ΛΣΤ' ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ Η ΛΣΤ ΕΠΚΑ, νεοσύστατη περιφερειακή Υπηρεσία του ΥΠΠΟΤ, στην αρμοδιότητα της οποίας υπάγονται οι νομοί Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδας, πραγματοποίησε κατά τα έτη 2004-2010 μεγάλο αριθμό σωστικών ανασκαφών, οι οποίες καλύπτουν ένα ευρύτατο γεωγραφικό και χρονολογικό φάσμα, από τα προϊστορικά έως τα ρωμαϊκά χρόνια. Οι σημαντικότερες από τις ανασκαφές αυτές πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο μεγάλων και μικρών δημόσιων έργων, αλλά και ιδιωτικών, προσφέροντας νέα δεδομένα για την περιοχή. ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑ Κεχρινιά Βάλτου. Μυκηναϊκός θολωτός τάφος. Ερευνήθηκε στη θέση «Μέγα Βουνί». Η διάμετρος του θαλάμου του είναι 3,40 και το σωζόμενο ύψος της θόλου 1,65 μ., διατηρώντας 20 δακτυλίους, που διαμορφώνονται σε κα- νονικές οριζόντιες σειρές (εικ. 1-2). Ο δρόμος, μήκ. 3,50 μ., καλύπτεται από οριζόντιες πλακοδοκούς. Μορφολογικά εντάσσεται στην ομάδα τάφων της βορειοδυτικής Ελλάδας με μικρές σχετικά διαστάσεις και δρόμο που οδηγεί στο θάλαμο χωρίς ειδική διαμόρφωση (στόμιο και πρόσοψη). Στο εσωτερικό του ήταν εντελώς διαταραγμένος. Περισυλλέχθηκε πληθώρα κεραμικής που ανήκει στην υστεροελλαδική IIIΑ1-ΙΙΙΑ2 (14ος αι. π.χ.), ενώ δεν λείπει και η τοπική χειροποίητη (εικ. 3), η οποία υποδηλώνει επαφές με άλλες περιοχές του ευρύτερου γεωγραφικού χώρου (Ήπειρος, Ιόνια νησιά). Το εύρημα της Κεχρινιάς όχι μόνον επεκτείνει τα γεωγραφικά όρια της περιφέρειας του μυκηναϊκού κόσμου στην ενδοχώρα της βορειοδυτικής Ελλάδας, αλλά παράλληλα προσθέτει έναν ακόμα θολωτό τάφο στους ήδη γνωστούς της Αιτωλοακαρνανίας, που αριθμούν με βεβαιότητα τους ένδεκα. Εικ.1-2. Κεχρινιά Βάλτου. Μυκηναϊκός θολωτός τάφος. Αεροφωτογραφία και λεπτομέρεια της θόλου. Εικ. 3. Κεχρινιά Βάλτου. Χειροποίητη κεραμική από το θολωτό τάφο. 63
Εικ. 4. Κουβαράς Δήμου Φυτειών. Τάφος «Μυκηναίου» πολεμιστή. Εικ. 5. Τάφος «Μυκηναίου» πολεμιστή. Χρυσή κύλικα. 64 Εικ. 6. Το ξίφος τύπου Naue II και σχέδιο της λαβής. Κουβαράς Δήμου Φυτειών Βόρεια της λίμνης Οζερού, στο ύψωμα «Ραχούλι», σε εύφορης και στρατηγικής σημασίας θέση πάνω σε πέρασμα που οδηγεί από την ενδοχώρα της Ακαρνανίας στον Αμβρακικό κόλπο, ερευνήθηκε ο τάφος του «Μυκηναίου» πολεμιστή. Πρόκειται για κιβωτιόσχημο τάφο, διαστ. 