ΗΓΗΥΚΑΡΗΘΔΠ ΙΔΜΔΗΠ ΖΞΔΗΟΝ -Α- Αβγαηώ = απμάλσ. Άγηνο Γήκνο = Άγην Βήκα. Αγώγη = ην θόζηνο κεηαθνξάο πξαγκάησλ από έλα κέξνο καθξηλό ζε άιιν. Αγόξαδε-πνπινύζε = πην πνιύ άθνπγε παξά κηινύζε. Αδνύξεηνο= πνπ δελ πεξηκέλεη, βηάδεηαη. Αδξαζθειώ = μεπεξλώ θάηη πεδώληαο. Ακα (ηδείο) = όηαλ. Ακνιόηε = αλεμηζηόξεηε. Ακπάξη (ηνύξθηθε): κεγάιν θηβώηην. Αλαζθηξίδσ = παξακεξώ. Αληζάθη = αξιεηά. Αληηινγηνύκαη = Αληαπαληώ. Απνθξνύσ = απνδέρνκαη. Απνληόηεο = από ηόηε. Αξαηηζκέλνο = απνκαθξπζκέλνο, ιηπνηάρηεο. Άξαηα = καθξηλά, μέλα κέξε. Αξεληέπσ = ηξέρσ. Αξρόληνη = νη πξνύρνληεο θαη εμνπζηαζηέο ηνπ ρσξην. Αθάηη = πξνζεζκία. -Β- Βαιαρί: (ηνπξθ.) = όξθνο, ζαλ πεξίπνπ «κα ην Θεό». Βγάλσ πέξα = θαηαθέξλσ ηηο δπζθνιίεο. Βεθίιεο = θάηνρνο. Βην = δσληαλή πεξηνπζία. -Γ- Γάιη-αγάιη = ζηγά-ζηγά. Γεσξγηθή ππνρξέσζε = πνζόηεηα γεσξγηθώλ πξντόλησλ, πνπ έπξεπε λα παξαδίλνληαλ ζην θξάηνο ρσξίο πιεξσκή. Γεκάξη = κέξνο ρσξαθηνύ πνπ θαζνξίδεη λα ζθάςεη, λα ζθαιίδεη θιπ ν (ε) εξγαδόκελνο. Γθακήιεο: (κε θαηέβεθαλ νη ) = Κήπσο καο ήξζε βην θαη πεξηνπζία. Γιπθό (κε έλα γιπθό) = πνιύ θησρηθό θέξαζκα. Γληαζηά = βηαζηηθά.
Γξάβνο: (έζθαζε) = άξρηζε ε βιάζηεζε ηνπ γξάβνπ. Γνπξγόο = γνξγόο, γξήγνξνο. - Γ - Γηθέληξη = βνπθέληξα. Γεθαηηζηήο = ζπγθέληξσζε ηνπ 1/10 ηεο παξαγσγήο ησλ αγξνηώλ από ην θξάηνο. Δ - Δδά (ηη εδά) = ακ: ακ ηη. Δζεινληηθή δνπιεηά = απιήξσηε γεληθή, ρεηξνλαθηηθή εξγαζία πξνο ην θνηλό ζπκθέξνλ. -Ε- Εεξβηά = αξηζηεξά. Εηνπξίρηεθα = θάεθα. Εόξη = Γπζθνιία. Ενπιάπη = Άγξην δών, ζπλήζσο ζαξθνθάγν. Ενπθηάδσ = Απνμεξαίλνκαη, καξαγθηάδσ. Εώληα (ζηα) = όληαο δσληαλόο. Εσληόβνιν = κηθξό δών. -Θ- Θάκα = ζαύκα. - Η - Ίδκπη = Δμαθάληζε. Ηζθηλα = Ίζθηα. -Θ- Θαβγάο = Φαζαξία. Θαγιέιηα = Ρα γπξίζκαηα ηνπ δξόκνπ. Θάθνπξγν = Θαθνθέθαιν. Θατηεξάσ = Ξεξηκέλσ. Θαιακπαιίθη (ηόξημε ζην) = αδηαθνξεί. Θαιηκηθεξί = Ιεπηό καληήιη θεθαιηνύ γπλαηθώλ. Θαηαπαηώ = Ξαξαθνινπζώ. Θαηάςπρνο = Ζ θξεζθάδα κεηά ην ειηνβαζίιεκα.
