Σνπξηζηηθή θαηαλάισζε πξντόλησλ ιηαληθνύ εκπνξίνπ θαη ε ζπζρέηηζή ηεο κε ηελ εγρώξηα βηνηερληθή παξαγσγή: Ζ πεξίπησζε ηνπ Γήκνπ Υεξζνλήζνπ Κξήηεο Γξ Υαηδεκαξηλάθεο ηαύξνο Δξγαζηήξην Δξεπλψλ θαη Γνξπθφξσλ Λνγαξηαζκψλ Σνπξηζκνχ, Παλεπηζηήκην Παηξψλ shatzi@upatras.gr Εαραξάηνο Γεξάζηκνο Οκφηηκνο Καζεγεηήο Παλεπηζηεκίνπ Παηξψλ Γεληθφο Γηεπζπληήο Ηλζηηηνχηνπ Σνπξηζηηθψλ Δξεπλψλ θαη Πξνβιέςεσλ (ΗΣΔΠ) gzah@upatras.gr Πεξίιεςε Ζ δηαρξνληθή παξαθνινχζεζε ηεο πνηνηηθή θαη πνζνηηθήο δνκήο ηεο ηνπξηζηηθήο θαηαλάισζε απνηειεί ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ δήηεκα γηα ηελ ράξαμε νηθνλνκηθψλ πνιηηηθψλ ζε πεξηνρέο κε ηδηαίηεξε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε. Ζ δηεξεχλεζε ησλ επηπέδσλ θαηαλάισζεο πνπ ελεξγνπνηεί ν ηνπξηζκφο γηα επηκέξνπο πξντφληα θαη νη κεηαβνιέο ζηελ δήηεζή ηνπο απφ ηηο απμνκεηψζεηο ζηα κεγέζε ησλ αθίμεσλ θαη ησλ δηαλπθηεξεχζεσλ απνηειεί ρξήζηκε πιεξνθφξεζε γηα πνηθίινπο θνξείο πνπ εκπιέθνληαη κε ην ηνπξηζκφ. Σφζν γηα ηνπο παξαγσγηθνχο θιάδνπο πνπ ηξνθνδνηνχλ ηηο Σνπξηζηηθέο Βηνκεραλίεο κε αγαζά πξνθεηκέλνπ απηέο λα ηθαλνπνηήζνπλ ηηο θαηαλαισηηθέο αλάγθεο ησλ ηνπξηζηψλ, φζν θαη γηα ηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε γηα ηνλ πξνγξακκαηηζκφ θαη ζρεδηαζκφ ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο. ηα πιαίζηα κηαο πηινηηθήο έξεπλαο πνπ δηελέξγεζε ην Παλεπηζηήκην Παηξψλ ζηνλ πιένλ ηνπξηζηηθά αλεπηπγκέλν δήκν ηεο Κξήηεο, ηνλ Γήκν Υεξζνλήζνπ, επηρεηξήζεθαλ ε πνζνηηθή θαηαγξαθή ησλ θχξησλ αγαζψλ πνπ δηαθηλνχληαη ιφγσ ηνπξηζκνχ ζε επηιεγκέλνπο θιάδνπο ιηαληθνχ εκπνξίνπ, ε δηεξεχλεζε ηεο παξαγσγηθήο ηνπο πξνέιεπζεο θαη ηνπ βαζκνχ ζχλδεζεο ηεο δήηεζεο κε ηελ ηνπηθή βηνηερληθή παξαγσγή ηνπξηζηηθά ραξαθηεξηζηηθψλ θαη άιισλ πξντφλησλ. Γηαπηζηψζεθε ε θπξηαξρία ησλ πξντφλησλ εηζαγσγήο, αζζελή ζχλδεζε ηεο ηνπηθήο ηνπξηζηηθήο αγνξάο κε ηελ βηνηερληθή παξαγσγή θαη δξαζηηθή ζπξξίθλσζε ηεο δξαζηεξηφηεηάο ηεο παξφιε ηελ δηαρξνληθή αχμεζε ησλ ηνπξηζηηθψλ κεγεζψλ ζηελ πεξηνρή. Δπξήκαηα πνπ θαζηζηνχλ επηβεβιεκέλε ηελ άζθεζε πνιηηηθψλ ζχλδεζεο ηεο ηνπξηζηηθήο θαηαλάισζεο κε ηελ εγρψξηα παξαγσγή, εζληθή θαη πεξηθεξεηαθή, κε ζηφρν ηελ κεγηζηνπνίεζε ησλ πνιιαπιαζηαζηηθψλ επηδξάζεσλ ηεο αξρηθήο ηνπξηζηηθήο δαπάλεο, ηδηαίηεξα ελ θαηξψ νηθνλνκηθήο ζπξξίθλσζεο ιφγσ νηθνλνκηθήο θξίζεο. Λέμεηο θιεηδηά: ηνπξηζηηθή θαηαλάισζε, ιηαληθφ εκπφξην, βηνηερληθή παξαγσγή, Γήκνο Υεξζνλήζνπ 1. Δηζαγσγή ε ηνπξηζηηθά αλεπηπγκέλεο πεξηνρέο έλα θαζνξηζηηθφ ηκήκα ηεο νηθνλνκηθήο δνκήο είλαη ιεηηνπξγηθά πξνζαλαηνιηζκέλν ζην λα αληαπεμέξρεηαη παξαγσγηθά ζηηο ρσξν-ρξνληθέο απμήζεηο πνπ δεκηνπξγνχληαη ζηελ εγρψξηα δήηεζε πιεζψξαο ηειηθψλ θαη ελδηάκεζσλ πξντφλησλ (εγρσξίσο παξαγφκελσλ θαη κε), κε ζθνπφ ηελ πιήξε εμππεξέηεζε ησλ επηπξφζζεησλ αλαγθψλ ζε αγαζά θαη ππεξεζίεο πνπ δεκηνπξγνχληαη απφ ηνλ ηνπξηζκφ. Ζ επνρηαθά ελεξγνπνηνχκελε ηνπξηζηηθή θαηαλάισζε πξντφλησλ πξνζηίζεηαη ζηα επίπεδα ηεο ηδησηηθήο θαη ζπιινγηθήο θαηαλάισζεο ησλ κφληκσλ θαηνίθσλ, επηδξψληαο θαηαιπηηθά ζηε δνκή θαη ζηε δηάξζξσζε ηεο παξαγσγήο κηαο νηθνλνκίαο, θαη ηδηαίηεξα κηαο πεξηθεξεηαθήο φπνπ νη πφξνη είλαη πην πεξηνξηζκέλνη ζε ζρέζε κε κηα εζληθή νηθνλνκία. Οη επηδξάζεηο ηεο ηνπξηζηηθήο δήηεζεο δελ επηθέξνπλ αιιαγέο κνλάρα ζην κέγεζνο ησλ εθξνψλ ηνπ παξαγσγηθνχ ζπζηήκαηνο, αιιά κεηαβάιινπλ ηνλ φγθν θαη ην είδνο ησλ εηζξνψλ, κε απνηέιεζκα λα δηακνξθψλνληαη λέεο ηερληθννηθνλνκηθέο ζρέζεηο ηφζν κεηαμχ ησλ παξαγσγηθψλ κνλάδσλ πνπ ην απνηεινχλ φζν θαη κε ηνλ ππφινηπν θφζκν. ηελ πεξίπησζε ησλ πεξηθεξεηψλ νη επηδξάζεηο είλαη απμεκέλεο, ηδηαίηεξα ζηηο λεζησηηθέο φπνπ ν γεσγξαθηθή ηνπο θπζηνγλσκία πεξηνξίδεη ηνπο δηαζέζηκνπο πφξνπο. ηηο πεξηπηψζεηο φπνπ ε εγρψξηα παξαγσγή ιφγσ κεγέζνπο ή/θαη δνκηθψλ αδπλακηψλ αδπλαηεί λα θαιχςεη ηνλ φγθν ή ην είδνο ησλ πξντφλησλ πνπ απαηηνχληαη γηα λα ηθαλνπνηεζεί ε ηνπξηζηηθή δήηεζε, εληζρχνληαη νη εηζαγσγηθέο δξαζηεξηφηεηεο κε ζπλαθφινπζε δηαξξνή ησλ πνιιαπιαζηαζηηθψλ επηδξάζεσλ ηεο αξρηθήο ηνπξηζηηθήο δαπάλεο απφ ην νηθνλνκηθφ θχθισκα πξνο άιιεο ρψξεο ή πεξηθέξεηεο ηεο ρψξαο. Καηά ζπλέπεηα, ε έθηαζε θαη έληαζε ηφζν ησλ δηαξξνψλ φζν θαη ηεο ηερλνινγηθήο αιιειεμάξηεζεο κεηαμχ ησλ [260]
