άρχισαν να συνειδητοποιούν ότι το όνειρο της επιστροφής δεν επρόκειτο να πραγματοποιηθεί και στόχος τους έγινε η βελτίωση των συνθηκών ζωής τους και η ενσωμάτωση στη νέα πατρίδα ΘΕΜΑ Β.2. Σχολ. Βιβλίο, σελ. 208-210. Το θετικό και αισιόδοξο κλίμα των δύο πρώτων ετών της λειτουργίας του νέου καθεστώτος άρχισαν να σκιάζουν απειλητικά σύννεφα, τα οποία επρόκειτο να δημιουργήσουν λίγο αργότερα σοβαρή εσωτερική κρίση. Ο νέος συνταγματικός χάρτης, εγκεκριμένος από την Κρητική Συνέλευση το 1899, κατοχύρωνε ως θεμελιώδες δικαίωμα την αναγνώριση της λαϊκής κυριαρχίας. Όμως, όπως αναφέρεται στο απόσπασμα από την Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, - 3 -
αποδείχθηκε υπερβολικά συντηρητικός, καθώς η πολιτική εξουσία οργανωνόταν και καταμεριζόταν με τρόπο συγκεντρωτικό. Το Σύνταγμα καθιστούσε τον Ηγεμόνα, όπως ονομάστηκε ο Ύπατος Αρμοστής, κύριο φορέα της εκτελεστικής και κυριότερο μέλος της νομοθετικής εξουσίας παραχωρώντας του υπερεξουσίες, που εύκολα μπορούσαν να τον οδηγήσουν σε δεσποτική συμπεριφορά. Ο ίδιος εξάλλου, όπως αναφέρεται στο παράθεμα, είχε και άλλοτε εκδηλώσει την προτίμησή του στις μεθόδους της συγκεντρωτικής διακυβερνήσεως. Επομένως, το πολίτευμα της Κρήτης, -στα πρώτα χρόνια λειτουργίας του πολιτικού σχήματος της Κρητικής Πολιτείας- δεν μπορούσε να χαρακτηρισθεί κοινοβουλευτικό. Ο συγκεντρωτικός χαρακτήρας του συντάγματος δεν επέτρεπε τη συμμετοχή όλων των βουλευτών στην άσκηση της εξουσίας, αντίθετα ενίσχυε τον περιορισμό και την ύπαρξη ασάφειας στον ακριβή καθορισμό των αρμοδιοτήτων τους. Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία τριβών και προσωπικών αντιπαραθέσεων στο έργο της διοίκησης, οι οποίες επιτείνονταν με την ουσιαστική κατάργηση του πολιτικού διαλόγου και την εκτροπή της αρμοστειακής διοίκησης σε πράξεις αυθαίρετες. Οι τοπικοί παράγοντες της Κρήτης, που πολέμησαν για την ελευθερία του νησιού και στήριξαν με ενθουσιασμό τον Πρίγκιπα, έβλεπαν τώρα με δυσφορία και πικρία να παραγκωνίζονται ή και να αποκλείονται από την ανάληψη αρμοδιοτήτων στον διοικητικό τομέα και από τις διαδικασίες που απαιτούσαν τη λήψη σημαντικών αποφάσεων σε κρίσιμα θέματα. Στη θέση τους διορίζονταν Αθηναίοι σύμβουλοι του Γεωργίου, που αγνοούσαν τα κρητικά πράγματα και την ψυχολογία των Κρητών. Οι ανωτέρω πρακτικές «αποτέλεσαν τις ακραίες αδυναμίες της αρμοστειακής διακυβερνήσεως στο πολιτικό και διοικητικό πεδίο». Αλλά το πιο σημαντικό ήταν η διαχείριση του εθνικού ζητήματος της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα. Στο ουσιώδες αυτό ζήτημα παρατηρήθηκε εξαρχής διάσταση απόψεων Γεωργίου και Ελευθερίου Βενιζέλου. Ο Γεώργιος πίστευε ότι η λύση του εθνικού