1,50x0,60 μ., με κάλυψη, τοιχώματα και πυθμένα από σχεδόν ακατέργαστες ασβεστολιθικές πλάκες (εικ. 4). Ο τάφος περιελάμβανε εκτός από τέσσερα πήλινα αγγεία της υπομυκηναϊκής περιόδου (14ος αι. π.χ.), πολύτιμα έως μοναδικά κτερίσματα: επιθετικό και αμυντικό οπλισμό, μια χρυσή κύλικα με ψηλό πόδι του τύπου των πήλινων κυλίκων της υστεροελλαδικής IIIΓ περιόδου (12ος αι. π.χ.) (εικ. 5), και ένα χάλκινο τριποδικό λέβητα, συγκολλημένο από πολλά τμήματα. Ο λέβητας εντάσσεται στον τύπο 8 κατά τον Mathäus, αλλά είναι εμπλουτισμένος με τα νέα στοιχεία που απαντούν στους μεταγενέστερους: μεικτές λαβές - λοξά στηρίγματα μεταξύ ποδιών και σώματος λέβητα. Στον επιθετικό οπλισμό του νεκρού ανήκουν πολύ επίμηκες (0,94 μ.) χάλκινο ξίφος τύπου Naue II (εικ. 6), άριστης διατήρησης, το οποίο έσωζε χρυσό σύρμα περίτεχνα ελιγμένο γύρω από τη φθαρτή επένδυση της λαβής, ένα ακόμη χάλκινο ξίφος τύπου F της Sandars με καλή διατήρηση της οστέινης λαβής (εικ. 7), φυλλόσχημη αιχμή δόρατος μυκηναϊκού τύπου, βέλος με μακρύ στέλεχος και διμεταλλικό μαχαίρι ιταλικής προέλευσης ή τυπολογίας. Το μαχαίρι έχει λεπίδα από σίδηρο, ενώ η γλώσσα της λαβής είναι από χαλκό, στην οποία προσαρμόζεται οστέινη επένδυση που τη συγκρατούν χάλκινα καρφιά. Στον αμυντικό οπλισμό ανήκουν ζεύγος περικνημίδων με συρμάτινες απολήξεις για το δέσιμο. Πρόκειται για τύπο που απαντά σε περιοχές από την Καλαβρία της νότιας Ιταλίας έως την Έγκωμη της Κύπρου. Το ταφικό σύνολο του Κουβαρά έχει πολλαπλή σημασία για την έρευνα της υπομυκηναϊκής περιόδου στην Αιτωλοακαρνανία και όχι μόνο, αλλά συγχρόνως καταδεικνύει και τις επαφές της περιοχής με άλλες περιοχές της Μεσογείου. Εικ. 7. Το χάλκινο ξίφος τύπου F. Αγγελόκαστρο Σε εκτεταμένο πλάτωμα στην κορυφή λόφου μεταξύ των σημερινών οικισμών Αγγελοκάστρου και Σταμνάς, στην αριστερή όχθη του Αχελώου ποταμού, ερευνήθηκαν υπόλοιπα εκτεταμένου μυκηναϊκού οικισμού της υστεροελλαδικής IIIAIIIB περιόδου (14ος-13ος αι. π.χ.). Τα αρχιτεκτονικά στοιχεία που είχαν διασωθεί ήταν ελάχιστα, ωστόσο η παρουσία καταλοίπων κεραμικών κλιβάνων για το ψήσιμο και την παραγωγή αγγείων, καθώς και οι μεγάλες ποσότητες κεραμικής (εικ. 8), καθιστούν τον οικισμό αξιόλογο, προσδιορίζοντας την οικονομία και το χαρακτήρα του. Ιδιαιτέρως αξίζει να σημειωθεί η θέση του κοντά στον Αχελώο και την ευρύτερη περιοχή του μυχού του κόλπου του Αιτωλικού, περιοχή η οποία διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στο ιστορικό γίγνεσθαι της