ΓΕΝΙΚΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΦΥΛΛΟΒΟΛΩΝ ΕΝ ΡΩΝ. Π Ε Π Ρ Α Γ Μ Ε Ν A του έτους 2012

ΓΕΝΙΚΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΦΥΛΛΟΒΟΛΩΝ ΕΝ ΡΩΝ Π Ε Π Ρ Α Γ Μ Ε Ν A του έτους 2012 Νάουσα, 2013

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. ΕΚΤΕΛΟΥΜΕΝΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ 1.1. Ευρωπαϊκά Ανταγωνιστικά 1.2. Εθνικά Ανταγωνιστικά 1.3. Έργα ή Μελέτες κατ ανάθεση 1.4. Συνεχιζόµενα προγράµµατα χωρίς ειδικό προϋπολογισµό Σελίδα 4 6 6 6 14 19 2. ΝΕΕΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 2.1. Προγράµµατα που εγκρίθηκαν 2.2. Προγράµµατα υπό αξιολόγηση 2.3. Προγράµµατα που δεν έτυχαν χρηµατοδότησης 31 31 31 31 3. ΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ 3.1. ηµοσιεύσεις σε ιεθνή Επιστηµονικά Περιοδικά µε κρίση 3.2. ηµοσιεύσεις σε Ελληνικά Επιστηµονικά Περιοδικά µε κρίση 3.3. ηµοσιεύσεις σε Πρακτικά ιεθνών Συνεδρίων 3.4. ηµοσιεύσεις σε Πρακτικά Εθνικών Συνεδρίων 3.5. Ανακοινώσεις ή παρουσιάσεις σε ιεθνή Συνέδρια οι οποίες δεν συµπεριλαµβάνονται σε τόµους πρακτικών 3.6. Ανακοινώσεις ή παρουσιάσεις σε Εθνικά Συνέδρια οι οποίες δεν συµπεριλαµβάνονται σε τόµους πρακτικών 3.7. Εκθέσεις Ερευνητικών Προγραµµάτων 3.8. Άλλες ηµοσιεύσεις (Εκλαϊκευµένα περιοδικά, Ηµερήσιος τύπος κ.ά.) 3.9. Κριτές σε επιστηµονικά περιοδικά 3.10. Συλλογικοί τόµοι ή βιβλία, Κεφάλαια, Μονογραφίες 4. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΣΥΝΕ ΡΙΑ ΗΜΕΡΙ ΕΣ 4.1. Συµµετοχή σε ιεθνή Συνέδρια και Ηµερίδες 4.2. Συµµετοχή σε Εθνικά Συνέδρια και Ηµερίδες 4.3. Οργάνωση ή συµµετοχή στην οργάνωση, ιεθνών Συνεδρίων 4.4. Οργάνωση ή συµµετοχή στην οργάνωση, Εθνικών Συνεδρίων 33 33 33 33 33 34 34 34 34 35 35 36 36 36 36 37 5. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ 5.1. Επιτροπές εµπειρογνωµόνων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής 5.2. Οµάδες εργασίας Υπουργείων 5.3. Οµάδες εργασίας ιαφόρων Οργανισµών 5.4. Επιτροπές Σύνταξης ιεθνών Επιστηµονικών περιοδικών 5.5. Επιστηµονικές Επιτροπές ιεθνών Συνεδρίων 5.6. Επιστηµονικές Επιτροπές Εθνικών Συνεδρίων 6. ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 6.1. ιδασκαλία µαθηµάτων πανεπιστηµιακής / τεχνολογικής εκπαίδευσης 6.2. Επίβλεψη διατριβών-πτυχιακών εργασιών 38 38 38 38 38 38 38 39 39 39 2

7. ΑΛΛΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 7.1. Παροχή υπηρεσιών 7.2. Συµµετοχή σε δίκτυα επιστηµόνων 7.3. Συνεργασίες µε Ερευνητικά Ιδρύµατα / Οργανισµούς του εξωτερικού 7.4. Επισκέψεις ερευνητών της Ερευνητικής Μονάδας σε ερευνητικά ιδρύµατα 7.5. Επισκέψεις ξένων ερευνητών στην Ερευνητική Μονάδα 7.6. Προβολή του έργου της Ερευνητικής Μονάδας (τηλεόραση, ραδιόφωνο, εφηµερίδες/περιοδικά) 8. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ 8.1. απάνες 8.2. Έσοδα 8.3. Προσωπικό 8.3.1. Ερευνητές 8.3.2. Ειδικό επιστηµονικό προσωπικό 8.3.3. Τεχνικό προσωπικό 8.3.4. ιοικητικό προσωπικό 8.3.5. Βοηθητικό προσωπικό 40 40 40 40 40 40 40 41 41 41 42 42 42 43 43 43 3

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Ινστιτούτο Φυλλοβόλων ένδρων ιδρύθηκε το 1961 µε έδρα τη Νάουσα Ηµαθίας και υπάγονταν στο Εθνικό Ίδρυµα Αγροτικής Έρευνας (ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε) από το 1992. Από τις 13/10/2011 εντάχθηκε στον Ελληνικό Γεωργικό Οργανισµό (ΕΛ.Γ.Ο.) «ήµητρα», στη Γενική ιεύθυνση Αγροτικής Έρευνας, στα πλαίσια της αναδιοργάνωσης του κράτους. Η Νάουσα βρίσκεται στο επίκεντρο παραγωγής, µεταποίησης και διακίνησης των καρπών που προέρχονται από τα φυλλοβόλα οπωροφόρα. Το 90% των καρπών αυτών των ειδών στη χώρας µας παράγεται στην ευρύτερη περιοχή που περιλαµβάνει τους Νοµούς: Ηµαθίας, Πέλλας και Πιερίας. Το Ινστιτούτο Φυλλοβόλων ένδρων αποτελείται από την Κεντρική Μονάδα, που είναι εγκατεστηµένη στη Νάουσα (200 στρέµµατα) και τρία Παραρτήµατα: ένα στο Μακροχώρι Βεροίας (345 στρέµµατα), ένα στη Σκύδρα (366 στρέµµατα) και ένα στην Αριδαία του Νοµού Πέλλας (100 στρέµµατα). Τα εργαστήρια, η βιβλιοθήκη, η αίθουσα διαλέξεων, οι διοικητικές-οικονοµικές υπηρεσίες και όλες οι άλλες βοηθητικές εγκαταστάσεις βρίσκονται στην Κεντρική Μονάδα. Τα αντικείµενα έρευνας ορίστηκαν να είναι τα ακόλουθα για τα Φυλλοβόλα Οπωροφόρα καλλιεργούµενα είδη, βάσει του ιδρυτικού Β.. του Ινστιτούτου και των µετέπειτα νοµοθετικών ρυθµίσεων του Υπουργείου Γεωργίας, στο οποίο υπαγόταν τότε το Ινστιτούτο: - Η δηµιουργία και η επιλογή βελτιωµένων ποικιλιών. - Η δηµιουργία και η επιλογή βελτιωµένων υποκειµένων. - Η βελτίωση των καλλιεργητικών µεθόδων. - Η θρέψη-λίπανση - Οι εχθροί -ασθένειες- φυτοπροστασία. - Η τεχνολογία µετασυλλεκτικών χειρισµών και µεταποίησης καρπών. - Η µελέτη µεθόδων και τεχνικών πολλαπλασιασµού ποικιλιών και υποκειµένων, η συµφωνία µεταξύ τους, το ανθικό ασυµβίβαστο των ποικιλιών κ.λπ. - Η µελέτη αντιµετώπισης των ιώσεων. - Η διατήρηση γενετικού υλικού ποικιλιών και υποκειµένων φυλλοβόλων οπωροφόρων. - Η παραγωγή και ο έλεγχος πολλαπλασιαστικού υλικού. Το Ινστιτούτο ασχολείται και µε άλλες δραστηριότητες εκτός από το ερευνητικό έργο όπως: - Σύνταξη µελετών δενδροκοµικού ενδιαφέροντος. - Αντιµετώπιση σοβαρών προβληµάτων που προκύπτουν στην πράξη. - Παροχή υπηρεσιών στο ΥΠ.Α.Α.Τ., την Τοπική Αυτοδιοίκηση, την υπηρεσία Γεωργικών Εφαρµογών, τους Αγροτικούς φορείς και µεµονωµένους αγρότες ή φυτωριούχους. - Συµµετοχή σε συλλογικά όργανα χάραξης και εφαρµογής αγροτικής πολιτικής. - ιοργάνωση Συνεδρίων, ηµερίδων, οµάδων εργασίας και συµµετοχή σε συνέδρια ελληνικών και διεθνών επιστηµονικών εταιρειών. - Εκπαίδευση φοιτητών και σπουδαστών Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι. της χώρας µας και του εξωτερικού. - Ενηµέρωση και καθοδήγηση των παραγωγών κ.λπ. Ανάλογα µε τις δυνατότητες λόγω προσωπικού και πιστώσεων, ιεραρχήθηκαν οι προτεραιότητες στις εργασίες που καλύπτουν τα αντικείµενα που συνέβαλαν περισσότερο στην ανάπτυξη της ελληνικής δενδροκοµίας και κάλυπταν µείζονες ανάγκες της. Η προσφορά του Ι.Φ.. στην ανάπτυξη της ελληνικής φυλλοβόλου δενδροκοµίας είναι ανυπολόγιστη, κατά τα 51 έτη λειτουργίας του, αφού το 90% των καλλιεργουµένων ποικιλιών, το 75% των χρησιµοποιουµένων υποκειµένων και όλες οι βελτιωµένες τεχνικές και µέθοδοι καλλιέργειας, πολλαπλασιασµού και φυτοπροστασίας, διαδόθηκαν από το Ινστιτούτο. 4

Η βελτίωση των ποικιλιών και των υποκειµένων στα φυλλοβόλα οπωροφόρα είδη συντελεί στην αύξηση βιοποικιλότητας αυτών στη χώρα µας και στη δηµιουργία πολύτιµης παρακαταθήκης για την συνέχιση της έρευνας. Η παρακαταθήκη ποικιλιών και υποκειµένων επιβάλλεται από τους κανόνες της αγοράς και την φυσιολογία των φυτών διότι η συνεχής ανανέωση των καλλιεργούµενων ποικιλιών και υποκειµένων όλων των ειδών, είναι αναγκαία σε νέες φυτεύσεις ή επαναφυτεύσεις οπωρώνων. Μερικά από τα προγράµµατα και πειράµατα είχαν σαν αντικείµενο την αντιµετώπιση σοβαρών προβληµάτων, την βελτίωση των τεχνικών καλλιέργειας, την συµπλήρωση κενών στα πάγια ερευνητικά προγράµµατα και την διενέργεια µελετών, για την διεξαγωγή έρευνας σε νέες καλλιέργειες και είδη τα οποία άρχισαν να παρουσιάζουν διεθνές ενδιαφέρον. Κατά το 2012 διεξήχθησαν Εθνικά ανταγωνιστικά προγράµµατα, συνεχιζόµενα προγράµµατα χωρίς ειδικό προϋπολογισµό, καθώς και προγράµµατα ή µελέτες κατ ανάθεση στο Ι.Φ.. 5