Θαηζηνππίζην = Γάια άβξαζην, ηνπνζεηεκέλν ζε δεξκάηηλν ζαθνύιη θαη εθηεζεηκέλν ζηνλ ήιην. Θαηζηθνκνύιαξά ζνπ (δσή) = Λα δήζνπλ εθείλα, ελώ εζύ.. αο πεζάλεηο. Θάςν = Θαεκέλε. Θηάθα = Ιαηκόο βνπλνύ. Θιεκαηζίδα = αγξάκπειε. Θηλεκάο = Θηλεκαηνγξάθνο. Θόθθηλνη = Νη ζνβηεηηθνί ζηξαηηώηεο. Θνληνύξεο = Ξαπνύηζηα. Θνπκέλε = Νηθνπκέλε. Θνύηαιν = Άδεην θεθάιη. Θόληεςα = Ξαξ νιίγν. Θνπκαληάξσ = Γηεπζύλσ. Θνπιάθνο = Ξινύζηνο αγξόηεο. Θηνηεύσ = πνςηάδνκαη, ιηπνςπρώ. Θνξδώλσ = πεξεθαλεύνκαη. Θνπξί = δάζνο, δαζύιιην. Θνύξζη = Φξνληηζηήξην. Θνπξκπέηη = μεληηηά. Θξαλίηηθεο = Από θξαληά. Θξνύεη ν ήιηνο = αλαηέιιεη ν ήιηνο. Θξπθνιαινύλ = θειαεδνύλ επηθπιαθηηθά. -Ι- Ιάινο = Θείνο (αδεξθόο παηέξα, κάλαο ή θαη μάδεξθόο ηνπο). Ιηαλά: (Θα ζε θάλσ ιηαλά)= Θνκκαηάθηα. Ιηρνκαλώ = Αλαπλέσ αθαηάπαπζηα (ζαλ ν ζθύινο). Ινπθάδσ = Πσπαίλσ. - Κ - Κάγηα = Θνξθνβνύλη. Καζηάο = εηδηθό ζηδεξέλην εξγαιείν γηα ηαρηνπνίεζε ηεο θσηηάο. Καληάην = Δίδεζε (θαθή είδεζε). Καξαθέηη = ηξόπνο. Καηά (ζθνησζνύλ) = μαλά. Καηάξρνκαη = Έξρνκαη μαλά. Καη η πακπίληνπξ: (αιβαληθό) = Αλππόηαρηε. Καραιάο = Ππλνηθία.
(κνύ) Κειεηάεη = Γηαηζζάλνκαη. Κνπακπέηη = Ππδήηεζε, θνπβέληα. Κνζθνκάλνπζα = Ία ηα εύνζκα, ηα πξώηα ινπινύδηα ηεο άλνημεο. Κνπρηαξηιίθη = Ξξνεδξηιίθη. Κνπρηάξεο ιεγόηαλ ν Ξξόεδξνο ηεο θνηλόηεηαο. Κνπιαίκεο = Ξνλεξόο. Κπάξθα = Βάξθα. Κπαζθίκη Πνβηεηιηθ = Πνβηεηηθή Έλσζε. Κπάραξνο = Αδύλαηνο. Κπεγεληίδσ = Θαηαδέρνκαη. Κπεμήο = Φύιαθαο, αγξνθύιαθαο. Κπηξαέηη = Αζώσζε. Κπίξν = Ξαηδί κνπ. Κπηζηηόια γύθηηθε = Τεύηηθν πηζηόιη. - Λ Λαύια = Ραμηδησηηθά έμνδα (Θαιαζζηλά.) Ληεκαζθάξσ = Βγάδσ ηε κάζθα ζνπ, θξηηηθάξσ. Ληεξ η δί Ληεξ η κπάξδ = (Αιβαληθά) = καπξόηπρε, ή θαη γνπξνύλη, θαιόηπρε, ή θαη άζπξν γνπξνύλη Ληεηπξίκηα = Νηθνλνκηθέο ππνρξεώζεηο. Ληίπη = Θαζόινπ. Ληόκπξνο = Απιντθόο. Λην (π)βιέηη = ην θξάηνο, ε θνηλσλία. Ληνπκάληαζε (ηελ ηζηγάξα) = Άλαςε ην ηζηγάξν. Ληόηη = Κπνξώ δε κπνξώ. Ληξνύθθα = Γέζκε κε ινπινύδηα. Λπρηνπνύιη = Λπρηεξίδα. - Μ Μάραια = πνιείκκαηα ζπόξσλ θαη άρπξσλ θαηά ην αιώληζκα. Μεζηνκίδσ = Βγάδσ από ην ζηόκα. Μίθη = Ιεηςό, λα κνύ γίλεη μίθη = λα κνπ ιείςεη. - Ν - Νξκελεύσ = Ππκβνπιεύσ. Όληαο = Όηαλ. Νύβγηα = Άρξεζηα θνκκάηηα πθαζκάησλ πνπ γέκηδαλ ηα ζηξώκαηα. Νπληιαξληίνο = Ρίηινο πξνο δηαθξηκέλνλ εξγαδόκελνλ ρεηξνλαθηηθήο εξγαζίαο.