Αιτωλίας, με συνεχή κατοίκηση από τους προϊστορικούς έως τους πρωτογεωμετρικούς χρόνους. Στράτος Στο πεδινό τμήμα της αρχαίας ακαρνανικής πρωτεύουσας, στα όρια της επικράτειας της, ονομαζόμενης ήδη από την εποχή του Πολύβιου (5,96.3) Στρατικής, ερευνήθηκαν σε περισσότερες θέσεις με την ευκαιρία εκτέλεσης αρδευτικού έργου, αξιόλογα στοιχεία του εκτός του άστεως οικιστικού πλέγματός της, χρονο-
Εικ. 8. Κεραμική από το μυκηναϊκό οικισμό στο Αγγελόκαστρο. 65 λογούμενα από τα αρχαϊκά έως τα ρωμαϊκά χρόνια (εργαστηριακοί χώροι, αγροικίες κτλ.), καθώς και τμήμα του δυτικού νεκροταφείου της. Οι τάφοι, στην πλειονότητά τους κιβωτιόσχημοι (εικ. 9) και ελάχιστοι κεραμοσκεπείς, ανήκουν στην κλασική και την ελληνιστική περίοδο (4ος και 3ος αι. π.χ.), και περιείχαν πλούσια ευρήματα (εικ. 10-11). Εικ. 9. Στράτος. Κιβωτιόσχημος τάφος των ύστερων κλασικών χρόνων. Εικ. 10-11. Στράτος. Πελίκη «Δυτικής Κλιτύος» με απολεπισμένο μελανό γάνωμα και ερυθρόμορφες αρυβαλλοειδείς λήκυθοι από το νεκροταφείο. Εικ. 12. Ναύπακτος, θέση «Αρβάλα». Άγνωστη αρχαία οχύρωση. Αεροφωτογραφία. Εικ. 13. Ναύπακτος, 1ο Δημοτικό Σχολείο. Τμήμα ρωμαϊκής εγκατάστασης. Ναύπακτος Θέση «Αρβάλα». Άγνωστη αρχαία οχύρωση αποκαλύφθηκε σε απόσταση μόλις 200 μ. βόρεια του μεσαιωνικού κάστρου της πόλης (εικ. 12). Αποκαλύφθηκε και ερευνήθηκε στο πλαίσιο κατασκευής υποσταθμού για τις ανάγκες αιολικού πάρκου. Η οχύρωση αυτή, η οποία περιελάμβανε ένα γωνιαίο πύργο και δύο πύλες, δεν διέφερε ως προς το σύστημα δόμησης από την κυρίως οχύρωση της αρχαίας Ναυπάκτου και οι δύο περίβολοι ήταν πιθανότατα μερικώς σύγχρονοι. 1ο Δημοτικό Σχολείο. Με αφορμή την ανέγερση νέας σχολικής πτέρυγας στο χώρο του σχολείου, ερευνήθηκε τμήμα ρωμαϊκής εγκατάστασης, το οποίο περιελάμβανε δύο κτήρια (Κ1, Κ2) (εικ. 13). Το μεγαλύτερο από αυτά (Κ2) είχε μετασκευαστεί κατά τον 4ο αι. μ.χ. Περιελάμβανε εννέα, τουλάχιστον, χώρους, οι περισσότεροι από τους οποίους κοσμούνταν με ψηφιδωτά δάπεδα με γεωμετρικά θέματα. Ο σημαντικότερος από αυτούς, ο οποίος είχε πιθανότατα λατρευτική χρήση, απέδωσε κομμάτια γλυπτών, καθώς και τμήματα ορθομαρμαρώσεων και διάσπαρτα περίτμητα ενθέματα (crustae) από την εντοίχια διακόσμησή του (εικ. 14). ΞΕΝΙΑ. Σε δοκιμαστική έρευνα που διενεργήθηκε στο χώρο του παλαιού ξενοδοχείου αποκαλύφθηκε γωνιαίο τμήμα του αρχαίου οχυρωματικού περιβόλου της πόλης και βεβαιώθηκε για πρώτη φορά το νοτιοανατολικό του πέρας. Νεκροταφεία. Ερευνήθηκαν σημαντικά τμήματα των αρχαίων νεκροταφείων και κυρίως του δυτικού νεκροταφείου της αρχαίας πόλης. Το τελευταίο περιελάμβανε αρχαίο δρόμο που οδηγούσε δυτικά της πόλης, κατά μήκος του οποίου εκτείνονταν αξιόλογα ταφικά μνημεία,