1. ΕΚΤΕΛΟΥΜΕΝΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ 1.1. Ευρωπαϊκά Ανταγωνιστικά - 1.2. Εθνικά Ανταγωνιστικά 1.2.1. Τίτλος προγράµµατος Τίτλος έργου Σκοπός έργου ΕΣΠΑ 2007-2013: ράση Εθνικής εµβέλειας «Ενίσχυση Νέων και Μικροµεσαίων Επιχειρήσεων»: Πράξη «Υποστήριξη Οµάδων Μικροµεσαίων Επιχειρήσεων για ραστηριότητες Έρευνας & Τεχνολογικής Ανάπτυξης», κωδικός έργου 13SMEs2009. Μελέτη και βελτίωση της καλλιέργειας της ροδιάς στη χώρα µας. Παραγωγή χυµού υψηλής διαιτητικής αξίας για τον άνθρωπο. Η µελέτη 1) της σχετικής ανθεκτικότητας διαφορετικών γενοτύπων ροδιάς σε χαµηλές θερµοκρασίες, 2) των παραγόντων που προκαλούν το σχίσιµο των καρπών και ηλιοκάµατα για την εύρεση τρόπων αντιµετώπισης, 3) των απαιτήσεων της ροδιάς σε θρεπτικά στοιχεία για τον καταρτισµό κατάλληλης λιπαντικής αγωγής, και 4) των διαφόρων γενοτύπων / ποικιλιών για την παραγωγικότητα τους, τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των καρπών σε διαφορετικά περιβάλλοντα. Έναρξη - Λήξη 2011-2014 Φορέας χρηµατοδότησης Γ.Γ.Ε.Τ. Προϋπολογισµός 55.000 έργου (συνολικά) Προϋπολογισµός (από - τη Μονάδα) Υπεύθυνος έργου ρ. Π. ρογούδη Οµάδα υποστήριξης ρ. Θ. Σωτηρόπουλος, ρ. Γ. Παντελίδης, Σ. Πανταζής, Κ. Καζαντζής. Συµµετέχοντες φορείς Α.Τ.Ε.Ι. Θεσ/νίκης, Τµήµα Φυτικής Παραγωγής; Α.Π.Θ. Σχολή Γεωπονίας; Α.Π.Θ., Πολυτεχνική Σχολή; ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε., Ινστιτούτο Τεχνολογίας Γεωργικών Προϊόντων Μελέτη της αντοχής της ροδιάς σε χαµηλές θερµοκρασίες. Στην παρούσα εργασία έγιναν τα παρακάτω: 1. Μελέτη της αντοχής των ποικιλιών ροδιάς Acco, Wonderful, Ερµιόνη και ενός τοπικού κλώνου τον 11003, σε χαµηλές θερµοκρασίες κατά την περίοδο του λήθαργου και της αρχής εξόδου από τον λήθαργο. 2. Μελέτη της αποτελεσµατικότητας χρήσης ουσιών όπως η µελάσα, γλυκίνηβεταΐνη, αιθυλενογλυκόλη, γλυκερίνη, σουκρόζη και γλυκόζη, που σκοπό έχουν να αυξήσουν το οσµωτικό δυναµικό των κυττάρων και να προστατεύσουν τον φυτικό ιστό από χαµηλές θερµοκρασίες. Αποτελέσµατα 1. Υπάρχουν διαφορές στην ανθεκτικότητα των ποικιλιών και γενοτύπων που µελετήθηκαν στις χαµηλές θερµοκρασίες κατά τη διάρκεια διαφορετικών µηνών του 6

χειµώνα και της άνοιξης, καθώς και το µέγεθος των αλλαγών που µετρήθηκαν στις διαφορετικές θερµοκρασίες. Μεγαλύτερη ανθεκτικότητα παρατηρήθηκε στην Acco και τον 11003, ακολουθούσε η Wonderful ενώ η µικρότερη ανθεκτικότητα βρέθηκε στην Ερµιόνη (Σχήµα 1). Επίσης, οι διαφορές ήταν λιγότερο εµφανείς κατά τη διάρκεια του εκεµβρίου. Σχήµα 1. Ποσοστό (%) ζηµιάς µετά από οπτική παρατήρηση, «δείκτης ζηµιάς», και ποσοστό ζηµιάς στο ξήλωµα και κεντρικό κύλινδρο µε τη δοκιµή του τετραζολίου σε βλαστούς ροδιάς των ποικιλιών ροδιάς Wonderful, Acco, Ερµιόνη και τον γενότυπο 11003, που δέχτηκαν την επίδραση χαµηλών θερµοκρασιών (-10, -12, και -150C) κατά τον µήνα Φεβρουάριο, 2012. 2. Το ποσοστό ζηµιάς µετά από οπτική παρατήρηση διέφερε ανάλογα µε την εποχή που έγινε η αξιολόγηση, έχοντας µεγαλύτερη ευπάθεια κατά την περίοδο εισόδου και εξόδου των δένδρων από το λήθαργο σε σύγκριση µε την περίοδο Ιανουαρίου Φεβρουαρίου όπου η αντοχή ήταν µεγαλύτερη (Σχήµα 2). Θερµοκρασία µέχρι και -170C κατά τη διάρκεια των αρχών Φεβρουαρίου προκάλεσε µόλις 35% οπτική ζηµιά στους οφθαλµούς της ροδιάς, δείχνοντας πως είναι ιδιαίτερα ανθεκτική κατά τη διάρκεια του ληθάργου. 3. Η µελάσα έδωσε την µεγαλύτερη προστασία από χαµηλές θερµοκρασίες, ακολουθούµενη από τη γλυκίνη- βεταΐνη, σε σύγκριση µε όλες τις ουσίες που µελετήθηκαν (Σχήµα 3). Σχήµα 2. Ποσοστό ζηµιάς σε οφθαλµούς του τοπικού γενότυπου 11003 µετά την επίδραση διαφορετικών χαµηλών θερµοκρασιών, κατά τη διάρκεια εκεµβρίου 2011 µέχρι Μαρτίου 2012 % Ζηµιάς 100 80 60 40 20 0 22/12/11 11/01/12 31/01/12 20/02/12 11/03/12 31/03/12-10 o C -12 o C -15 o C -17 o C 7

Σχήµα 3. Ποσοστό (%) ζηµιάς µετά από οπτική παρατήρηση, «δείκτης ζηµιάς», και ποσοστό ζηµιάς στο ξήλωµα και κεντρικό κύλινδρο µε τη δοκιµή του τετραζολίου σε βλαστούς ροδιάς ποικιλία Αλµπασάνια δέχτηκαν την επίδραση -130C, τον Μάρτιο, 2012. Η αποτελεσµατικότητα εφαρµογής διαφορετικών χηµικών ουσιών για την προστασία των καρπών ροδιάς από ηλιοκάµατα και σκίσιµο. Σκοπός της παρούσας µελέτης ήταν να µειωθούν οι απώλειες παραγωγής σε οπωρώνα ροδιάς ποικιλίας Wonderful που παρουσιάζει µεγάλη ζηµιά από σκίσιµο (54%), σκουριά (33%) και ηλιοέγκαυµα (23%). Κατά τη διάρκεια ανάπτυξης του καρπού εφαρµόστηκαν µεταχειρίσεις µε γιββεριλλίνη 3 (GA3) (75 ή 150 ppm GA3 στις 17 Ιουλίου και 150 ppm GA3 στις 10 Σεπτεµβρίου), καολίνη (έξι ψεκασµοί, ο πρώτος µε 6% και οι επόµενοι µε 2% Surround ), γλυκίνη-βεταίνη (έξι ψεκασµοί µε 5,5 g L-1 Bluestim ), πυριτικό κάλιο (SiK) (έξι ψεκασµοί µε 3,25 ml L-1 Enhance KCS) και πυριτικό ασβέστιο (SiCa) (έξι ψεκασµοί µε 1,25 ml L-1 Stand SKH) και µελετήθηκε η εµφάνιση φυσιολογικών ανωµαλιών, ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά της παραγωγής. Τα συµπτώµατα σκισίµατος (Σχήµα 4) και σκουριάς ήταν περισσότερο έντονα στη βόρεια σε σύγκριση µε την νότια έκθεση της κόµης. Μία εφαρµογή 75 ή 150 ppm GA3 στις 17 Ιουλίου, µείωσε κατά 63% το ποσοστό καρπών µε σκίσιµο, το ποσοστό των συγκοµιζόµενων καρπών µε νωπό βάρος 200-350 g (µικρού µεγέθους καρποί), τον κόκκινο χρωµατισµό των καρπών και προκλήθηκε οψίµιση της ωρίµανσης περίπου µίας εβδοµάδας κυρίως στη συγκέντρωση των 150 ppm. Μόνο η συγκέντρωση 75 ppm GA3 µείωσε κατά 22% τα ηλιοεγκαύµατα. Όψιµη εφαρµογή µε 75 ppm GA3 τον Σεπτέµβριο, δεν είχε καµία επίδραση στις φυσιολογικές ανωµαλίες, ποσότητα και ποιότητα παραγωγής. Η εφαρµογή καολίνη µείωσαν κατά 41% τα ηλιοεγκαύµατα και το ποσοστό καρπών µε βάρος 200-350 g, όµως αυξήθηκαν τα συµπτώµατα σκουριάς και µειώθηκε ο χρωµατισµό των καρπών. Η εφαρµογή γλυκίνης-βεταίνης µείωσε το ποσοστό καρπών µε ηλιοεγκαύµατα κατά 28% και προκάλεσε οψίµιση της συγκοµιδής. Η εφαρµογή ψεκασµών µε SiK µείωσε το ποσοστό σκουριάς από 41% σε 28%, όµως οι καρποί είχαν επίσης λιγότερο έντονο κόκκινο χρωµατισµό. Τέλος, η εφαρµογή SiCa αύξησε το ποσοστό σκισµένων καρπών κατά 32%, σε σύγκριση µε τον 8