βηνκεραληψλ ελφο παξαγσγηθνχ ζπζηήκαηνο επηδξνχλ ζεκαληηθά ζην κέγεζνο θαη ην είδνο ησλ επηπηψζεσλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ επηπξφζζεηε δήηεζε πνπ ελεξγνπνηεί ε ηδησηηθή θαηαλάισζε ησλ ηνπξηζηψλ 1. Ο Γήκνο Υεξζνλήζνπ, πνπ απνηειεί ηνλ ζεκαληηθφηεξν κε βάζε ηα επίζεκα ζηνηρεία ηνπξηζηηθφ πξννξηζκφ ηεο Κξήηεο 2, απνηέιεζε πεξίπησζε κειέηεο γηα ην ξφιν πνπ δηαδξακαηίδεη ν ηνπξηζκφο ζηελ παξαγσγή θαη ηελ νηθνλνκία. ηα πιαίζηα ηεο έξεπλαο κε ηίηιν Γιεπεύνηζη ηος πόλος ηος ηοςπιζμού ζηην παπαγωγική δομή και οικονομία ηος Γήμος Χεπζονήζος με βάζη ηη πποζέγγιζη ηων Πεπιθεπειακών Γοπςθόπων Λογαπιαζμών Σοςπιζμού, πνπ δηελεξγήζεθε απφ ην Δξγαζηήξην Δξεπλψλ θαη Γνξπθφξσλ Λνγαξηαζκψλ Σνπξηζκνχ (Δξ.Δ.Γν.Λν.Σ) ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Παηξψλ 3, πινπνηήζεθαλ επηκέξνπο θιαδηθέο κειέηεο (μελνδνρεία, ππεξεζίεο εζηίαζεο, ιηαληθφ εκπφξην θιπ). χκθσλα κε ηελ πηινηηθή πξνζέγγηζε πνπ αθνινπζήζεθε 4, ν ελ ιφγσ δήκνο ραξαθηεξίδεηαη σο άθξσο εμαξηψκελνο απφ ηνλ ηνπξηζκφ, δεδνκέλνπ φηη κηα πξψηε δηεξεχλεζε αλέδεημε φηη ζε ζχλνιν 3.600 εκπνξηθψλ, ηνπξηζηηθψλ θαη βηνκεραληθψλ επηρεηξήζεσλ 5 ην 48% εμ απηψλ αζθεί Σοςπιζηικά Χαπακηηπιζηικέρ Γπαζηηπιόηηηερ, δειαδή ζρεηίδνληαη ή εμαξηψληαη άκεζα απφ ηελ ηνπξηζηηθή δαπάλε 6. ηα πιαίζηα ηεο αλσηέξσ κειέηεο δηελεξγήζεθαλ κεηαμχ άιισλ έξεπλεο ζε επηιεγκέλνπο θιάδνπο ιηαληθνχ εκπνξίνπ θαη βηνηερλίεο. θνπφο απνηέιεζε ε ζπζρέηηζε ηεο θαηαλάισζεο ησλ ηνπξηζηψλ ζηα εκπνξηθά θαηαζηήκαηα (έξεπλα ιηαληθνχ εκπνξίνπ) κε ηελ παξαγσγή ηνπξηζηηθά ραξαθηεξηζηηθψλ θαη άιισλ εηδψλ (έξεπλα βηνηερληθήο παξαγσγήο), ζηα πιαίζηα κηαο ζπγθξηηηθήο δηεξεχλεζεο κεηαμχ πξνζθνξάο (παξαγσγή + εηζαγσγέο) θαη ελεξγνπνηνχκελεο ιφγσ ηνπξηζκνχ δήηεζεο γηα ηελ ηνπξηζηηθή πεξηφδνπ 2012. Βάζεη ησλ επξεκάησλ δηαπηζηψζεθε ε θπξηαξρία ησλ πξντφλησλ εηζαγσγήο θαη αζζελή ζχλδεζε ηεο βηνηερληθήο δξαζηεξηφηεηαο κε ηελ ηνπηθή ηνπξηζηηθή αγνξά. Ζ θπξίαξρε παξνπζία ησλ εηζαγφκελσλ πξντφλησλ ζηα θαηαζηήκαηα ιηαληθνχ εκπνξίνπ θαηά ηελ ηειεπηαία δεθαεηία ζπκπίπηεη κε ηελ δξαζηηθή ζπξξίθλσζε ηεο βηνηερληθήο παξαγσγήο, παξφιε ηελ απμεηηθή πνξεία πνπ ζεκεηψζεθε ζην κέγεζνο ησλ ηνπξηζηηθψλ ξνψλ ηνπ δήκνπ, φπνπ νη δηαλπθηεξεχζεηο ζηα μελνδνρεία ην 2012 (πεξίπνπ 6.1 εθαη.) ζεκείσζαλ ζηαδηαθή αχμεζε πνπ μεπεξλά ην 30% ζε ζρέζε κε απηέο ηνπ 2005 (πεξίπνπ 4.7 εθαη.) 7. 2. Έξεπλεο ιηαληθνύ εκπνξίνπ θαη βηνηερληθήο παξαγσγήο ζηνλ Γήκν Υεξζνλήζνπ Ζ Έπεςνα Λιανικού Δμποπίος επηθεληξψζεθε ζε θαηαζηήκαηα ηνπ δήκνπ ε θχξηα δξαζηεξηφηεηα ησλ νπνίσλ ππάγεηαη ζηνπο αθφινπζνπο θιάδνπο: α) Δλδπκάησλ, β) Τπνδεκάησλ / δεξκάηηλσλ εηδψλ / εηδψλ ηαμηδηνχ, γ) Αζιεηηθψλ εηδψλ, δ) Δηδψλ δψξσλ, ε) Αλακλεζηηθψλ εηδψλ θαη εηδψλ ιατθήο ηέρλεο, ζη) Ρνινγηψλ θαη θνζκεκάησλ, δ) Σξνθίκσλ θαη πνηψλ (κε εηδίθεπζε ζηα Κξεηηθά ή/θαη θπζηθά-βηνινγηθά πξντφληα). Ζ επηινγή ησλ θιάδσλ έγηλε κε βάζε ηα είδε ησλ θαηαζηεκάησλ πνπ θπξηαξρνχλ ζηνπο εκπνξηθφηεξνπο δξφκνπο ησλ πιένλ ηνπξηζηηθψλ πεξηνρψλ (νηθηζκνί Υεξζνλήζνπ, Μαιίσλ θαη ηαιίδαο). 1 Γηα ηελ εζληθνινγηζηηθή αληηκεηψπηζε ηεο ηνπξηζηηθήο ηδησηηθήο θαηαλάισζεο σο ηδηαηηέξα δηακνξθνχκελεο ηδησηηθήο θαηαλάισζεο ζηνλ θιάδν ηεο Σελικήρ Εήηηζηρ ζηνπο Πίλαθεο Δηζξνψλ Δθξνψλ θαη ε ρξεζηκφηεηα ηεο κεζφδνπ γηα ηελ δηεξεχλεζε ησλ επηδξάζεσλ ζηελ παξαγσγή, ηελ απαζρφιεζε, ηελ πξνζηηζέκελε αμία θαη ηηο εηζαγσγέο βι. Εαραξάηνο Γ. 1986, Σοςπιζηική καηανάλωζη. Ζ μέθοδορ ςπολογιζμού και η σπηζιμόηηηά ηηρ για ηην έπεςνα ηων επιδπάζεων ηος ηοςπιζμού ζηην εθνική οικονομία, Κέληξν Πξνγξακκαηηζκνχ θαη Οηθνλνκηθψλ Δξεπλψλ (ΚΔΠΔ), Δπηζηεκνληθέο Μειέηεο 25 2 χκθσλα κε ηα επίζεκα ζηνηρεία ν Γήκνο Υεξζνλήζνπ ζπγθεληξψλεη πεξίπνπ ην 35% ησλ δηαλπθηεξεχζεσλ ζηα μελνδνρεηαθά θαηαιχκαηα ζε επίπεδν Κξήηεο (ΔΛΣΑΣ) θαη ην 30% πεξίπνπ ηεο ζπλνιηθήο δπλακηθφηεηαο ζε θιίλεο μελνδνρείσλ θαη ελνηθηαδφκελσλ δσκαηίσλ-δηακεξηζκάησλ (Μεηξψν Σνπξηζηηθψλ Δπηρεηξήζεσλ Κξήηεο 2007-2012 ΔΟΣ ΠΤΣ Κξήηεο). 