66 τάφοι «μακεδονικού» τύπου, καθώς και απλούστερες ταφές. Εκτός από την έρευνα πλούσια κτερισμένων τάφων των ελληνιστικών κυρίως χρόνων, ιδιαίτερα σημαντική ήταν η διαπίστωση της χρήσης του χώρου του νεκροταφείου με ενταφιασμούς σε πίθους από το β μισό ήδη του 9ου αι. π.χ. (εικ. 15). Xάνια Γαβρολίμνης Σε ανασκαφή που διενεργήθηκε σε ιδιοκτησία επί του επαρχιακού δρόμου που οδηγεί προς την Κάτω Βασιλική Δήμου Χάλκειας αποκαλύφθηκαν καλοδιατηρημένα κατάλοιπα μυκηναϊκης εγκατάστασης. Τα κατάλοιπα αυτά εντάσσονται σε ευρύτερο οικισμό της μεσοελλαδικήςυστεροελλαδικής περιόδου, ο οποίος εντοπίζεται στις νοτιοδυτικές παρυφές της κοιλάδας της Γαβρολίμνης. Αποκαλύφθηκαν τέσσερις παράλληλοι χώροι, οι οποίοι ανήκαν σε περισσότερα του ενός κτήρια, τα οποία είχαν κατασκευαστεί στη νότια πλαγιά φυσικού υψώματος. Οι δύο από τους χώρους είχαν αψιδωτή απόληξη στο δυτικό τους άκρο. Διαπιστώθηκαν τέσσερις οικοδομικές φάσεις, οι οποίες εντάσσονται στην υστεροελλαδική ΙΙ-ΙΙΙ περίοδο (β μισό 2ης χιλιετίας π.χ.), από τις οποίες η τελευταία συνοδεύτηκε από έντονη καταστροφή των κτηρίων από φωτιά, μετά την οποία ο χώρος εγκαταλείφθηκε οριστικά (εικ. 16). Αυτοκινητόδρομος Ιονία Οδός Η έναρξη της κατασκευής της οδού έγινε το 2009 από την περιοχή του Αντιρρίου και βρίσκεται σε εξέλιξη έως σήμερα. Μέχρι τώρα έχουν αποκαλυφθεί και ερευνηθεί πολλά νέα αρχαιολογικά κατάλοιπα κατά μήκος του άξονα του έργου, τα σημαντικότερα από τα οποία είναι τα ακόλουθα: Μακύνεια Αντιρρίου Στην περιοχή της εξόδου της σήραγγας Μακύνειας ανασκάφηκε μεμονωμένη δίχωρη αγροικία ελληνιστικών χρόνων, εξωτ. διαστ. 9,10x6,15 μ. Στο εσωτερικό του κτηρίου αποκαλύφθηκε στρώμα καταστροφής με ευρήματα χαρακτηριστικά της χρήσης του, όπως βάση λίθινου πιεστηρίου, μεγάλος αριθμός από συγκεντρωμένες πήλινες αγνύθες, καθώς και ένας μεγάλος μυλόλιθος (orbis) ελαιοπιεστηρίου του τύπου του τραπητή (εικ. 17). Μακύνεια, θέση «Λουτρό» Αποκαλύφθηκε μεγάλη ρωμαϊκή αγροικία, εξωτ. διαστ. 17,80x16,80 μ., αποτελούμενη από δέκα χώρους, τμήμα ευρύτερης εγκατάστασης που αναπτυσσόταν σε τρία διαδοχικά επίπεδα. Το κτήριο ήταν προσανατολισμένο Β.