µάρτυρα. Συµπερασµατικά, η εφαρµογή 75 ppm GA3 στις 17 Ιουλίου ήταν η περισσότερο αποτελεσµατική για τη µείωση φυσιολογικών ανωµαλιών (σκίσιµο και ηλιοέγκαυµα) και αύξηση της ποιότητας και ποσότητας παραγωγής χωρίς σηµαντική οψίµιση της συγκοµιδής. Ψεκασµοί µε γλυκίνη-βεταίνη και SiK µείωσαν τα ηλιοεγκαύµατα και τη σκουριά, αντίστοιχα, όµως οψίµισαν την παραγωγή. Στην παρούσα εργασία παρατηρήθηκαν ιδιαίτερα µεγάλα ποσοστά ζηµιάς από σκίσιµο (54%) και σκουριά (33%) και λιγότερο από ηλιοέγκαυµα (23%) στην ποικιλία ροδιάς Wonderful. Η ένταση της ζηµιάς από κάθε φυσιολογική ανωµαλία επηρεάστηκε από την έκθεση της κόµης των δένδρων, έχοντας στη βορεινή έκθεση της κόµης µεγαλύτερο ποσοστό σκισµένων καρπών (74% και 47%, αντίστοιχα) και συµπτώµατα σκουριάς (38% και 26%, αντίστοιχα), σε σύγκριση µε την νότια πλευρά έκθεσης της κόµης. Η αύξηση της σχετικής υγρασίας και η µείωση της έντασης του φωτός βρέθηκε πως περιορίζει την εναπόθεση της επιδερµίδας και των συστατικών της στην ντοµάτα (Domínguez et al., 2012), και αυτό µπορεί να συµβαίνει και στη ροδιά όπου το σκίσιµο και η σκουριά ήταν περισσότερο έντονα στη βορεινή πλευρά της κόµης. Επίσης στην βορεινή πλευρά της κόµης ο ρυθµός διαπνοής των φύλλων µπορεί να είναι µεγαλύτερος αυξάνοντας την πίεση σπαργής και τη διαθέσιµη ποσότητα νερού στους καρπούς επιτείνοντας το φαινόµενο του σκισίµατος (Bertin et al. 2000). Επίσης η βορεινή πλευρά είχε µικρότερο ποσοστό ηλιοκαµένων καρπών (12% και 26%, αντίστοιχα) και ήταν περισσότερο όψιµη, ως αποτέλεσµα της µικρότερης διάρκειας έκθεσης στο φως κατά τη διάρκεια της ηµέρας. Σχήµα 4. Ποσοστό (%) καρπών ροδιάς µε σκισίµατα σε νότια έκθεση της κόµης (Ν-) (LSD= 10.4), βόρεια έκθεση της κόµης (Β-) (LSD=14.0), και συνολικά (LSD=8.5) στο δένδρο. Τα δένδρα δέχτηκαν ψεκασµούς µε πυριτικό ασβέστιο (SiCa), πυριτικό κάλιο (SiK), γλυκίνη-βεταίνη (ΓΒ), καολίνη (ΚΛ), GA3 75 mg L-1 στις? Σεπτεµβρίου (GA3-Α), GA3 75 mg L-1 (GA3-Β) και GA3 150 mg L-1 (GA3-Γ) στις 19 Ιουλίου. 9

Μελέτη της επίδρασης αζωτούχων λιπασµάτων στην αύξηση δένδρων ροδιάς και σε ορισµένα ποιοτικά χαρακτηριστικά των καρπών της ποικιλίας Wonderful Εφαρµόστηκαν οι παρακάτω 10 µεταχειρίσεις σε 125 δένδρα ροδιάς ηλικίας τεσσάρων ετών. 80 g N Νιτρική µορφή Ν (Nitrabor) + 20 g 11-15-15 130 g N Νιτρική µορφή Ν (Nitrabor) + 20 g 11-15-15 80 g N Αµµωνιακή µορφή Ν (θειική αµµωνία) + 20 g 11-15-15 130 g N Αµµωνιακή µορφή Ν (θειική αµµωνία) + 20 g 11-15-15 80 g N Νιτρική + αµµωνιακή µορφή Ν (νιτρική αµµωνία) + 20 g 11-15-15 130 g N Νιτρική + αµµωνιακή µορφή Ν (νιτρική αµµωνία) + 20 g 11-15-15 80 g N Ουρία+ 20 g 11-15-15 130 g N Ουρία+ 20 g 11-15-15 80 g N Αµµωνιακή µορφή Ν (θειική αµµωνία υδατοδιαλυτή) + 20 g 11-15-15 130 g N Αµµωνιακή µορφή Ν (θειική αµµωνία υδατοδιαλυτή) + 20 g 11-15-15 Πριν την χορήγηση των λιπασµάτων καθώς και στο τέλος της βλαστικής περιόδου µετρήθηκαν το µήκος ετήσιων βλαστών και η διάµετρος κορµού. Επίσης µετρήθηκε η ένταση πράσινου χρωµατισµού των φύλλων. Κατά τη συγκοµιδή των καρπών συλλέχθηκαν 5 καρποί ανά πειραµατικό δένδρο και µετρήθηκαν: µέσο βάρος καρπού, χρώµα του καρπού, βάρος σπόρου ανά καρπό, βάρος 50 σπόρων, περιεκτικότητα σε διαλυτά στερεά και κιτρικό οξύ. Ένα µέρος των καρπών διατηρήθηκε σε κοινούς ψυκτικούς θαλάµους για 4 µήνες και τα αποτελέσµατα του προσδιορισµού των ποιοτικών χαρακτηριστικών των καρπών δεν είναι ακόµη διαθέσιµα. Επίσης, έγιναν µετρήσεις για τον προσδιορισµό της θρεπτικής κατάστασης των φύλλων και των καρπών. Αποτελέσµατα: Μεγαλύτερη αύξηση του µήκους των βλαστών µετρήθηκε στις µεταχειρίσεις 3Β και 5Β, οι οποίες διέφεραν σηµαντικά από τις 1Α, 1Β, 2Α, 3Α, 4Α, 4Β, 5Α. Η µικρότερη αύξηση του µήκους των βλαστών µετρήθηκε στις µεταχειρίσεις 1Α, 2Α και 4Α. Η µεγαλύτερη αύξηση της διαµέτρου των κορµών µετρήθηκε στις µεταχειρίσεις 3Β και 5Β, οι οποίες διέφεραν σηµαντικά από τις 1Α, 1Β και 4Α. Συνεπώς, η χορήγηση 150 γρ. Ν µε τη µορφή νιτρική + αµµωνιακή καθώς και η χορήγηση αµµωνιακής µορφής σε υδατοδιαλυτή µορφή είχαν ως αποτέλεσµα τη µεγαλύτερη αύξηση των δένδρων. Το µεγαλύτερο βάρος καρπών µετρήθηκε στις µεταχειρίσεις 3Α και 3Β και 2Β. Αντιθέτως, το µικρότερο βάρος καρπών µετρήθηκε στις µεταχειρίσεις 1Α, 2Α και 1Β. Το µεγαλύτερο βάρος του περικαρπίου µετρήθηκε στις µεταχειρίσεις 3Α και 3Β και 2Β. Το εδώδιµο τµήµα των καρπών (% του συνολικού βάρους) ήταν µεγαλύτερο στη µεταχείριση 2Α, ενώ το µικρότερο στις 5Α, 1Β και 5Β. Το βάρος 20 σπερµάτων/καρπό βρέθηκε µεγαλύτερο στις µεταχειρίσεις 4Α, 2Β και 2Α, ενώ το µικρότερο στις 3Β, 5Β, και 1Α. Η περιεκτικότητα των καρπών σε χυµό βρέθηκε µεγαλύτερη στις µεταχειρίσεις 4Α και 3Α, ενώ αντιθέτως η µικρότερη στις 1Α, 2Α, 1Β και 5Β. Η περιεκτικότητα των καρπών σε διαλυτά στερεά της µεταχείρισης 2Β ήταν µεγαλύτερη από την 2Α. Η περιεκτικότητα των καρπών σε κιτρικό οξύ των µεταχειρίσεων 5Α, 2Β και 5Β ήταν µεγαλύτερη από τις 3Α, 4Α και 3Β. Όσον αφορά τις παραµέτρους του χρώµατος των καρπών, η παράµετρος L στις µεταχειρίσεις 3Α και 5Α βρέθηκε µεγαλύτερη από τις 1Β και 3Β. Η παράµετρος a (όσο µεγαλύτερη είναι, τόσο πιο κόκκινο είναι το χρώµα), βρέθηκε µεγαλύτερη στις µεταχειρίσεις 1Α, 2Α, 5Α και 2Β σε σχέση µε τις υπόλοιπες µεταχειρίσεις. Η παράµετρος chroma (δείκτης κορεσµού του χρώµατος) βρέθηκε µεγαλύτερη στις µεταχειρίσεις 1Α, 2Α, 5Α και 2Β σε σχέση µε τις 3Α, 1Β, 3Β, 4Β και 5Β. 10