Όςε = Δίδνο ζηξώκαηνο πιεγκέλν ζηνπο ππνιείκκαηα από καιιηά θαη νύβγηεο. νηθηαθνύο αξγαιεηνύο θαη γεκηζκέλν κε - Ξ Ξάξεδξνο = Ξξόεδξνο θνηλόηεηαο. Ξεδνπθιώλσ - βάδσ πέδνπθια εκπνδίδσ, κπεξδεύσ. Ξεδνύιη = κηθξό πέηξηλν θηίζκα ζηελ απιή ή ζην καγεηξεηό ησλ ζπηηηώλ. Ξέξα βξέρεη = Γελ θαηαιαβαίλεη, δελ έρεη ην λνπ ηνπ. Ξεζβγηεηζηάξ = Ξεληάρξνλν. Ξεζθίξη (ηνύξθηθε): πεηζέηα. Ξηάηζα = Αγνξά. Ξιάλν = Πρέδην. Ξνπληόξεο = Δξγαηηθόο. Ξνπζηέηη = Δμνπζία. Ξξεβαηώ = Ξεξπαηώ. Ξξόζθαηξν = Ξξνζσξηλό. - Ο - Οάγθαια = δηάθνξα απξνζδηόξηζηα πξάγκαηα ηνπ ζπηηηνύ. Οηλία = Λενιαία. - Π - Πάκαηη = Πάκπσο. Πετξη (ηνύξθηθε) = ζέα, ζέακα Πέκπξα, ζεκπξηά = Αιιεινζύλδεζε δύν αγξνηηζζώλ γηα ηελ θνηλή θαιιηέξγεηα ησλ ρσξαθηώλ ηνπο. Πηγνπξεύσ = Δμαζθαιίδσ. Πηγώ = ζηακαηώ, εζπράδσ. Πθαίλσ = Πθάσ. Πηνπξίδσ (δελ ζε.) = Γελ ππνινγίδσ. Πθακλί (ιαηηληθή): θάζηζκα Πθαπεηάσ = Ξεξλώ ηε ξάρε, ην βνπλό. Πθαξπί: Μεξό ιεπηό μύιν. Πθαζκάξεο = Ξίθξεο. Πθηπεξία = Αιβαλία. Πνπικνύο = Γηαθξηκέλνο εξγαδόκελνο ρεηξνλαθηηθήο. Πνύξνππν = Λύρησκα. Πηεξλάξη = Θνκκάηη άζπξεο πέηξαο ζθιεξήο, πνπ όηαλ ρηππηέηαη κε θνκκάηη αηζάιη βγάδεη ζπίζεο.
Πύκνπξγθν = Λύρησκα. Πθηάδσ = Φνβίδσ. - Ρ Ράβια (ιαηηληθή) = ηξάπεδα, ζνθξάο Ρακάκ = Αθξηβώο. Ραμηληάξεο = Δηζπξάθηνξαο. Ρεδηάρη = Ρακείν. Ρεηξαθόζηα (η ρεη) = Δίλαη ζσζηόο. Ρα ρεη 400 δξάκηα ζαλ ε νθά. Ρδηαληάξεο = Σσξνθύιαθαο. Ρδηόιη = Ξαηγληόραξην θέξδνπο. Ρδνπινύθξηζε = έθαςε απ έμσ. Ρδηαληέο = Γεκόζηνο δξόκνο. Ρνύηνπγηα = Απηόλ εδώ. Ρζέξγα = Βαξύ ζθέπαζκα ύπλνπ από πην πνιύ ηξάγην καιιί. Ρξαγαλό = Ρξπθεξό, επράξηζην. Ρξίηε θακπάλα = Ρηο Θπξηαθέο θαη ηηο γηνξηέο, όηαλ αξρίδεη ε ιεηηνπξγία, ν παπάο ρηππάεη ηξεηο θνξέο ηελ θακπάλα θαηά δηαζηήκαηα. Ρζηθίιη = Ιηαλνηξηκκέλε, άζπξε πέηξα. Ρζηόθνξν = Κηθξό παηδί. Ρζηνύκπα = Δμόγθσκα, ζπλήζσο ζην θεθάιη, από θάπνην ρηύπεκα. Ρζώπα = Πηώπα. - Φ - Φίλα = Ξνιύ θαιά. Φηξθηξί: ηδησκαηηζκόο, κηθξό δνρείν πγξώλ (λεξνύ, θξαζηνύ ) Φιάκπσζαλ (ηα κάηηα) = Θόισζαλ. Φόθηα = Ρα θύιια πνπ ζθεπάδνπλ ην θαιακπόθη. Ρζαιαθσκέλα = Εαξσκέλα, παηεκέλα. Φηπρώ (θηύρεζε) = πεηπραίλσ. -Σ- Σαξαή = Σαξαπγή. Σαζηιίθη = Γώξη ζε ρξήκα. Σαζνκεξώ = Σάλσ ηνλ θαηξό κνπ, ην ρξόλν κνπ. Σαςηά = Βνπθηά. Σηλόπσξν = Φζηλόπσξν.
Σιακπνπξηάδσ = Θαηξαβξνρζίδσ. Σνιέο = Ξίθξεο. Σνιηάδσ = Ιππνύκαη. Σόζηθα = Λόζηηκα, μπλνύηζηθα. Σξεηαδνύκελα (μύια) = Μπιεία νηθνδνκώλ. Σξπζνπινπκίδσ = Ξιέθσ θάηη θαη ην νκνξθαίλσ κε πινπκηά ινπινπδάθηα θεληεκέλα. -Τ- Τίρα = Ιίγν