3 Δπηζηεκνληθφο ππεχζπλνο ηεο έξεπλαο απνηέιεζε ν θαζεγεηήο Εαραξάηνο Γ. (ηέσο δηεπζπληήο ΔΡΔΓΟΛΟΣ). Γηεπζπληήο ηνπ ΔΡΔΓΟΛΟΣ απνηειεί ν αλαπιεξσηήο θαζεγεηήο Γηαλλίθνο Γ. θαη ππεχζπλνο έξεπλαο ζηελ Κξήηε ν Γξ. Υαηδεκαξηλάθεο. Γηα φιεο ηηο πηπρέο θαη ηα επξήκαηα ηεο κειέηεο βι. http://www.hersonisos.gr/municipal/tourism/tourism-satellite-accounts.html 4 Ζ εξεπλεηηθή πξνζέγγηζε αθνινχζεζε ην ελλνηνινγηθφ θαη κεζνδνινγηθφ πιαίζην πνπ νξίδνπλ νη αλαζεσξεκέλεο δηεζλείο εθδφζεηο ησλ Γοπςθόπων Λογαπιαζμών Σοςπιζμού και ησλ ηαηιζηικών ηος Σοςπιζμού, βι. United Nations etc. 2008, Tourism Satellite Account: Recommended Methodological Framework 2008 (TSA: RMF 2008), United Nations Publications θαη United Nations etc. 2008, International Recommendations for Tourism Statistics 2008 (IRTS 2008), United Nations Publications. 5 Δπεμεξγαζία ζηνηρείσλ ΔΡΔΓΟΛΟΣ απφ Μεηξψν Δπηρεηξήζεσλ ηνπ Δκπνξνβηνκεραληθνχ Δπηκειεηεξίνπ Ζξαθιείνπ, ηνπ Μεηξψνπ Σνπξηζηηθψλ Δπηρεηξήζεσλ ηνπ ΔΟΣ θαη ζηνηρεία ηεο Γηεχζπλζεο Μεηαθνξψλ θαη Δπηθνηλσληψλ Πεξηθέξεηαο Κξήηεο. 6 Γηα ηα θξηηήξηα πξνζδηνξηζκνχ Σνπξηζηηθά Υαξαθηεξηζηηθψλ πξντφλησλ/δξαζηεξηνηήησλ βι. United Nations etc. 2008, IRTS 2008, παξάγξαθνο 5.10 & 5.11 7 Γηα ηελ εμειηθηηθή πνξεία ησλ δηαλπθηεξεχζεσλ ζηνλ Γήκν αλά Γεκνηηθή Δλφηεηα βι. αξρείν επεμεξγαζκέλν απφ ΔΡΔΓΟΛΟΣ Αθίξειρ - Γιανςκηεπεύειρ - Πληπόηηηα ζε Καηαλύμαηα Ξενοδοσειακού Σύπος ανά Γ.Δ. Γήμος Χεπζονήζος 2005-2009 ζηελ αθφινπζε ειεθηξνληθή δηεχζπλζε : http://www.hersonisos.gr/municipal/tourism/tourism-satellite-accounts.html. Οη δηαλπθηεξεχζεηο ησλ εηψλ 2010 έσο 2012 εθηηκήζεθαλ βάζεη αλαγσγψλ. [261]
Ζ έξεπλα δηελεξγήζεθε κε ηελ κέζνδν ηεο ζπλέληεπμεο, ζε δείγκα πνπ αλαινγεί βάζεη ηνπ κεηξψνπ ηνπ Δκπνξνβηνκεραληθνχ Δπηκειεηεξίνπ Ζξαθιείνπ ζην 10,9% ησλ επηρεηξήζεσλ ηνπ δήκνπ πνπ εληάζζνληαη ζηα πιαίζηα ηεο θχξηαο δξαζηεξηφηεηάο ηνπο ζηνπο εμεηαδφκελνπο εκπνξηθνχο θιάδνπο. Γηα ηελ Έπεςνα Βιοηεσνικήρ Παπαγωγήρ επηιέρζεθαλ ελλέα απφ ηηο θπξηφηεξεο βηνηερλίεο πνπ εδξεχνπλ ζηνλ δήκν ζε ζχλνιν πεξίπνπ 40 βηνηερληψλ, κε αληηθείκελν ηελ θαηαζθεπή εηδψλ πνπ δηαθηλνχληαη ζηα ηνπηθά εκπνξηθά θαηαζηήκαηα. Δηδηθφηεξα δηεξεπλήζεθαλ βηνηερλίεο α) θαηαζθεπήο θεξακηθψλ εηδψλ νηθηαθήο ρξήζεο θαη θεξακηθψλ δηαθνζκεηηθψλ εηδψλ, β) θαηαζθεπήο καραηξηψλ (εθηφο ησλ καραηξηψλ γηα κεραλέο) θαη ςαιηδηψλ θαη ιεπίδσλ ηνπο, γ) θαηαζθεπήο εηδψλ έλδπζεο, εθηφο απφ γνχληλα ελδχκαηα, δ) θαηαζθεπήο δεξκάηηλσλ εηδψλ θαη εηδηθφηεξα ππνδεκάησλ θαη ηζαληψλ, ε) παξαγσγή θισζηνυθαληνπξγηθψλ πιψλ, ζη) θαηαζθεπήο αγαικαηηδίσλ θαη άιισλ εηδψλ δηαθφζκεζεο. 2.1. Δίδε αγαζώλ ιηαληθνύ εκπνξίνπ, ζπλνιηθέο δεηνύκελεο πνζόηεηεο θαη δείθηεο θαηαλάισζεο Αλαιπηηθφηεξα, ηα θχξηα είδε ησλ αγαζψλ (πεξίπνπ 50 είδε αγαζψλ αλεμαξηήησο αμίαο) πνπ θαηαγξάθεθαλ ζηα εκπνξηθά θαηαζηήκαηα ηνπ Γήκνπ θαηαηάζζνληαη ζηηο αθφινπζεο θαηεγνξίεο: - Δίδε έλδπζεο (παληειφληα, κπινπδάθηα, πνπθάκηζα, ζνξηο, θνξέκαηα) - Δίδε ππφδεζεο (παπνχηζηα δεξκάηηλα θαη ζπλζεηηθά, παληφθιεο, ζαγηνλάξεο) - Αμεζνπάξ (θαπέια, ηζάληεο δεξκάηηλεο, ζπλζεηηθέο θαη πθαζκάηηλεο, πνξηνθφιηα, δψλεο, γπαιηά ειίνπ, ξνιφγηα ρακειήο αμίαο, ςεπδνθνζκήκαηα) - Κνζκήκαηα (απφ ρξπζφ, απφ αζήκη, ξνιφγηα αμίαο) - Σξφθηκα & πνηά (ειαηφιαδν, ειηέο κέιη, γιπθίζκαηα, κείγκαηα καγεηξηθήο, βφηαλα, μεξνί θαξπνί, απνμεξακέλα θξνχηα, ιηθέξ, θξαζί, ηζηθνπδηά, νχδν) - Αλακλεζηηθά (θξεηηθά καραίξηα, θεξακηθά δηαθνζκεηηθά θαη ρξεζηηθά, αγαικαηίδηα απφ κπξνχηδν, πνιπεζηέξα, μχιν ή θφθαιν, καγλεηάθηα, κπξειφθ, παπνχηζηα πάληλα ηνπ ηζνιηά) - Καιιπληηθά θαη είδε θαιισπηζκνχ (ζαπνχληα, ζακπνπάλ-αθξφινπηξα, ζθνπγγάξηα ζαιάζζεο, θξέκεο πξνζψπνπ, αληειηαθά, αηζέξηα έιαηα, αξψκαηα) - Τθαληά Κεληεηά (ηξαπεδνκάληεια, πνδηέο, πνπγθηά, ζνππιά, πεηζέηεο) - Δίδε ηαμηδηνχ (βαιίηζεο, ζαθίδηα ηαμηδηνχ). θνπφο ηεο θαηαγξαθήο απνηέιεζε ε