Ο µεγαλύτερος ρυθµός φωτοσύνθεσης µετρήθηκε στις µεταχειρίσεις 5Β και 1Β, ενώ ο µικρότερος στις 1Α, 2Α και 2Β. Η µεγαλύτερη τιµή διαπνοής µετρήθηκε στις µεταχειρίσεις 5Β και 4Α, ενώ η µικρότερη στην 1Α. Η µεγαλύτερη αποτελεσµατικότητα χρησιµοποίησης νερού µετρήθηκε στις µεταχειρίσεις 1Β, 3Β και 5Β ενώ η µικρότερη στις 2Α, 3Α και 4Α. Η µεγαλύτερη στοµατική αγωγιµότητα µετρήθηκε στις µεταχειρίσεις 3Α, 4Α και 5Β, ενώ η µικρότερη στις 1Α, 2Α, 3Β, 3Β και 4Β. Η µεγαλύτερη συγκέντρωση χλωροφύλλης των φύλλων (µονάδες SPAD) µετρήθηκε στις µεταχειρίσεις 2Α, 1Β, 2Β, 3Β, 4Β και 5Β οι οποίες διέφεραν σηµαντικά από τις 1Α και 4Α. Η µεγαλύτερη συγκέντρωση νιτρικών ιόντων στο έδαφος πριν από την χορήγηση των λιπασµάτων (ουσιαστικά είναι µετρήσεις της λιπαντικής τακτικής της προηγούµενης χρονιάς) βρέθηκε στη µεταχείριση 5Β και ακολουθούσε η 5Α. Στις µεταχειρίσεις 1Α και 2Α µετρήθηκαν οι µικρότερες τιµές νιτρικών ιόντων. Αναφορικά µε τις αναλύσεις φύλλων, η συγκέντρωση Ν των φύλλων βρέθηκε µεγαλύτερη στις µεταχειρίσεις 5Β και 3Β, ενώ οι µικρότερες συγκεντρώσεις στις 1Α, 4Α και 5Α. Οι συγκεντρώσεις των υπόλοιπων θρεπτικών στοιχείων δεν µεταβλήθηκαν σηµαντικά στις διάφορες µεταχειρίσεις. Η συγκέντρωση Ν των σπερµάτων βρέθηκε µεγαλύτερη στις µεταχειρίσεις 2Α και 2Β, ενώ οι µικρότερες συγκεντρώσεις στις 4Α, 4Β και 5Β. Οι συγκεντρώσεις των υπόλοιπων θρεπτικών στοιχείων δεν µεταβλήθηκαν σηµαντικά στις διάφορες µεταχειρίσεις. Η συγκέντρωση Ν του περικαρπίου βρέθηκε µεγαλύτερη στις µεταχειρίσεις 3Α, 1Β, 3Β και 5Β, ενώ οι µικρότερες συγκεντρώσεις στις 1Α, 2Α και 2Β. Οι συγκεντρώσεις των υπόλοιπων θρεπτικών στοιχείων δεν µεταβλήθηκαν σηµαντικά στις διάφορες µεταχειρίσεις. Επίδραση της αλατότητας στην αύξηση των φυτών, στην περιεκτικότητα των καρπών σε ανόργανα θρεπτικά στοιχεία και στις παραµέτρους φωτοσύνθεσης των ποικιλιών ροδιάς Ερµιόνη και Wonderful. Χρησιµοποιήθηκαν 96 ετήσια δενδρύλλια ροδιάς από τις ποικιλίες Ερµιόνη και Wonderful. Τα φυτά καλλιεργήθηκαν σε πλαστικές σακούλες 3 L που περιείχαν αδρανές υπόστρωµα άµµου:περλίτη (1:1) και αρδεύονταν µε θρεπτικά διαλύµατα Hoagland µε διαφορετικές συγκεντρώσεις KCl (0: µάρτυρας, 50 mm και 100 mm). Στο τέλος του πειράµατος, κάθε φυτό χωρίστηκε σε ρίζα, διετή βλαστό, ετήσιο βλαστό, σε φύλλα βάσης και κορυφής και προσδιορίστηκε το νωπό και το ξηρό βάρος τους καθώς και η συγκέντρωση των ανόργανων θρεπτικών στοιχείων. Επίσης, µετρήθηκαν παράµετροι φωτοσύνθεσης, το ύψος του φυτού, η διάµετρος του κορµού και ο αριθµός των φύλλων τόσο κατά την αρχή της άρδευσης όσο και κατά το τέλος του πειράµατος. Οι παράµετροι φωτοσύνθεσης µετρήθηκαν µε τη συσκευή ADC. Αποτελέσµατα: Αυξανοµένης της συγκέντρωσης KCl του θρεπτικού διαλύµατος, µετρήθηκε µείωση του νωπού και του ξηρού βάρους των ριζών, των διετών βλαστών, των φύλλων και του ξηρού βάρους των ετήσιων βλαστών των δύο ποικιλιών. Επίσης, αυξανοµένης της συγκέντρωσης KCl του θρεπτικού διαλύµατος µετρήθηκε µείωση της αύξησης του µήκους και της διαµέτρου των ετήσιων βλαστών, καθώς και του αριθµού των σχηµατισθέντων φύλλων και των δύο ποικιλιών. Αυξανοµένης της συγκέντρωσης KCl του θρεπτικού διαλύµατος, µετρήθηκε αύξηση της συγκέντρωσης K των ετήσιων βλαστών. Επίσης, µετρήθηκε αύξηση της συγκέντρωσης Ν των ετήσιων βλαστών, γεγονός που συνδέεται πιθανότατα µε τη σύνθεση οσµορυθµιστικών ουσιών (π.χ. προλίνης) εκ µέρους του φυτού για την αντιµετώπιση της αλατότητας. Αυξανοµένης της συγκέντρωσης KCl του θρεπτικού 11

διαλύµατος µετρήθηκε µείωση των συγκεντρώσεων Ca και Zn των ετήσιων βλαστών και των δύο ποικιλιών, ενώ µείωση των συγκεντρώσεων Ρ, Mg, Mn και Fe µετρήθηκε µόνο στην ποικιλία Wonderful. Οι συγκεντρώσεις Να, Β, και Cu των ετήσιων βλαστών δεν επηρεάστηκαν σηµαντικά λόγω των διαφόρων µεταχειρίσεων. Αυξανοµένης της συγκέντρωσης KCl του θρεπτικού διαλύµατος, µετρήθηκε αύξηση των συγκεντρώσεων K και Ν των διετών βλαστών των δύο ποικιλιών, ενώ αντιθέτως οι συγκεντρώσεις Ca και Fe µειώθηκαν. Επίσης, αυξανοµένης της συγκέντρωσης KCl του θρεπτικού διαλύµατος µετρήθηκε µείωση των συγκεντρώσεων P, Mg και Zn στην ποικιλία Wonderful. Οι συγκεντρώσεις Να, Β, Mn και Cu των διετών βλαστών δεν επηρεάστηκαν σηµαντικά λόγω των διαφόρων µεταχειρίσεων. Αυξανοµένης της συγκέντρωσης KCl του θρεπτικού διαλύµατος, µετρήθηκε αύξηση των συγκεντρώσεων K και Ν των ριζών των δύο ποικιλιών, ενώ αντιθέτως οι συγκεντρώσεις Ca και Fe µειώθηκαν. Επίσης, αυξανοµένης της συγκέντρωσης KCl του θρεπτικού διαλύµατος µετρήθηκε µείωση της συγκέντρωσης Mn στην ποικιλία Wonderful και µείωση της συγκέντρωσης Zn στην ποικιλία Ερµιόνη. Οι συγκεντρώσεις Ρ, Να, Β, Mg και Cu των ριζών δεν επηρεάστηκαν σηµαντικά λόγω των διαφόρων µεταχειρίσεων. 1.2.2. Τίτλος προγράµµατος ΕΣΠΑ 2007-2013, Πρόγραµµα ΑΡΧΙΜΗ ΗΣ ΙΙΙ Τίτλος έργου The effect of maturity stage and postharvest storage treatments on quality attributes and phytochemical profile of peach (Prunus persica L.) fruit: a physicochemical, biochemical and transcriptomic approach. Σκοπός έργου 1. Η µελέτη των ποιοτικών χαρακτηριστικών και της µετασυλλεκτικής συµπεριφοράς διαφορετικών ποικιλιών ροδακινιάς και νεκταρινιάς. 2. Η µελέτη της αποτελεσµατικότητας του δείκτη I AD για τον προσδιορισµό του βαθµού ωρίµανσης σε διαφορετικές ποικιλίες ροδακινιάς και νεκταρινιάς. Έναρξη - Λήξη 2012-2015 Φορέας χρηµατοδότησης Γ.Γ.Ε.Τ. Προϋπολογισµός - έργου (συνολικά) Προϋπολογισµός (από - τη Μονάδα) Υπεύθυνος έργου ρ. Α. Μαγγανάρης (ΑΤΕΙΘ) Οµάδα υποστήριξης ρ. Π. ρογούδη (Ινστ. Φυλλοβόλων ένδρων), Καθ. Μ. Βασιλακάκης (ΑΠΘ), ρ. Γ. Μαγγανάρης (ΤΕΠΑΚ), ρ. Γ. Παντελίδης (ΑΤΕΙΘ) Συµµετέχοντες φορείς Α.Τ.Ε.Ι. Θεσ/νίκης, Τµήµα Φυτικής Παραγωγής; Α.Π.Θ. Σχολή Γεωπονίας; Α.Π.Θ. Τεχνολογικό Πανεπιστήµιο Κύπρου 1. Η µελέτη της αποτελεσµατικότητας του δείκτη I AD για τον προσδιορισµό του βαθµού ωρίµανσης σε διαφορετικές ποικιλίες ροδακινιάς και νεκταρινιάς. Ο βαθµός ωρίµανσης των ροδάκινων κατά τη συγκοµιδή επηρεάζει σηµαντικά την ικανότητα συντήρησής τους και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους. Η αντίσταση στην πίεση 12

και το χρώµα του καρπού αποτελούν κριτήρια συλλεκτικής ωριµότητας που όµως για να µετρηθεί το πρώτο πρέπει να καταστραφεί ο καρπός ενώ το χρώµα δύσκολα ξεχωρίζει σε πολλές ποικιλίες. Πρόσφατα µε τη χρήση του οργάνου DA Meter (Sinteleia, Bolonga, Italy) υπολογίζεται ο δείκτης I AD από την µέτρηση της απορρόφησης µεταξύ 670 και 720 nm όπου υπολογίζεται η συγκέντρωση χλωροφύλλης χωρίς να καταστραφεί το φρούτο και επιτρέπει το να προβλεφθεί ο βαθµός ωρίµανσης πολλών ποικιλιών ροδακινιάς. Στην παρούσα εργασία µετρήθηκε ο δείκτης I AD και παράµετροι που συνδέονται µε την ωρίµανση των ροδάκινων όπως η αντίσταση στην πίεση, το βάρος του καρπού, παράµετροι χρώµατος L, a* and b*, ο ρυθµός παραγωγής αιθυλενίου και αναπνοής, τα συνολικά διαλυτά στερεά, η συνολική οξύτητα. Οι µετρήσεις έγιναν κατά τη συγκοµιδή και µετά από 1, 3 και 5 ηµέρες συντήρηση σε συνθήκες ραφιού σε 26 εµπορικές ποικιλίες ροδακινιάς και νεκταρινιάς. Κατά τη συγκοµιδή παρατηρήθηκε µεγάλη παραλλακτικότητα σε όλους τους µελετούµενους παραµέτρους µε µεγαλύτερη στο I AD index (variability coefficient (CV)= 32%), η οποία ήταν µικρότερη µόνο από τις παραµέτρους χρώµατος a* και b* (CV= 52% και 35%, αντίστοιχα), ενώ η µικρότερη παραλλακτικότητα βρέθηκε στα συνολικά διαλυτά στερεά (CV=12%). Κατά τη διάρκεια των πέντε ηµερών συντήρησης στο ράφι οι µεγαλύτερες αλλαγές παρατηρήθηκαν στο δείκτη I AD και την αντίσταση στη πίεση στην ποικιλία Rita Star, Spring Belle και Red Haven, έχοντας έτσι την µικρότερη ικανότητα συντήρησης. Ο δείκτης I AD όταν µετρήθηκε κατά την συγκοµιδή και κατά τη διάρκεια συντήρησης συσχετίζονταν καλά µε την αντίσταση στην πίεση σε όλες τις ποικιλίες (r 2 =0.797-0.998), εκτός από τις ποικιλίες Tasty Free και Όψιµο Νάουσας, οι οποίες ήταν και οι δύο όψιµης ωρίµανσης. Ο δείκτης I AD επίσης συσχετίζονταν θετικά µε την απώλεια βάρους σε 10 ποικιλίες, την ογκοµετρούµενη οξύτητα σε 15 ποικιλίες και την παραγωγή αιθυλενίου σε 13 ποικιλίες, ενώ λιγότερο συχνά συσχετίζονταν µε τις παραµέτρους χρώµατος και τον ρυθµό αναπνοής. Η εύρεση σηµαντικής παραλλακτικότητας στις τιµές του δείκτη I AD ανάµεσα στις µελετούµενες ποικιλίες, υποδεικνύει την ανάγκη να καθοριστεί τον φυσικό εύρος του για κάθε ποικιλία. Οι αλλαγές στην αντίσταση στην πίεση ήταν ο σηµαντικότερη παράµετρος που προβλέφτηκε από τον δείκτη I AD ενώ η πρόβλεψη του ποσοστού απώλειας βάρους, ογκοµετρούµενης οξύτητας και παραγωγής αιθυλενίου επηρεάζονταν περισσότερο από την ποικιλία. 13