-Ν. και οι Εικ. 14. Ναύπακτος, 1ο Δημοτικό Σχολείο. Καθαρισμός εντοίχιας διακόσμησης κτηρίου. χώροι του διατεταγμένοι σε τέσσερις επάλληλες σειρές. Λόγω της κλίσης του εδάφους είχε τη μέγιστη διατήρηση στη δυτική του πλευρά, όπου οι τοίχοι έφθαναν σε ύψος τα 1,60 μ. Οι εξωτερικοί τοίχοι ήταν κτισμένοι κατά μεγάλο μέρος με λιθόπλινθους και λίθους μεγάλων διαστάσεων και ήταν θεμελιωμένοι στο φυσικό βράχο. Η χρήση των χώρων του κτηρίου δεν μπορεί να ταυτιστεί με βεβαιότητα, αν και οι περισσότεροι από αυτούς ανέδειξαν αρκετά στοιχεία χαρακτηριστικά των λειτουργιών της αγροικίας. Σε έναν από αυτούς αποκαλύφθηκε ορθογώνιο υπολήνιο κατασκευασμένο με οπτόπλινθους. Η έρευνα του εσωτερικού του κτηρίου απέδωσε πολλά κινητά ευρήματα, κυρίως αντικείμενα από χαλκό και σίδηρο, καθώς και μολύβδινα βάρη. Η τελευταία φάση του χρονολογείται από τα νομίσματα και την κεραμική των στρωμάτων καταστροφής στο 2ο-3ο αι. μ.χ. Στο χώρο φαίνεται ότι προϋπήρχε ελληνιστικό κτήριο, οι τοίχοι του οποίου ενσωματώθηκαν μερικώς στη ρωμαϊκή αγροικία (εικ. 18). Εικ. 15. Ναύπακτος. Δυτικό νεκροταφείο. Ταφή σε πίθο (β μισό 9ου αι. π.χ.). Χάνια Γαβρολίμνης Ανασκάφηκε μεγάλο κτηριακό συγκρότημα, διαστ. 19x13 μ., με έντεκα εσωτερικούς χώρους, το οποίο ανήκε στο γνωστό προϊστορικό οικισμό που έχει από παλιότερα εντοπιστεί στην περιοχή της Γαβρολίμνης, πλησίον της αρχαίας Χαλκίδας (Κάτω Βασιλική). Το κτήριο κατασκευάστηκε σε τρεις τουλάχιστον φάσεις, οι οποίες χρονολογούνται στη μέση εποχή του Χαλκού. Στην τελευταία φάση τα δωμάτια ήταν διατεταγμένα σε τρεις κυρίως επάλληλες σειρές, σε επιμήκη διάταξη, με κατεύθυνση Α.Δ. Σε επαφή με τη νότια πλευρά του κτηρίου και κάτω από το επίπεδο θεμελίωσής του βρέ- Εικ. 16. Χάνια Γαβρολίμνης. Μυκηναϊκή εγκατάσταση. Εικ. 17. Μακύνεια Αντιρρίου. Ελληνιστική αγροικία.
χωρίς, ωστόσο, να είναι δυνατή η συσχέτισή του με κάποια από αυτές ή με άλλη άγνωστη πόλη(;) της περιοχής, αφ ετέρου δε ότι το πλευρίζει ένας αρχαίος δρόμος που πιθανότατα αποτελεί και τον κύριο οδικό άξονα. Ερευνήθηκαν περισσότεροι από 250 τάφοι (διατεταγμένοι σε κοινό άξονα μήκους πλέον των 350 μ.), λακκοειδείς, κιβωτιόσχημοι και κτιστοί που περιείχαν πλούσια ευρήματα, χαρακτηριστικά της εποχής στην οποία ανήκουν. Ένας μνημειώδης ταφικός περίβολος και ένας ακόμη τάφος «μακεδονικού» τύπου συμπληρώνουν την εικόνα μας για το νεκροταφείο (εικ. 20). ΛΕΥΚΑΔΑ Εικ. 18. Μακύνεια, θέση «Λουτρό». Μεγάλη ρωμαϊκή αγροικία. θηκε πλακοσκεπής κιβωτιόσχημος τάφος, μέγ. εξωτ. διαστ. 