εθηίκεζε ησλ ζπλνιηθψλ επηπέδσλ δήηεζεο πνπ ελεξγνπνηήζεθαλ απφ ηελ θαηαλάισζε ησλ ηνπξηζηψλ θαηά ηελ ηνπξηζηηθή πεξίνδν 2012 ζην ζχλνιν ηνπ δήκνπ (πίλαθαο 1), ιακβάλνληαο ππφςε ην κεξίδην επί ηνπ ηδίξνπ ησλ θαηαζηεκάησλ πνπ αλαινγεί ζηελ θαηαλάισζε ησλ ηνπξηζηψλ (ηνπξηζηηθή αλαινγία επί ησλ ζπλνιηθψλ πσιήζεσλ). Βάζεη ησλ ζπιιερζέλησλ ζηνηρείσλ δηακνξθψζεθε ην Καλάθι ηος Σοςπίζηα, πνπ πεξηιακβάλεη δείθηεο θαηαλάισζεο γηα θάζε επηκέξνπο πξντφλ. Οη ελ ιφγσ δείθηεο εθθξάδνπλ ηελ Καηανάλωζη μιαρ Μονάδαρ Αγαθού ανά Χ Πλήθορ Αθίξεων (αλά πφζεο αθίμεηο ηνπξηζηψλ πσιείηαη κηα κνλάδα ηνπ εθάζηνηε αγαζνχ) θαη αθελφο επηηξέπνπλ πξνβνιέο ηεο κειινληηθήο δήηεζεο βάζεη ησλ εθηηκψκελσλ αθίμεσλ, αθεηέξνπ ε ζπλερή παξαθνινχζεζή ηνπο ζα παξείρε ρξήζηκε πιεξνθφξεζε γηα ην πσο επεξεάδεηαη ε θαηαλάισζε απφ ηηο δηαρξνληθέο κεηαβνιέο ησλ ηνπξηζηηθψλ ξνψλ. ηνλ πίλαθα 1 εκθαλίδεηαη ν ζρεηηθφο ιφγνο αλά θαηεγνξία πξντφλησλ. Πίλαθαο 1: Καηεγνξίεο Αγαζψλ Ληαληθνχ Δκπνξίνπ, Διάρηζηα Δθηηκψκελεο Πνζφηεηεο Εήηεζεο θαη Γείθηεο Καηαλάισζεο αλά Καηεγνξία Πξντφλησλ - Γήκνο Υεξζνλήζνπ, έηνο 2012 ΚΑΣΖΓΟΡΗΑ ΠΡΟΪΟΝΣΩΝ ΜΟΝΑΓΑ ΜΔΣΡΖΖ ΔΛΑΥΗΣΖ ΕΖΣΟΤΜΔΝΖ ΠΟΟΣΖΣΑ ΚΑΣΑΝΑΛΩΖ ΜΟΝΑΓΑ ΑΓΑΘΟΤ ΑΝΑ ΠΛΖΘΟ ΑΦΗΞΔΩΝ 8 Δίδε έλδπζεο ηεκάρηα 189.000 έσο 215.000 5,0 Δίδε ππφδεζε δεπγάξηα 19.000 έσο 20.000 52,3 Αμεζνπάξ ηεκάρηα 502.000 έσο 666.000 1,8 Κνζκήκαηα ηεκάρηα 98.000 έσο 102.000 10,1 Σξφθηκα - Πνηά θηιά/ιίηξα 319.000 έσο 333.000 3,1 Αλακλεζηηθά ηεκάρηα 478.000 έσο 481.000 2,1 8 Βάζεη ησλ δεηθηψλ πσιείηαη θάπνην είδνο αμεζνπάξ (θαπέιν ή δψλε ή γπαιηά ειίνπ ή ξνιφη ή ςεπδνθφζκεκα θιπ) ζε θάπνην θαηάζηεκα (π.ρ. δεξκάηηλσλ εηδψλ ή ελδπκάησλ ή αλακλεζηηθψλ εηδψλ ή κε είδε δψξσλ θιπ) ηνπ δήκνπ θαηά κέζν φξν αλά 1,8 αθίμεηο (αλεμαξηήησο δηάξθεηαο παξακνλήο). Παξνκνίσο γηα ηηο ππφινηπεο θαηεγνξίεο αγαζψλ. Δπηζεκαίλεηαη φηη πνιιά είδε αγαζψλ ζπλαληψληαη σο εκπφξεπκα ζε δηαθνξεηηθά είδε θαηαζηεκάησλ πνπ δελ εμεηδηθεχνληαη απαξαηηήησο ζε απηά. [262]
Δίδε θαιιπληηθψλ/θαιισπηζκνχ ηεκάρηα 575.000 έσο 597.000 1,7 Τθαληά-θεληεηά ηεκάρηα πεξίπνπ 71.000 14,2 Δίδε ηαμηδηνχ ηεκάρηα πεξίπνπ 6.500 156,4 Σνλίδεηαη ηδηαίηεξα φηη ην πιήζνο ησλ αγαζψλ πνπ δηακνξθψλνπλ ηα εθηηκψκελα επίπεδα δήηεζεο ησλ αλσηέξσλ θαηεγνξηψλ δελ είλαη εμαληιεηηθφ, θαζφζνλ θαηαγξάθεθαλ ηα θχξηα είδε πνπ δηαθηλνχληαη ζηνπο ππφ εμέηαζε θιάδνπο. Δπηπξφζζεηα, νη εθηηκήζεηο σο πξνο ηελ ελεξγνπνηνχκελε δήηεζε πξνθχπηνπλ κε αλαγσγέο ζην ζχλνιν ησλ επηιεγκέλσλ θιάδσλ θαη κφλν. Καζφζνλ ζρεδφλ φια ηα αλσηέξσ πξντφληα πσινχληαη θαη ζε θαηαζηήκαηα super θαη mini market, ε πεξεηαίξσ ζπκπιήξσζε ηεο εηθφλαο απαηηεί ηελ δηεξεχλεζή ηνπο. Απηφ ζα νδεγνχζε ζηελ δηεχξπλζε ηεο ιίζηαο πξντφλησλ κε ηελ ζπκπεξίιεςε εηδψλ φπσο ηξνθίκσλ θαη πνηψλ πέξαλ ησλ ηνπηθψλ πξντφλησλ, εηδψλ θαπλνχ θαη εηδψλ ζαιάζζεο. Δπηζεκαίλεηαη φηη ε αλαγσγή ζηηο ζπλνιηθέο δεηνχκελεο πνζφηεηεο έγηλε βάζεη ηνπ πιήζνπο ησλ επηρεηξήζεσλ πνπ αζθνχλ ην ιηαληθφ εκπφξην απηνχ ηνπ είδνπο σο θχξηα δξαζηεξηφηεηα, πνπ ηνπο απνδίδεη δειαδή ηελ κεγαιχηεξε πξνζηηζέκελε αμία, ζχκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηνπ Δκπνξνβηνκεραληθνχ Δπηκειεηεξίνπ Ζξαθιείνπ 9. Παξάιιεια, ε θαηαγξαθή δελ επεθηάζεθε ζε θαηαζηήκαηα πνπ ελδερνκέλσο πσινχλ ηα ελ ιφγσ πξντφληα ζηα πιαίζηα ησλ δεπηεξεπνπζψλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπο (κε θχξηα πξντφληα) 10. πλεπψο ε πξνζέγγηζε είλαη ζπληεξεηηθή, κε απνηέιεζκα ηα αλαθεξφκελα επίπεδα δήηεζεο λα απνηεινχλ θαη ειάρηζηνλ εθηηκήζεηο. Ωο πξνο ηνπο δείθηεο ηνπξηζηηθήο θαηαλάισζεο αγαζψλ ιηαληθνχ εκπνξίνπ ηνλίδεηαη φηη ην εκθαληδφκελν κνηίβν θαηαλάισζεο απεηθνλίδεη ηελ δεδνκέλε πεξίνδν θαη ζχλζεζε εζληθνηήησλ θαη ειηθηαθψλ νκάδσλ, θάζε κία εθ ησλ νπνίσλ παξνπζηάδεη ηδηαηηεξφηεηεο. Λφγνπ ράξηλ, αλακλεζηηθά ή πξντφληα «ζχκβνια» ηνπ πξννξηζκνχ (π.