1.3. Έργα ή Μελέτες κατ ανάθεση 1.3.1. Τίτλος έργου Αξιολόγηση λιπασµάτων της εταιρείας COMPO σε καλλιέργειες φυλλοβόλων οπωροφόρων. Σκοπός έργου Στο παρόν ερευνητικό πρόγραµµα µελετάται η επίδραση διαφόρων λιπασµάτων νέας τεχνολογίας στην αύξησηανάπτυξη των δένδρων και στην ποιότητα και συντηρησιµότητα των καρπών σε καλλιέργειες ακτινιδιάς και µηλιάς Έναρξη - Λήξη 2011-2012 Φορέας χρηµατοδότησης Εταιρεία COMPO Ελλάς Α.Ε. Προϋπολογισµός 7.000 έργου (συνολικά) Προϋπολογισµός (από - τη Μονάδα) Υπεύθυνος έργου ρ. Σωτηρόπουλος Θωµάς Οµάδα υποστήριξης ρ. Βαγγέλης Χατζηγιαννάκης, Κ. Καζαντζής, Ντίκας Α., Α. Γιάννινα. Συµµετέχοντες φορείς ΙΦ /Ι.Ε.Β. Χρησιµοποιήθηκαν φυτά της ποικιλίας Τσεχελίδης ηλικίας 6 ετών, διαµορφωµένα σε ηµικρεβατίνα και φυτεµένα σε αποστάσεις 4 x 5 µ. Το πείραµα περιελάµβανε τις εξής µεταχειρίσεις: Μεταχείριση 1. 11-15-15 +14S (Ελληνικά λιπάσµατα ΕΛΦΕ) (90κ/στρ., µέσα Φεβρουαρίου πριν την έκπτυξη των οφθαλµών), νιτρική αµµωνία 34,5-0-0+0,5 MgO (Ελληνικά λιπάσµατα ΕΛΦΕ) (20 κ/στρ., 20 ηµέρες πριν την άνθηση) και νιτρικό κάλιο 13,5-0-46 (Haifa chemicals Ltd) (20 κ/στρ., αρχές Ιουλίου). Συνολικά χορηγήθηκαν 19,4 µονάδες Ν, 5,9 Ρ και 22,7 Κ. Μεταχείριση 2. Duratec 14-7-14 +2MgO +9 S +0,02B +0,06 Fe +0,01 Zn (COMPO Eλλάς ΑΕ) (120 κ/στρ., µέσα Μαΐου) και Duratec 14-7-14+2MgO +9 S +0,02B +0,06 Fe +0,01 Zn (20 κ/στρ., αµέσως µετά τη συγκοµιδή). Συνολικά χορηγήθηκαν 19,6 µονάδες Ν, 4,3 Ρ και 19,6 Κ. Μεταχείριση 3. Novatec 12-8-16 +3MgO +10 S +0,02B +0,06 Fe +0,01 Zn (COMPO Eλλάς ΑΕ) (100 κ/στρ., µέσα Απριλίου), Complesal premium 15-3-20 +3MgO +10 S +0,02B +0,06 Fe +0,01 Zn (COMPO Eλλάς ΑΕ) (30 κ/στρ., αρχές Ιουλίου) και Duratec 14-7-14 +2MgO +9 S +0,02B +0,06 Fe +0,01 Zn (20 κ/στρ., αµέσως µετά τη συγκοµιδή). Συνολικά χορηγήθηκαν 19,3 µονάδες Ν, 4,5 Ρ και 24,8 Κ. Μεταχείριση 4. 11-15-15 +14S (70κ/στρ., µέσα Φεβρουαρίου πριν την έκπτυξη των οφθαλµών), νιτρική αµµωνία (20 κ/στρ., 20 ηµέρες πριν την άνθηση), νιτρικό κάλιο (20 κ/στρ., αρχές Ιουλίου) και Duratec 14-7-14 +2MgO +9 S +0,02B +0,06 Fe +0,01 Zn (20 κ/στρ., αµέσως µετά τη συγκοµιδή). Συνολικά χορηγήθηκαν 20,0 µονάδες Ν, 5,2 Ρ και 22,5 Κ. Για κάθε µεταχείριση χρησιµοποιήθηκαν 12 πρέµνα σε 3 πλήρως τυχαιοποιηµένες οµάδες των 4 φυτών η καθεµία. Αποτελέσµατα Κατά την περίοδο συγκοµιδής των καρπών η µεγαλύτερη παραγωγικότητα και το µέσο βάρος καρπού παρατηρήθηκαν στις µεταχειρίσεις 3 και 4. Η µεγαλύτερη συνεκτικότητα σάρκας µετρήθηκε στη µεταχείριση 4 σε σχέση µε τις 1 και 2. 14

Μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε διαλυτά στερεά είχαν οι καρποί στις µεταχειρίσεις 1 και 2 ακολουθούσε η 4 και τέλος η 3. Μεγαλύτερη οξύτητα µετρήθηκε στη µεταχείριση 4 σε σχέση µε τις 1 και 3. Η µεγαλύτερη περιεκτικότητα σε ολικά φαινολικά µε φθίνουσα σειρά ήταν η εξής: µεταχείριση 3>2,4>1. Η µεγαλύτερη περιεκτικότητα σε ασκορβικό οξύ καθώς και η ολική αντιοξειδωτική ικανότητα µε φθίνουσα σειρά ήταν η εξής: µεταχείριση: 3>2> 4>1. Ο χρωµατισµός της σάρκας των καρπών (παράµετροι: L, a, b και chroma δεν επηρεάστηκαν σηµαντικά στις διάφορες µεταχειρίσεις. Μετά από τρεις µήνες συντήρησης σε κοινούς ψυκτικούς θαλάµους η µεγαλύτερη συνεκτικότητα σάρκας µετρήθηκε στη µεταχείριση 4 σε σχέση µε τις 1 και 2. Μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε διαλυτά στερεά είχαν οι καρποί στις µεταχειρίσεις 1 και 2 ακολουθούσε η 4 και τέλος η 3. Μεγαλύτερη οξύτητα µετρήθηκε στη µεταχείριση 4 σε σχέση µε τις υπόλοιπες. Στη µεταχείριση 1 µετρήθηκε µικρότερη περιεκτικότητα σε ολικές φαινόλες σε σχέση µε τις υπόλοιπες που δεν διέφεραν µεταξύ τους. Η µεγαλύτερη περιεκτικότητα σε ασκορβικό οξύ µε φθίνουσα σειρά ήταν η εξής: µεταχείριση: 1>2> 3, 4, ενώ η ολική αντιοξειδωτική ικανότητα 2>1,3>4. Mεγαλύτερος ρυθµός φωτοσύνθεσης µετρήθηκε στις µεταχειρίσεις 1, 2 και 3 σε σχέση µε την 4. Μεγαλύτερος ρυθµός διαπνοής µετρήθηκε στις µεταχειρίσεις 1,2,4 σε σχέση µε την 3. Η µεγαλύτερη αποτελεσµατικότητα χρήσης νερού (η ποσότητα του νερού που χρησιµοποιείται ανά µονάδα φυτικής µάζας που παράγεται) βρέθηκε στη µεταχείριση 3 σε σχέση µε τις υπόλοιπες. Η εσωτερική συγκέντρωση CO 2 και η στοµατική αγωγιµότητα ήταν µεγαλύτερες στη µεταχείριση 2 σε σχέση µε τις υπόλοιπες. Η ένταση του πράσινου χρώµατος των φύλλων ήταν µεγαλύτερη στη µεταχείριση 3, ακολουθούσε η 4 και τέλος οι 1 και 2. Αντίστοιχα, την ίδια τάση ακολουθούσε η συγκέντρωση των φύλλων σε χλωροφύλλη α, β και α+β. Στις µεταχειρίσεις 2,4 αυξήθηκε η τιµή του Fo (αρχική τιµή φθορισµού) ενώ στις µεταχειρίσεις 1, 2 µειώθηκε η τιµή Fm (µέγιστη τιµή φθορισµού). Ο λόγος Fv/Fm (µεταβολή της µέγιστης φωτοχηµικής απόδοσης) του φθορισµού της χλωροφύλλης µειώθηκε στη δεύτερη µεταχείριση σε σχέση µε τις µεταχειρίσεις 3 και 4. Από τις αναλύσεις των φύλλων προέκυψε ότι η συγκέντρωση Ν των φύλλων ήταν µεγαλύτερη στις µεταχειρίσεις 3 και 4. Η τελευταία όµως δε διέφερε σηµαντικά σε σχέση µε τις µεταχειρίσεις 1 και 2. Οι συγκεντρώσεις των υπόλοιπων θρεπτικών στοιχείων δε διέφεραν σηµαντικά µεταξύ των µεταχειρίσεων. Αναφορικά µε τις αναλύσεις των καρπών, δεν βρέθηκαν σηµαντικές διαφορές µεταξύ των µεταχειρίσεων. Το έργο ολοκληρώθηκε 1.3.2. Τίτλος έργου ιενέργεια αναλύσεων δειγµάτων εδαφών και φύλλων σε οπωρώνες του ΑΣΕΠΟΠ Νάουσας και παροχή οδηγιών για εφαρµογή ορθολογικής λίπανσης σe οπωρώνες φυλλοβόλων οπωροφόρων. Σκοπός έργου Στο παρόν ερευνητικό πρόγραµµα διενεργήθηκαν αναλύσεις εδαφών και φύλλων σε οπωρώνες του ΑΣΕΠΟΠ Νάουσας και δόθηκαν οδηγίες για εφαρµογή ορθολογικής λίπανσης στους παραγωγούς του Συνεταιρισµού. Έναρξη - Λήξη 2012-2013 15