ζητήματος θα ωρίμαζε με συνεχείς παραστάσεις και υπομνήματα προς τις Μεγάλες Δυνάμεις, ενώ ο Βενιζέλος, βλέποντας τα πράγματα πρακτικότερα και ρεαλιστικότερα, θεωρούσε ότι η λύση έπρεπε να είναι σταδιακή, με βαθμιαίες κατακτήσεις. Ως πρώτη μάλιστα κατάκτηση θεωρούσε την απομάκρυνση των ξένων στρατευμάτων από τις Κρητικές πόλεις και την αντικατάστασή τους από ντόπια πολιτοφυλακή, με Έλληνες αξιωματικούς. Η διάσταση των απόψεων στο πολιτικό ζήτημα δεν άργησε να λάβει τη μορφή προσωπικής αντιπαράθεσης, γεγονός που δημιούργησε βαρύ κλίμα διχασμού. Ο Βενιζέλος είχε καταστήσει σαφές ότι δεν αναγνωρίζει στον Πρίγκιπα το δικαίωμα να διαχειρίζεται προσωπικώς το εθνικό ζήτημα της Κρήτης: «Ως ένας εκ των τριακοσίων χιλιάδων Κρητών, δεν σας εκχωρώ το δικαίωμα μου, ώστε μόνος σεις να ρυθμίζετε αυτοβούλως την εθνικήν πολιτικήν του τόπον μου!». Κακοί σύμβουλοι του Γεωργίου διοχέτευαν χαλκευμένα και συκοφαντικά κείμενα στις αθηναϊκές εφημερίδες εναντίον του Ελευθερίου Βενιζέλου. Όμως, όπως συμπληρώνεται στο παράθεμα, πίσω από το επιχείρημα πως η πολιτική παρουσία του Ελ. Βενιζέλου αποτελούσε ύπουλο σχέδιό του ενάντια στην εθνική ιδεολογία των Κρητών, διαφαινόταν τόσο η αυταρχική ιδιαίτερη ψυχική διαμόρφωση του Ύπατου Αρμοστή και η παρορμητική του διάθεση, όσο και η - 4 -
λανθασμένη εκτίμηση από την πλευρά του των αναγκών και των διεκδικήσεων της κρητικής κοινωνίας. Η κρίση κορυφώθηκε, όταν στις 18 Μαρτίου 1901 ο Γεώργιος απέλυσε τον Βενιζέλο από το αξίωμα του υπουργού. Ο Βενιζέλος δημοσίευσε στην εφημερίδα «Κήρυξ» των Χανίων, που ο ίδιος εξέδιδε, πέντε πολύκροτα άρθρα, με το χαρακτηριστικό τίτλο «Γεννηθήτω φως». Ο Γεώργιος, ακολούθησε πολιτική αδιαλλαξίας και προχώρησε σε μέτρα περισσότερο αυταρχικά με απαγόρευση της ελευθεροτυπίας, διώξεις και φυλακίσεις διακεκριμένων μελών της κρητικής αντιπολίτευσης. Όπως αναφέρεται στο απόσπασμα ο Πρίγκηπας Γεώργιος με την τακτική των διώξεων του Βενιζέλου, των συνεργατών και των οπαδών του, ουσιαστικά δημιούργησε τις προϋποθέσεις για να ενταθεί η αντιπολιτευτική δραστηριότητα. Τα πολιτικά πράγματα στην Κρήτη οδηγήθηκαν σε πλήρες αδιέξοδο και όλες οι προσπάθειες συνδιαλλαγής των αντίπαλων πολιτικών μερίδων ναυάγησαν, με αποτέλεσμα να αυξηθεί το χάσμα ανάμεσα στο αρμοστειακό περιβάλλον και στην αντιπολιτευτική μειοψηφία. Γύρω από τον Βενιζέλο πολύ σύντομα συνασπίστηκαν όσοι ήταν δυσαρεστημένοι από την αυταρχική πολιτική του Πρίγκηπα και σχηματίστηκε μια ισχυρότατη «Ηνωμένη Αντιπολίτευσις». Ο Ελευθέριος Βενιζέλος μαζί με τους έμπιστους συνεργάτες του Κ. Φούμη και Κ. Μάνος αποτέλεσαν μία τριανδρία που δεν δίστασε να προχωρήσει σε δυναμική αναμέτρηση με τον Πρίγκιπα. - 5 -