ρ. ειηέο, ιάδη) είλαη ηδηαίηεξα δεκνθηιή ζε εζληθφηεηεο κε ζρεηηθά κηθξή ηνπξηζηηθή εκπεηξία, ε ζπζζψξεπζε ηεο νπνίαο απνηειεί θξηηήξην θνηλσληθννηθνλνκηθήο εμέιημεο ζηελ ρψξαο ηνπο θαη ην φπνην αλακλεζηηθφ ή άιιν πξντφλ κε ζπκβνιηζκφ ιεηηνπξγεί ζεκεηνινγηθά σο αληηθείκελν πνπ ηελ επηδεηθλχεη. Γίλεηαη εχθνια αληηιεπηφ φηη, πέξα απφ ηα εηζνδεκαηηθά θξηηήξηα, ηα δεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά επεξεάδνπλ δξαζηηθά ηηο θαηαλαισηηθέο επηινγέο. 2.2. Γεσγξαθηθή πξνέιεπζε αγαζώλ θαη βαζκόο ζύλδεζεο κε ηνπηθή βηνηερληθή παξαγσγή. Βάζεη ησλ επξεκάησλ ηεο Έπεςναρ Λιανικού Δμποπίος ε πιεηνλφηεηα ησλ πξντφλησλ πνπ δηαθηλνχληαη ζηα εμεηαδφκελα εκπνξηθά θαηαζηήκαηα ηνπ Γήκνπ Υεξζνλήζνπ απνηεινχλ εηζαγσγέο απφ ηξίηεο ρψξεο (βι. πίλαθα 2). εκεηψλεηαη φηη ε ζηήιε «απξνζδηφξηζηεο πξνέιεπζεο» αθνξά ζε πνζφηεηεο γηα ηηο νπνίεο ν πξνκεζεπηήο ηνπ εκπνξεχκαηνο ήηαλ εγρψξηνο (Κξήηεο ή ινηπήο ρψξαο), σζηφζν δελ ππήξρε επίγλσζε ηεο γεσγξαθηθή πξνέιεπζεο ηνπ πξντφληνο. Δπηπξφζζεηα, πξντφληα κε εηζαγφκελε πξψηε χιε αιιά εγρψξηα επεμεξγαζία ινγίδνληαη σο εγρψξηα πξντφληα. Πίλαθαο 2: Γεσγξαθηθή Πξνέιεπζε αλά Καηεγνξία Πξντφλησλ Ληαληθνχ Δκπνξίνπ, έηνο 2012 ΚΑΣΖΓΟΡΗΑ ΑΓΑΘΟΤ Κξεηηθό Διιεληθό Απξνζδηόξηζηεο Σξίηεο ρώξεο (πιελ Κξήηεο) πξνέιεπζεο Δίδε έλδπζεο (πιελ γνπλαξηθψλ) 11 5,0% 15,9% 62,3% 16,8% Δίδε ππφδεζεο 26,4% 8,8% 62,9% 1,9% Αμεζνπάξ 11,5% 2,7% 84,8% 1,0% Κνζκήκαηα 2,0% 37,0% 61,0% 0,0% Σξφθηκα & πνηά 84,7% 10,4% 0,1% 4,8% Αλακλεζηηθά 8,3% 20,4% 62,8% 8,5% Καιιπληηθά & είδε θαιισπηζκνχ 40,7% 56,4% 2,7% 0,2% Τθαληά Κεληεηά 6,6% 10,1% 79,7% 3,6% Δίδε ηαμηδηνχ 0,0% 2,2% 97,8% 0,0% 9 ην κεηξψν ηνπ Δκπνξνβηνκεραληθνχ Δπηκειεηεξίνπ νη επηρεηξήζεηο ηαμηλνκνχληαη κε βάζε ηελ θχξηα δξαζηεξηφηεηα. Μηα επηρείξεζε κπνξεί λα ιεηηνπξγεί θαηαζηήκαηα κε εληειψο δηαθνξεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο (π.ρ. ιηαληθφ εκπφξην θαη θαηαζθεπέο). 10 Έλα θαξκαθείν π.ρ. ελδέρεηαη λα πξνσζεί θαιιπληηθά ή έλα πεξίπηεξν λα πσιεί γπαιηά ειίνπ, καγλεηάθηα θιπ. 11 Δπηζεκαίλεηαη φηη ην πςειφ πνζνζηφ απξνζδηφξηζηεο πξνέιεπζεο ζηα ελδχκαηα πξνέξρεηαη απφ κε εμεηδηθεπκέλα θαηαζηήκαηα ελδπκάησλ (π.ρ. θαηαζηήκαηα κε είδε δψξσλ). [263]
Όπσο απεηθνλίδεηαη ζην παξαπάλσ πίλαθα, νη εηζαγσγέο απφ ηξίηεο ρψξεο έρνπλ ηελ απφιπηε πιεηνςεθία ζηηο 7 απφ ηηο 9 θαηεγνξίεο πξντφλησλ, εκθαλίδνληαο αζζελείο δηαθιαδηθέο ζρέζεηο (ζε φξνπο πιηθνχο) ηνπ ιηαληθνχ εκπνξίνπ κε ηηο πεξηθεξεηαθέο βηνηερληθέο δξαζηεξηφηεηεο 12. Κπξίαξρε παξνπζία θαηαιακβάλνπλ νη ρψξεο ηεο Αζίαο, φπνπ ε Κίλα θαηέρεη κηα δεζπφδνπζα ζέζε ζε φιεο ζρεδφλ ηηο θαηεγνξίεο. Υαξαθηεξηζηηθφ απνηειεί ην γεγνλφο φηη είδε φπσο πθαληά/θεληεηά θαη αλακλεζηηθά, πνιιά εθ ησλ νπνίσλ απεηθνλίδνπλ παξαδνζηαθέο παξαζηάζεηο θαη ηνπηθνχο ζπκβνιηζκνχο, απνηεινχλ πξντφληα εηζαγσγήο. Ζ θαηεγνξία ησλ αγποηοδιαηποθικών πποϊόνηων ζε θαηαζηήκαηα κε ηνπηθά-θπζηθά πξντφληα απνηεινχλ εμαίξεζε ζηηο επηθξαηνχζεο ζπλζήθεο κε ακειεηέεο εηζαγσγέο ζηα είδε ησλ μεξψλ θαξπψλ θαη ησλ κεηγκάησλ καγεηξηθήο. Αηζζεηή παξνπζία ηεο θξεηηθήο παξαγσγήο εκθαλίδεηαη επίζεο ζηελ θαηεγνξία ησλ καλλςνηικών και ειδών καλλωπιζμού θαζψο θαη ζηα είδη ςπόδηζηρ θπξίσο ιφγσ ηεο παξαγσγήο εηδψλ θαιισπηζκνχ θαη δεξκάηηλσλ ζαλδαιηψλ απφ αληίζηνηρεο βηνηερλίεο πνπ εδξεχνπλ ζηνλ δήκν. 2.3. Βηνηερληθή παξαγσγή ζηνλ Γήκν Υεξζνλήζνπ Άμην αλαθνξάο, ππφ ην πξίζκα κηαο πνιηηηθήο κε επίθεληξν ηελ ζχλδεζε ηεο ηνπξηζηηθήο θαηαλάισζεο κε ηελ εγρψξηα παξαγσγή, κε ζηφρν ηελ κεγηζηνπνίεζε ησλ πνιιαπιαζηαζηηθψλ επηδξάζεσλ ηεο ηνπξηζηηθήο δαπάλεο ζηα καθξννηθνλνκηθά κεγέζε ηεο ηνπηθήο θαη πεξηθεξεηαθήο νηθνλνκίαο, είλαη φηη πιήζνο αληίζηνηρσλ πξντφλησλ παξάγνληαη εληφο ησλ δηνηθεηηθψλ νξίσλ ηνπ Γήκνπ. ηα πιαίζηα ηεο Έπεςναρ Βιοηεσνικήρ Παπαγωγήρ εμεηάζηεθε ε παξαγσγηθή δξαζηεξηφηεηα 9 εθ ησλ ζεκαληηθφηεξσλ βηνηερληψλ ηνπ δήκνπ, εθ ησλ νπνίσλ 6 δηακνξθψλνπλ ηνλ θχξην θνξκφ (απφ 40% έσο 100%) ηεο βηνηερληθήο παξαγσγήο νιφθιεξεο ηεο πεξηθέξεηαο ζηα είδε πνπ παξάγνπλ. Δηδηθφηεξα εξεπλήζεθαλ βηνηερλίεο πνπ παξάγνπλ είδε θεξακηθψλ, θξεηηθά καραίξηα, αγαικαηίδηα θαη άιια είδε δηαθφζκεζεο, ελδχκαηα, δεξκάηηλα ππνδήκαηα θαη δεξκάηηλεο ηζάληεο, πθαζκάηηλα