0,64x0,40 μ., ο οποίος περιείχε παιδική ακτέριστη ταφή. Το κτήριο συνδεόταν με εργαστηριακές λειτουργίες, καθώς αποκαλύφθηκαν ένας μικρός πεταλόσχημος κλίβανος στο εσωτερικό του και ένας μεγάλος κυκλικός εξωτερικά του. Η έρευνα του κτηρίου απέδωσε άφθονη κεραμική, η οποία ήταν κυρίως χειροποίητη και οικιακή (εικ. 19). Μετά τη μεσοελλαδική περίοδο η περιοχή εγκαταλείφθηκε και επαναχρησιμοποιήθηκε στην πρώιμη ελληνιστική περίοδο. Στην εποχή αυτή ανήκαν ένα μεμονωμένο τετράγωνο κτήριο και κατάλοιπα άλλου κυκλικού κλιβάνου, τα οποία ερευνήθηκαν νότια του χώρου του μεσοελλαδικού συγκροτήματος. Καλυδώνα - Αλίκυρνα Αιτωλίας Στη θέση «Ρηγαίικα» και στο σημείο όπου προβλέπεται να κατασκευαστεί ο ανισόπεδος κόμβος Μεσολογγίου, ήλθε στο φως ένα εκτεταμένο και πολύ πλούσιο νεκροταφείο των κλασικών-ελληνιστικών χρόνων, άγνωστο μέχρι σήμερα. Η μεγάλη σημασία του έγκειται στο γεγονός, ότι αφ ενός μεν πρόκειται για το μεγαλύτερο οργανωμένο και ανεσκαμμένο νεκροταφείο που έχει αποκαλυφθεί έως σήμερα στην Αιτωλία, χωροθετημένο μεταξύ των δύο γνωστών πόλεων της Καλυδώνας και Αλίκυρνας, Εικ. 19. Χάνια Γαβρολίμνης. Κτηριακό συγκρότημα της μέσης εποχής του Χαλκού. Εικ. 20. Θέση «Ρηγαίικα». Γενική άποψη της ανασκαφής. Λευκάδα Ερευνήθηκαν σε διάφορες θέσεις τμήματα του οικιστικού πλέγματος της πόλης και τμήματα του βόρειου και του νότιου νεκροταφείου της, καλύπτοντας χρονολογικά την περίοδο από τα αρχαϊκά έως τα ελληνιστικά χρόνια (εικ. 21). Στην περιοχή του κόμβου του Καλλιγονίου αποκαλύφθηκε σημαντικό τμήμα του βόρειου σκέλους της οχύρωσης, το οποίο ερευνήθηκε σε μήκος 40 μ. περίπου. Πρόκειται για ευθύγραμμο τμήμα κτισμένο κατά το ψευδοϊσόδομο σύστημα δόμησης με δύο λίθινες παρειές (εικ. 22), στο εσωτερικό τους παρεμβάλλεται έμπλεκτο, ενώ ανά 1,5-2 μ. έχουν τοποθετηθεί φορμηδόν ογκόλιθοι (ζεύγματα). Αμιγώς ελληνιστική κεραμική στη θεμελίωσή του προσδιορίζει προκαταρκτικά τη χρονολόγησή του στην ίδια περίοδο, ενώ ο χώρος επαναχρησιμοποιείται ως εγκατάσταση(;) στην ύστερη ρωμαϊκή περίοδο. Άγιος Νικήτας Εκατό χρόνια περίπου μετά τις έρευνες του W. Dörpfeld στο νησί, ο οποίος δεν ευτύχησε να εντοπίσει τα αρχαιολογικά κατάλοιπα της μυκηναϊκής περιόδου που με τόσο πάθος αναζητούσε, έρχονται τυχαία στο φως τα πρώτα ουσιαστικά δεδομένα για τη μυκηναϊκή Λευκάδα. Στο δρόμο που οδηγεί από τον Άγιο Νικήτα προς τη διασταύρωση «Καθίσματος» εντοπίστηκε 67