Φορέας χρηµατοδότησης Αγροτικός Συνεταιρισµός ΑΣΕΠΟΠ Νάουσας Προϋπολογισµός 15.374,99 έργου (συνολικά) Προϋπολογισµός (από - τη Μονάδα) Υπεύθυνος έργου ρ. Σωτηρόπουλος Θωµάς ΙΦ, ρ. Φραντζής Παπαδόπουλος ΙΕΘ Οµάδα υποστήριξης Κ. Καζαντζής, Α. Ντίκας Συµµετέχοντες φορείς Ι.Φ.. / Ι.Ε.Θ. Πραγµατοποιήθηκαν αναλύσεις εδαφών και φύλλων σε επιλεγµένα αγροτεµάχια του συνεταιρισµού και δόθηκαν οι συστάσεις συµβουλευτικής λίπανσης στους παραγωγούς. 1.3.3. Τίτλος έργου Αξιολόγηση των σκευασµάτων Enhance KCS και Stand SKH για την αντιµετώπιση του σχισίµατος των κερασιών Σκοπός έργου Στο παρόν ερευνητικό πρόγραµµα αξιολογήθηκαν τα σκευάσµατα Enhance KCS και Stand SKH για την αντιµετώπιση του σχισίµατος των κερασιών και µελετήθηκαν οι επιδράσεις τους στην ποιότητα και συντηρησιµότητα των καρπών. Έναρξη - Λήξη 2012 Φορέας χρηµατοδότησης Εταρεία ΦΑΡΜΑ ΧΗΜ ΑΒΕΕ Προϋπολογισµός 2.500,00 έργου (συνολικά) Προϋπολογισµός (από - τη Μονάδα) Υπεύθυνος έργου ρ. Σωτηρόπουλος Θωµάς ΙΦ Οµάδα υποστήριξης Κ. Καζαντζής, Α. Ντίκας Συµµετέχοντες φορείς ΙΦ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Σε όλες τις ποικιλίες, η χρήση των σκευασµάτων Stand και Enhance µείωσε σηµαντικά το ποσοστό των σχισµένων καρπών σε σχέση µε το µάρτυρα και άρα υπάρχει θετικός αντίκτυπος στο εισόδηµα των παραγωγών. Το µέσο βάρος των καρπών λόγω της χρήσης των σκευασµάτων Stand και Enhance είτε δεν µεταβλήθηκε σηµαντικά είτε αυξήθηκε όπως π.χ. στις ποικιλίες Kordia και Larian. Η αντίσταση της σάρκας των καρπών στην πίεση αυξήθηκε σηµαντικά στις µεταχειρίσεις Stand και Enhance σε σχέση µε το µάρτυρα για τις ποικιλίες Kordia, Ferrovia, Georgia και Canada Giant. Η συγκέντρωση των καρπών σε διαλυτά στερεά λόγω της χρήσης των σκευασµάτων Stand και Enhance είτε δεν επηρεάστηκαν σηµαντικά είτε βελτιώθηκαν π.χ ποικιλίες Kordia και Canada Giant. Αξιοσηµείωτη είναι η βελτίωση της θρεπτικής αξίας των καρπών (συγκέντρωση σε ολικά φαινολικά, σε ασκορβικό οξύ καθώς και η ολική αντιοξειδωτική ικανότητα) που αυξήθηκαν σηµαντικά στη µεταχείριση Enhance για τις ποικιλίες Kordia και Ferrovia. Επίσης στις ποικιλίες Larian και Georgia, η ολική αντιοξειδωτική ικανότητα βρέθηκε µεγαλύτερη στη µεταχείριση Enhance, ακολουθούσε η Stand και τέλος ο µάρτυρας. 16

Η επίδραση του γενοτύπου (ποικιλίας) ήταν πολύ σηµαντική σε πολλές περιπτώσεις, καθώς τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των ποικιλιών δεν επηρεάστηκαν µε τον ίδιο στις διάφορες µεταχειρίσεις. Κατά το διάστηµα της 1 ης εβδοµάδας στη συντήρηση, δεν βρέθηκαν σηµαντικές διαφορές αναφορικά µε το ποσοστό των εµπορεύσιµων καρπών µεταξύ των µεταχειρίσεων. Όσο όµως το διάστηµα συντήρησης µεγάλωνε, βρέθηκε ότι το ποσοστό των εµπορεύσιµων καρπών στις µεταχειρίσεις Stand και Enhance ήταν µεγαλύτερο από του µάρτυρα. Το γεγονός αυτό είναι θετικό καθώς βελτιώνει τη συντηρησιµότητα των καρπών. Αξιοσηµείωτο είναι τέλος το γεγονός ότι η θετική επίδραση από τη χρήση των σκευασµάτων Stand και Enhance µετρήθηκε κάτω από εξαιρετικά δυσµενείς καιρικές συνθήκες. Το έργο ολοκληρώθηκε 1.3.4. ηµιουργία πρότυπου οπωρώνα στο Ινστιτούτο Τίτλος έργου Φυλλοβόλων ένδρων Νάουσας Σκοπός έργου Στόχος του έργου είναι η δηµιουργία ενός πρότυπου οπωρώνα όπου θα πραγµατοποιούνται τα παρακάτω: 1) Αξιολόγηση και διατήρηση νέων και παλαιών ποικιλιών και υποκειµένων φυλλοβόλων οπορωφόρων δένδρων. 2) Αξιολόγηση υποκειµένων φυλλοβόλων οπορωφόρων δένδρων. 2) Αξιολόγηση συστηµάτων διαµόρφωσης δένδρων και κλαδευµάτων. 3) Πραγµατοποίηση επιµορφώσεων σε γεωτεχνικούς, φοιτητές και νέους αγρότες, σε χώρο όπου θα έχουν την δυνατότητα να αποκτήσουν εµπειρίες για τα νέα συστήµατα καλλιέργειας, και 4) Επιδεικτικές δραστηριότητες (πραγµατοποίηση ηµερίδων, ξεναγήσεων, γευσιγνωσία φρούτων κ.α.). Έναρξη - Λήξη 2012-συνεχές Φορέας χρηµατοδότησης Αυτοχρηµατοδοτούµενο Προϋπολογισµός 4.832 έργου (συνολικά) Προϋπολογισµός (από - τη Μονάδα) Υπεύθυνος έργου ρ. ρογούδη ΙΦ Οµάδα υποστήριξης ρ. Θ. Σωτηρόπουλος, Κ. Καζαντζής, Α. Ντίκας Συµµετέχοντες φορείς ΙΦ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Για την υλοποίηση του έργου πρωτίστως είναι αναγκαία η εξασφάλιση εργατών για την πραγµατοποίηση των καλλιεργητικών εργασιών του οπωρώνα, κλαδεύµατα, κόψιµο χόρτων, ραντίσµατα, αραιώµατα, ποτίσµατα κ.α. Έτσι θα διατηρηθεί το γενετικό υλικό των οπορωφόρων δένδρων, θα εγκατασταθούν πειραµατικοί αξιολόγησης σχηµάτων διαµόρφωσης, ποικιλιών και υποκειµένων, τα οποία αποτελούν εργαλείο των ερευνητών για την διεκδίκηση και την εφαρµογή ερευνητικών και αναπτυξιακών προγραµµάτων. Η µη κάλυψη των προγραµµατισµένων εσόδων (λόγω µη µισθώσεων ακινήτων κ.α.) µας οδήγησε στο 17

να πραγµατοποιηθούν µόνο οι αναγκαίες καλλιεργητικές εργασίες όπως ζιζανιοκτονία, κόψιµο χόρτων και ραντίσµατα για την συντήρηση του υπάρχοντος γενετικού υλικού. 18

1.4. Συνεχιζόµενα προγράµµατα χωρίς ειδικό προϋπολογισµό Τίτλος έργου Γενετική βελτίωση και αξιολόγηση ποικιλιών Βερικοκιάς / ανθεκτικότητα ή ανεκτικότητα στην ιολογική ασθένεια Sharka. Τίτλος υποέργου Σκοπός έργου Αξιολόγηση νέων υβριδίων βερικοκιάς. Σκοπός του προγράµµατος είναι η δηµιουργία νέων ποικιλιών βερικοκιάς και συγκεκριµένα η βελτίωση των ελληνικών ποικιλιών βερικοκιάς µε διασταυρώσεις, ώστε να αποκτηθούν νέες ποικιλίες οι οποίες να διαθέτουν ανθεκτικότητα στην ίωση Sharka (Ευλογιά της δαµασκηνιάς), προσαρµοστικότητα στις ελληνικές κλιµατικές συνθήκες, αυτογονιµότητα, παραγωγικότητα και καλή ποιότητα καρπού. Έναρξη - Λήξη 1989 - συνεχές Φορέας ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ» χρηµατοδότησης Υπεύθυνος έργου ρ. ρογούδη Παυλίνα Οµάδα υποστήριξης Καζαντζής Κων/νος Τα υβρίδια που δηµιουργήθηκαν το 2001, από την διασταύρωση της Μπεµπέκου µε την ανθεκτική στη Sharka αµερικανικής καταγωγής ποικιλία Οrangered, παρουσίασαν επιδιωκόµενα αποτελέσµατα όπως µεγάλη πρωιµότητα στην ωρίµανση και πολύ καλή ποιότητα καρπού. Από ένα πληθυσµό 500 περίπου υβριδίων τα ακόλουθα τέσσερα: 134/01, 171/01, 82/01, 108/01 και110/01 ωρίµασαν από 27-31 Μαΐου, είχαν ικανοποιητικό µέγεθος καρπού και πολύ καλή γευστική ποιότητα. Τα υβρίδια αυτά έχουν κληρονοµήσει την ανθεκτικότητα στη Sharka. Σε αυτά θα διερευνηθεί η αυτογονιµότητα, η παραγωγικότητα και η προσαρµοστικότητα σε νοτιότερα περιβάλλοντα της χώρας προτού να διαδοθούν ως νέες πρώιµες ποικιλίες βερικοκιάς. Κατά το 2012 έγιναν µόνο οι απαραίτητες ενέργειες διατήρησης των προαναφερθέντων υβριδίων, λόγω έλλειψης προσωπικού. Τίτλος έργου Γενετική βελτίωση και αξιολόγηση ποικιλιών Βερικοκιάς / ανθεκτικότητα ή ανεκτικότητα στην ιολογική ασθένεια Sharka. Τίτλος υποέργου Μελέτη της ευπάθειας γενετικού υλικού βερικοκιάς στην προσβολή από την ίωση Ευλογιά της δαµασκηνιάς (Plum pox virus, Sharka ). Σκοπός έργου Να επιλεγεί ανθεκτικό στην ίωση sharka γενετικό υλικό το οποίο είτε εισάγεται από το εξωτερικό, είτε δηµιουργείται στην Ελλάδα µε διασταυρώσεις. Έναρξη - Λήξη 1989 - συνεχές Φορέας ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ» χρηµατοδότησης Υπεύθυνος έργου ρ. ρογούδη Παυλίνα Οµάδα υποστήριξης Καζαντζής Κων/νος Παρατηρήσεις ελήφθησαν σε όλα τα νέα υβρίδια που δηµιουργήθηκαν το 2006 από την διασταύρωση δύο γονέων µε ανθεκτικότητα στην ίωση και φυτεύτηκαν στον αγρό τον Φεβρουάριο του 2008. εν παρατηρήθηκαν συµπτώµατα προσβολής από