είδε (πθαληά θαη κε θέληεκα). Βάζεη ησλ ζηνηρείσλ πνπ ζπιιέρζεθαλ εκθαλίδεηαη πςειφο βαζκφο εμάξηεζεο απφ ηνλ ηνπξηζκφ, θαζφηη ν εηήζηνο θχθινο εξγαζηψλ ησλ 8 εθ ησλ 9 βηνηερληψλ πξνέξρεηαη απφ απηφλ θαηά 80% κε 100% κέζσ ηξίησλ ζεκείσλ πψιεζεο (θαηαζηήκαηα ιηαληθνχ εκπνξίνπ). Ωζηφζν ε παξνπζία ησλ πξντφλησλ ηνπο ζε εκπνξηθά θαηαζηήκαηα ηνπ Γήκνπ εκθαλίδεηαη ζηελ πιεηνλφηεηά ηνπο ηδηαίηεξα πεξηνξηζκέλε. Δμαίξεζε απνηειεί ε βηνηερληθή παξαγσγή θξεηηθψλ καραηξψλ, πθαληψλ, δεξκάηηλσλ ζαλδαιηψλ θαη θεξακηθψλ κε επηζηξψζεηο απφ θνβάιηην (cobalt), ηα νπνία εκθαλίδνπλ πιεηνςεθηθή ή αηζζεηή παξνπζία ζην είδνο ηνπο. Δηδηθφηεξα, ην 54% ησλ εηδψλ πνπ παξάγνπλ νη βηνηερλίεο πνπ εξεπλήζεθαλ, ζχκθσλα κε φζα δειψζεθαλ βάζεη γλψζεσλ θαη εκπεηξίαο ησλ βηνηερλψλ, έρνπλ ακειεηέν (< 1%) έσο 5% κεξίδην ζηελ αγνξά ηνπ δήκνπ, ελψ κφιηο έλα 18% ησλ παξαγφκελσλ εηδψλ είλαη ηδηαίηεξα αληαγσληζηηθφ θαη μεπεξλά ην 80% επί ηεο ζπλνιηθήο πξνζθνξάο ηνπ είδνπο. Υαξαθηεξηζηηθφ απνηειεί ην γεγνλφο φηη ην 77% ησλ εμεηαδφκελσλ βηνηερληψλ αληιεί κφιηο ην 2% έσο 15% ηνπ εηζνδήκαηφο ηνπ απφ ηελ ηνπξηζηηθή αγνξά ηνπ δήκνπ, ζηνλ νπνίν κάιηζηα εδξεχεη. Ζ θχξηα πεγή εηζνδήκαηνο γηα ηελ απφιπηε πιεηνςεθία πξνέξρεηαη απφ άιινπο ηνπξηζηηθνχο πξννξηζκνχο ηεο Κξήηεο, ελψ εμαγσγηθέο δξαζηεξηφηεηεο έρεη κφιηο κηα βηνηερλία θεξακηθψλ. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη, ελψ ν Γήκνο Υεξζνλήζνπ απνηειεί ηνλ θπξηφηεξν πξννξηζκφ ηεο Κξήηεο θαη ζπγθεληξψλεη παξάιιεια ηελ ζεκαληηθφηεξε βηνηερληθή παξαγσγή ηεο πεξηθέξεηαο, ζχκθσλα κε ηα αλσηέξσ ζηνηρεία απνηππψλεηαη κηα δπζαλάινγε ζρέζε κεηαμχ ηεο βηνηερληθήο παξαγσγήο ηνπξηζηηθψλ εηδψλ θαη ηεο ηνπξηζηηθήο ηνπο δήηεζεο εληφο ηνπ δήκνπ. Σν γεγνλφο θαηαδεηθλχεη αζζελή ζχλδεζε κε ηελ ηνπηθή, σζηφζν ηελ πεξηθεξεηαθά κεγαιχηεξε, ηνπξηζηηθή αγνξά αιιά θαη ζεκαληηθά πεξηζψξηα αλάπηπμεο. Δλδεηθηηθφ είλαη φηη ην ωμαηείο Λαϊκήρ & ύγσπονηρ Σέσνηρ Ζπακλείος - Λαζιθίος - Ρεθύμνος ο «ΓΑΗΓΑΛΟ» απαξηζκνχζε πεξίπνπ 200 κέιε ην 1987, ελψ ζήκεξα έρνπλ πεξηνξηζηεί ζε ιηγφηεξα απφ 55. χκθσλα κε ην ζσκαηείν, θαηαιπηηθφο παξάγνληαο ζηελ ζπξξίθλσζε ηεο βηνηερληθήο παξαγσγήο ηεο Κξήηεο απνηειεί ε εηζβνιή ησλ πξντφλησλ εηζαγσγήο (θπξίσο θηλέδηθσλ) θαηά ηα ηειεπηαία 10 ρξφληα. 3. πκπεξάζκαηα εξεπλώλ θαη ε αλαθαηλόκελε πνιηηηθή αλαγθαηόηεηα παξαθνινύζεζεο ηεο ηνπξηζηηθήο θαηαλάισζεο ζε πεξηθεξεηαθό επίπεδν 12 Σν γεγνλφο επηβεβαηψλνπλ θαη νη πξψηνη πίλαθεο εηζξνψλ εθξνψλ ζε επίπεδν πεξηθέξεηαο κε έηνο αλαθνξάο ην 2005. Βάζεη απηψλ, ζηνλ θιάδν ηνπ Χονδπικού και Λιανικού Δμποπίος Δπιζκεςήρ Μησανοκίνηηων Οσημάηων και Μοηοζικλεηών ηεο κείδνλνο πεξηθέξεηαο Βοπείος - Νοηίος Αιγαίος και Κπήηηρ κφιηο ην 27,1% ηεο αμίαο ηεο παξαγσγήο εκθαλίδεηαη λα απνηειείηαη απφ ελδηάκεζεο εηζξνέο πξνεξρφκελεο απφ θιάδνπο ηεο ίδηαο πεξηθέξεηαο. βι. Αθαδεκία Αζελψλ Γξαθείν Οηθνλνκηθψλ Μειεηψλ 2007, Γιακλαδικέρ ζσέζειρ ηηρ ελληνικήρ οικονομίαρ ζε εθνικό και πεπιθεπειακό επίπεδο, κειέηεο: 7, ζει. 222-223. [264]
Βάζεη ησλ επηθείκελσλ εξεπλψλ θχξηεο αηηίεο ηεο γεληθφηεξεο απνζχλδεζεο ηεο βηνηερληθήο παξαγσγήο κε ηελ ηνπξηζηηθή αγνξά απνηεινχλ αθελφο ν έληνλνο αληαγσληζκφο αξθεηψλ πξντφλησλ εηζαγσγήο ζε επίπεδν θφζηνπο, αθεηέξνπ ε αδπλακία θάιπςεο ησλ επηπέδσλ δήηεζεο απφ ηελ πθηζηάκελε θιίκαθα παξαγσγήο. Οθείιεη λα ιεθζεί ππφςε φηη ε πησηηθή πνξεία ηεο κέζεο ηνπξηζηηθήο δαπάλεο αλά ηαμίδη, πνπ ζχκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηεο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο έρεη ππνρσξήζεη ζε επίπεδν ρψξαο θαηά ηελ ηειεπηαία 8εηία θαηά 17,4% (απφ 746 ην 2005 ζηα 616 ην 2012), ζεσξείηαη ν θχξηνο ιφγνο γηα ηελ ζηξνθή αξθεηψλ εκπφξσλ ζε θζελά εκπνξεχκαηα εηζαγσγήο. Ζ πησηηθή απηή ηάζε απνηππψζεθε θαη ζηα πιαίζηα ηεο ελ ιφγσ έξεπλαο σο πξνο ηελ μέζη αξία ανά αγοπά (κέζε αμία απφδεημεο) γηα ηελ πιεηνλφηεηα ησλ εμεηαδφκελσλ θιάδσλ ιηαληθνχ εκπνξίνπ ηνπ Γήκνπ Υεξζνλήζνπ 13. Σν θαηλφκελν ιεηηνπξγεί εληζρπηηθά ζηελ πεξεηαίξσ ππνβάζκηζεο ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ησλ εγρψξησλ πξντφλησλ. Ζ ζηξνθή ζηα εηζαγφκελα απνδίδεηαη ζχκθσλα κε ηνπο ίδηνπο ηνπο εκπφξνπο ζηελ αλάγθε δηάζεζεο θηελνχ εκπνξεχκαηνο ψζηε λα ξεπζηνπνηείηαη εχθνια θαζψο θαη ζηελ επηδίσμή ηνπο γηα δηεχξπλζε ησλ πεξηζσξίσλ ηνπ θέξδνπο αλά κνλάδα πξντφληνο ππφ ζπλζήθεο κεησκέλεο αγνξαζηηθήο δχλακεο ησλ ηνπξηζηψλ. ηελ πησηηθή πνξεία ηεο κέζεο δαπάλεο έξρεηαη λα πξνζηεζεί, φπσο θαηαγξάθεθε ζηα πιαίζηα ηεο έξεπλαο, ε απμεκέλε θνξνινγία ησλ κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ πνπ ζπξξηθλψλεη ηα πνζνζηά θαζαξνχ θέξδνπο θαζψο θαη ν θνξεζκφο ηεο ηνπηθήο αγνξάο ιηαληθνχ εκπνξίνπ 14 πνπ νδεγεί αιπζηδσηά ζε έληνλν αληαγσληζκφ ηηκψλ. Γίλεηαη εκθαλέο φηη πξνθχπηεη ε πνιηηηθή αλαγθαηφηεηα παξαθνινχζεζεο ηεο ηνπξηζηηθήο θαηαλάισζεο πξντφλησλ γηα ηνλ πξνγξακκαηηζκφ ηεο παξαγσγήο, θπξίσο ζε πεξηθέξεηεο φπνπ ν ηνπξηζκφο παξνπζηάδεη ηδηαίηεξε έληαζε θαη έθηαζε σο θαηλφκελν. Σν πιένλ δηεζλψο απνδεθηφ εζληθνινγηζηηθφ εξγαιείν γηα ηελ αλάιπζε ηεο ηνπξηζηηθήο θαηαλάισζεο θαη δαπάλεο θαη ησλ καθξννηθνλνκηθψλ κεγεζψλ πνπ απνξξένπλ απφ απηήλ απνηεινχλ νη Γνξπθφξνη Λνγαξηαζκνί Σνπξηζκνχ (ΓΛΣ), νη νπνίνη θαηαξηίδνληαη ζε εζληθφ αιιά θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν 15. Γηα ηελ θαηάξηηζε σζηφζν Πεξηθεξεηαθψλ ΓΛΣ απαηηείηαη έλα αλεπηπγκέλν ζηαηηζηηθφ ζχζηεκα ζε επίπεδν πεξηθέξεηαο, θαζφζνλ νη ζεζκηθέο θαη ιεηηνπξγηθέο αδπλακίεο ηνπ εζληθνχ ζηαηηζηηθνχ ζπζηήκαηνο γίλνληαη πην εκθαλή ζε απηφ ην επίπεδν 16. Ζ παξαθνινχζεζε ηεο ηνπξηζηηθήο θαηαλάισζε γηα επηκέξνπο πξντφληα θαη ησλ κεηαβνιψλ πνπ ελεξγνπνηνχληαη ζηελ δήηεζή ηνπο απφ ηηο απμνκεηψζεηο ζηα κεγέζε ησλ αθίμεσλ θαη ησλ δηαλπθηεξεχζεσλ, ζα ηξνθνδνηνχζε κε ηδηαίηεξα ρξήζηκε πιεξνθφξεζε ηφζν ηηο επηρεηξήζεηο γηα ηελ ιεηηνπξγία ηνπο, φζν θαη ηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε γηα ηελ ράξαμε ζηνρεπκέλεο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο. Μηαο πνιηηηθήο κε επίθεληξν ηελ νξγαληθή ζχλδεζε ηεο ηνπξηζηηθήο θαηαλάισζεο κε ηελ εγρψξηα παξαγσγή, κε ζθνπφ αθελφο ηελ ελδπλάκσζε ησλ πθηζηάκελσλ παξαγσγηθψλ θιάδσλ θαη ησλ ελδν-δηαθιαδηθψλ ηνπο ζρέζεσλ, αθεηέξνπ ηελ επέλδπζε ζε λέεο δξαζηεξηφηεηεο. Ζ ζεκαζία ησλ αλσηέξσ γηα ηελ άζθεζεο πεξηθεξεηαθήο ηνπξηζηηθήο θαη αλαπηπμηαθήο πνιηηηθήο γίλεηαη εχθνια αληηιεπηή ελ θαηξψ παξαγσγηθήο ζπξξίθλσζεο. Βηβιηνγξαθία - Πεγέο δεδνκέλσλ Αθαδεκία Αζελψλ Γξαθείν Οηθνλνκηθψλ Μειεηψλ 2007, Γιακλαδικέρ ζσέζειρ ηηρ ελληνικήρ οικονομίαρ ζε εθνικό και πεπιθεπειακό επίπεδο, κειέηεο: 7. Γηαλλφπνπινο Κσλζηαληίλνο 2010, Γοπςθόπορ Λογαπιαζμόρ Σοςπιζμού. Θεωπία και ππάξη ενόρ Δθνικολογιζηικού επγαλείος και η Δλληνική πποζέγγιζη, Γηδαθηνξηθή Γηαηξηβή, Παλεπηζηήκην Παηξψλ, Σκήκα Γηνίθεζεο Δπηρεηξήζεσλ, Πάηξα Δκπνξηθφ - Βηνκεραληθφ Δπηκειεηήξην Ζξαθιείνπ, Μηηπώο Δπισειπήζεων (βάζε δεδνκέλσλ) 13 βι. ζρεηηθφ αξρείν Έπεςναρ Λιανικού Δμποπίος ζην Γήκν Υεξζνλήζνπ ζην : http://www.hersonisos.gr/municipal/tourism/tourismsatellite-accounts.html 14 ηα πιαίζηα ηεο Έπεςναρ Λιανικού Δμποπίος θαηαγξάθεθε φηη ην 84,2% ησλ θαηαζηεκαηαξρψλ ζεσξεί πσο ππάξρνπλ πνιιέο επηρεηξήζεηο ζηελ πεξηνρή πνπ πξνζθέξνπλ ην ίδην πξντφλ κε ηελ δηθή ηνπο. βι. ζρεηηθφ αξρείν έξεπλαο φ.π. 15 Γηα ηελ ζεκαζία θαηάξηηζεο ησλ ΓΛΣ ζηελ Διιάδα βι. α) Εαραξάηνο Γ. 2004, Αξιολόγηζη ηος ζςζηήμαηορ ηηρ ζηαηιζηικήρ και ηηρ εθνικολογιζηικήρ ανηιμεηώπιζηρ ηος ελληνικού ηοςπιζμού και πποηάζειρ βεληίωζηρ ηος, Παλεπηζηήκην Παηξψλ, Σκήκα Γηνίθεζεο Δπηρεηξήζεσλ, Δξγαζηήξην Δξεπλψλ θαη Γνξπθφξσλ Λνγαξηαζκψλ Σνπξηζκνχ, β) Γηαλλφπνπινο Κ. 2010,, Γοπςθόπορ Λογαπιαζμόρ Σοςπιζμού. Θεωπία και ππάξη ενόρ Δθνικολογιζηικού επγαλείος και η Δλληνική πποζέγγιζη, Γηδαθηνξηθή Γηαηξηβή, Παλεπηζηήκην Παηξψλ, Σκήκα Γηνίθεζεο Δπηρεηξήζεσλ, Πάηξα θαη γ) Υαηδεκαξηλάθεο. 2011, Πεπιθεπειακοί Γοπςθόποι Λογαπιαζμοί Σοςπιζμού. Γενική Θεωπία - Μεθοδολογία και Αναδιαηάξειρ για ηην Δλληνική Πεπίπηωζη, Γηδαθηνξηθή Γηαηξηβή, Παλεπηζηήκην Παηξψλ, Σκήκα Γηνίθεζεο Δπηρεηξήζεσλ, Πάηξα. 16 Γηα ηελ θαηαγξαθή θαη αμηνιφγεζε ησλ δηαζέζηκσλ ζηαηηζηηθψλ πεγψλ θαη δεδνκέλσλ ηνπ ειιεληθνχ εζληθνχ ζηαηηζηηθνχ ζπζηήκαηνο γηα ηελ θαηάξηηζε Πεξηθεξεηαθψλ ΓΛΣ βι. Υαηδεκαξηλάθεο. 2011 φ.π. [265]