Εικ. 21. Λευκάδα. Αρχαία πόλη. Άποψη οικίας κλασικών χρόνων. Εικ. 22. Λευκάδα. Κόμβος Καλλιγονίου. Λεπτομέρεια τμήματος του βόρειου σκέλους της οχύρωσης της αρχαίας πόλης. 68 τον Ιανουάριο του 2008 ο πρώτος θολωτός τάφος του νησιού. Πρόκειται για μικρών διαστάσεων τάφο, του οποίου σώζεται μόνο το μισό της θόλου, διαμ. 2,30, σωζ. ύψ. 1,90 μ., κτισμένης με ακανόνιστες σειρές ντόπιων λίθων (εικ. 23). Είχαν, επίσης, διασωθεί πολλές διαταραγμένες ταφές, από τις οποίες συγκεντρώθηκε τροχήλατη κεραμική που ανήκει σε μικρά κυρίως αγγεία (αλάβαστρα, προχοΐσκες), αλλά και χειροποίητη. Ακόμα περισυλλέχθηκαν δύο σφραγιδόλιθοι από στεατίτη, καθώς και αντικείμενα προσωπικής χρήσης και καλλωπισμού (κουμπιά ή σφονδύλια, δακτυλίδια, χάνδρες περιδεραίων από διάφορα υλικά). Σύμφωνα με τα παραπάνω ευρήματα ο τάφος χρονολογείται στην υστεροελλαδική IIIA-IIIB περίοδο (14ος-13ος αι. π.χ.). Εικ. 23. Λευκάδα. Άγιος Νικήτας. Μυκηναϊκός θολωτός τάφος. Δήμος Ελλομένου. Περιφερειακή οδός Περιγιαλίου Στη θέση «Μπολέικα» στο Νυδρί, στις νότιες υπώρειες του όρους Σκάρος, κοντά στο ρέμα Δημοσάρι, ερευνήθηκε νεκροταφείο των πρωτοελλαδικών-μεσοελλαδικών χρόνων. Συνολικά ανασκάφηκαν επτά κιβωτιόσχημοι και με κτιστά τοιχώματα τάφοι (εικ. 24), μία ταφή σε πίθο και τέσσερις ταφές σε λάκκους(;). Επίσης ερευνήθηκαν υπόλοιπα λίθινων κατασκευών, καμπύλων, ευθύγραμμων και ακανόνιστων, χωρίς, ωστόσο, να διαφανεί άμεση συνάρτησή τους με τους τάφους. Επιπλέον, η κακή και αποσπα- Εικ. 24. Λευκάδα. Δήμος Ελλομένου. Περιφερειακή οδός Περιγιαλίου. Μεσοελλαδικός τάφος με κτιστά τοιχώματα. σματική διατήρησή τους δεν βοήθησε να διαπιστωθεί αν ανήκουν σε περιβόλους ή «τοιχώματα» τύμβων κατ αναλογία με τα ευρήματα του W. Dörpfeld στην περιοχή, καθώς σε κοντινή απόσταση ο γερμανός αρχαιολόγος είχε ερευνήσει το μεσοελλαδικό τύμβο S. Προϊσταμένη Μαρία Σταυροπούλου-Γάτση Ανασκαφές Υπεύθυνοι αρχαιολόγοι Αιτωλοακαρνανία, Κεχρινιά Βάλτου, Κουβαράς Δήμου Φυτειών, Αγγελόκαστρο - Μυκηναϊκός οικισμός, Στράτος, Αυτοκινητόδρομος Ιονία Οδός (Καλυδώνα - Αλίκυρνα), Λευκάδα, Άγιος Νικήτας Θολωτός τάφος Ναύπακτος, Xάνια Γαβρολίμνης, Αυτοκινητόδρομος Ιονία Οδός (Μακύνεια - Χάνια Γαβρολίμνης) Λευκάδα, Αρχαία πόλη Λευκάδας, Δήμος Ελλομένου. Περιφερειακή οδός Περιγιαλίου Μ. Σταυροπούλου-Γάτση Φ. Σαράντη Μ. Σταυροπούλου-Γάτση, Π. Στάικου