την ίωση Sharka στα φύλλα. Κατά το 2012 έγιναν µόνο οι απαραίτητες ενέργειες διατήρησης των προαναφερθέντων υβριδίων, λόγω έλλειψης προσωπικού. Τίτλος έργου Γενετική βελτίωση και αξιολόγηση ποικιλιών Βερικοκιάς / ανθεκτικότητα ή ανεκτικότητα στην ιολογική ασθένεια Sharka. Τίτλος υποέργου ηµιουργία νέων ποικιλιών βερικοκιάς µε διασταυρώσεις. Σκοπός έργου Η συνεχής βελτίωση της βερικοκιάς για την επιλογή απογόνων µε τα επιθυµητά χαρακτηριστικά. Έναρξη - Λήξη 1989 - συνεχές Φορέας ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ» χρηµατοδότησης Υπεύθυνος έργου ρ. ρογούδη Παυλίνα Οµάδα υποστήριξης Καζαντζής Κων/νος Συνεχίστηκαν οι απαραίτητες ενέργειες διατήρησης των διασταυρώσεων µε σκοπό την επίτευξη πρωιµότητας στην ωρίµανση. Ως µητέρα χρησιµοποιήθηκε το ανθεκτικό στη sharka υβρίδιο Β207/91[Μπεµπέκου x {S.Early Orange x Πρώιµο Τίρυνθος}] και ως πατέρας η ανθεκτική ποικιλία Αurora. Τίτλος έργου Γενετική βελτίωση και αξιολόγηση ποικιλιών Βερικοκιάς / ανθεκτικότητα ή ανεκτικότητα στην ιολογική ασθένεια Sharka. Τίτλος υποέργου Πολλαπλασιασµός και διατήρηση παλαιών αξιόλογων ποικιλιών βερικοκιάς και νέων ανθεκτικών στην ίωση Sharka επιλεγµένων υποσχόµενων υβριδίων βερικοκιάς του Ι.Φ.. Σκοπός έργου Να διατηρηθεί το γενετικό υλικό και να αποτελέσει πηγή γενετικών πόρων για χρησιµοποίηση σε µελλοντικές διασταυρώσεις. Έναρξη - Λήξη 1989 - συνεχές Φορέας ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ» χρηµατοδότησης Υπεύθυνος έργου ρ. ρογούδη Παυλίνα Οµάδα υποστήριξης Καζαντζής Κων/νος Έγιναν οι απαραίτητες ενέργειες διατήρησης των ποικιλιών που αποτελούν πολύτιµο γενετικό υλικό που πρέπει να διασωθεί, δεδοµένου ότι διαθέτουν πολλά επιθυµητά χαρακτηριστικά: Ξένες ποικιλίες: Jubilejna, Robada, Kech Pshar, K104-98, Pui Sha Sin, Aurora, Orangered. Ελληνικές επιλογές: Νόµια (Α616/91), Ναϊάς (Α600/91), Ναστάζια (Α614/91), ΕΟΤ- 30, Β540/91, Β599/91, Α885/91, Νεράϊδα (Α300/91), Α578/91, Νίκη (ΕΟΤ-43), Νίνα (217/92), αναϊς (Α96/91), Χαρίεσσα (Β605/91), Νεφέλη (22/89), Τύρβη(Α64/91), Β24/91, Λαϊς (Β207/91), Νηρηίς (Β193/91), Β540/91, 497/99. 20

Τίτλος έργου ιατήρηση πολλαπλασιαστικού υλικού ποικιλιών και υποκειµένων φυλλοβόλων οπωροφόρων, απαλλαγµένων από ιολογικές ασθένειες. Σκοπός έργου Η απόκτηση φυτικού υλικού, από τις προωθούµενες ποικιλίες, από τα νέα υβρίδια και τα υποκείµενα φυλλοβόλων δένδρων, απαλλαγµένου από ιολογικές ασθένειες, που θα χρησιµεύσει ως βασικό πολλαπλασιαστικό υλικό για την εγκατάσταση µητρικών φυτειών εµβολιοληψίας και την παραγωγή υγιών δενδρυλλίων. Η πρακτική αυτή θα συµβάλλει στην πρόληψη της διάδοσης των ιολογικών ασθενειών στους οπωρώνες, µε την αύξηση της παραγωγικότητάς τους και τη βελτίωση της ποιότητας των παραγοµένων καρπών. Έναρξη - Λήξη 1970 - συνεχές Φορέας ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ» χρηµατοδότησης Υπεύθυνος έργου ρ. ρογούδη Παυλίνα Οµάδα υποστήριξης Καζαντζής Κων/νος Μακροσκοπικός έλεγχος διενεργήθηκε για την καταγραφή της εκδήλωσης ή µη συµπτωµάτων της ίωσης Sharka στο γενετικό υλικό βερικοκιάς που διατηρείται στον αγρό και στον εντοµοστεγή θάλαµο. εν διενεργήθηκε indexing ή test ELISA λόγω έλλειψης χρηµάτων και προσωπιικού. Τίτλος έργου Αξιολόγηση ποικιλιών-υποκειµένων Μηλιάς. Τίτλος υποέργου Αξιολόγηση 18 ξένων νέων ποικιλιών µηλιάς και 11 Ελληνικών επιλογών. Σκοπός έργου Σκοπός του έργου είναι ο καθορισµός του βαθµού προσαρµογής των διαφόρων ποικιλιών µηλιάς που εισάγονται από το εξωτερικό ή επιλέγονται από τον εγχώριο πληθυσµό ή δηµιουργούνται µε διασταυρώσεις. Έναρξη - Λήξη 1972 - συνεχές Φορέας ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ» χρηµατοδότησης Υπεύθυνος έργου ρ. Σωτηρόπουλος Θωµάς Οµάδα υποστήριξης - Συνεχίστηκε η λήψη παρατηρήσεων ως προς τα φαινολογικά στάδια των διαφόρων ποικιλιών µηλιάς. Από τις νέες ποικιλίες µηλιάς που αξιολογούνται, ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι θερινές ποικιλίες Gala Snigha, οι φθινοπωρινές Florina, Skarlet spur, Red Cap, Red Kan και οι όψιµες ποικιλίες Fuji Kiku 8 και Fuji Aztec. Από τις επιλογές που προήλθαν από διασταυρώσεις στο Ι.Φ.., το υβρίδιο 12/7 (Golden Delicious x Granny Smith) εµφανίζει αξιόλογα χαρακτηριστικά στον καρπό και αξιολογείται σε επίπεδο παραγωγών. Έχουν γίνει µετρήσεις των ποιοτικών χαρακτηριστικών των καρπών της εν λόγω ποικιλίας. Κατά το 2012 έγιναν µόνο οι απαραίτητες ενέργειες διατήρησης του γενετικού υλικού λόγω έλλειψης προσωπικού. 21

Τίτλος έργου Τίτλος υποέργου Σκοπός έργου Αξιολόγηση ποικιλιών-υποκειµένων Μηλιάς. Αξιολόγηση 145 ξένων ποικιλιών µηλιάς, 24 ξένων υβριδίων και 13 Ελληνικών υβριδίων. Σκοπός του έργου είναι ο καθορισµός του βαθµού προσαρµογής των διαφόρων ποικιλιών µηλιάς που εισάγονται από το εξωτερικό ή επιλέγονται από τον εγχώριο πληθυσµό ή δηµιουργούνται µε διασταυρώσεις. 1972 - συνεχές ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ» Έναρξη - Λήξη Φορέας χρηµατοδότησης Υπεύθυνος έργου ρ. Σωτηρόπουλος Θωµάς Οµάδα υποστήριξης - Συνεχίζεται η λήψη παρατηρήσεων (παραγωγικότητας και ποιοτικών χαρακτηριστικών των καρπών). Από τα µέχρι τώρα αποτελέσµατα, διαπιστώθηκαν ως αξιόλογες προς διάδοση στους παραγωγούς οι ποικιλίες, Ozark Gold, Red Chief, Golden Reinders και Golden B. Όσον αφορά τα Ελληνικά υβρίδια, διαπιστώθηκαν ως υποσχόµενα τα 9/7, 9/9 και 11/4. Κατά το 2012 έγιναν µόνο οι απαραίτητες ενέργειες διατήρησης του γενετικού υλικού λόγω έλλειψης προσωπικού. Τίτλος έργου Τίτλος υποέργου Σκοπός έργου Αξιολόγηση ποικιλιών-υποκειµένων Μηλιάς. Αξιολόγηση 123 υβριδίων µηλιάς. Σκοπός του έργου είναι ο καθορισµός του βαθµού προσαρµογής των διαφόρων ποικιλιών µηλιάς που εισάγονται από το εξωτερικό ή επιλέγονται από τον εγχώριο πληθυσµό ή δηµιουργούνται µε διασταυρώσεις. 1972 - συνεχές ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ» Έναρξη - Λήξη Φορέας χρηµατοδότησης Υπεύθυνος έργου ρ. Σωτηρόπουλος Θωµάς Οµάδα υποστήριξης - Τα υβρίδια δηµιουργήθηκαν στο ερευνητικό κέντρο Holovousy της Τσεχίας ως αποτέλεσµα Ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράµµατος και δοκιµάζονται στις εδαφοκλιµατικές συνθήκες στη χώρα µας για να εντοπιστούν αξιόλογες νέες ποικιλίες. Τα δενδρύλλια είναι 5 ετών και οι σχετικές παρατηρήσεις λαµβάνονται επί σειρά ετών. Κατά το 2012 έγιναν µόνο οι απαραίτητες ενέργειες διατήρησης του γενετικού υλικού λόγω έλλειψης προσωπικού. Τίτλος έργου Τίτλος υποέργου Σκοπός έργου Αξιολόγηση ποικιλιών-υποκειµένων Αχλαδιάς. Αξιολόγηση 58 ξένων ποικιλιών αχλαδιάς, 18 ξένων υβριδίων, 19 Ελληνικών ποικιλιών και 18 Ελληνικών υβριδίων. Σκοπός του έργου είναι ο καθορισµός του βαθµού προσαρµογής των διαφόρων ποικιλιών αχλαδιάς που εισάγονται από το εξωτερικό ή επιλέγονται από τον εγχώριο πληθυσµό ή δηµιουργούνται µε διασταυρώσεις. 22