Διιεληθφο Οξγαληζκφο Σνπξηζκνχ ΠΤΣ Κξήηεο, Μηηπώο Σοςπιζηικών Δπισειπήζεων Κπήηηρ 2007-2012 (βάζε δεδνκέλσλ) Εαραξάηνο Γεξάζηκνο 2004, Αξιολόγηζη ηος ζςζηήμαηορ ηηρ ζηαηιζηικήρ και ηηρ εθνικολογιζηικήρ ανηιμεηώπιζηρ ηος ελληνικού ηοςπιζμού και πποηάζειρ βεληίωζηρ ηος, Παλεπηζηήκην Παηξψλ, Σκήκα Γηνίθεζεο Δπηρεηξήζεσλ, Δξγαζηήξην Δξεπλψλ θαη Γνξπθφξσλ Λνγαξηαζκψλ Σνπξηζκνχ Εαραξάηνο Γεξάζηκνο 1986, Σοςπιζηική καηανάλωζη. Ζ μέθοδορ ςπολογιζμού και η σπηζιμόηηηά ηηρ για ηην έπεςνα ηων επιδπάζεων ηος ηοςπιζμού ζηην εθνική οικονομία, Κέληξν Πξνγξακκαηηζκνχ θαη Οηθνλνκηθψλ Δξεπλψλ (ΚΔΠΔ), Δπηζηεκνληθέο Μειέηεο 25 Υαηδεκαξηλάθεο ηαχξνο 2011, Πεπιθεπειακοί Γοπςθόποι Λογαπιαζμοί Σοςπιζμού. Γενική Θεωπία - Μεθοδολογία και Αναδιαηάξειρ για ηην Δλληνική Πεπίπηωζη, Γηδαθηνξηθή Γηαηξηβή, Παλεπηζηήκην Παηξψλ, Σκήκα Γηνίθεζεο Δπηρεηξήζεσλ, Πάηξα (http://hdl.handle.net/10889/5041) United Nations (UN) - Department for Economic and Social Affairs - Statistics Division (UNSD), World Tourism Organization (UNWTO), Commission of the European Communities Eurostat, Organization for Economic Co-operation and Development (OECD) 2008, Tourism Satellite Account: Recommended Methodological Framework 2008 (TSA: RMF 2008), United Nations Publications United Nations (UN) - Department for Economic and Social Affairs - Statistics Division (UNSD), United Nations World Tourism Organization (UNWTO) 2008, International Recommendations for Tourism Statistics 2008 (IRTS 2008), United Nations Publications Παξαπνκπέο ζε ηζηνζειίδεο http://www.hersonisos.gr/municipal/tourism/tourism-satellite-accounts.html Tourist consumption of retail products and its correlation with domestic craft production: The case of the Municipality of Hersonissos Dr Stavros Hatzimarinakis Laboratory of Research and Tourism Satellite Account, University of Patras shatzi@upatras.gr Gerasimos Zacharatos Emeritus Professor of the University of Patras Director General of the Research Institute for Tourism gzah@upatras.gr Abstract Constant monitoring of qualitative and quantitative structure of tourism consumption is particularly important for the formulation of economic policies in regions of particular tourist development. Exploring consumption levels triggered by tourism for specific products and recording fluctuations occurred on their demand due to variations of tourism flow volumes, provides useful information for various entities involved with tourism. Entities such as production sectors supplying tourism industries with goods consumed by tourists, as well as local governments for planning and designing tourism development. As part of a pilot survey carried out by the University of Patras in the largest tourist destination of Crete, the Municipality of Hersonissos, quantitative recording of goods distributed in selected sectors of retailing was undertaken, investigating simultaneously the origin of their production and in particular the degree of linkage between tourism demand and local production of tourism characteristic and other retail goods. Findings revealed the dominance of imports, weak linkage of tourism market with local craft production and drastic shrinkage of craft activity despite the continuous increase of tourist volumes during recent years. Facts highlight the imperative need of implementing policies focused on strengthening linkages between tourism consumption and domestic production, national and regional, aiming to optimize multiplier effects of the initial tourist expenditure, especially in times of production decline due to economic crisis. Keywords: tourism consumption, retail products, craft production, Municipality of Hersonissos. [266]