Έναρξη - Λήξη 1972 - συνεχές Φορέας ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ» χρηµατοδότησης Υπεύθυνος έργου ρ. Σωτηρόπουλος Θωµάς Οµάδα υποστήριξης - Συνεχίστηκε η λήψη παρατηρήσεων ως προς τα φαινολογικά σταδία των διαφόρων ποικιλιών αχλαδιάς. Επί του παρόντος, έχει εγκατασταθεί ένας νέος πειραµατικός. Η αξιολόγησή γίνεται προς το παρόν στο στάδιο της νεανικότητας και θα συνεχισθεί τα επόµενα χρόνια στο στάδιο της καρποφορίας. Κατά το 2012 έγιναν µόνο οι απαραίτητες ενέργειες διατήρησης του γενετικού υλικού λόγω έλλειψης προσωπικού. Τίτλος έργου Αξιολόγηση ποικιλιών Κυδωνιάς και γενοτύπων κυδωνιάς ως υποκείµενα αχλαδιάς. Σκοπός έργου Σκοπός του πειράµατος είναι η επιλογή κατάλληλων ποικιλιών-γενοτύπων κυδωνιάς (ανθεκτικών στο βακτηριακό κάψιµο) για τη βελτίωση της ποιότητας, την αντοχή στις ασθένειες και αύξηση των στρεµµατικών αποδόσεων των επιτραπέζιων και µεταποιηµένων κυδωνιών. Έναρξη - Λήξη 1972 - συνεχές Φορέας ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ» χρηµατοδότησης Υπεύθυνος έργου ρ. Σωτηρόπουλος Θωµάς Οµάδα υποστήριξης - Συνεχίστηκε η λήψη παρατηρήσεων ως προς τα φαινολογικά σταδία των διαφόρων ποικιλιών κυδωνιάς και ειδικότερα 5 επιλεγµένων γενοτύπων µε καλά χαρακτηριστικά. Κατά το 2012 έγιναν µόνο οι απαραίτητες ενέργειες διατήρησης του γενετικού υλικού λόγω έλλειψης προσωπικού. Τίτλος έργου Τίτλος υποέργου Σκοπός έργου Αξιολόγηση ποικιλιών και υποκειµένων Ροδακινιάς. Αξιολόγηση 40 ποικιλιών ροδακινιάς και νεκταρινιάς εµβολιασµένων στα υποκείµενα GF677, Pr204/84 και ΚΙ 2. Σκοπός του προγράµµατος είναι η συνεχής βελτίωση της ροδακινοκαλλιέργειας µε την επιλογή νέων ποικιλιών και υποκειµένων µε καλύτερα χαρακτηριστικά και την αξιολόγηση ξένων αξιόλογων ποικιλιών-υποκειµένων ροδακινιάς, οι οποίες να προσαρµόζονται στις ελληνικές συνθήκες και να είναι καλύτερες από τις καλλιεργούµενες. 1972 - συνεχές ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ» Έναρξη - Λήξη Φορέας χρηµατοδότησης Υπεύθυνος έργου ρ. ρογούδη Παυλίνα Οµάδα υποστήριξης - Συνεχίστηκε η λήψη παρατηρήσεων που αφορούν το χρόνο έναρξης και πλήρους 23

ανθοφορίας, την παραγωγικότητα των δένδρων, την ευπάθεια των δένδρων σε ασθένειες και την ανάπτυξη των δένδρων. Επίσης, µελετήθηκε η επίδραση των υποκειµένων στην συγκέντρωση ανόργανων στοιχείων στα φύλλα, φυσιολογικές παραµέτρους, την ποιότητα και ποσότητα της παραγωγής στις ποικιλίες ροδακινιάς Symphonie, Sun crest (επιτραπέζιες) και A37 και Ε45 (κονσερβοποιήσιµες). Τίτλος έργου Τίτλος υποέργου Σκοπός έργου Αξιολόγηση ποικιλιών και υποκειµένων αµασκηνιάς Αξιολόγηση νέων ποικιλιών Ευρωπαϊκής και Ιαπωνικής δαµασκηνιάς. Σκοπός του προγράµµατος είναι η αξιολόγηση και επιλογή ποικιλιών και υποκειµένων δαµασκηνιάς µε καλή ποιότητα καρπού, καλές αποδόσεις και λοιπά φυτοτεχνικά χαρακτηριστικά καθώς και αντοχή στην ιολογική ασθένεια Ευλογιά της δαµασκηνιάς (Sharka) και τα φυτοπλάσµατα. Επίσης, σκοπός του πειράµατος είναι η δηµιουργία µε διασταυρώσεις νέου καρπού που θα συνδυάζει τα γνωρίσµατα του βερίκοκου και του δαµάσκηνου και θα ανοίξει νέους ορίζοντες στην παραγωγή φρούτων σε µία ήδη πλεονασµατική αγορά (αποσύρσεις), από ροδάκινα και µήλα. 1972 - συνεχές ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ» Έναρξη - Λήξη Φορέας χρηµατοδότησης Υπεύθυνος έργου ρ. ρογούδη Παυλίνα Οµάδα υποστήριξης - Α) Συνεχίστηκαν οι καλλιεργητικές φροντίδες του νέου πειραµατικού αξιολόγησης 20 ποικιλιών Ευρωπαϊκής και 32 ποικιλιών Ιαπωνικής δαµασκηνιάς εµβολιασµένων σε υποκείµενο GF677. Β) Συνεχίστηκαν οι εργασίες των προηγούµενων ετών για τη συµπλήρωση των αποτελεσµάτων αξιολόγησης των υπό µελέτη ποικιλιών. Από τις ποικιλίες Ευρωπαϊκής δαµασκηνιάς που αξιολογούνται και έδειξαν καλά χαρακτηριστικά είναι οι: Valor, Washington, Prune d Ente 707, President, Stanley και η ποικιλία Anna Spath που ο καρπός της µοιάζει µε την ποικιλία Σκοπέλου θεωρείται πολύ αξιόλογη γιατί είναι ανεκτική στη Sharka (PPV). Τίτλος έργου Σκοπός έργου Συλλογή, αξιολόγηση και διατήρηση γενετικού υλικού πυρηνοκάρπων στα πλαίσια της Ι.B.P.G.R. H επισήµανση, καταγραφή, χαρτογράφηση, συλλογή και αξιολόγηση γενετικού υλικού πυρηνοκάρπων από αυτοφυή άτοµα ή πληθυσµούς και η διατήρηση σε ειδικές συλλογές του Ινστιτούτου (ex situ), αυτού που κινδυνεύει άµεσα να εξαφανιστεί ή έχει ιδιαίτερο γενετικό ενδιαφέρον, για να χρησιµοποιηθεί σε προγράµµατα βελτίωσης ποικιλιών και υποκειµένων, καθώς και η διατήρηση αξιόλογων ποικιλιών και υποκειµένων που άρχισε να εγκαταλείπεται η καλλιέργειά τους από τους παραγωγούς και κινδυνεύουν να εξαφανιστούν. Οι πρώτες προσπάθειες ξεκίνησαν την περίοδο 1984 1986, µε χρηµατοδότηση εξερευνητικών αποστολών από την I.B.P.G.R. Εξερευνήθηκαν περιοχές 24

Έναρξη - Λήξη Φορέας χρηµατοδότησης Υπεύθυνος έργου ρ. ρογούδη Παυλίνα Οµάδα υποστήριξης - Συµµετέχοντες Ε.Τ..Γ.Υ., I.B.P.G.R. φορείς στη Θράκη, Μακεδονία, Στερεά Ελλάδα, Εύβοια, Πελοπόννησο και νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Επισηµάνθηκαν και καταγράφηκαν 330 άτοµα (σπορόφυτα, άγρια είδη, κλώνοι και παλαιές ποικιλίες). Από τις προσπάθειες αυτές συλλέχθηκαν 90 άτοµα διαφόρων ειδών πυρηνοκάρπων και αξιολογήθηκαν, σε ειδικές συλλογές του Ι.Φ.., µε πιστώσεις του ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. Επιλέγηκαν τρία φυσικά διειδικά υβρίδια P. amygdalus x P. persica, τρία σπορόφυτα P. mahaleb και τρεις ποικιλίες κερασιάς που συµπεριλήφθηκαν στα προγράµµατα βελτίωσης υποκειµένων και ποικιλιών. 1984 - συνεχές ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ» Σταµάτησε η µελέτη της συµπεριφοράς των παραπάνω επιλογών, των χαρακτηριστικών και της ευπάθειάς τους σε εχθρούς και ασθένειες, λόγω ελλείψεως πιστώσεων και προσωπικού. Η εξερεύνηση του υπολοίπου ελλαδικού χώρου και η παρακολούθηση in situ των ατόµων που είχαν επισηµανθεί σταµάτησε, λόγω ελλείψεως πιστώσεων. Για τον ίδιο λόγο δεν µπόρεσε να γίνει και η χαρτογράφηση του υλικού. Ο συνολικός αριθµός των διατηρούµενων ποικιλιών, υποκειµένων κ.λπ., των διαφόρων ειδών πυρηνοκάρπων παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα: Συνολικός αριθµός διατηρούµενων ατόµων ροδακινιάς-νεκταρινιάς 359 Συνολικός αριθµός διατηρούµενων ατόµων βερικοκιάς 111 Συνολικός αριθµός διατηρούµενων ατόµων κερασιάς 82 Συνολικός αριθµός διατηρούµενων ατόµων βυσσινιάς 1 Συνολικός αριθµός διατηρούµενων ατόµων ευρωπαϊκής δαµασκηνιάς 20 Συνολικός αριθµός διατηρούµενων ατόµων ιαπωνικής δαµασκηνιάς 12 Συνολικός αριθµός διατηρούµενων ατόµων κοροµηλιάς 4 Συνολικός αριθµός διατηρούµενων ατόµων αµυγδαλιάς 17 Συνολικός αριθµός διατηρούµενων ατόµων καρυδιάς 30 Συνολικός αριθµός διατηρούµενων ατόµων λεπτοκαρυάς 12 Τίτλος έργου Βελτίωση ποικιλιών Κερασιάς και Βυσσινιάς. Τίτλος υποέργου Αξιολόγηση νεότερων ξένων ποικιλιών κερασιάς. Σκοπός έργου Σκοπός του προγράµµατος είναι η δηµιουργία νέων αξιόλογων ποικιλιών κερασιάς µε ελεγχόµενο υβριδισµό, η αξιολόγηση ντόπιων ποικιλιών που καλλιεργούνται σε διάφορες περιοχές της χώρας µας και η µελέτη της συµπεριφοράς στις ελληνικές εδαφοκλιµατικές συνθήκες νέων υποσχόµενων ποικιλιών, που έχουν δηµιουργηθεί σε διάφορες χώρες του εξωτερικού και παρουσιάζουν µεγάλη 25